GRO &EI BLOEI WERKEN www.groei.nl alles over tuinen en tuinieren met water WERKT voor sfeer en dier NOV/DEC 2017 € 7,45 AP MODERN MAGISCH MINIMALISME experimenteren met ECHINACEA Mila van de Walls OPVANGTUIN voor zielige plantjes + Skimmiaprofessor André Moerings + De wonderlijke kracht van olivijn + Tuin van het Jaar +
REDACTIONEEL LEDENVOORDEEL Ben je lid én hebben wij nog geen emailadres van je? Geef het door! Dan kunnen we je beter van dienst zijn. www.groei.nl/mijn-groei/email-doorgeven KORTING OP FLEUR CREATIEF Groei & Bloei-leden krijgen € 15,- korting op een jaarabonnement (6 x) op het bloemschiktijdschrift Fleur Creatief (€ 30,- i.p.v. € 45,-) www.groei.nl/ledenvoordeel/fleur creatief. SPECIAAL VOOR LEDEN • Download de Groei & Bloei ledenpas-app voor veel kortingen en meer voordeel, www.ledenpasmobiel.nl/groei. PLANTEN • G&B-leden kunnen elk nummer gratis downloaden. 56 LOFZANG OP DE LELIE A In de natuur komen meer dan 120 soorten lelies voor, maar in tuinen zie je ze relatief weinig. Zijn lelies uit de mode, valt er iets op aan te merken of zijn ze gewoon onbekend? Wat de oorzaak ook mag zijn, aan één ding kan het in ieder geval niet liggen: gebrek aan variatie. Lelies zijn ongelooflijk veelzijdig en verkrijgbaar in allerlei kleuren. vlammend oranje Foto: Lily Company BV lle tuinplanten zijn ooit begonnen als wilde plant. Dat geldt ook voor lelies. Je zou het misschien niet zeggen als je de soms bijna pompeuze bloemen ziet, maar ook bij lelies vind je botanische soorten, die gewoon in de natuur voorkomen. Verreweg de meeste lelies zijn echter door intensieve veredeling ontstaan. Er zijn eindeloos veel cultivars om uit te kiezen en er komen elk jaar weer nieuwe bij. Net als narcissen en tulpen, behoren lelies tot de bolgewassen. Meestal is het najaar de beste tijd om ze te planten. Omdat leliebollen snel uitdrogen, kun je dat het beste doen op een diepte van zo’n 15 cm. Dit geldt overigens niet voor de madonnalelie (Lilium candidum), die een laagje van 3 cm boven op de bol al voldoende vindt. De planten voelen zich happy in humeuze grond, die vooral in de winter niet te nat en ook niet te zuur mag zijn. Maak voor het planten de aarde goed los en houd tussen de bollen een afstand aan van 15 tot 20 cm. Net als een clematis staan de meeste lelies het liefst met hun voeten in de schaduw en met het hoofd in de zon, maar er zijn ook soorten die het prima doen in (lichte) schaduw. De bloei valt tussen juni en augustus. De statige groei en opvallende bloemen vragen om begeleiders die wat luchtiger zijn, zoals siergrassen, Sanguisorba en Thalictrum. De martagonlelies hebben kleinere bloemen en komen juist goed tot hun recht tussen bladplanten als hosta’s en varens. Na de bloei kun je de bloemen het beste afknippen, het vormen van zaad kost de plant namelijk veel energie. Lelies die het in de tuin naar hun zin hebben, vermeerderen zich soms spontaan, waardoor op den duur een massieve wortelkluit ontstaat. In dat geval is het verstandig de bollen te rooien, uit elkaar te trekken en opnieuw te planten. Een verhaal over lelies is niet compleet zonder een waarschuwing voor het leliehaantje, het glanzend rode kevertje dat het gemunt heeft op lelies en keizerskronen. Vanaf eind april is het kevertje actief. De vraatzuchtige larven verschijnen in de vroege zomer aan de onderkant van de bladeren en vreten in een mum van tijd de planten kaal, waarbij ook de bloemknoppen het moeten ontgelden. Ze hebben de onsmakelijke eigenschap zich in hun eigen uitwerpselen te verstoppen, waardoor ze moeilijker te vangen en te bestrijden zijn dan de volwassen kevers. De eenvoudigste manier is om consequent alle volwassen dieren, die erg opvallend zijn, te vangen en te vernietigen. Zo voorkom je vraatschade door de larven. Er zijn verschillende milieuvriendelijke middelen verkrijgbaar waarmee je de kever en z’n larven kunt bestrijden. Foto: MMGI/Marianne Majerus G R O E I&BL O E I– S EP T EMBER –2017 G R O E I&BL O E I– S EP T EMBER –2017 57 Lilium henryi was een van de lievelingslelies van de beroemde Britse tuinvrouw Gertrude Jekyll, die de kleur beschreef als ’zacht en toch sterk’. De Britten gaven deze lelie het begeerde keurmerk Award of Garden Merit (AGM). L. henryi wordt ongeveer 150 cm hoog en bloeit in augustusseptember. Foto: Lily Company BV De gevlekte, oranjerode bloemen van de gewone tijgerlelie zijn al spectaculair, maar dat geldt nog meer voor Lilium lancifolium ’Flore Pleno’. De bloemen van deze cultivar zijn namelijk gevuld en hebben dus meer kroonbladen. ’Flore Pleno’ wordt 100-150 cm hoog en doet het zowel in de zon als in de schaduw. Foto: Lily Company BV Een relatieve nieuwkomer is Lilium tsingtauense, afkomstig uit China en Korea. Deze mooie lelie is een van de ouders van de gewilde cultivar ’Orange Marmalade’, die rijk bloeit. De zachtoranje bloemen contrasteren mooi met de donkere bloemstelen. ’Orange Marmalade’ wordt circa 120 cm hoog en doet het in de zon en in de schaduw. Foto: Lily Company BV PLANTEN TUIN VAN HET JAAR Ik kreeg een boze mail van een lezer. Deze ging over mijn vorige redactioneel. Te veel persoonsverheerlijking, te weinig inhoud. Dat was in het kort de strekking van de boodschap. Voor degene die het even kwijt is, in het oktobernummer had ik in mijn voorwoord vrij veel aandacht besteed aan Wouter van Driel, de varenkweker uit Eelde. Te veel vond de lezer die mij mailde. Dat kan natuurlijk. Ik mailde hem terug met de belofte dat ik zijn kritiek in mijn achterhoofd zou houden. Foto: Christian Fischer De bekende tijgerlelie Lilium lancifolium heeft licht knikkende, oranjerode en gespikkelde bloemen. Uit de broedbolletjes, die in de bladoksels worden gevormd, kun je met wat geduld weer nieuwe planten opkweken. De enige bij ons inheemse leliesoort is de roggelelie (Lilium bulbiferum subsp. croceum), een bijzondere plant met grote, warmoranje bloemen. Met het verdwijnen van de roggevelden is ook het voortbestaan van de roggelelie onzeker geworden. De roggelelie is inmiddels zo zeldzaam, dat hij wordt vermeld op de Nederlandse Rode Lijst van planten. De plant vormt ondergrondse broedbolletjes, die bij het ondiepe ploegen van de roggevelden gemakkelijk werden verspreid. Daarom kon de roggelelie zich juist daar goed handhaven. www.groei.nl/gratis-gb-op-je-tablet. EEN GREEP UIT DE ACTIVITEITEN VAN GROEI & BLOEI • Workshop Herfsttaart maken voor vogels, afdeling Asten-Someren • Workshop Gereedschap onderhouden, afdelingen Hoorn en Nijmegen • Lezing Biologisch tuinieren door Alma Huisken, afdeling Winschoten • Bollenmand maken, diverse afdelingen Ga voor alle Groei & Bloei-activiteiten naar www.groei.nl/vereniging. Ik ontving nog een berisping. Ging ook over het vorige nummer. Een zeer oplettende lezer had wat foutjes ontdekt. En die moeten natuurlijk rechtgezet worden. Het gaat om drie ontdekte gevallen van inhoudelijke dwalingen. In de rubriek Tuinieren met Minke, Ayse & Edwin wordt op pagina 19 rechtsboven gesproken over ’kruipende wilde aardbeitjes’. Erbij staat ook een foto met daarop kruipende wilde aardbeitjes. He-le-maal fout. Dat zijn geen kruipende wilde aardbeitjes, maar het betreft hier de Duchesnea indica. Bij deze rechtgezet. We hadden ook een mooi verhaal over de Country Winery in Nijverdal, een kwekerij gespecialiseerd in pawpaws. Te lezen is dat je een rijpe bloem kunt plukken en de stampers op een aantal stempels van andere bloemen kunt drukken. He-le-maal fout. Je moet de meeldraden op de stempels van andere bloemen drukken. Bij deze rechtgezet. En dan de laatste. Moet ik toch weer over Wouter van Driel beginnen. In het verhaal dat ik maakte met hem, zegt hij over de varen: ’Het ras bestaat al zo’n tweehonderd tot driehonderd miljoen jaar.’ Volgens de zeer oplettende lezer is de varen geen ras, zelfs niet een geslacht of een plantenfamilie. Nee, het is een klasse. Voor de zekerheid legde ik het toch even voor aan Van Driel. Die gaf de zeer oplettende lezer gelijk. Bij deze rechtgezet. ”Je krijgt alleen wel het probleem dat geen mens meer begrijpt wat er in de tekst bedoeld wordt”, voegde hij eraan toe. Goed punt, vind ik. Hoe ver moet je gaan? Over grenzen gesproken: in dit nummer hebben we de genomineerden van de Tuin van het Jaar-verkiezing. Volg Groei & Bloei ook op: Het viel me op dat er tussen de inzendingen tuinen zaten waar weinig groen in te bekennen valt of waar het groen een ondergeschikte rol speelt. ”Deze zouden Groei & Bloei niet halen”, hield ik mijn medejuryleden voor. Ik ben heel benieuwd welke van de zeven genomineerden volgens lezers van Groei & Bloei in aanmerking komt of komen voor een uitgebreide reportage. Jullie mogen mij mailen. Jasker Kamp (hoofdredacteur) jasker@groei.nl G R O E I&BL O E I– N O V EMBER / D E C EMBER –2017 3
inhoud november/december Sfeervolle herfsttuin met vijvers evergreen Hovenier Toon Cools staat bekend om zijn ontwerpen van tuinen met unieke zwem- en siervijvers. Op een zonnige herfstdag nemen we een kijkje in zijn sfeervolle privétuin met - hoe kan het anders - veel water. 46 tuinreportage 12 Mila van de Wall Met haar kamerplanten- en stadstuinwinkel Wildernis in Amsterdam wil Mila van de Wall jonge stadsbewoners enthousiast maken voor tuinieren. En dat werkt. tuinreportage 40 TUIN 'T MEIHUUS Yvonne en Wim Duitshof hebben hun droom waargemaakt: een grote tuin waar ze hun liefde voor tuinieren kunnen uitleven. De tuin is dankzij uitgekiende bloei, een rijke variatie aan heesters met vlammende herfstkleuren en wintergroene hagen het hele jaar door interessant. 4 G R O E I&BL O E I– N O V EMBER / D E C EMBER –2017 planten 50 ANNE'S AANRADERS Anne Brylla van kwekerij Rein en Mark Bulk over haar drie favoriete bladplanten. 58 SPELEN MET PLANTEN Met dit borderrecept creëer je een harmonieuze, onderhoudsvriendelijke border die jaarrrond spannend is. 60 ONBEKENDE LASERPITIUM De mooie maar onbekende Laserpitium gaat volgens kweker Hans Kramer hoge ogen gooien. 62 EETBARE HAAG De alles-in-één-haag biedt privacy, nectar voor bijen, een schuilplek voor vogels én je kunt ervan eten.
planten De kracht van minimalisme De tuin verbinden met het interieur van het huis was de belangrijkste opdracht aan Floris Steyaert. Hij ontwierp een minimalistische tuin met organische snoeivormen en veel speelruimte voor de kinderen van het gezin. 36 54 tuinreportage Wilde Echinacea De oorspronkelijke Echinacea-soorten zijn prachtige borderplanten, die je bovendien goed zelf kunt zaaien. We bieden zaad aan van twee soorten. en verder 26 TUIN VAN HET JAAR Deze zeven tuinen zijn nog in de race voor de titel Tuin van het Jaar 2018. 30 BETERE SKIMMIA'S Skimmia leeft op als andere planten het voor gezien houden. Kweker André Moerings vertelt over zijn nieuwe en betere cultivars. 66 OLIVIJN Tuinbezitters kunnen bijdragen aan de reductie van CO2 met deze toversteen. 70 3 X BLOEMSCHIKKEN Freestyle bloemschikken met Groei & Bloei; een wilde schikking met materialen uit eigen tuin en het Nederlands Kampioenschap Bloemschikken in beeld. 6 VERS GEPLUKT 9 COLUMN 10 TUINVRAGEN 16 TUINIEREN MET MINKE, AYSE & EDWIN 22 WIE DURFT? 77 BRIEVEN 78 AGENDA 82 VOLGENDE MAAND G R O E I&BL O E I– N O V EMBER / D E C EMBER –2017 5
VERS GEPLUKT TuinIdee 2018: GOED VOOR GOUD High five voor ’Youmefive’! Deze Hydrangea macrophylla (boerenhortensia) is onlangs met goud bekroond door de Koninklijke Vereniging voor Boskoopse Culturen (KVBC). Uniek aan de dubbelbloemige hortensia zijn de stevige takken en compacte groeiwijze. De opvallend dieproze bolbloemen verkleuren via bleek lilaroze naar rood in het najaar. Van ’Youmefive’, die circa 125 cm hoog wordt, heb je dus maanden plezier. Te koop bij o.a. PlantenTuin Esveld (www.esveld.nl) en Hortensiakwekerij Ajisai (www.hortensiakwekerij.be). aftrap van nieuw tuinseizoen Sneeuwklokjes delen, vorstgevoelige planten afdekken, de vogels bijvoeren. Het is nog even genieten van de wintertuin ... en dan start er weer een fonkelnieuw tuinseizoen. Ben je voor de nieuwe ronde op zoek naar tuininspiratie en advies? Op TuinIdee 2018 kun je voorbeeldtuinen (anderhalf voetbalveld!) bekijken, groenworkshops volgen en je licht opsteken bij presentaties van tuinpersonalities en tuinadviseurs. Bij dit vierdaagse tuinevenement staan de eetbare en de gezonde tuin in de spotlight, met advies en producten als ecologische insectenbestrijders, recycle-oplossingen en zonnepanelen. Met groene sfeermakers, speeltoestellen en o.m. blotevoetentegels is eveneens aan de gezinstuin gedacht. Of wil je meer weten over de gemakkelijke, onderhoudsarme tuin of de inrichting van een frisgroen balkon of terras? Langs routes als ’Genieten en onderhouden’ en ’Exclusive’ vind je alles over de groentrends en de juiste gereedschappen en apparaten. TuinIdee, Brabanthallen, ’s-Hertogenbosch (NB), 22 t/m 25 feb 2018. Open: 10-18 u. Toegang € 12,- (online) of € 16,50 (kassa). Meer informatie en ticketverkoop: www.tuinidee.nl. Twintigste editie Tuinscheurkalender Een eendagsbloem (Tradescantia) is een plant met grasachtig blad en blauwe bloemen die maar één dag bloeien. Hij plant zich zo enthousiast voort, dat hij tot onze inheemse flora is gaan behoren. ’Korte bloei en succes blijken goed samen te gaan’, lees je in zijn plantportret op 12 juli, een van de vele interessante portretten in De tuinscheurkalender 2018. Daarin staan bovendien praktische tuintips, die je er op de juiste dag aan herinneren rechtopstaande jonge takken bij appels en peren weg te halen (8 juli), oude pioenen te verplaatsen of nieuwe te planten (4 sept), klokwindes te zaaien op een warme plek (26 februari) en bijvoorbeeld de nietafgevallen rozenbladeren met de hand te verwijderen vanwege mogelijke schimmelsporen (29 oktober). Bovendien kom je erdoor op het idee een gratis bosje tulpen te scoren op de Nationale Tulpendag (19 januari), uit te kijken naar egels in je tuin (Egelweekend 15/16 september) en o.m. een rondleiding te volgen over de Historische Groentehof in Rijkel met vergeten, zeldzame en bijzondere groente (vanaf 12 juli). Adviezen en tips worden afgewisseld met tuingedichten, citaten, tuin-weerspreuken en recepten met zelfgekweekte groente en kruiden. De wetenswaardigheden in deze tuinscheurkalender, samengesteld door de groenauteurs Romke van de Kaa en Paul Geerts, geven stuk voor stuk blijk van een fenomenale kennis over alles wat met planten, tuinen en tuinieren te maken heeft. Een klassieker, want dit jaar komt alweer de twintigste editie uit! Lange bloei en succes, ze blijken goed samen te gaan. De tuinscheurkalender, Romke van de Kaa en Paul Geerts, uitgeverij Altas Contact. ISBN 9789045033877. Prijs: € 14,99. 6 G R O E I&BL O E I– N O V EMBER / D E C EMBER –2017 MAIL&WIN Kans maken op een gratis tuinscheurkalender? Ga naar www.groei.nl
support ons project + CODE = togetherwegrow.plagron.com Ter ere van ons 25 jarig jubileum ondersteunen wij landbouw projecten in Zuid-Afrika Onze ambitie is dat de gemeenschap in Mooi Rivier, Zuid-Afrika zelfstandig groenten kan kweken. Plagron plant een plant voor elke code die door jullie ingeleverd wordt. Help vogels de winter door en geniet van meer leven in je tuin Speciaal voor Groei & Bloei lezers tijdelijk 15% KORTING op alle vetproducten. Ga naar www.vivara.nl en gebruik de code GB1117 Kortingscode geldig t/m 20-12-2017 15% Korting
TUINVRAGEN wij antwoorden u vraagt Op zoek naar een oplossing voor een tuinprobleem? Groei & Bloei geeft advies. Mail je vraag naar groenadvies@groei.nl (Nederland) of info@tuinpunt.be (België). Wilde orchidee? Een aantal jaren geleden kwam er in mijn tuin vreemd blad boven de grond. Geen idee wat het was, maar het afgelopen jaar stond er ineens een mooie plant met veel kleine bloemen. We denken aan een wilde tuinorchidee, maar weten het niet zeker. Weet Groei & Bloei het? Vakantieagapanthus Tijdens onze vakantie op Madeira hebben we drie agapanthussen gekocht. Eenmaal thuis plantten we ze in de tuin en ze doen het uitstekend. Maar kan ik ze nu laten staan of moet ik ze voor de winter uit de grond halen? Agapanthus is niet winterhard, maar er is wel verschil tussen de ene variëteit en de andere. Je hebt bladverliezende en bladhoudende soorten. De laatste zijn absoluut niet winterhard, maar een bladverliezende Agapanthus (bijv. ’Loch Hope”, zie foto) kan een zachte winter met wat bescherming wel overleven. Een bladhoudende agapanthus kun je het beste uit de grond halen, in een pot met goede potgrond zetten, een klein beetje water geven en dan licht en vorstvrij laten overwinteren bij een temperatuur die niet veel hoger is dan 8 °C. TONDERZWAM Vorig jaar hebben we een pruimenboom laten rooien waar een tonderzwam in zat. Nu willen we daar een nieuwe pruimenboom neerzetten. Kan dat of moeten we nog even wachten? De plant op de foto is inderdaad een orchidee. Het is de brede wespenorchis (Epipactis helleborine subsp. helleborine). Deze orchidee is niet zo kieskeurig als andere orchideeën en groeit op veel grondsoorten, het liefst in de schaduw. Soms verschijnen ze spontaan in de tuin. Daarom worden ze ook wel onkruidorchideeën genoemd. Maar onkruid is een plant die je niet wilt hebben, en wie wil er nu geen orchidee in z’n tuin? 10 G R O E I&BL O E I–N O VE M B E R/D EC E M B E R–2017 De tonderzwam komt vooral voor op bomen die verzwakt zijn als gevolg van bijvoorbeeld te veel snoeien, onvoldoende bemesting of wortelbeschadiging. Het is het beste om een jaar te wachten voordat je een nieuwe fruitboom plant en het helpt als je in de tussentijd op die plek afrikaantjes laat groeien. Een goed pruimenras is ’Opal’, op de onderstam St Julien A. TIP: De beste tijd voor het snoeien van een pruimenboom is kort na de oogst, als er nog blad aan de boom zit. Foto: Imageselect Foto: GAP Photos Foto: Kreuzschnabel
EVERGREEN Barmhartige SAMARITAAN Groen is hun werk, maar is tuinieren ook hun hobby? Groei & Bloei interviewt en fotografeert groenprofessionals voor de rubriek Evergreen in hun tuin. In deze aflevering aan het woord: Mila van de Wall, medeoprichter van de Amsterdamse kamerplanten- en stadstuinwinkel Wildernis. Tekst en beeld Jasker Kamp 12 G R O E I&BL O E I– N O V EMBER / D E C EMBER –2017
TUINIEREN # tuinieren in november en december Op een mooie dag in november en december kun je nog best de tuin in. Er is genoeg te doen. Op volkstuinpark Buikslotermeer wordt gesnoeid, geplant, gezaaid. Ook worden er voorbereidingen getroffen met het oog op mogelijke vorst. Waterleiding ROZEN AANAARDEN Ayse is dol op rozen. Ze heeft struikjes en klimmers staan. In de winter hebben ze extra bescherming nodig: aan de stam zit een verdikking die vorstgevoelig is. Dit zogeheten ’oculatiepunt’ is de plek waar de rozen zijn geënt op de onderstam. Volgens recente inzichten moet je bij het planten zorgen dat het oculatiepunt 5 cm onder de grond komt. ”Mocht je rozen hebben waarbij het oculatiepunt boven de grond uitsteekt”, zegt Ayse, ”werk dan met een schop wat van de omringende grond omhoog tegen de stammetjes, zodat het oculatiepunt ruim onder komt te liggen. Als de vorst is geweken, kun je de aarde weer rond de plant uitspreiden.” 16 G R O E I&BL O E I– N O V EMBER / D E C EMBER –2017 Na een nacht met plotseling matige vorst komt Minke ’s ochtends gehaast naar de volkstuin gefietst. ”O nee! Als mijn waterleiding maar niet bevroren is!” Het blijkt gelukkig mee te vallen: er zijn geen lekken ontstaan. Op de volkstuin zit het vol met vorstgevoelige waterleidingen, en die kun je maar beter op tijd afsluiten. Wanneer water bevriest, zet het uit en kan het schade veroorzaken aan de leidingen. De hoofdkraan bevindt zich diep in een speciale put waar je moeilijk bij kunt. Edwin draait daarom voor Minke de hoofdkraan dicht en laat het water via een aftapkraantje uit haar leidingen lopen.
MINKE, AYSE & EDWIN Vijg beschermen Op zijn terras heeft Edwin een vijg (Ficus carica) in pot staan. ”Hij stelt weinig eisen en doet het goed. In de winter heb ik er wel wat meer omkijken naar. De plant kan in principe tegen flink wat vorst. Maar in het najaar maakt hij ’embryo-vruchtjes’ aan, die in het voorjaar afrijpen, en die sterven al af bij -5 °C. Ook de jonge scheuten kunnen niet zo goed tegen vrieskou.” Daarom pakt Edwin zijn vijg voor de zekerheid in met jute. ”Je kunt ook stro gebruiken of er een rietmat omheen doen.” Een vijg doet het ook heel goed in de volle grond. ”Let wel op dat hij niet te nat staat”, zegt Edwin. ”Je kunt daarop anticiperen door bij het planten grof zand of lavagruis door de aarde te mengen, dat verbetert de drainage.” Stenen en puin onder in het plantgat is ook een aanrader. COMPOST UITSPREIDEN Na een aantal maanden is de inhoud van Edwins compostbak klaar voor gebruik. ”Het is prachtig geworden, mooi los van structuur en het ruikt ook zo goed.” Dit is een goede tijd om compost in de borders en moestuin uit te spreiden: de grond blijft hierdoor mooi open en slaat niet dicht bij regenbuien. In compost zit niet veel voeding, maar het brengt wel meer humus in de grond, en dat is goed voor de bodemstructuur. Edwin: ”Je hoeft de compost niet onder te spitten, dat doen de wormen wel voor je. Ze trekken de compost omlaag en zorgen dat er een mengsel ontstaat met de toplaag van de grond.” Noppenfolie in de kas Edwin heeft zijn kas aan de binnenkant helemaal bekleed met noppenfolie, daardoor blijft het in de kas een graad of vier warmer dan buiten. Noppenfolie bestaat uit twee lagen doorschijnend plastic folie met daartussen luchtkussentjes, die een isolerende werking hebben. Je kunt het online bestellen. Ook sommige tuincentra verkopen het. G R O E I&BL O E I– N O V EMBER / D E C EMBER –2017 17 De wortels kun je extra Tip beschermen tegen vorst door tot ongeveer 50 cm hoogte aarde rond de voet van de vijg omhoog te werken (aanaarden).
WIE DURFT? 22 G R O E I&BL O E I– N O V EMBER / D E C EMBER –2017
WIE DURFT? Ina's niveautuin In deze rubriek tonen we tuinen waar de eigenaar trots op is. Maar ... het kan altijd beter. Deskundigen Gert-Jan, Marie en Arjan recenseren deze keer de tuin van Ina en Gerard Neeuwveld uit Deventer. Ina Neeuwveld: Omdat wij de woonkamer verhoogd hebben, wilden we ook niveauverschillen in de tuin. Het fijne van een verhoogde tuin met vijver is dat de kleinkinderen een bootje in de vijver kunnen laten varen en de vissen en kikkers beter kunnen zien. Voor ons is de tuin een plek om te genieten van de natuur, daarom hebben wij een loungeset gekocht voor het benedenterras, dat midden in de tuin ligt. Het boventerras ligt tegen het huis aan, daar kunnen we heerlijk eten, soms nog in het late zonnetje. Niet zo lang geleden hebben wij de bomen aan de vijverkant (het oosten) gesnoeid, omdat ze te groot werden. Er moet nog meer geplant en gezaaid worden om in de winter ook een gezellige tuin te hebben, maar dat valt niet mee. Steeds halen wij nieuwe planten, maar na de winter zijn ze dood of helemaal verdwenen, net als de bloembollen. Ik houd van tuinieren. Mijn man helpt wel, maar hij vindt het een noodzakelijk kwaad. We zijn niet veel in de tuin bezig, terwijl dit eigenlijk wel zou moeten. Het bemesten van de tuin wordt vaak vergeten! u 23
TUIN VAN HET JAAR 2018 Bestaat er zoiets als een mooiste tuin? Lastig, want over smaak valt niet te twisten. Toch kiest branchevereniging VHG ieder jaar een tuin die eruit springt tijdens de Tuin van het Jaar-verkiezing. De zeven kansmakers van 2018 zijn nu bekend. Een voorstelrondje. Tekst Caroline van Amerongen 26 G R O E I&BL O E I– N O V EMBER / D E C EMBER –2017 JURY De jury bestaat dit jaar uit: Esther Kruit (landschapsarchitect), Gilbert de Jong (tuinontwerper), Harry Esselink (tuinontwerper en hovenier), Jan-Hein Moors (tuin‐ en landschapsarchitect), Jasker Kamp (hoofdredacteur Groei & Bloei) en Jurgen Smit (tuinontwerper en online groenspecialist). De samenstelling van deze jury zorgt ervoor dat er een breed gewogen oordeel komt, waarin niet alleen het ontwerp, het vakmanschap en de plantenkeuze zijn meegenomen, maar ook de PR-waarde voor de eigen beroepsgroep en de waarde voor het brede publiek.
TUIN VAN HET JAAR 2018 Tropische verrassing-tuin Verantwoordelijk: Paul Casteleijn Hoveniers Uit het juryrapport: Achter een voormalig postkantoor ligt deze uitbundig groeiende en bloeiende tropische binnentuin. De wens van de klant is ruimschoots vervuld: terug in Nederland van weelderige tropische plantengroei kunnen blijven genieten. In en vanuit de ruime serre met de groene wand en dankzij de metersbrede glazen pui van de woonkamer beleef je de gevarieerde beplanting van deze tuin optimaal. En de GENOMINEERDEN zijn ... WERKWIJZE Hoveniers sturen hun mooiste tuinen in. Na de eerste beoordeling op papier bezoekt de vakjury een selectie van deze tuinen. Tijdens dit bezoek bepaalt de jury welke tuinen kans maken te winnen. Deze genomineerde inzendingen laten zien hoe goede tuinen sterk kunnen verschillen, afhankelijk van ligging, bodem, formaat, ontwerp, beplanting en uitvoering. De jury kiest ook de Tuin van het Jaar 2018. De publieksprijs komt via de verkiezing op Facebook tot stand. In het voorjaar van 2018 reikt de vakjury beide prijzen uit tijdens een feestelijke bijeenkomst. WOONTUINEN Opvallend tijdens deze editie van de Tuin van het Jaarverkiezing is het aantal ingezonden woontuinen. In de meeste genomineerde tuinen zijn kenmerken van loungetuinen te herkennen. De jury kwam onder meer tegen: een complete set zeer comfortabel tuinmeubilair, een beschutting biedende overkapping, relatief veel tuinverharding, verlichting, muziek, een buitenkeuken en zelfs een televisiescherm. In sommige tuinen komt het groen echt op de tweede plaats: een gazon ontbreekt en de plantkeuze is minder spannend. G R O E I&BL O E I– N O V EMBER / D E C EMBER –2017 27
DE KWEKER Sommige planten zijn zo gewoon, dat je ze koopt zonder erbij na te denken. Skimmia is zo’n plant. Je hoeft er niet eens voor naar een tuincentrum, ze staan als potplant bij elke bloemist. Maar de ene skimmia is de andere niet. Kweker André Moerings ontwikkelde nieuwe cultivars die de oude variëteiten op verschillende punten overtreffen. Foto: Nicolien van Doorn
ANDRÉ MOERINGS Professor SKIMMIA H et bijzondere van een Skimmia is dat hij opleeft zodra andere planten het voor gezien houden. In het najaar, als veel planten hun blad verliezen, vormt deze wintergroene struik decoratieve bloemtrossen. Pas in maart-april gaan de vaak heerlijk geurende bloemen open. De bloei gaat door tot in mei. In onze tuinen zie je vooral cultivars van Skimmia japonica en Skimmia reevesiana. De meest gekweekte variëteit is Skimmia japonica ’Rubella’, die van bruinrood (de bloemtrossen) naar zachtroze (de bloemen) verkleurt. Maar hoe mooi ’Rubella’ ook is, de afgelopen jaren zijn er nog mooiere en sterkere bijgekomen. Na eindeloos proberen is het de Boskoopse kweker André Moerings gelukt skimmia’s te kweken die de oude vertrouwde soorten in zowat alles overtreffen. Deze nieuwe soorten hebben meer groeikracht, een sterker wortelgestel, bloeien vroeger en zijn nog beter bestand tegen ziektes en plagen. Het heeft vijftien jaar geduurd voordat het zover was, vertelt Moerings. ”Na de dood van mijn broer, die ook skimmia-kweker was, heb ik zijn planten meegenomen, geïnventariseerd en jarenlang goed bekeken: wat is een mooie bloem, wat is sterk in de wortel? Uiteindelijk is daar niks van terechtgekomen. Van de bloemen kreeg ik wel mooie soorten, maar met de bessen lukte het niet. Ik bestoof ze met stuifmeel van mannelijke bloemen, de bessen kwamen wel, maar na drie maanden rolden ze eraf en moest ik opnieuw beginnen. Normaal gesproken is dat geen probleem, maar het kost tijd. En die had ik niet met mijn werk en een gezin.” Goed kijken Die tijd kreeg André Moerings nadat hij zijn bedrijf had verkocht. ”Het veredelen van skimmia’s zie ik nu als een hobby. Een leuke hobby, maar je moet er wel een lange adem voor hebben. Je zaait, dan staat het een jaar, je gaat overpotten naar een ruimere pot en dan komt het verspenen. Het duurt drie jaar voordat er een bloemetje in komt, en dan moet je afwachten: wordt het een bes - dan heb je een vrouwelijke plant - of blijft het een bloem? Ik bestuif ze allemaal, en ontdek pas na een jaar of vijf of er iets bij is waarmee ik verder ga. Van de 2500 potjes die ik heb staan, is er hooguit één die eruit springt. Het komt vooral neer op kijken: hoe groeit hij binnen, hoe Nieuwe cultivars Veredelen berust vaak op toeval, op een mutatie, zegt André. ”Maar wat ik doe is geen toeval. Ik ben heel gericht bezig. Wat ik wilde was het verbeteren van de bekende Skimmia japonica ’Rubella’. Na tien jaar had ik de Rubesta, een nieuwe cultivar, die komt voort uit ’Rubella’. Hij bloeit drie weken eerder, heeft een sterker wortelgestel en veel bloemen.” Het bleef niet bij de Rubesta alleen. Een eveneens nieuwe cultivar is Skimmia japonica Rubesta Cuba, met langwerpige, puntige bladeren en knoppen die van bruin naar donkerbruin verkleuren. Skimmia japonica Rubesta Optima (’Moeropti’) bloeit Wintergroene skimmia’s contrasteren mooi met de herfstkleuren van andere planten. groeit hij buiten? Hoe doet hij het in een grote pot, hoe in een kleine pot? Heeft-ie een sterke wortel? Blijft het blad goed?” G R O E I&BL O E I– N O V EMBER / D E C EMBER –2017 31 Foto: Imageselect
WORD OOK LID PROFITEER VAN ALLE VOORDELEN: OF √ 10 X GROEI & BLOEI THUIS IN DE BUS GEEF EEN LIDMAATSCHAP CADEAU √ LID VAN DE LEUKSTE GROENVERENIGING MET CURSUSSEN, WORKSHOPS EN TUINEXCURSIES √ KORTING BIJ TUINCENTRA, KWEKERIJEN EN EVENEMENTEN √ GROEI & BLOEI GRATIS OP JE TABLET √ GRATIS GROENADVIES KIES VOOR KORTING OF EEN CADEAU GA VOOR DE AANBIEDING NAAR WWW.GROEI.NL/WORDLID Foto: iStockphoto
TUINREPORTAGES 46 Wandel mee langs prachtige waterpartijen in de sfeervolle najaarstuin van hovenier Toon Cools. 36 Een minimalistische tuin met organische snoeivormen en volop speelruimte voor de kinderen. 40 Vlammende herfstkleuren in de droomtuin van Yvonne en Wim Duitshof.
De kracht van MINIMALISME
TUINREPORTAGE Maak een verbinding tussen huis en tuin. Zo luidde, kort samengevat, de opdracht aan tuinontwerper Floris Steyaert. Hij ontwierp een minimalistische tuin met organische snoeivormen en veel speelruimte voor de kinderen van het gezin. E en kudde strak geschoren, groene wezens rust roerloos in het grind van de 3 meter smalle zijtuin. Zigzaggend kom je erlangs, op weg van voor- naar achtertuin. Het totale perceel in Wemmel, in de nabijheid van Brussel, meet 300 vierkante meter en bestaat - naast de zijtuin - uit een moderne woning, een rechthoekige, oplopende achtertuin en een minivoortuin. Tuinontwerper Floris Steyaert kreeg het verzoek om die buitenruimte te verbinden met het interieur van het huis. De eigenaren hadden verder als wens dat de zijtuin niet alleen dienst zou doen als toegangspad, maar ook als aantrekkelijke verblijfsplek, met zitje. Dit alles met een aanblik die het jaar rond interessant is. ”Elk type woning vraagt om een eigen concept en elke opdrachtgever heeft zijn eigen voorkeuren. Toch kan ik meestal iets maken wat de klant verrast”, verzekert Steyaert. Zijn inbreng betreft lijnen, vormen en materialen die de architectuur van de woning aanvullen of die juist contrasterend werken. Het plan dat hij bedacht voor deze tuin doet minimalistisch aan. Omdat het hier een gezin met kinderen betreft, moest de tuin vooral bruikbare speelruimte bieden. Vandaar veel gras in de achtertuin, die met een paar reuzentreden is opgedeeld in vier niveaus. Een sober, maar krachtig effect. Ooit, als de kinderen groot zijn, zal misschien het bovenste stuk met bloemen worden ingevuld. Nu staan er alleen twee fruitbomen - en een trampoline. Hoge taxushagen omringen het grondvlak en zorgen voor rust, eenheid en privacy. Continuïteit De fronten van de grastreden zijn bekleed met dezelfde leistenen tegels als van het grote hoofdterras tegen de huisgevel. Ook in het interieur zie je deze grijze tegels van 60 bij 60 centimeter. In de zijtuin ligt grind van dit type leisteen. ”Door binnen en buiten één soort materiaal te gebruiken, ontstaat logische continuïteit”, legt Steyaert uit. ”Het is geen grote woning. De vloeren van het interieur lopen naadloos over in het tuinterras, met als resultaat dat het huis van binnen ruimer oogt.” Het tuinmeubilair en decoraties - zoals de opvallende, gele ballen op het gras - hebben de bewoners zelf uitgezocht en geplaatst. Naast het hoofdterras staat een kloeke houten bergkast voor fietsen, tuinmaterialen, barbecue, et cetera. De bovenkant werd verfraaid met een Naast het hoofdterras staat een kloeke houten bergkast. Zitje op de hoek van zij- en voortuin, onder een meerstammig krentenboompje. u Het krentenboompje en de vaste planten brengen beweging en markeren de wisseling van seizoenen. G R O E I&BL O E I– N O V EMBER / D E C EMBER –2017 37
TUINREPORTAGE Zicht, over de zwemvijver, naar de woning. Vooraan Iris pseudacoris.
TUINREPORTAGE WANDELEN LANGS WATER Hovenier Toon Cools ontwerpt niet alleen beroepsmatig tuinen met zwem- en siervijvers. Op een zonnige herfstdag gunt hij ons een kijkje in zijn sfeervolle privétuin met - hoe kan het anders - veel water. B ij Toon Cools is de scheidslijn tussen werk en privé dun: zijn tuin in het Vlaamse Essen grenst aan het hoveniersbedrijf en is een mooi voorbeeld van waar Cools bekend om is: tuinen met unieke zwem- en siervijvers. Water in de tuin is onontbeerlijk, vindt Toon. ”Het geeft leven en trekt dieren aan. Zelfs een klein waterornament, zoals een borrelsteen, voegt veel toe aan de sfeer van een tuin.” Een wandeling door zijn tuin is dan ook een wandeling langs water. In de besloten voortuin ligt een natuurlijk ogende siervijver, omringd door esdoorns (Acer) en een kornoelje (Cornus kousa ’Milky Way’). Een pad met aan weerszijden in vorm gesnoeide hulst (Ilex crenata ’Convexa’ en Ilex meserveae ’Blue Prince’) voert langs een grote trompetboom (Catalpa bignonioides ’Aurea’) naar de zijtuin. Voorbij een kleine stemmige waterpartij kom je via een poortje met rozenboog (Rosa ’Seagull’) in de achtertuin. Zwemvijver als zichtlijn In de achtertuin van 25 bij 30 meter koos Toon voor een lange zichtlijn, die vanuit de woonkamer over het terras naar een zwemvijver loopt. ”Een groot deel van het jaar zie je de tuin vanuit de woning. Het is dan ook belangrijk dat het zicht van daaruit aantrekkelijk is. En wat is er mooier dan een vijverpartij? Met de combinatie van een zwembad en een vijver sla je twee vliegen in één klap: met een minimum aan onderhoud zwem je in helder water.” De rechthoekige vijver aan het terras past perfect binnen het symmetrische tuinplan. Hij komt uit op een smaller moerasgedeelte met biofilter. Daar Poortje met Rosa ’Seagull’. wordt het vijverwater gezuiverd met lava, zuiverende gele lissen (Iris pseudacoris) en een pomp. Als vijverfolie werd EPDM rubberfolie gebruikt, die vrij is van giftige stoffen. De steiger van hardhout vormt een pad in de lengterichting over het moerasdeel. Op de grens van vijver en moeras liggen natuurstenen stapstenen en staan twee dwarsgeplaatste hagen van Ilex aquifolium. Ze versmallen het G R O E I&BL O E I– N O V EMBER / D E C EMBER –2017 47
PLANTEN Anne’s AANRADERS Het leven van Anne Brylla, van kwekerij Rein en Mark Bulk, bestaat uit planten. Ze geniet van haar werk op deze traditionele, Boskoopse kwekerij en deelt haar enorme plantenkennis graag met de lezers van Groei & Bloei. Anne aan het woord over drie bladplanten. ”Met bladplanten kun je levende schilderijen maken.” Tekst Hester van Gent Beeld Mark Bulk, e.a. Aralia elata ’Silver Umbrella’ ”Arialia elata, de gewone duivelswandelstok, kende ik al, maar de cultivar ’Silver Umbrella‘ zag ik voor het eerst op de kwekerij. Hij stond voor een gele kornoelje (Cornus mas) en tegen die achtergrond sprong hij er echt uit. ’Silver Umbrella’ heeft enorm groot, tot wel een meter lange, samengestelde, witbonte bladeren. Door dat fijne en bonte heeft deze Aralia een hele elegante uitstraling, wat nog wordt versterkt doordat hij in verschillende etages is opgebouwd. De aparte Nederlandse naam, duivelswandelstok, verwijst naar de stekels op de stam. En misschien heet hij ook wel zo omdat hij door de tuin wandelt als je niet uitkijkt. Maar daarover straks meer. ’Silver Umbrella’ wordt 2 tot 4 meter hoog en bloeit tussen juni en september. De bloemsteeltjes zijn roze, met daarop kogeltjes van kleine, roze bloemknopjes, die later wit worden. Ze zijn een beetje gipskruid-achtig. Die combinatie van roze, wit en groen is echt prachtig. ’Silver Umbrella’ is geënt op een onderstam van de gewone Aralia elata. Die heeft de eigenschap dat hij veel wortelopslag geeft. Inderdaad, een stok die ’wandelt’. Om te voorkomen dat de onderstam het overneemt ten koste van de cultivar, is het belangrijk dat je de opslag consequent weghaalt. Naarmate de plant ouder wordt, geeft hij steeds minder opslag en op een gegeven moment helemaal niet meer. ’Silver Umbrella’ doet het zowel in de zon als in de schaduw, maar mag niet te nat staan. Vorige zomer zijn op de kwekerij twee moederplanten weggevallen toen de drainage kapot was. Aralia is geschikt als solitair, want hij spreekt voor zichzelf. Geef hem dus voldoende ruimte. In principe hoef je niet te snoeien. Op de kwekerij knippen we er regelmatig enthout van en daardoor blijven de bomen klein, dus als het nodig is kan het wel. Je kunt een onderbeplanting met lage vaste planten of grassen maken, bijvoorbeeld met het prachtige grasje Hakonechloa macra - let wel op dat je alle opslag ertussen weghaalt! Of maak het nog bonter door er wat bonts onder te zetten. Tegen een donkere achtergrond, bijvoorbeeld een taxushaag, of in combinatie met een donkerbladige vaste plant als Cimicifuga simplex ’Brunette’, krijg je een mooi contrast. Aralia elata heeft nog andere bonte cultivars, waaronder de geelbonte ’Aureovariegata’, maar wat mij betreft halen die het niet bij ’Silver Umbrella’. 50 G R O E I&BL O E I– N O V EMBER / D E C EMBER –2017
PLANTEN Tetrapanax papyrifer ”De rijstpapierplant (Tetrapanax papyrifer) is gewoon dé bladplant! Op de kwekerij staan meerdere volwassen exemplaren en die zijn niet te missen: ze hebben een bijzondere en exotische uitstraling. De eerste Tetrapanax papyrifer die ik zag, was klein en stond in een pot op de kwekerij. Ik plantte hem met nog wat andere heesters in de border bij onze entree. Al snel groeide hij uit tot een redelijk grote plant. Ik wist niet wat ik zag. Eén blad kan wel 1 meter groot worden! En toch is de plant niet lomp. Het blad is diep ingesneden, stevig en goed bestand tegen wind. Er zitten kleine haartjes op. Als het jonge blad uitloopt, zijn het net een soort knuffels. Waterdruppels die op het blad vallen, lijken wel pareltjes. Naarmate het blad ouder wordt, wordt de beharing minder, alleen aan de onderkant blijft dan een bruin viltlaagje zitten. De haartjes op het blad kunnen de luchtwegen irriteren, maar daar heb je alleen last van als je er intensief mee werkt, bijvoorbeeld op een kwekerij. Tetrapanax groeit redelijk snel tot een hoogte van 2 tot 3 meter. Op een beschutte, zonnige plek heb ik exemplaren van meer dan 4 meter gezien. Eigenlijk is het een hele makkelijke plant, die bijna alle omstandigheden aankan: van vochtig tot droog en van schaduw tot zonnig. Zorg alleen wel voor voldoende voedselrijke grond, want met al dat blad heeft hij daar veel behoefte aan. Als je de wortels verstoort, groeien daar nieuwe uitlopers. Je krijgt dan een bosje. Bij genoeg ruimte is dat geen probleem, zelfs leuk. Zo niet, dan kun je de grond rondom de plant het beste direct na het planten bewerken en daarna niet meer. Zo voorkom je dat je later uitlopers moet afsteken. Haal je de onderste bladeren steeds weg, dan krijg je een plant met een stam - die is trouwens erg mooi - maar je kunt de lage bladeren ook laten zitten. In een milde nazomer bloeit Tetrapanax in september en oktober met heel veel kleine, crème-witte bloemetjes. Is het koud, dan gaan de bloemknoppen niet meer open. De plant komt oorspronkelijk uit China en Japan, waar het groeiseizoen langer is. Bij heel strenge vorst vriest de plant tot de grond af, maar hij komt altijd weer terug, vaak met meerdere stammen. Ik vind Tetrapanax heel mooi in combinatie met een Hydrangea, bijvoorbeeld H. involucrata ’Tokado-yama’ met bijzondere licht oudroze gevulde bloemen. Ze kunnen prima in de schaduw van Tetrapanax staan en steken subtiel af tegen het grote blad. Of kies schaduwminnende vaste planten als de luchtige Thalictrum delavayi, witbonte grassen of Kirengeshoma palmata, met mooi blad en maankleurig gele bloemen.” u Linksboven De bloemen verschijnen in mei. Linksonder Aralia elata ’Silver Umbrella’ heeft iets elegants. Rechtsboven Een volwassen exemplaar op de kwekerij. Rechtsmidden De stam is een plaatje. Rechtsonder Tetrapanax bloeit alleen in een warme nazomer. G R O E I&BL O E I– N O V EMBER / D E C EMBER –2017 51
PLANTEN In combinatie met eenjarige ridderspoor in verschillende tinten blauw. Echinacea
PLANTEN ZONNEHOED Er komen zoveel nieuwe cultivars van Echinacea op de markt, dat je bijna zou vergeten dat er ook nog oorspronkelijke Echinacea-soorten bestaan. Tuinontwerper Eduard van Koolwijk experimenteert er graag mee. ’Het zijn prachtige borderplanten, die je bovendien zelf kunt zaaien.’ D e plantengroep van de echinacea’s is enorm in beweging. Bijna jaarlijks verschijnen er nieuwe cultivars in de meest uiteenlopende kleuren: van donkerroze tot dieprood en van oranje tot groen, wit, geel en een scala aan tussentinten. Helaas zijn ze lang niet allemaal een lang leven beschoren; sommige verdwijnen even plotseling als ze verschenen. Niet gezond genoeg, een stagnerende groei, moeilijk te kweken of onvoldoende winterhard. Slechts een klein deel blijft overeind en vormt een verrijking van het sortiment. Tussen al die nieuwigheden verdwijnen de oorspronkelijke, ’wilde’ Echinacea-soorten wat naar de achtergrond. Met uitzondering van Echinacea purpurea worden de meeste maar op bescheiden schaal gekweekt. Geneeskrachtig Echinacea is een geneeskrachtige plant. Dat geldt niet alleen voor E. purpurea en z’n cultivars, maar ook voor de wilde smalbladige soorten. Die hebben dikkere wortels, waarvan je heel goed een tinctuur kunt trekken. Bovendien zijn het óók waardevolle borderplanten. Zo werd ik bijvoorbeeld verrast door de elegante verschijning van Echinacea pallida. De bloemen op de hoge, wat stijve stengels wringen zich bijna letterlijk in allerlei bochten om de aandacht vast te houden. In het begin zijn de lange, afhangende lintbloempjes heel zachtroze, zelfs bijna wit; later verkleuren ze naar lila en paars. Eerst horizontaal afstaand, vallen ze na verloop van tijd in een draaiende beweging langs de stengel omlaag, als zomerjurkjes opwaaiend in de wind. Hebberig geworden, ben ik gaan zoeken naar andere soorten, zoals de geelbloeiende Echinacea paradoxa, E. tennesseensis en de eveneens smalbladige Echinacea angustifolia. Samen met Echinacea purpurea plantte ik er een hele kweekborder mee vol. Ertussenin zaaide ik wat blauwe en roze eenjarige riddersporen - die bloeien eindeloos lang - en eenjarige klaprozen, aangevuld met een handvol breedwerpig uitgestrooid zaad van dille. Echinacea pallida heeft wit stuifmeel. Eduard van Koolwijk Eduard van Koolwijk werkt als tuinontwerper en is daarnaaast kruidengeneeskundige en fotograaf. Op de biologische kwekerij van Gertrude en Jan van Houtum in Doorn (www.kwekerijvanhoutum.nl) runde hij enkele jaren een tuin met een breed assortiment geneeskrachtige kruiden. Hier experimenteerde hij ook met echinacea’s voor het maken van tincturen. G R O E I&BL O E I– N O V EMBER / D E C EMBER –2017 55
De t uinreizenbrochure 2018 i is uit! Tuinreizen naar onder andere: > nieuwe Engelse tuinen > bloemeneiland Madeira > Zuid-Duitsland met Mainau > diverse fl owershows > mediterrane reizen naar Toscane en de Bloemenrivièra Bestel de nieuwe tuinreizenbrochure GRATIS via www.kuperstuinreizen.nl of 0495 - 45 66 10 DeWit, sinds 1898 makers van gereedschap voor de vakman, nu ook voor in uw tuin.
PLANTEN E 60 en vleugje BERGWEIDE Foto: GAP Photos Laserpitium
PLANTEN ALLES-inéén-HAAG
- Advertorial - GEEF VORST GEEN KANS! NATUURLIJK MET NATURE Iedere tuinliefhebber kijkt met een zekere angst naar het winterseizoen. Zullen de planten de kou overleven? Met een goede bescherming hoeft u ze niet elk voorjaar te vervangen. Natuurlijk met NATURE® . GEEN PROBLEEM VOOR UW TUIN Ons klimaat wordt grilliger. Vorstperioden zijn onvoorspelbaar en kunnen plaatsvinden vanaf november tot en met medio mei (IJsheiligen). Dat hoeft voor uw tuin geen probleem te zijn. Mits u de juiste beschermingsmiddelen bij de hand hebt. Met het brede assortiment winterbescherming van NATURE® geeft u de (nacht)vorst geen kans! OVER NATURE® Bij je hele tuin vertrouwen op NATURE® ® WINTERBESCHERMHOEZEN De winterbeschermhoezen van NATURE® zijn gemaakt van uv-bestendig, niet-geweven polypropyleen en voorzien van een aantrekkoord en eventueel ritssluiting om deze gemakkelijk over de plant aan te kunnen brengen. De ritssluiting zorgt voor het gemakkelijk luchten of water geven zonder dat de bescherming tegen het winterweer in gedrang komt. WINTERNOPPENFOLIE U kunt de wortels van de planten beschermen door de plantenpot in te pakken met noppenfolie. Deze zorgt voor bescherming en heeft een thermische isolerende werking. ; dat gaat heel natuurlijk. Wij hebben meer dan 800 artikelen die het complete spectrum bestrijken van het zaaien en planten, decoreren, aanleggen, beschermen (zomer en winter) en het onderhouden, inclusief de juiste accessoires. Uw garantie voor een geslaagde tuin! NATURE® is een merk van Outside Living Industries. www.outsideliving.com liefde voor de vogels knip & eet Groningen Deurne Wegens succes een maand verlengd! Maak nu ook in november kans op € 1000,- cashback. zaad bewaarblik Hendrik Ido Ambacht Nunspeet Amersfoort Zeewolde potje geluk harken wat je harken kan Wehl Dedemsvaart Hank Bunschoten Al veel blije winnaars, wordt u fruit voor de vogels kleurrijke bloemen www.dezaden.nl Alles voor uw tuin, balkon of terras! TuinKeur tuinplezier Meer met een hovenier www.tuinkeur.nl/acties Kijk voor meer informatie op: Garyp Apeldoorn Amsterdam de volgende? Maak nu een extra maand (tot 1 december) kans op € 1.000 cashback. Vul een recensie in over uw TuinKeur hovenier en wie weet staan we binnenkort met een cheque bij u in de tuin. op TuinKeur-hoveniers! DE ZADEN
OLIVIJN Foto: Willemstein Hoveniers klimaatvriendelijke toversteen 66 G R O E I&BL O E I– N O V EMBER / D E C EMBER –2017
OLIVIJN Hoe we een bijdrage kunnen leveren aan de oplossing van het klimaatprobleem is bekend: energie besparen, minder vlees eten en de auto zoveel mogelijk laten staan. Wie een tuin heeft kan nóg iets doen: olivijn gebruiken. Wat is olivijn, waarom is het goed voor het klimaat en hoe pas je het toe? Acht vragen en antwoorden. 1 Wat is olivijn? Olivijn is een steensoort die in grote delen van de wereld in enorme hoeveelheden voorkomt. In ons polderlandje is geen olivijn te vinden, maar de Duitse Eiffel bijvoorbeeld, ligt er vol mee. Ook in West-Afrika en Amerika heb je gebieden die rijk zijn aan olivijn. 2 Wat doet olivijn voor het klimaat? Olivijn haalt CO² uit de lucht. Dit is altijd zo geweest, het is een natuurlijk proces. Maar omdat we in de afgelopen 150 jaar steeds meer fossiele energie zijn gaan gebruiken - dus ook meer CO² zijn gaan uitstoten - is de buffercapaciteit van olivijn niet langer toereikend. 3 Waarom dan toch aandacht voor olivijn? Als je grote brokken olivijn wint, die vergruist en vervolgens uitstrooit, neemt olivijn veel meer CO² op dan in de oorspronkelijke ’vaste’ vorm. Vooral als brokjes olivijn in contact komen met water en plantenwortels, neemt het bufferend vermogen flink toe. Op deze manier gebruikt, levert olivijn dus wel degelijk een bijdrage aan de CO²-reductie in de atmosfeer. Een bijkomend voordeel is dat olivijn wordt omgezet in kalkachtige producten, waardoor verzuring van de bodem wordt tegengegaan. 4 Op welke manier kun je olivijn toepassen in de tuin? Olivijnbrokken of -siersplit zijn grijsgroen en bruikbaar als halfverharding. Je kunt er ook een plat (schuur)dak mee bedekken, waarop je eventueel weer sedum kunt laten groeien. Ook in de rotstuin is olivijn goed toepasbaar. Als je het door de grond mengt, creëer je een milieu waarin rotsplanten zich prima thuis voelen. 5 Zijn er tuinen waarin al gebruik wordt gemaakt van olivijn? In de rotstuin van de Botanische Tuinen van Utrecht (www.uu.nl/ botanischetuinen) wordt olivijn toegepast om de grond doorlatender te maken. In De Tuin van de Vrijheid, een van de festivaltuinen in de Tuinen van Appeltern, is olivijn gebruikt als halfverharding. 6 Is olivijn ook toepasbaar voor andere doeleinden? Foto: Hans Clauzing Olivijn verhoogt de pH van de bodem. Op zure grond kun je olivijnzand licht inwerken om de grond kalkrijker te maken. Je kunt het ook over je gazon strooien. Olivijnzand kan - op dezelfde manier als kalk - ook worden gebruikt in de composthoop. Bij de omzetting van olivijn komt magnesium vrij, een voor planten essentiële voedingsstof. Hebben planten in de tuin magnesiumgebrek (onder andere te herkennen aan blad dat tussen de nerven geel verkleurt) of andere problemen die worden veroorzaakt door een tekort aan magnesium, dan kun je olivijnzand gebruiken als meststof. In het najaar en de winter wordt de bestrating in de tuin vaak glad door algvorming. ”Als je een laag olivijnzand op je terras strooit en het een tijdje laat liggen, verdwijnen algen en andere verontreinigingen”, zegt hovenier Sjaak Willemstein, die veel met olivijn werkt en onder meer De Tuin van de Vrijheid in Appeltern heeft aangelegd. G R O E I&BL O E I– N O V EMBER / D E C EMBER –2017 67
BLOEMSCHIKKEN Beginner of gevorderde, tijdens een kerstschikworkshop van Groei & Bloei ga je onder begeleiding gezellig samen aan de slag. Aan de vooravond van kerst nemen we een kijkje bij het freestyle bloemschikken in Utrecht. SCHIKKEN NAAR KERST oms hoef je voor een bloemschikworkshop niets mee te nemen, behalve een snoeischaar. Voor het freestyle bloemschikken bij Groei & Bloei afdeling Utrecht nemen de deelnemers een eigen ondergrond en zelfgekozen plantaardig materiaal mee. Vanavond schikken ze vrijelijk naar het kerstthema ’Goud en hout’, voor technieken en inspiratie bijgestaan door cursusleider en bloembinder Merel Dorssers. Gerrie de Kruijf maakt thuis elke week een bloemwerk. Rond kerst zijn dat er zeker twintig. ”Daarmee kan ik mensen blij maken. En mezelf ook.” Vandaag schikt ze een staand tafelstuk met felroze chrysanten, rozen, eucalyptusblad S 70 G R O E I&BL O E I– N O V EMBER / D E C EMBER –2017
BLOEMSCHIKKEN en fijne varentjes. Met de gespreide vingers van beide handen houdt ze twee grillige stukken schors op hun plaats rond een blok steekschuim op een pin. Cursusleider Merel heeft er zojuist met regelmatige slagen glinsterend gouddraad omheen gewikkeld. Waarom Gerrie een Groei & Bloei-bloemschikworkshop volgt? ”Omdat ik er veel leer én een handje wordt geholpen”, zegt ze lachend. Gerbera’s en kronkelwilg Ineke Nyves doet voor de tweede keer mee. Een beginner, noemt ze zichzelf. Als basis lijmde ze steekschuim op een stuk schors en bedekte dat vervolgens met mos en klimopblad. Daarin wil ze nu dieprode gerbera’s steken. Maar hoe zorg je ervoor dat de kopjes je aankijken? Ze vraagt het aan Merel, die tijdens de avond steeds van tafel naar tafel gaat. ”Knip om te beginnen de stelen niet af met een snoeischaar, maar snijd ze goed schuin af met een schoon scherp mesje of bloementang”, raadt Merel aan. ”Zo knijp je de haarvaten niet af en kunnen de bloemen beter water opnemen. Door een pookje (ijzerdraadje) door de steel te schuiven, zet je de gerbera haast onzichtbaar op draad. Je kunt het pookje er ook omheen draaien, maar dan blijft het zichtbaar.” Gevorderd bloemschikker Sytske van Lon schikt een kronkelwilg en enkele takken vlotjes op een langwerpige schaal. Alles wijst in dezelfde richting. Zo lopen de lijnen door en wordt de lengterichting van het stuk optisch versterkt, legt ze uit. Door materialen als bessen, rozen, kerstballen en diverse bladvormen steeds tot duidelijke groepjes te verwerken, toont het bloemstuk bovendien uitgebalanceerd. ”Mooi”, prijst Merel. ”Het oogt rustig, ook doordat je onder de fijne klimopbesjes een groot blad hebt gelegd. De witzilveren gloed van zowel de witte rozen, het bonte hulstblad en de glinsterende kerstballen maakt het tot een prachtige eenheid.” Knipoog naar de lente Aan het eind van de avond gaat Merel in op hoe de creaties wekenlang mooi kunnen blijven. ”Je geniet langer van je bloemstuk als je dat niet in de zon zet. Wordt het steekschuim droog, maak het dan weer nat door een beetje water in de ondergrond te gieten. Het kerstgroen kun je zo nu en dan benevelen en de verse bloemen vervangen. En na de feestdagen? Kerstballen eruit, voorjaarsbloeiers erin. Of je komt hier weer gezellig samen een nieuw arrangement maken. Bijvoorbeeld met kastanjetakken, sneeuwklokjes, helleborus en bosanemoontjes. Je hebt niet veel nodig voor een vrolijke knipoog naar de lente.” De schikkingen staan klaar om het thuis feestelijk op te fleuren. Maar eerst gaat de intekenlijst voor de voorjaarsbijeenkomst van hand tot hand. Iedereen schrijft zich in. ] Tekst Miriam Steiner-Dart Beeld Jolanthe Lalkens Gerrie de Kruijf maakt rond Kerstmis wel twintig bloemwerken, ’Daarmee maak ik anderen blij, rmaar ook mezelf.’ Concentratie bij - naar eigen zeggen - beginner Ineke Nyves. Cursusuleider en bloembinder Merel bespreekt de werkstukken en geeft praktische tips. Sytske van Lon (links) en Gerrie de Kruijf (rechts) worden met raad en daad bijgestaan door Merel Dorssers. Kom ook De feestmaand komt eraan. Maak het gezellig in huis met een zelf geschikt bloemstuk. Kom 7 november bij Groei & Bloei Utrecht freestyle bloemschikken met het thema ’Ronde dans’. Of heb je liever dat alles voor je klaar staat, met een duidelijke instructie voor een prachtig kerstarrangement? Dat kan o.a. op 13 december in Harmelen. Nog meer leuke kerstworkshops zijn er o.a. op 15 en 16 december (Doetinchem) en 18 en 19 december (Alphen). De vereniging Groei & Bloei organiseert door het hele land leuke workshops en cursussen bloemschikken. Voor beginners en gevorderden, voor leden en niet-leden. Op www.groei.nl/vereniging lees je er meer over. Daar vind je ook alles over interessante groenlezingen en tuinexcursies. En ben je lid van Groei & Bloei? Dan krijg je op veel activiteiten korting! G R O E I&BL O E I– N O V EMBER / D E C EMBER –2017 71
NK BLOEMSCHIKKEN 2017 Oh là là Je onderscheiden van de rest doe je door op te vallen. De jungle-Jeep als kraam. De truc bij bloemschikken is dat je creatief bent en zoveel mogelijk technieken toepast. In Nieuwegein vond op 6, 7 en 8 oktober het NK Bloemschikken plaats. Honderden fanaten togen naar de Beursfabriek om te schikken en te kijken. Een foto-terugblik. Jureren is een serieus vak. Zo win je een eerste prijs. Wedstrijdleidersoverleg. Thema Wie valt er in de prijzen en wie niet? Wachten op de uitslag, een spannend moment. Wat doe je dan? Appen, gapen, praten, lachen. 72 G R O E I&BL O E I– N O V EMBER / D E C EMBER –2017 deze editie: pikant.
NK BLOEMSCHIKKEN 2017 Heel veel vrijwilligers waren in touw om opvallende boeketten te maken. Die werden voor een mooie prijs aangeboden. Wat je al niet kuntan doen met bloemen. Uiteraard gezonde snacks. ’Wat gebeurt hier nou precies?’ NK Bloemschikkampioen 2016 Dini Holtrop legt uit. Voor hen was het NK Bloemschikken een groot succes. Zij vielen in de prijzen. Tweede van links: Hélène Emmen, de nieuwe kampioen. Iedereen ging anders om met het thema. Dat leidde tot inventieve werkstukken. Jurylid zijn is niet makkelijk. Er ging veel lijm doorheen. G R O E I&BL O E I– N O V EMBER / D E C EMBER –2017 73
BLOEMSCHIKKEN Tikkeltje wild Ondanks traditionele kleuren en materialen is deze kerstschikking helemaal van deze tijd. Door de bijzondere manier van verwerken van het - overwegend uit eigen tuin afkomstige - materiaal is een eigenwijze, tikkeltje wilde creatie ontstaan. Laat je inspireren en ga deze kerst eens helemaal los!
VEEL KEUS, LAGE PRIJS & SUPERSNEL BESTEL WEL OP GOEDKOOP-BLOEMSCHIKKEN.NL Bent u een zakelijke / groot gebruiker, instelling, school en bestelt u voor meer dan € 375,- dan kunt u de code: meer dan 375 gebruiken voor 20 % korting. De korting is ook over eventuele staffelkorting. Kortingscode kan alleen tijdens het bestellen worden verwerkt dus NIET achteraf. KIJK HIER VOOR ONZE KORTINGSREGELING Kom naar onze showroom ➜ Poststraat 1 in Bruinisse O.A. STEEKSCHUIM, STYROPOR, DRAAD, STROKRANSEN, MOS, BRUIDSBOEKETHOUDERS, PARELSPELDEN, POLSCORSAGE, FOAMROZEN, GRAFDECORATIE ETC. VOOR 13.00 UUR BESTELD EN BETAALD MET IDEAL OF PAYPAL, DEZELFDE DAG VERZONDEN. Adverteren in Groei & Bloei? Neem dan contact op met: WWW.GOEDKOOP-BLOEMSCHIKKEN.NL WWW.POMPOENZADEN-DECOSHOP.NL WWW.BRUIDSBOEKETMAKEN.NL Groenspots NEDERLAND EN BELGIË In nieuw natuurgebied Rijssen-Holten T.H. NIEUWE groepsacc. ( 15 pers.) met 2 pers. slaapkamers + eigen sanitair op begane grond. Minder-valide aangepast - gratis Wifi.- genieten van natuur, rust en ruimte met fam./ vrienden e.d. 0548-542364 www.hetoverveen.nl Natuur & rust in Merselo! 2p. compl. inger. vakantiehuisje met eigen tuin/terras in rietgedekte boerderij met erfdieren, aan bosrand. Ideaal fietsen/wandelen. www.droomboerderijtje.nl /folder 06-55856709 T.H. Boijl in mooi fiets en wandelgebied gebied elk seizoen 5 pers. Vak.huis met sauna, wifi en bloementuin in het Drenths-Friesewold en nabij het Dwingelderveld € 420,P.W. all-in. 06-14924749. Vlonder, nieuwe schutting, eiken binnenvloeren, Lariks overkapping, sierbestrating tot houten tuinmeubelen snel geleverd met uw houthandel: https://gadero.nl Groenspot opgeven? Ga naar: www.groei.nl/actueel/groenspots Bel 072-2010140 of mail info@55communications.nl www.55communications.nl Nieuw en gebruikt • Muurkas • Victoriaanse kas • Kweek/werktafels Standaard- en maatwerkkassen • Rechtstreeks van fabrikant naar klant WWW.HOBBYKAS.NL Showterrein met 36 kassen Embregts kassen Gors 70 4741 TE Hoeven 0165-502506
AGENDA eropuit 1 T/mKASTEELTUINEN ARCEN 2 VKERSTSPROKKELFAIR an 23 t/m 26 november wordt bij De Vertakking de Kerstsprokkelfair gehouden. (foto 2 ) Een overdekte en verwarmde fair in Anton Pieck-sfeer met o.a. (kerst)woondecoraties en bloemschikdemonstraties, modeshows en live muziek. Kerstsprokkelfair bij De Vertakking, Binnendijk 73, 9256 HL Ryptsjerk (Fr). Do en zo van 11-18 uur. Vr van 11-21 uur. Za van 11-19 uur. Toegang: gratis. Info: 0511-431331, www.vertakkingevenementen.nl. VWINTERPALEIS HET LOO 5 november vindt bij de Kasteeltuinen Arcen het evenement ’Herfstig’ plaats. (foto 1 ) Een kleurrijke afsluiting van het tuinseizoen met duizenden bloeiende (bol)chrysanten, heideplanten, pompoenen en prachtig verkleurende japanse esdoorns. De tuinen en het kasteel staan in het teken van een florale show, waarvoor vele creatieve composities zijn gemaakt. De moestuin van het park wordt getransformeerd tot een pompoentuin met honderden exemplaren, van klein tot reusachtig, waaronder bijzondere soorten. Kinderen kunnen tijdens ’Herfstig’ dagelijks knutselen met pompoenen. Kasteeltuinen Arcen, Lingsforterweg 26, 5944 BE Arcen (L). Van 10-18 uur. Toegang: € 15,-. Info: 077-4736010, www. kasteeltuinenarcen.nl. an 16 december t/m 7 januari is er het evenement Winterpaleis Het Loo. (foto 3 ) Museum Paleis Het Loo toont de mooiste serviezen, tafelstukken, glas en kristal. De presentatie is mogelijk dankzij bruikleen uit de Koninklijke Verzamelingen. Het Stallenplein is tijdens dit evenement omgetoverd tot een winterwereld vol ijspret rond de schaatsbaan. Vanwege een aanstaande renovatie is het voorlopig de laatste keer dat de kerstopstelling met gedekte tafels en versierde kerstbomen in het paleis is te zien. Vanaf 8 januari gaat het hoofdgebouw voor een drie jaar durende renovatie en uitbreiding dicht voor het publiek. Tijdens die periode is Paleis Het Loo ’Anders Open’, waarbij de tuinen en stallen van april tot en met september toegankelijk blijven voor publiek. Paleis Het Loo, ingang via Amersfoortseweg; navigatie: 7313 AA Apeldoorn (Gld).Di t/m zo van 10-17 uur (1 januari gesloten). Toegang: € 14,50. Info: 055-5790070, www.paleishetloo.nl/winterpaleis. 78 G R O E I&BL O E I– N O V EMBER / D E C EMBER –2017 3 Foto: Saris & den Engelsman UITGELICHT
AGENDA BEZOEK EEN KWEKERIJ BOSKOOP (ZH) 9 en 10/12 Kerstmarkt bij PlantenTuin Esveld, Rijneveld 72. Georganiseerd door Yume Koffie- en Theehuis en PakhuysWest. Met stands met unieke cadeautjes, glühwein, warme chocolademelk en prachtig kerstgroen. Van 10-17 u; 0172-213289, www.esveld.nl. HEERHUGOWAARD (NH) 18/11 Fruitboomdag bij kwekerij Weigelia, Westdijk 4. (foto 4 ) Met adviezen over snoeien, plantkeuze, ziektebestrijding en verkoop van vele verschillende fruitstruiken en -bomen. Van 10-16 u; 072-5716473, www.weigelia.nl. MEEDEN (Gr) 11 en 12/11 Brocante Festival bij Tuingoed Foltz, Hereweg 346. (foto 5 ) Het festival wordt gecombineerd met info over en verkoop van wintergroene planten. Op 25 en 26/11 en 2, 3, 9 en 10/12 wordt de Christmas Fair ’Saints & Angels’ gehouden met allerlei decemberlekkernijen en groendemonstraties. Van 10-17 u; 0598-635000, www.tuingoedfoltz.nl. OOSTKAMP (B) 1 en 2/11 Herfsthappening bij Het Wilgenbroek, Wilgenbroekstraat 60. Met aandacht voor het planten van bomen, struiken en haagplanten. Gratis opvullen van winterbloembakken (aarde en planten wel tegen betaling) en gratis advies over de aanleg van je tuin tijdens dit evenement. Van 8-18 u; 050-405030, www.hetwilgenbroek.be. 5 BEZOEK EEN KERSTMARKT OF BUITENFAIR 4 APELDOORN (Gld) 15 t/m 19/11 Buitenfair ’Spirit of Winter’ op Paleis Het Loo, ingang via Amersfoortseweg; navigatie: Apeldoorn 7313. (foto 6 ) In de met duizenden lichtjes verlichte lanen tonen zo’n 150 standhouders hun producten, waaronder culinaire verrassingen en huis- en tuin accessoires. Tevens zijn er kookdemonstraties en live muziek. Van 10-17 u; (17 en 18/11 tot 21.00 u); toegang: € 17,50 (incl. toegang tot het Paleis en de tuinen). Info: 055-5790070, www.spiritofwinter.nl. BARNEVELD (Gld) 24 en 25/11 Wintersfeerdagen bij hovenierscentrum De Briellaerd, Plantagelaan 20. Met decembercadeaus voor binnen en buiten. De tuinkamers op het landgoed zijn voorzien van een winterse look. Vr van 9-21 u;(’s avonds verlichting door kaarslicht), za van 9-17 u; 0342-404510, www. briellaerd.nl. 6 BEESD (Gld) 7 t/m 10/12 Kerstfair op landgoed Heerlijkheid Mariënwaerdt, ’t Klooster 5. Met oud-Hollandse gevelhuisjes, kampvuren en kerstbomen met ontelbare lampjes. Tevens aanbod van kerstcadeautjes en delicatessen voor het kerstdiner. Maak een ritje met een arrenslee of doe inspiratie op voor de kerstdagen en bezoek de in kerstsfeer gehulde woonvertrekken van Huis Mariënwaerdt. Do en zo van 11-18 u; vr en za van 11-21 u; toegang: € 10,-; 0345687010, www.kerstfair.nl. G R O E I&BL O E I– N O V EMBER / D E C EMBER –2017 79
DE HOVENIER & KWEKERIJ IN UW OMGEVING NOORD-HOLLAND ZUID-HOLLAND ONTWERP & AANLEG RENOVATIE & ONDERHOUD BOOMVERZORGING BESTRATING INTERIEURBEPLANTING OUD-BEIJERLAND 0186 - 618 465 brussaardhoveniers.nl ‘Een mooie tuin voor iedereen’ www.aardoomhoveniers.nl 1991 AA Velserbroek | tel: 023-5382240| DE DUURZAME TUIN.NL webshop voor Nursery the Willows vaste plantenkwekerij Vlaamseweg 8, Haarlem tel. 023-5248665 nursery.thewillows@gmail.com geopend: vrijdag en zaterdag (mrt t/m okt) of op afspraak Tuinontwerp Onderhoud Aanleg www.tuin-totaal.nl www.tuin-totaal.nl Haarlem Tel: 023-53 702 35 HAARLEM TEL: 023-53 702 35 HILLEGOM Bezoek de Walburg Tuinen; elk seizoen een feest van kleur en groeikracht ! de Walburg tuinen 06 - 46396867 nagtegaaltuinen.nl • hoveniersbedrijf • tuinontwerp en adviescentrum • sport en recreatie • tuinwinkel Dé plek waar rozenliefh ebbers hun hart ophalen... Het Woud 10 - 1688 JE Nibbixwoud telefoon: 0229 - 57 16 29 E-mail: hoveniers@floridus.nl - website: www.floridus.nl Bestel online of kom langs! www.rozenrijk.nl Kapelweg 2a Chaam (NB) T. 06-38527699 Wij zijn geopend op vrijdag en zaterdag van 9 tot 17 uur. FRIESLAND Hazeldonkse Zandweg 36A 4762 PA Zevenbergen Tel.: 0168-32 30 23 I www.geleijns-hoveniers.nl Lubbert Dijk. Tel: 06-11518397 Voor een breed sortiment en eerlijk advies! Verkoop vrij./zat. of bellen. www.baggelhof.nl SKAL 024690 DRENTHE Uw kwekerij voor bomen, struiken & fruitgewassen Tienelsweg 40a te Zuidlaren T 050-4090672 I www.halesia.nl Landelijke dekking: www.tuinkeur.nl Historische vruchtbomen NEDERLAND Zoek uit alle hoveniers in Nederland de beste in uw regio! www.hoveniernederland.nl de Walburg hoveniers Groot assortiment rozen en andere tuinplanten De Walburg Hoveniers; wij staan voor tuinen met een natuurlijke uitstraling! Onderdeel van www.vanderzalmtuinen.nl Kies voor de 5 zekerheden van een TuinKeur-hovenier: Professionaliteit Betrouwbaarheid Vakbekwaamheid Service Kwaliteit duurzame tuinartikelen ADVERTEREN OP DEZE PAGINA? BEL DAN 072-2010140 BRABANT HEEL NEDERLAND Op zoek naar een hovenier? GELDERLAND Groot Oever 14 | 7707 PW Balkbrug M. 06 21 56 17 90 www.hovenierhart.nl Hoog en Wellerlaan 1c 3829 AW Hooglanderveen Tel.: 033-2534476 Mob.: 06-51250999 www.groennatuurlijk.nl OVERIJSSEL Arjan Schepers Vaste Planten Hakkershoekweg 9, Mariënheem (Raalte) Iedere 1e zondag v.d. maand een themadag! UTRECHT Groenestraat 1 4014 MH Wadenoijen 0344 - 661333 www.hovenierrhebergen.nl GRONINGEN www.bessembinders.nl Ben. Veensloot 2 9651 CK Meeden Tel. 06 223 75 381 KOOP NU OOK ONLINE! Bezoek ons tuincentrum! Boord 64 | Nuenen www.dewalburg.nl
AGENDA 7 BEZOEK EEN KERSTMARKT OF BUITENFAIR (vervolg) DOORN (U) 15 t/m 17/12 Kerstfair Huis Doorn, Langbroekerweg 10. (foto 7 ) Met zo’n 70 stands met producten om huis en tuin in kerstsfeer te brengen. Vr en za van 12-21 u; zo van 12-18 u; toegang: € 15,-; 055-5790070, www.kerstfairhuisdoorn.nl. LUTTELGEEST (Fl) 8 t/m 23/12 Kerstmarkt bij de Orchideeën Hoeve, Oosterringweg 34. Een overdekte markt met meer dan 40 kramen met producten voor de feestdagen. Ma t/m za van 9-18 u; zo van 10-18 u; 0527-202875, www.orchideeënhoeve.nl. ROTTERDAM (ZH) 15 t/m 17/12 Kerstmarkt bij Trompenburg Tuinen & Arboretum, Honingerdijk 86 (beneden). Een groot deel van de tuin wordt overdekt. ’s Avonds is alles sfeervol verlicht. Vr. van 15-21 u; za en zo van 10-16 u; toegang: € 7,50; 010-2330166, www.trompenburg.nl. ZEIJEN (Dr) 9 en 10/12 ’Victorian Christmas Fayre’ bij De Oranjerie, Noorderstraat 1. (foto 8 ) Een overdekte markt met zo’n 35 kramen op het gebied van o.a. oude kerstversiering, brocante, kerstbloemwerk, sieraden en delicatessen. Er is live muziek en er zijn demonstraties en heel veel mistletoe uit Engeland. Za van 11-20.30 u; zo van 11-17 u; toegang: € 4,50; 0592-291671, www.de-oranjerie.nl. EN VERDER BRUGGE (B) 24 t/m 28/11 Bloemsierkunstevenement, ’Wintermoments with flowers’. Oud Sint Janshospitaal, Zonnekemeers. Met florale grootmeesters en bloemsierkunstenaars, die je onderdompelen in een winterse bloemenwereld. Kom ideeën opdoen voor de feestdagen, de laatste trends ontdekken, demonstraties volgen of zelf deelnemen aan interactieve workshops. Van 10-18 u; toegang: € 15,-; 014-286080, www.wintermoments.be. DOESBURG (Gld) 11 en 12/11 Fruitshow ’Verleden tot Heden’ in Museumtuin ’t Olde Ras, Parallelweg Den Helder 1. Met oude en nieuwe fruitrassen, waaronder handen moesappels, hand- en stoofperen, kweeperen en noten. De vruchten zijn gratis te proeven. Ook kun je er zowel fruit als fruitbomen kopen. Tevens is De Museumtuin te bezichtigen. Van 10-17 u; toegang: € 3,-; 0651268802, www.tolderas.nl. Georganiseerd door Groei & Bloei of Tuinpunt Korting met G&B-ledenpas Korting met G&B-ledenpas met inlevering van G&Bkortingsbon 8 Dit is een greep uit alle groene evenementen. Kijk voor de volledige agenda op www.groei.nl/actueel/ groene-evenementen/. Controleer voor vertrek ook altijd nog even data en openingstijden. Ook in de agenda? Mail de gegevens eventueel met foto’s (minimaal 1 MB) drie maanden voor de 1e van de maand waarin het evenement plaatsvindt naar redactie@groei.nl. De redactie selecteert uit alle inzendingen. G R O E I&BL O E I– N O V EMBER / D E C EMBER –2017 81 ]
VOLGENDE MAAND Siergras Carex is sterk en kleurrijk en meestal wintergroen. Bovendien kun je er fantastische combinaties mee maken. NEDERLAND Lidmaatschap /abonnement Een abonnement op Groei & Bloei betekent automatisch een lidmaatschap van de vereniging Groei & Bloei en omgekeerd. Leden kunnen deelnemen aan de activiteiten van de afdeling in de woonomgeving of andere afdelingen. Het lidmaatschap loopt van 1 januari tot en met 31 december en wordt stilzwijgend jaarlijks verlengd. Bij tussentijdse toetreding is een evenredig deel van de contributie verschuldigd. Contributie 2018: € 68,95. Gemeenten, instellingen en bedrijven € 87,50. Opzeggen: voor 1 oktober 2018. Schrijf naar Groei & Bloei, Postbus 485, 2700 AL Zoetermeer of e-mail: leden@groei.nl. • Wil je zelf lid/abonnee worden of iemand als lid opgeven? Wereldtuinen Welke beroemde buitenlandse tuinen zijn een bezoek meer dan waard? Kenners uit de tuinwereld vertellen het. Ga naar www.groei.nl of vul de aanmeldingskaart in dit tijdschrift in of bel 079-3681225. • Heb je vragen over de bezorging? Ga naar www.groei.nl, optie ledenservice, of bel 079-3681225. • Heb je vragen over de contributiebetaling? Bel 079-3681225. • Wijzigt je adres of is je adres onjuist? Ga naar www.groei.nl, optie ledenservice, of stuur een briefje naar Postbus 485, 2700 AL Zoetermeer. • Wil je een verzamelband bestellen of een nummer nabestellen? Dit kan via de webwinkel van Groei & Bloei: www.tuinen-shop.nl. • Heb je groenvragen? De kweker Wim van der Werf vertelt enthousiast en uitgebreid over zijn zoektocht naar de volmaakte toverhazelaar. Stuur een e-mail naar groenadvies@groei.nl, of een brief naar Groenadvies, Postbus 485, 2700 AL Zoetermeer. Deze service is uitsluitend voor leden; vermeld daarom altijd je lidnummer. • Voor overige vragen: Groei & Bloei, Postbus 485, 2700 AL Zoetermeer telefoon: 079-3681215 e-mail: secretariaat@groei.nl TIJDSCHRIFT REDACTIE Anne Boot, Fransje van Dorp, Jasker Kamp (hoofdredacteur), Janine van Nunen (redactie-secretaresse), Marja van Rooij (eindredacteur), Sandra Verkic (beeldredacteur), Marianne Vrijhof en Mariëtte van Vucht (online) Postbus 485, 2700 AL Zoetermeer Telefoon: 079-3681235 E-mail: redactie@groei.nl Pottenborder Ook met planten in pot kun je een mooie border samenstellen. Dat heeft zelfs zo zijn voordelen. Succulenten zijn hiervoor erg geschikt. + 82 Langs unieke Duitse tuinen; de pracht van een 200-jarige Wisteria; zo fotografeer je rijp in de tuin; Hans Kramer over Knautia godetii en nog veel meer. Het januarinummer ligt vanaf 21 december in de winkel. G R O E I&BL O E I– N O V EMBER / D E C EMBER –2017 VORMGEVING M&D vormgevers DRUKKERIJ Corelio Printing, Erpe-Mere DISTRIBUTIE B.V. Aldipress, Utrecht; AMP N.V. Brussel. ISSN 0017-4475 ADVERTENTIE-VERKOOP 55COMMUNICATIONS Koelmalaan 350, 1812 PS Alkmaar Telefoon: 072-2010140 E-mail: info@55communications.nl © (Gedeeltelijke) Overname van artikelen is uitsluitend toegestaan na toestemming van de redactie en met duidelijke bronvermelding.
tuinenshop de Groei & Bloei webshop betalen na levering via AfterPay uitgebreid assortiment verlichting acties geldig tot 31-12-2017 gratis verzending vanaf € 49,95 www.tuinen-shop.nl bel ons op 085-489 66 33 Buitenverlichting Kloofmateriaal Vuurkorven Snoeigereedschap Smart splitter veilig hout kloven met dit gemakkelijke systeem introductie € 129,95 Startset verlichting een set van drie staande lampen, een 21 watt transformator en 8 meter snoer van € 80,95 voor € 75,Vuurkorf bol natuur een ronde vuurkorf met de contouren van een natuurlandschap van € 249,00 voor € 219,www.tuinen-shop.nl De Groei & Bloei webshop
4 goede redenen om een tuinreis bij Garden Tours te boeken: • Alle reizen worden door ervaren op tuingebied deskundige reisleiding begeleid • Kleinere groepen voor meer persoonlijke aandacht en optimaal genieten • Alle tuinprogramma’s worden samengesteld voor en door tuinliefhebbers • Bezoek aan tuinen die voor anderen gesloten blijven Vraag de brochure aan! James Wattstraat 2a, 3261 MB Oud Beijerland Tel.: 088 - 007 13 00, E-mail: info@gardentours.nl Website: www.gardentours.nl
1 Online Touch