3

REDACTIONEEL LEDENVOORDEEL Ben je lid én hebben wij nog geen emailadres van je? Geef het door! Dan kunnen we je beter van dienst zijn. www.groei.nl/mijn-groei/email-doorgeven KORTING OP FLEUR CREATIEF Groei & Bloei-leden krijgen € 15,- korting op een jaarabonnement (6 x) op het bloemschiktijdschrift Fleur Creatief (€ 30,- i.p.v. € 45,-) www.groei.nl/ledenvoordeel/fleur creatief. SPECIAAL VOOR LEDEN • Download de Groei & Bloei ledenpas-app voor veel kortingen en meer voordeel, www.ledenpasmobiel.nl/groei. PLANTEN • G&B-leden kunnen elk nummer gratis downloaden. 56 LOFZANG OP DE LELIE A In de natuur komen meer dan 120 soorten lelies voor, maar in tuinen zie je ze relatief weinig. Zijn lelies uit de mode, valt er iets op aan te merken of zijn ze gewoon onbekend? Wat de oorzaak ook mag zijn, aan één ding kan het in ieder geval niet liggen: gebrek aan variatie. Lelies zijn ongelooflijk veelzijdig en verkrijgbaar in allerlei kleuren. vlammend oranje Foto: Lily Company BV lle tuinplanten zijn ooit begonnen als wilde plant. Dat geldt ook voor lelies. Je zou het misschien niet zeggen als je de soms bijna pompeuze bloemen ziet, maar ook bij lelies vind je botanische soorten, die gewoon in de natuur voorkomen. Verreweg de meeste lelies zijn echter door intensieve veredeling ontstaan. Er zijn eindeloos veel cultivars om uit te kiezen en er komen elk jaar weer nieuwe bij. Net als narcissen en tulpen, behoren lelies tot de bolgewassen. Meestal is het najaar de beste tijd om ze te planten. Omdat leliebollen snel uitdrogen, kun je dat het beste doen op een diepte van zo’n 15 cm. Dit geldt overigens niet voor de madonnalelie (Lilium candidum), die een laagje van 3 cm boven op de bol al voldoende vindt. De planten voelen zich happy in humeuze grond, die vooral in de winter niet te nat en ook niet te zuur mag zijn. Maak voor het planten de aarde goed los en houd tussen de bollen een afstand aan van 15 tot 20 cm. Net als een clematis staan de meeste lelies het liefst met hun voeten in de schaduw en met het hoofd in de zon, maar er zijn ook soorten die het prima doen in (lichte) schaduw. De bloei valt tussen juni en augustus. De statige groei en opvallende bloemen vragen om begeleiders die wat luchtiger zijn, zoals siergrassen, Sanguisorba en Thalictrum. De martagonlelies hebben kleinere bloemen en komen juist goed tot hun recht tussen bladplanten als hosta’s en varens. Na de bloei kun je de bloemen het beste afknippen, het vormen van zaad kost de plant namelijk veel energie. Lelies die het in de tuin naar hun zin hebben, vermeerderen zich soms spontaan, waardoor op den duur een massieve wortelkluit ontstaat. In dat geval is het verstandig de bollen te rooien, uit elkaar te trekken en opnieuw te planten. Een verhaal over lelies is niet compleet zonder een waarschuwing voor het leliehaantje, het glanzend rode kevertje dat het gemunt heeft op lelies en keizerskronen. Vanaf eind april is het kevertje actief. De vraatzuchtige larven verschijnen in de vroege zomer aan de onderkant van de bladeren en vreten in een mum van tijd de planten kaal, waarbij ook de bloemknoppen het moeten ontgelden. Ze hebben de onsmakelijke eigenschap zich in hun eigen uitwerpselen te verstoppen, waardoor ze moeilijker te vangen en te bestrijden zijn dan de volwassen kevers. De eenvoudigste manier is om consequent alle volwassen dieren, die erg opvallend zijn, te vangen en te vernietigen. Zo voorkom je vraatschade door de larven. Er zijn verschillende milieuvriendelijke middelen verkrijgbaar waarmee je de kever en z’n larven kunt bestrijden. Foto: MMGI/Marianne Majerus G R O E I&BL O E I– S EP T EMBER –2017 G R O E I&BL O E I– S EP T EMBER –2017 57  Lilium henryi was een van de lievelingslelies van de beroemde Britse tuinvrouw Gertrude Jekyll, die de kleur beschreef als ’zacht en toch sterk’. De Britten gaven deze lelie het begeerde keurmerk Award of Garden Merit (AGM). L. henryi wordt ongeveer 150 cm hoog en bloeit in augustusseptember. Foto: Lily Company BV  De gevlekte, oranjerode bloemen van de gewone tijgerlelie zijn al spectaculair, maar dat geldt nog meer voor Lilium lancifolium ’Flore Pleno’. De bloemen van deze cultivar zijn namelijk gevuld en hebben dus meer kroonbladen. ’Flore Pleno’ wordt 100-150 cm hoog en doet het zowel in de zon als in de schaduw. Foto: Lily Company BV  Een relatieve nieuwkomer is Lilium tsingtauense, afkomstig uit China en Korea. Deze mooie lelie is een van de ouders van de gewilde cultivar ’Orange Marmalade’, die rijk bloeit. De zachtoranje bloemen contrasteren mooi met de donkere bloemstelen. ’Orange Marmalade’ wordt circa 120 cm hoog en doet het in de zon en in de schaduw. Foto: Lily Company BV PLANTEN TUIN VAN HET JAAR Ik kreeg een boze mail van een lezer. Deze ging over mijn vorige redactioneel. Te veel persoonsverheerlijking, te weinig inhoud. Dat was in het kort de strekking van de boodschap. Voor degene die het even kwijt is, in het oktobernummer had ik in mijn voorwoord vrij veel aandacht besteed aan Wouter van Driel, de varenkweker uit Eelde. Te veel vond de lezer die mij mailde. Dat kan natuurlijk. Ik mailde hem terug met de belofte dat ik zijn kritiek in mijn achterhoofd zou houden. Foto: Christian Fischer  De bekende tijgerlelie Lilium lancifolium heeft licht knikkende, oranjerode en gespikkelde bloemen. Uit de broedbolletjes, die in de bladoksels worden gevormd, kun je met wat geduld weer nieuwe planten opkweken.  De enige bij ons inheemse leliesoort is de roggelelie (Lilium bulbiferum subsp. croceum), een bijzondere plant met grote, warmoranje bloemen. Met het verdwijnen van de roggevelden is ook het voortbestaan van de roggelelie onzeker geworden. De roggelelie is inmiddels zo zeldzaam, dat hij wordt vermeld op de Nederlandse Rode Lijst van planten. De plant vormt ondergrondse broedbolletjes, die bij het ondiepe ploegen van de roggevelden gemakkelijk werden verspreid. Daarom kon de roggelelie zich juist daar goed handhaven. www.groei.nl/gratis-gb-op-je-tablet. EEN GREEP UIT DE ACTIVITEITEN VAN GROEI & BLOEI • Workshop Herfsttaart maken voor vogels, afdeling Asten-Someren • Workshop Gereedschap onderhouden, afdelingen Hoorn en Nijmegen • Lezing Biologisch tuinieren door Alma Huisken, afdeling Winschoten • Bollenmand maken, diverse afdelingen Ga voor alle Groei & Bloei-activiteiten naar www.groei.nl/vereniging. Ik ontving nog een berisping. Ging ook over het vorige nummer. Een zeer oplettende lezer had wat foutjes ontdekt. En die moeten natuurlijk rechtgezet worden. Het gaat om drie ontdekte gevallen van inhoudelijke dwalingen. In de rubriek Tuinieren met Minke, Ayse & Edwin wordt op pagina 19 rechtsboven gesproken over ’kruipende wilde aardbeitjes’. Erbij staat ook een foto met daarop kruipende wilde aardbeitjes. He-le-maal fout. Dat zijn geen kruipende wilde aardbeitjes, maar het betreft hier de Duchesnea indica. Bij deze rechtgezet. We hadden ook een mooi verhaal over de Country Winery in Nijverdal, een kwekerij gespecialiseerd in pawpaws. Te lezen is dat je een rijpe bloem kunt plukken en de stampers op een aantal stempels van andere bloemen kunt drukken. He-le-maal fout. Je moet de meeldraden op de stempels van andere bloemen drukken. Bij deze rechtgezet. En dan de laatste. Moet ik toch weer over Wouter van Driel beginnen. In het verhaal dat ik maakte met hem, zegt hij over de varen: ’Het ras bestaat al zo’n tweehonderd tot driehonderd miljoen jaar.’ Volgens de zeer oplettende lezer is de varen geen ras, zelfs niet een geslacht of een plantenfamilie. Nee, het is een klasse. Voor de zekerheid legde ik het toch even voor aan Van Driel. Die gaf de zeer oplettende lezer gelijk. Bij deze rechtgezet. ”Je krijgt alleen wel het probleem dat geen mens meer begrijpt wat er in de tekst bedoeld wordt”, voegde hij eraan toe. Goed punt, vind ik. Hoe ver moet je gaan? Over grenzen gesproken: in dit nummer hebben we de genomineerden van de Tuin van het Jaar-verkiezing. Volg Groei & Bloei ook op: Het viel me op dat er tussen de inzendingen tuinen zaten waar weinig groen in te bekennen valt of waar het groen een ondergeschikte rol speelt. ”Deze zouden Groei & Bloei niet halen”, hield ik mijn medejuryleden voor. Ik ben heel benieuwd welke van de zeven genomineerden volgens lezers van Groei & Bloei in aanmerking komt of komen voor een uitgebreide reportage. Jullie mogen mij mailen. Jasker Kamp (hoofdredacteur) jasker@groei.nl G R O E I&BL O E I– N O V EMBER / D E C EMBER –2017 3

4 Online Touch Home