0

Het vakblad voor de watersportbranche Jaargang 25, nummer 5, november 2018 magazine Nieuwe brandstofsoorten Milieuwinst of motorschade? Maxwell Marine Al 50 jaar toonaangevend in ankersystemen Thema: METSTRADE Show Podium voor duurzame innovaties 25 jaar magazine

Uw jachthavenspecialist Wereldwijdbegrip In de praktijk bewezen resultaat Standnummer 05.0309 T: 038 30 30 315 info@w2support.com www.w2support.com ACTIE! Boat Show Steigers 20% korting OP=OP

VOORWOORD De I van Staat de I voor Individualistisch of juist voor Iedereen? Ik heb het over de letters van I AMsterdam op het Museumplein in onze hoofdstad waar onlangs een discussie over losbarstte. Tegenstanders vinden de letters individualistisch en willen ervan af. Voorstanders benadrukken juist het plezier dat iedereen eraan beleeft. Gemiddeld worden er elke dag zesduizend selfies gemaakt bij de iconische letters, vooral door buitenlandse bezoekers. Dat aantal loopt vast op rond 13-15 november. Dan worden namelijk 25.000 mensen uit maar liefst 116 landen verwacht voor een bezoek aan de METSTRADE Show in RAI Amsterdam. De dynamiek rond METS is altijd groot: Amsterdam vormt deze dagen het decor van uiteraard de beurs zelf, maar ook van vele matchmaking events, diners en tours. Zou zonde zijn als ze een kaal Museumplein aantreffen. Uiteraard besteden we veel aandacht aan de METSTRADE Show (pagina 24). De beurs is één groot podium voor innovaties waarbij het I-nnovation LAB dat dit jaar nog meer kennissessies herbergt, eruit springt. Innovaties komen ook aan bod in het interview dat HISWA Magazine had met Thijs Boegheim van Maxwell Marine. Hij vertelt op pagina 40 over de intrekbare kaapstander en andere opzienbarende ontwikkelingen waar zijn bedrijf mee bezig is. Een opinie-artikel over nieuwe brandstofsoorten vindt u ook in deze uitgave. Zijn ze echt een milieuwinst? De meningen lopen uiteen zoals u kunt lezen op pagina 28. En die I? Die staat in dit nummer dus voor Innovaties. Een goede METS toegewenst, als exposant of bezoeker! Liane Jansen Hoofdredacteur Colofon HISWA Magazine is het relatie magazine van HISWA Vereniging. Het blad profileert zich als het toonaangevende vakblad van de watersport industrie. Het blad verschijnt zes keer per jaar en wordt verspreid onder watersport bedrijven en stakeholders in de watersportbranche. Uitgever HISWA Vereniging Postbus 37111 1030 AC Amsterdam T 020 - 705 14 00 E communicatie@hiswa.nl I www.hiswa.nl Advertentieverkoop Roskam Media Frank van Gils T 06 - 53 88 82 66 E f.gils@roskammedia.nl Hoofdredacteur drs. Liane Jansen Redactiesecretariaat Tessa den Hartog Vormgeving HMM Exhibitions BV Denise Vork-Dadema Druk Zalsman Zwolle BV Foto cover METSTRADE Show Aan dit nummer werkten mee Hans Buitelaar, Charlotte Leenaers, Lisette Vos HISWA MAGAZINE 5 3

AL MEER DAN 35 JAAR UW MAKELAAR EN TAXATEUR VAN RECREATIEBEDRIJVEN Den Bosch 073 6408 888 | Huizen 035 6236 212 | info@maasrbm.nl | www.maasrbm.nl

INHOUD Artikelen Thema: METSTRADE Show De grootste vakbeurs voor toeleveranciers in de watersportindustrie biedt een steeds groter podium aan duurzame innovaties. Nieuwe brandstofsoorten: milieuwinst of motorschade? De voor- en nadelen van HVO, GTL, biodiesel en bio-ethanol. HISWA Symposium on Yacht Design and Yacht Construction 50-jarig evenement pakt uit met boeiend programma. Fusie HISWA en RECRON in aantocht Eén nieuwe ondernemersorganisatie biedt veel voordelen voor de aangesloten bedrijven. Maxwell Marine stevent af op gouden jubileum Innovaties in anker- en afmeersystemen. Het Portret Dit keer: Ernst Blomjous van Medemblik Yacht Service. 44 40 34 32 28 24 Elk nummer HISWA Kalender Op Stapel Ondernemersnieuws Column Geert Dijks Column Peter Brussel Vraag & Antwoord Beursnieuws Nieuws I Innovatie Nieuws I Mens & Bedrijf HISWA Business Club Nieuws HISWA Business Club Overzicht 6 9 10 23 23 39 43 47 51 58 62 5

HISWA KALENDER Overzicht van bijeenkomsten, evenementen, workshops, trainingen en vergaderingen van HISWA. NOVEMBER Training Bedrijfshulpverlener (basis) 7 november Praktijkcentrum Amersfoort www.hiswa.nl HISWA Ledenbijeenkomst afdelingen Jachtbouw en Handel 8 november Yanmar Europe, Almere www.hiswa.nl Ledenbijeenkomst regio Rivierengebied 9 november De Koornwaard, Heukelum www.hiswa.nl Naval Architects & Interior Designers Tour 11-13 november n.t.b. www.hollandyachtinggroup.com HISWA Symposium on Yacht Design & Yacht Construction 12-13 november RAI Amsterdam www.hiswasymposium.com HISWA-bijeenkomsten Check www.hiswa.nl/agenda voor de data van alle bijeenkomsten, vergaderingen en trainingen die HISWA Vereniging organiseert. 6 Jachthavensymposium 15 november RAI Amsterdam www.hiswa.nl Journalistentour HISWA Orange Yachting Group 16-17 november Nederland www.yachtsholland.com Workshop RI&E 21 november Den Bosch www.hiswa.nl Ledenbijeenkomst HISWA Holland Yachting Group 21 november Kuiper Holland, Tubbergen www.hollandyachtinggroup.com Ledenbijeenkomst regio Delta 23 november n.t.b. www.hiswa.nl Training Installeren van Gasinstallaties (Basis) 27 november Amsterdam www.hiswa.nl Training Installeren van Gasinstallaties (Basis) 28 november Amsterdam www.hiswa.nl Training Installeren van Gasinstallaties (Vervolg) 29 november Amsterdam www.hiswa.nl Ledenbijeenkomst regio Hollandse Plassen 29 november n.t.b. www.hiswa.nl DECEMBER Algemene Ledenvergadering 6 december De Eemhof, Zeewolde www.hiswa.nl Workshop persbericht schrijven 13 december Amsterdam www.hiswa.nl HISWA MAGAZINE 5

verkoopprijs € 429,ex btw. Artikelnummer 1041-001 koffer inclusief 74- delige set B490xD395xH185 Bestelcode: 3082121 Levering uitsluitend via de vakhandel www.gedore.nl GEDORE Technag BV - Flemingweg 7 - 2408 AV Alphen aan den Rijn - T +31 (0)172 42 73 30 Basis uitrusting voor alle branches. Praktijkgericht samengesteld sortiment, voor gebruik op locatie. Opgeborgen in een stabiele, slagvaste koffer van ABS-kunststof. Robuust frame van aluminium. Robuuste metgezel- overal daar waar het juiste gereedschap altijd onder handbereik moet zijn.

Op stapel Aira 22 De Aira 22 is de winnaar van de verkiezing HISWA Zeilboot van het Jaar. De boot is bij uitstek geschikt om samen te varen. Met vrienden, familie, ouders en kinderen. Van twee tot zes personen. Voor verenigingen en zeilscholen is de boot een uitkomst door de combinatie van comfortabel zitten en sportief zeilen. De Aira 22 kan hoog aan de wind zeilen door de naar binnen gevoerde, niet te grote fok. Het achterschip is breed voor ruime windse zeileigenschappen. De kiel heeft een loden bulb en het roer is geprofileerd. De boot is ontworpen door Simonis-Voogd Design. In het achteronder bevindt zich een elektromotor. De Aira 22 is beschikbaar als ClubSailer, DaySailer en MatchRacer. www.airaboats.nl Lengte Breedte Gewicht 6,50 m 2,20 m 700 kg Doorvaarthoogte 8,60 m CE-categorie C HISWA MAGAZINE 5 9

ONDERNEMERSNIEUWS Nieuw: BHV-training voor watersportbedrijven In iedere onderneming is er kans op een calamiteit. In dat geval telt elke seconde en moet er direct doeltreffend worden gehandeld. Met een goed geschoolde bedrijfshulpverlener (BHV’er) in uw bedrijf kunt u de nodige hulp verlenen. In elk bedrijf moet tenminste één BHV’er aanwezig zijn. In samenwerking met Crisicom organiseert HISWA Vereniging op 7 november a.s. een BHV-training voor ondernemers en medewerkers van watersportbedrijven. Deze training duurt één dag. U leert de basishandelingen en ontvangt bij goed gevolg van het eindexamen een officieel erkend BHV-certificaat. De training wordt uitgevoerd in een praktijkcentrum in Amersfoort, waar verschillende calamiteiten worden gesimuleerd. U kunt zich aanmelden voor de training op 7 november door een e-mail te sturen aan Carlijn de Koning: c.de.koning@hiswa. nl. De kosten bedragen voor HISWA-leden: 250 euro per persoon. Niet-leden betalen 300 euro per persoon. Dit is exclusief btw en inclusief koffie/thee, lunch, syllabus, examen en certificaat. HISWA op METSTRADE HISWA Holland Yachting Group staat met een nieuwe Holland Bar op de METSTRADE Show. Daarin vindt op 14 november het Holland Get Connected Event plaats van 16.30 tot 18.00 uur. U bent welkom in superjachthal 11, standnummer 11.509. HISWA Vereniging telt 4 nieuwe leden. Welkom! Camping en Jachthaven Zwaansmeerpolder - www.zwvu.nl In 1969 is de jachthaven op de huidige plaats, de zuidoever van het Alkmaarder- en Uitgeestermeer, ten oosten van Uitgeest aangelegd. Begin 2005 is de haven geheel gemoderniseerd. Workumer Jachthaven - www.workumerjachthaven.nl De Workumer Jachthaven is sinds 1976 een begrip en wordt sinds 2017 geëxploiteerd door Peter Wiersma en Mark Offringa. De haven heeft ruim 200 ligplaatsen inclusief 7 schiphuizen. Verder wordt voorzien in winterstalling en jachtonderhoud. Jachtmakelaardij Zuidwest Friesland - www.jachtmakelaardijzwf.nl Mark Offringa en Peter Wiersma hebben ruime ervaring als jachtmakelaar. Begin 2017 hebben zij het plan gevat om samen Jachtmakelaardij Zuidwest Friesland te beginnen. Zij richten zich voornamelijk op luxe motorboten en sloepen. Boot Center Wessem – www.bootcenterwessem.nl Boot Center Wessem heeft zowel gebruikte als nieuwe sloepen en rubberboten in de verkoop. Tevens stallen zij boten, al dan niet voorzien van een nieuw verfsysteem of een nieuw interieur. Ook voor watersportartikelen kunnen watersporters hier terecht. 10 HISWA MAGAZINE 5

DOUBLE COAT Beschermt en verfraait DOUBLE COAT is een hoogwaardige twee componenten polyester DD Lak, geschikt voor toepassingen waar hoge eisen gesteld worden aan krasvastheid, kleurechtheid en glansbehoud. Double Coat kenmerkt zich door zijn uitstekende vloei en de gemakkelijke verwerking met kwast, rol of spuit. Voor meer informatie zie: www.doublecoat.nl.

ONDERNEMERSNIEUWS Workshop Ondernemerschap in januari 2019 Voor elke ondernemer is het belangrijk om het eigen bedrijf op orde te hebben. De markt verandert in een rap tempo. Watersporters zijn kritisch en mondig. Zij willen waar voor hun geld. Daarnaast zijn er allerlei trends en ontwikkelingen waarmee u rekening moet houden. De vraag is: heeft u uw bedrijf goed op orde? En wat moet u doen om uw bedrijf op orde te krijgen? Neem eens een stap terug en kijk opnieuw naar uw bedrijf. U kunt vanaf 14 januari 2019 deelnemen aan de nieuwe HISWA-workshop Ondernemerschap. In tien interactieve sessies leert u uw bedrijf goed neer te zetten. Hiermee brengt u uw bedrijf naar een hoger plan. U werkt zes maanden lang aan de kwaliteit van uw bedrijf onder begeleiding van Romeo Oehler en Pascal van Dooren, twee zeer ervaren docenten. Zij dagen u uit om een goed plan voor uw onderneming te maken. Hiermee kunt u direct aan de slag. Bijvoorbeeld met het regelen van een verzekering of het afsluiten van een financiering voor uw bedrijf. De bijeenkomsten zijn op maandag van 16:00 uur tot 20:00 uur en vinden plaats op het kantoor van HISWA Vereniging in Amsterdam. De kosten bedragen voor HISWA-leden 1500 euro per persoon, niet-leden betalen 2250 euro per persoon. Deze bedragen zijn exclusief BTW en inclusief lesboek, opdrachten, examen, koffie/thee en lichte maaltijden. Meer informatie en aanmelden bij Herbert van Oord: h.van.oord@hiswa.nl. Onderzoek: wat brengt u het water op? Vanuit Welkom op het water zijn op de HISWA te water verschillende bezoekers geïnterviewd over de reden van hun bezoek en waarom zij aan watersport doen. De volwassen bezoekers zochten naar de perfecte boot en kinderen wilden watersporten leren. Over wat water met je doet was iedereen het eens: het geeft een heerlijk vakantiegevoel, want een dag op het water voelt als een week vakantie. Deze antwoorden zijn gepresenteerd in twee video’s. U kunt de video’s bekijken op www.welkomophetwater.nl/ videos. 12 Vindt u het leuk om ook uw watersportverhaal te delen? Ervaringen van bijvoorbeeld zeilinstructeurs, ligplaatshouders of huurders delen wij graag via de kanalen van Welkom op het water. Tip de redactie via communicatie@hiswa.nl. HISWA MAGAZINE 5

ONDERNEMERSNIEUWS HISWA Holland Yachting Group op Cannes Yachting Festival en Monaco Afgelopen september was HISWA Holland Yachting Group present op het Cannes Yachting Festival. In samenwerking met Moonen en Wajer Yachts vond een follow up van de Press Tour plaats. Tien journalisten werden rondgeleid op de beurs, bekeken het interieur van Moonen’s nieuwe superjacht Brigadoon en genoten van een tocht met de Wajer 55. Het Cannes Yachting Festival blijft met meer dan 500 boten, een belangrijke bootshow voor de (super)jachtbouw. Ook op de Monaco Yacht Show 2018 deden leden en partners van HISWA Holland Yachting Group concrete en goede zaken. Het Holland Paviljoen op de nieuwe locatie in het hart van de show achter de T-Central was een succes. Dit jaar was er een recordaantal deelnemers. Naast de lancering van ‘Amsterdam, your superyacht destination’ was er een actief promotieteam om diverse doelgroepen voor leden en partners aan te trekken. Alle activiteiten waren erop gericht om te zorgen voor bevordering van de export van het Nederlands product. Doelgroepen moeten als eerste denken aan Nederland als ze een jacht aanschaffen. Advies: salarisverhoging voor HISWA-cao-bedrijven Cao-partijen proberen al ruim een jaar een akkoord te bereiken over een nieuwe HISWA-cao. Helaas is dat tot op heden niet gelukt. HISWA Vereniging en SZS stellen dat een goede cao belangrijk is, maar dit betekent niet dat de commissie akkoord moet gaan met een looneis van 3,5% van de bonden FNV en CNV. Deze eis is te hoog voor onze branche. Bedrijven betreuren de opstelling van de bonden en gaven aan graag iets te doen voor de medewerkers, ondanks het uitblijven van een cao-akkoord. HISWA Vereniging en SZS vinden dat werknemers niet de dupe mogen worden van het uitblijven van een nieuwe cao. De HISWAcao-commissie geeft een advies aan alle HISWAcao-bedrijven om zelfstandig de salarissen van de werknemers te verhogen met 1,5%: met ingang van 1 oktober 2018 of zo spoedig mogelijk daarna. Als een nieuwe cao wordt afgesloten, wordt deze loonsverhoging centraal verrekend met de nieuwe loonsverhoging opgenomen in de cao. De cao-commissie adviseert u geen andere loonrondes of eenmalige uitkeringen door te voeren die afwijken van dit advies. Ook al blijft een nieuwe cao voorlopig nog uit, is het goed om een positief signaal af te geven als blijk van waardering aan de werknemers. 14 HISWA MAGAZINE 5

ONDERNEMERSNIEUWS Reactie op Miljoenennota: groei met stuipen Op Prinsjesdag 2018 waren volop hallelujah-geluiden te horen. Het ging over een groeiende economie, de investeringen en de consumptie. 10 jaar na de crisis staat Nederland er gunstig voor. Voor bijna alle huishoudens stijgt de koopkracht en daalt de werkloosheid. De winstbelasting voor ondernemers daalt en er is maar liefst een begrotingsoverschot van 10 miljard, terwijl de staatsschuld veel lager is dan de EU-norm voorschrijft. “Een mooie begroting, maar nog geen reden voor grote feestvreugde”, stelt Geert Dijks, directeur HISWA Vereniging. “De koopkracht stijgt een beetje, maar de inflatie in 2019 wordt 2,5%, mede door de verhoging van de BTW van 6% naar 9%. De cao-lonen stijgen mogelijk met 2,9% in 2019, maar niet alle sectoren kunnen dat betalen. Dat betekent dat de consumptie zich herstelt, maar die zal grotendeels worden besteed aan wonen en zorg. Nog niet direct aan vrijetijdsbesteding. En de negatieve effecten van een harde Brexit en de internationale handelsoorlog zijn niet meegenomen in de berekeningen.” Volgens economen ontstaat er een nog grotere krapte op de arbeidsmarkt. Daarmee zal vooral in technische sectoren, waar vakkundig opgeleid personeel nodig is, de omzet onder druk komen. 30% tot 50% van het bedrijfsleven ziet dit als belangrijkste rem op de groei. Dat geldt zeker voor bedrijven in jachtbouwsector. dat het overschot van 10 miljard in 2019 beter kan worden geïnvesteerd. Bijvoorbeeld in grote infrastructurele projecten en vooral ook in opleiding en onderwijs om de arbeidsmarkt een impuls te geven. Dat zorgt voor een stevige groei voor de lange termijn. Technische familiebedrijven komen er op twee onderdelen bekaaid af. DGA’s betalen over de winst na vennootschapsbelasting ook nog inkomstenbelasting in box 2. Het kabinet verhoogt de belasting in box 2 voor DGA’s van 25% naar 26,9% en dat is schadelijk voor familiebedrijven. Gunstige regelingen voor jachtbouw en watersport Toch is mede door de lobby van ondernemersverenigingen bereikt dat er met name voor MKB-ondernemers goede maatregelen zijn opgenomen. VNO De overheid is aan het oppotten. Deskundigen zijn het er over eens HISWA MAGAZINE 5 Op 1 juli 2018 gingen de nieuwe HISWA Algemene Voorwaarden in. Afgelopen zomer kregen jachthavens en winterstalingsbedrijven informatie over hoe zij hun klanten met stilzwijgend verlengde overeenkomsten, zoals huurcontracten voor lig- en bergplaatsen en winterberging, hierover kunnen berichten. Nu het seizoen van winterstalling NCW en MKB Nederland dienden samen met haar leden, waaronder HISWA Vereniging, voorstellen in. Onderstaand een aantal gunstige regelingen die relevant zijn voor jachtbouw- en watersportbedrijven: - Verlaging van de inkomstenbelastingen de komende 3 jaar. - Verlaging VpB met name voor MKB-ondernemers. - BTW-tarief recreatie niet als enige naar 21%, maar alle diensten/producten naar 9%. - Modernisering kleine ondernemersregeling (KOR). - SEED Capital Regeling om risicokapitaal vrij te maken voor ondernemers. - Structureel 150 miljoen extra beschikbaar voor innovatie, ook voor MKB. - Verlichtingen voor MKB voor loondoorbetaling bij ziekte. - 10 miljoen extra voor handelsbevordering zoals handelsmissies. Winterstalling en de nieuwe HISWA Algemene Voorwaarden begonnen is, herhalen wij hierbij dit bericht. Denk er dus aan om aan uw klanten te melden dat er nieuwe voorwaarden zijn. HISWA Vereniging heeft een voorbeeldbrief beschikbaar die u kunt opnemen bij uw brief, nieuwsbrief of factuur over de winterstalling. U vindt de brief hier: www.hiswa.nl/ voorwaarden. 15

ONDERNEMERSNIEUWS Winnaars HISWA Boot van het Jaar: Hermes Speedster en AIRA 22 Tijdens de openingsceremonie van de 35e editie van de HISWA te water zijn de winnaars van de HISWA Boot van het Jaar bekendgemaakt. In de categorie motorboten ging de overwinning naar de Hermes Speedster. In de categorie zeilboten viel de AIRA 22 in de prijzen. Na een eerdere nominatieronde namen de genomineerden het tegen elkaar op in een ultieme vaartest. De onafhankelijke jury, bestaande uit redactieleden van diverse watersportmedia, kwamen hiervoor bijeen in de Bataviahaven van Lelystad. De strijd voor HISWA Zeilboot van het Jaar ging tussen de AIRA22, de Domani S30 en de Saffier Se37. Bij de motorboten werd de strijd gevoerd tussen de Hermes Speedster, Keizer 42, en de VanVossen 800 SP Runabout. Juryvoorzitter, Martin de Jager, omschrijft de AIRA22 als “een comfortabele en betaalbare gezinsboot met innovatieve voortstuwing. Een nieuwe speler in een categorie waar vooral oude modellen in domineren”. Over de Hermes Speedster: “Een helder en innovatief concept, met goede vaareigenschappen”. De HISWA Boot van het Jaar16 verkiezing is een door HISWA Vereniging, HISWA Amsterdam Boat Show en HISWA te water in het leven geroepen ereprijs voor motorboten en zeilboten. Een onafhankelijke vakjury nomineert op basis van aanmeldingen een selectie vernieuwende motor- en zeilboten die vanaf januari 2017 nieuw op de Nederlandse markt zijn gebracht. De boten worden beoordeeld op het innovatieve karakter, vaareigenschappen, constructie, prijs-kwaliteitverhouding en design. Jachtmakelaars: gebruikte boten snel verkocht De markt voor gebruikte boten ervaart momenteel snelle verkopen. De verkoop van gebruikte open boten zoals sloepen en tenders, steeg in het derde kwartaal van 2018 met maar liefst 40% ten opzichte van hetzelfde kwartaal van 2017. Dat blijkt uit de kwartaalcijfers van NLyachts.com, een gezamenlijk initiatief van gecertificeerde jachtmakelaars die zijn aangesloten bij HISWA Vereniging en de Nederlandse Bond voor Makelaars in Schepen (NBMS). “Wij hebben een uitstekend kwartaal achter de rug. Behalve de stijging in de verkopen, is de gemiddelde tijd die een gebruikte open boot te koop lag gehalveerd tot 110 dagen. Het mooie weer heeft zeker hier aan bijgedragen. Nog een positief punt: het verschil tussen vraagprijs en verkoopsom wordt steeds kleiner”, aldus Michaël Steenhoff, manager afdeling Jachtbouw bij HISWA Vereniging. Verder constateren de makelaars een lichte groei bij de verkoop van zeiljachten. Het aantal verkochte motorjachten is stabiel en vertegenwoordigt het grootste aandeel van de markt. In het derde kwartaal van 2018 werden twee keer zoveel motorboten verkocht dan zeiljachten waarbij het aantal verkochte zeiljachten een lichte stijging liet zien vergeleken met hetzelfde kwartaal vorig jaar. Opvallend is dat de buitenlanders blijvend geïnteresseerd zijn in het Nederlandse botenaanbod. Zij kopen met name motorjachten. Het actuele en complete aanbod van gebruikte boten van deze makelaars staat op NLyachts.com. HISWA MAGAZINE 5

YOU’RE INVITED! REGISTER YOUR FREE VISIT METSTRADE 2018 will welcome more than 1550 exhibitors and thousands of your marine industry peers from around the world to Amsterdam. Join us this November to broaden your network and learn about the latest innovations from the industry at the biggest and most visited B2B leisure marine equipment show. METSTRADE FEATURES 13 - 14 - 15 November 2018 RAI Amsterdam The Netherlands ORGANISED BY POWERED BY MEMBER OF OFFICIAL METSTRADE MAGAZINE OFFICIAL SYP MAGAZINE OFFICIAL MYP MAGAZINE

ONDERNEMERSNIEUWS Evaluatie maaien waterplanten Hoewel er aanzienlijk meer waterplanten gemaaid zijn dan vorige jaren, bleek de overlast door waterplanten tijdens het vaarseizoen nog groter dan in de jaren daarvoor. Door het fraaie weer konden de planten optimaal groeien en was de dichtheid op veel plaatsen bijna 100%. Dit was een van de conclusies van de Stichting Maaien Waterplanten Randmeren tijdens een evaluatiemoment begin oktober met HISWA Vereniging en de Coöperatie Gastvrije Randmeren. Verder bleek dat de groei van bodembedekkende Kranswieren op sommige Randmeren de voorzichtig hoog groeiende Fonteinkruiden lijkt te verdringen, terwijl op andere meren dat helemaal niet gebeurt. Positieve conclusie is dat op de Randmeren eerder gemaaid mocht worden (vanaf half juni), maar nog eerder (vanaf half mei) en vaker blijkt wenselijk. Qua organisatie van het maaien blijkt de samenwerking tussen Stichting Maaien Waterplanten en de Coöperatie Gastvrije Randmeren, waarbij de coöperatie namens 16 gemeenten als opdrachtgever fungeert, goed te Dien een Innovatie Impuls Project in Hoewel er nog geen formele bevestiging is van het Ministerie van Economische Zaken en Klimaat voor een nieuwe Maritiem Innovatie Impuls Project (MIIP)-ronde in 2019, wordt het proces al wel opgestart. Alle HISWA-leden kunnen voor 2019 een MIIP indienen. Dit kan uiterlijk tot 30 december 2018. Een MIIP is een project waardoor een innovatie een impuls krijgt en leidt tot een ander of groter (EU) project. Productontwikkeling valt hier niet onder. Wel kan onderzoek, dat mogelijk tot een nieuw product leidt, in de regeling passen. Bij de beoordeling van een projectvoorstel wordt gekeken naar aansluiting op de vier innovatiethema’s: winnen op zee, schone schepen, slim en veilig varen en effectieve infrastructuur. Daarnaast wordt ook gekeken naar het perspectief op een vervolgtraject en de kwaliteit en breedte van het samenwerkingsverband. De maximaal verkrijgbare subsidie is 30.000 euro. Cofinanciering kan in cash, maar ook in uren plaatsvinden. Het maximale subsidiepercentage is 50% van de totale kosten. Meer informatie bij Michaël Steenhoff: m.steenhoff@hiswa.nl. werken. De wens is dat er voor het Markermeer en IJmeer ook één publieke opdrachtgever komt én een private stichting bestaande uit een vertegenwoordiging van jachthavens die de uitvoering gaat doen. Intussen is de waterrecreatie sector in de regio en op landelijk ministerieel niveau in gesprek over maatregelen die de waterplantengroei en -overlast aanpakken op de midden en de lange termijn. Op de korte termijn blijft tijdig en voldoende maaien bij overlast noodzakelijk. De beschikbare financiële middelen daarvoor zijn echter nog steeds ontoereikend en de ‘Handreiking maaien waterplanten’ legt te veel beperkingen op. Een inventarisatie door HISWA Vereniging toonde aan dat watersportbedrijven in 2017 tussen de 10.000 en 100.000 euro schade hebben geleden. HISWA Vereniging heeft aangekondigd de geleden schade in alle voorgaande jaren bij het ministerie van Infrastructuur & Waterstaat in rekening te gaan brengen. 18 HISWA MAGAZINE 5

ONDERNEMERSNIEUWS Staat u met ons op de Vakantiebeurs 2019? Na een succesvolle beursdeelname aan de Vakantiebeurs afgelopen jaar, is Welkom op het water op dit moment wederom in gesprek met de organisatie. De editie van 2019 biedt een mooie kans voor HISWA-leden om binnen een collectief deel te nemen aan de beurs. De Vakantiebeurs reserveert een fraaie ruimte reserveren, waar de campagne Welkom op het water zich samen met andere partijen in de watersport en -recreatie kan presenteren. Heeft u interesse om mee te doen aan dit collectief? Het doel is om Vakantiebeursbezoekers over te halen om te kiezen voor activiteiten op het water. Of dat nu varen in een sloep, leren zeilen of suppen is. Een collectief met diverse soorten watersport bedrijven toont de watersport het beste aan mensen die nog geen weet hebben van al het moois dat het water te bieden heeft. Meer informatie bij Tessa den Hartog: t.den.hartog@hiswa.nl of 020 - 705 14 05. Toiletwater zelf zuiveren toegestaan Workshop Employers branding Bedrijven in de jachtbouw en watersport staan te springen om medewerkers. Voorheen konden ondernemers nog kiezen wie in hun bedrijf kwam werken. Nu kiezen medewerkers bij wie ze willen werken. Hoe zorgt u ervoor dat uw bedrijf in beeld komt bij potentiële medewerkers? Hierover leert u meer in de workshop Employers branding van de Yacht Building Academy (YBA). In deze workshop kunnen medewerkers van YBA-partnerbedrijven, die zich bezig (willen) houden met het werven van nieuwe medewerkers, hun kennis vergroten. De workshop bestaat uit vier sessies. Deze vinden plaats op 15 november, 13 december, 24 januari en 21 februari van 13:00 - 17:00 uur. Meer informatie en aanmelden bij Herbert van Oord: h.van.oord@hiswa.nl. HISWA MAGAZINE 5 De afgelopen mooie zomer had ook een nadeel. Op sommige plaatsen werd de zwemwaterkwaliteit niet behaald als gevolg van bacteriologische verontreiniging ofwel het lozen van toiletwater. Uit metingen bleek dat ook de pleziervaart een belangrijke bron is van de verontreiniging, zeker tijdens evenementen. In diverse media werd daarover bericht en in de Tweede Kamer stelde D66 kamervragen. HISWA Vereniging is nauw betrokken bij dit dossier. Een eerder pleidooi om de huidige regels te veranderen, zodat toiletwater na zuivering wel geloosd mag worden, wordt nu uitgewerkt. Het ministerie kondigde aan dat zelf zuiveren aan boord mogelijk wordt, waarbij eisen worden gesteld aan de bacteriologische verontreiniging. Innovatieve toeleveranciers kunnen de ontwikkeling opstarten. 19

ONDERNEMERSNIEUWS ICOMIA watersportstatistiekboek 2017 online Watersportcijfers van de hele wereld zijn verzameld in het ICOMIA Statistics Book 2017. Met uitgebreide landenpagina’s, in- en exportcijfers en een ‘snapshot 2018’ geeft de online uitgave een mooi overzicht van de wereldwijde watersportstatistieken. Het boek is nu exclusief voor HISWA-leden gratis te downloaden via www.hiswa.nl/icomia. Bent u geen lid, maar wilt u het boek kopen? Het boek kost 830 euro voor niet-leden en is te bestellen via www.icomia.com. HISWA Jachthavensymposium tijdens METS Op donderdag 15 november (12.00 – 17.00 uur) vindt tijdens de METSTRADE Show in RAI Amsterdam de zevende editie van het HISWA Jachthavensymposium plaats. Het symposium maakt onderdeel uit van het Marina & Yard Pavilion, het paviljoen dat speciaal op jachthavens en stallingsbedrijven is gericht. Bezoekers kunnen een bezoek aan METSTRADE goed combineren met deelname aan het HISWA Jachthavensymposium. Dit jaar staan nieuwe mogelijkheden voor verblijf op de haven centraal. Verschillende havens boeken goede resultaten met de verhuur van houseboats, camperplekken of andere overnachtingsvormen op het water of het land. Voor het zover komt, moeten echter nog veel keuzes gemaakt worden, zoals zelf investeren of door een andere partij. Hoe ziet een efficiënte en rendabele exploitatie eruit? Voor welke nieuwe 20 doelgroepen zorgen deze andere overnachtingsvormen en wat betekent dat voor de sfeer op de jachthaven? Verschillende sprekers gaan vanuit de praktijk in op deze vaagstukken. Daarnaast biedt het symposium een overzicht van de laatste trends, ontwikkelingen en lobbydossiers voor jachthavens waar HISWA Vereniging aan werkt. Tijdens de lunch en de borrel na afloop van het symposium zijn er voldoende netwerkmogelijkheden. Het symposium is exclusief en kosteloos toegankelijk voor HISWA-leden. Meer informatie en aanmelden bij Carlijn de Koning: c.de.koning@hiswa.nl. Aanmelden voor HISWA Boot van het Jaar 2019 De aanmeldprocedure voor de HISWA Boot van het Jaar 2019 is gestart. De jury roept importeurs en werven op om voor 1 maart 2019 hun nieuwe boten aan te melden via info@hiswa.nl. Het eerste juryoverleg staat gepland tijdens de HISWA Amsterdam Boat Show. Medio juni worden de genomineerde boten bekendgemaakt. De prijs wordt uiteindelijk uitgereikt op de HISWA te water 2019. HISWA MAGAZINE 5

Het zál maar gebeuren... Onderneem op zeker Onze watersportdesk adviseert u graag. Postbus 116 8440 AC Heerenveen Tel. (0513) 61 44 44 Fax (0513) 62 37 42 info@kuiperverzekeringen.nl www.kuiperverzekeringen.nl SIDE-POWER Innovation & Experience DC Speed Control thrusters and Stabilizer Systems from Side-Power - Innovative products developed from unique experience! BENELUX-REPRESENTATIVE: asabootelectro.nl

D ankzij KENNIS DATA E en e BETER ONDERNEMEN Elke dag stelt Aon wereldwijd ondernemers in staat om succesvol te ondernemen. Dit doen wij met onze expertise, scherpe analyses en creativiteit. Zo helpen wij u bij het nemen van doordachte beslissingen op het gebied van risicomanagement, (her)verzekeringen en human resources. Ontdek op www.aon.nl hoe Aon u kan ondersteunen. Leidseplein 33 1017 PS Amsterdam 18.0047-13-HISWA-V1

COLUMN Export of exit Elk kwartaal voert HISWA Vereniging een conjunctuurmeting onder haar leden uit. De statistieken wijzen uit dat bedrijven die hun pijlers richten op internationaal zakendoen beter scoren. Daar komt de reële groei vandaan. We meten al 10 kwartalen een stabiele tot licht groeiende omzet. In Q1 en Q2 van dit jaar zien we een omzetstijging van 2,5%: bijna 1% boven de inflatie. Dit is met name het geval bij exporterende bedrijven. Export staat in de belangstelling. Steeds meer jachtbouwers en toeleveranciers oriënteren zich op nieuwe markten buiten Nederland. Onze handelsmissie naar Italië was een groot succes en leverde orders op. Jachtbouwers vragen steeds vaker informatie op bij onze afdeling Ledenservice over de Verenigde Staten of Zuid Oost Azië. De komende METSTRADE Show in november is weer groter zijn dan ooit, met meer Nederlandse deelnemers en bijna 25.000 bezoekers uit 116 landen. Tijdens Prinsjesdag werd voor MKB ondernemers lagere belastingen en export- en innovatiehulp beloofd, maar de effecten van internationale handelsoorlogen en de Brexit zijn niet uit te rekenen. Het is daarom zaak om te werken aan een exportstrategie op groeimarkten zonder handelsbelemmering. Meer weten over export en marktinformatie? Kom vooral naar METSTRADE Show op 13, 14 of 15 november of kijk op www.hiswa.nl/export. Geert Dijks Directeur HISWA Vereniging Samen komen we verder In dit magazine treft u een artikel aan waarin Geert Dijks en ik namens het algemeen bestuur uitgebreid ingaan op het voornemen om te gaan fuseren met RECRON. Een belangrijke en unieke stap voor beide verenigingen. Met het ontstaan van een nieuwe verenging HISWARECRON zijn we straks veel beter in staat de belangen van onze sectoren te behartigen. Het is een logische en noodzakelijke stap in een tijd waarin veranderingen steeds sneller gaan en samenwerking steeds belangrijker wordt. Met RECRON werken wij al jaren samen op tal van dossiers. In de HISWA MAGAZINE 5 regio’s en op het brede terrein van infrastructuur en vrijetijdsbesteding. We komen elkaar ook vaak tegen bij vele vormen van overleg die ons land rijk zijn. Daarbij behartigt RECRON vaak de belangen van HISWA en andersom. Die constructieve samenwerking is mede gebaseerd op onderling vertrouwen en het besef dat we voor onze leden waarde moeten toevoegen. Ondertussen geniet ik nog na van een positieve sfeer tijdens de HISWA te water in Lelystad. Meer bezoekers, tevreden exposanten en een geweldige ambiance kenmerkten de beurs. Het nieuwe jasje en de locatie zijn goed bevallen en smaken naar meer. De positieve marktontwikkeling draagt daar ongetwijfeld aan bij. Een trend die zich hopelijk op METSTRADE Show zal voortzetten. Tot slot nodig ik u mede namens het bestuur van harte uit voor onze Algemene Ledenvergadering die in het teken staat van de voorgenomen fusie. Ik ontmoet u graag op donderdag 6 december bij De Eemhof in Zeewolde. Peter Brussel Algemeen voorzitter HISWA Vereniging 23

Podium voor duu METSTRADE Show De METSTRADE Show in Amsterdam, de grootste vakbeurs voor toeleveranciers in de watersportindustrie ter wereld, biedt een steeds groter podium aan duurzame innovaties. Zo is het E-nnovation Lab met elektrische en hybride technologie uitgebreid met een kennisprogramma. ‘We willen onze verantwoordelijkheid nemen.’ Tekst: Lisette Vos METSTRADE Show in cijfers De METSTRADE Show is ‘s werelds grootste vakbeurs voor de pleziervaartindustrie, zo blijkt uit de cijfers (2017). Aantal exposanten: 1552 Aantal bedrijven aanwezig (exposanten en bezoekers): Aantal bezoeken: Aantal unieke bezoekers: Nationaliteiten bezoekers: 11.996 24.856 16.307 116 Percentage internationale bezoekers: 68% Aantal landen met eigen paviljoen: 19 De METSTRADE Show blijft groeien. Vorig jaar – tijdens de 30e editie – trok de beurs weer meer bezoekers (bijna 25.000) uit meer landen (116). De basisformule staat nog steeds als een huis, stelt manager Irene Dros die bij RAI Amsterdam verantwoordelijk is voor de beurs. ‘De samenwerking met internationale partners, International Council of Marine Industry Associations en International Boat Industry, de uniforme standbouw, het netwerk- en kennisprogramma én de beursdagen van dinsdag tot en met donderdag zijn belangrijke pijlers van het succes.’ De uniforme standbouw op de beurs is één van de pijlers van het succes.

u rzame innovaties volgt ontwikkelingen op de voet Voorbereiding bezoek METSTRADE Show route) en langs exposanten in superjachtbouw (SYP-route). Op de website staat een plattegrond van de beurs. Zo kunnen bezoekers hun bezoek goed voorbereiden en routes plannen op basis van productcategorieën. Bezoekers kunnen ook de app downloaden, inclusief de plattegrond, het programma, nieuws en een overzicht van nieuwe producten. Ook is er – net als vorig jaar – een online matchmaking tool om online afspraken te maken. Kijk voor meer informatie op: www.metstrade.com Een bezoek aan de beurs (van 13 tot en met 15 november in RAI Amsterdam) vraagt om een goede voorbereiding. Aanmelding is gratis tot en met 5 november. Vanaf 7 november tot en met de beursdagen kost online aanmelding 70,00 euro. Tijdens de beurs aan de deur: 200,00 euro. De organisatie heeft voor de bezoekers vier routes uitgezet: de route langs de nieuwe exposanten (New entry route), langs de genomineerde producten en winnaars van de DAME Design Award (DAME route), langs exposanten elektrische en hybride technologie (E-nnovation Toch moet de METSTRADE Show in Amsterdam ieder jaar vernieuwen om aan de hoge standaard en de hoge verwachtingen van de exposanten en de bezoekers te voldoen. De organisatie bouwt onder meer voort op een initiatief van vorig jaar: In het E-nnovation Lab tonen exposanten van innovatieve elektrische en hybride aandrijfsystemen hun producten. het E-nnovation Lab waar exposanten van innovatieve elektrische en hybride aandrijfsystemen hun producten tonen. ‘We hebben in 2017 de basis gelegd,’ stelt Irene Dros. ‘Ook als het om milieu en duurzaamheid gaat, nemen we als beurs onze verantwoordelijkheid. Dat doen we niet alleen door exposanten ruimte te bieden, maar ook door kennis over te dragen. Als je over de juiste kennis beschikt, kun je aan de slag met duurzame oplossingen.’ Goede voorlichting Directeur Leo Stam van Hydrosta, leverancier van hydraulische componenten en systemen, werkte HISWA MAGAZINE 5 Irene Dros. Lantor – leverancier van kernmaterialen voor composieten – staat in het Construction & Material Pavilion.

Kennisprogramma METSTRADE Een vast onderdeel van de METSTRADE Show is het uitgebreide kennisprogramma. Dit jaar is er uiteraard weer het HISWA Jachthavensymposium op donderdag 15 november. Op 12 en 13 november vindt het HISWA International Symposium on Yacht Design and Yacht Construction plaats, dat dit jaar zijn 50-jarig jubileum viert. Sprekers van onder andere de Technische Universiteit Delft gaan in op 50 jaar innovatie in jachtdesign. Op het podium van I-nnovationLAB – en voor het eerst dit jaar – op het podium van E-nnovation Lab zijn kennissessies, onder meer over duurzaamheid en innovaties in materialen. De Round Table on boat construction and materials keert dit jaar terug naar de METSTRADE Show, met aandacht voor 3D-printing. Ook geeft National Marine Electronics Association (NMEA) seminars en vindt – zoals ieder jaar - het Superyacht Forum plaats. achter de schermen mee aan het kennisprogramma op het E-nnovation Lab. ‘Ik denk mee vanuit de praktijk. Nog niet iedereen begrijpt de techniek van elektrische en hybride systemen. Velen hebben de klok wel horen luiden, maar weten niet waar de klepel hangt. Het is ook in ons belang om goede voorlichting te geven. Dat trekt klanten als een magneet naar de METS. En het zit allemaal in ons achterhoofd dat het zo niet langer kan. We moeten als sector verduurzamen.’ Voor Stam gaat het echter niet alleen om de kennisoverdracht, de beurs levert het bedrijf ook concrete opdrachten op. Vorig jaar kwam een nieuwe klant - een werf uit Polen die catamarans bouwt - naar de stand van Hydrosta. Stam sloot in september dit jaar een deal voor de levering van een hybride systeem om de catamaran voort te bewegen. ‘We testen daarnaast of de catamaran tijdens het zeilen batterijen kan opladen. Klanten willen airconditioning of een vrieskist aan boord. Daarvoor zijn technisch hoogstaande producten nodig.’ Dure batterijen Volgens Stam is het echter niet zo eenvoudig om batterijen in een boot te plaatsen die genoeg energie kunnen opwekken. De bestaande batterijen nemen veel ruimte in beslag aan boord, vaak té veel. De prijzen van nieuwe kleinere lithiumion batterijen, gemaakt met grondstoffen uit Oost-Azië, liggen nog heel hoog. De Poolse werf koos wél voor die dure oplossing in de catamaran, maar vaak werpen Awards Tijdens de METSTRADE worden traditiegetrouw prijzen uitgereikt aan exposanten met innovatieve designs en aan innovatieve jachtbouwers. De DAME Design Award wordt uitgereikt tijdens het openingsevenement van de beurs (Breakfast Briefing). De jury let bij de beoordeling op het design in de breedste zin van het woord. Het gaat niet alleen om de functie van een product, maar ook om de vormgeving en het gebruiksgemak. De Boat Builders Award kent meerdere categorieën. Nieuw dit jaar zijn: Rising Star (< 35m) en Collaborative Solution between a superyacht builder and its supply chain partner ( > 24m). Deze prijzen worden uitgereikt tijdens het galadiner in het Scheepvaartmuseum. 26 HISWA MAGAZINE 5

de hoge kosten een drempel op om in duurzame technologieën te investeren, stelt Stam. Hij volgt de ontwikkelingen op de voet. ‘Japan komt hopelijk met vergelijkbare grondstoffen op de markt. Hopelijk gaan dan de prijzen door de concurrentie omlaag.’ Ecocalculator Bij de keuze van materialen speelt duurzaamheid ook een steeds grotere rol. Dat constateert ook Lantor – leverancier van kernmaterialen voor composieten – dat voor de eerste keer op de METSTRADE Show staat, in het Construction & Material Pavilion. De Europese vereniging van bedrijven in de composietenindustrie (EuCIA) heeft een ecocalculator ontwikkeld waarmee bedrijven kunnen uitrekenen hoe duurzaam hun producten zijn. Met de ecocalculator kunnen bedrijven uitrekenen hoe duurzaam hun producten zijn. Ward Steijn, technical productmanager composites bij Lantor, vindt dat een goede zaak. ‘Wij hebben als Lantor in de tool geïnvesteerd om de impact van onze materialen inzichtelijk te maken.’ Eén van de manieren om composiet duurzamer te maken is om zoveel mogelijk hars uit te sparen, zonder dat het materiaal ingrijpend veranderd. ‘Hars is een grote vervuiler,’ stelt Steijn die zelf tijdens de beurs op de stand van Lantor staat. Nieuwe generatie omarmen Beursmanager Irene Dros die met haar team wereldwijd maritieme beurzen bezoekt om precies te weten wat er internationaal speelt, kijkt steeds vooruit. Ze vindt het belangrijk dat jongeren die in de watersportindustrie werken óók worden bediend. Zij zijn de toekomst. Net als vorig jaar zijn er activiteiten voor de METSTRADE Young Professionals Club, met een speciale lounge én een rondvaart door de grachten. ‘De jongeren zijn opgegroeid in het digitale tijdperk, met gamen en vloggen. Dat geeft een nieuwe energie die ook goed is voor de beurs. We omarmen de nieuwe generatie.’ Het E-nnovation Lab (met elektrische en hybride technologie) breidt dit jaar uit met een kennisprogramma. Netwerken en zakendoen op de grootste vakbeurs voor toeleveranciers in de watersport-industrie ter wereld. Impressie van het SuperYacht Pavilion. HISWA MAGAZINE 5

HVO, GTL, biodiesel en bio-ethanol worden in groeiende hoeveelheid aangeboden als brandstof voor jachten. De meningen lopen sterk uiteen over deze alternatieven voor diesel en benzine. Wat is de nieuwe brandstof en waarom zouden watersporters deze willen gebruiken? Tekst: Hans Buitelaar Nieuwe alternatieven zijn ontwikkeld om uitstoot te verminderen. De brandstoffen worden gemaakt van hernieuwbare grondstoffen (biodiesel), van afval (ecodiesel) of uit aardgas (GTL) in plaats van aardolie. Producenten en leveranciers van verschillende brandstofsoorten verzekeren dat hun brandstof probleemloos kan worden gebruikt in alle soorten diesel- of benzinemotoren. Bovendien rekenen ze voor dat de besparingen in CO²-uitstoot enorm zijn door hun brandstof te gebruiken. Uit de uitlaat van de boot komt in het beste geval 30 procent minder CO², plus in het geval van de dieselvarianten een forse vermindering van NOx (stikstofoxide), SOx (zwaveloxide) en bij sommige brandstofsoorten fijnstof. In de rekenmethoden voor uitstootbesparing worden ook de uitstoot van het winnen van de grondstoffen, produceren van de brandstof en de distributie meegerekend. Hier wordt inderdaad minder luchtvervuiling veroorzaakt. Nuchterheid blijft geboden bij al te rooskleurige rekenmodellen. De CO²-uitstoot GTL tanken kan bij Watersportcentrum Legerstee. van brandstoffen geproduceerd uit planten wordt op nul gezet, want de planten hebben in hun groei de CO² ook opgenomen. Dat klinkt mooi, maar er blijft ongezonde lucht uit de uitlaat komen. Diesel uit afval GoodFuels – sinds kort HISWA Supplier - levert een dieselvariant die is gemaakt uit afvalstromen. De grootste bronnen die ze benutten zijn een verwerker van papierpulp in Finland en het eveneens Finse bedrijf Nesté, die in de Rotterdamse haven gebruikt kook- en frituurvet inzamelt en die bewerkt tot brandstof. Het bedrijf werd in 2014 opgericht met het doel om te zorgen voor flinke uitstootvermindering in de transportsector. Zwaar transport als de scheepvaart is de doelmarkt, Nieuwe brandstofsoorten: milieuwinst of 28 HISWA MAGAZINE 5

Pomp van GoodFuels in een jachthaven. omdat daar grote hoeveelheden brandstof worden verbruikt. De reders zijn niet makkelijk over te halen om over te stappen op de milieuvriendelijk geproduceerde brandstof. De productie kost meer dan het raffineren van aardolie. Daarom richt het bedrijf zich ook op zwaar materieel op het land: in de aanleg van infrastructuur, in de bouw, zwaar transport. “We halen in de scheepvaart en op land de klanten één voor één binnen”, constateert commercieel directeur Doryan Daamen. “Bij openbare aanbesteding kan het gebruik van onze ‘groene’ brandstof belangrijk zijn. Nu zijn ook steeds meer jachthavens enthousiast over de diesel uit afvalstromen. Het zou mooi zijn als we aan alle jachthavens van Nederland GoodFuels kunnen leveren.” Brandstof uit plastic In juni werd de eerste paal geslagen voor de bouw van de fabriek waar International Green Energy Solutions (IGES) ingezameld plastic vloeibaar maakt en raffineert tot diesel, nafta en gas – waarbij maar een klein beetje as overblijft. Daarmee verrijst in de haven van Amsterdam de eerste commercieel gedreven fabriek die brandstof uit plastic maakt. Uit 1.000 kilogram plastic afval kan IGES 800 liter diesel maken, plus 200 liter chemicaliën. In de eerste fase kan de fabriek 35.000 ton plastic per jaar verwerken tot 30.000.000 liter ecodiesel. Dit biedt voordelen boven biodiesel, meldt oprichter Floris Geeris: “Onze brandstof veroorzaakt niet de groene aanslag in tanks, die het gevolg is van de plantaardige bestanddelen in biodiesel. Onze diesel heeft alleen synthetische bestanddelen.” Veiligheidsrisico’s Motorenfabrikanten zijn kritischer: de ‘schrale’ brandstof kan hun motoren beschadigen, argumenteren ze. Manager Engineering Gideon van Dijk van Yanmar is resoluut: “Wij staan gebruik van GTL en soortgelijke brandstoffen niet toe in onze motoren. Gebruik van GTL kan de pakkingen en rubbers van de motoren aantasten waardoor in de motor lekkages ontstaan. Dat kan gebeuren door Steeds meer jachthavens zijn enthousiast over diesel uit afvalstromen. het gebruik van GTL of later, als de schipper weer overstapt op gewone diesel omdat op de plek waar hij wil tanken geen GTL beschikbaar is. Lekkages binnen in de motor kun je niet zien maar ze leiden wel tot uitvallen of slecht functioneren van de motor. Dat brengt allerlei veiligheidsrisico’s met zich mee. We willen niet dat Yanmar-motoren draaien op de nieuwe brandstof.” Volvo Penta ziet daarentegen geen problemen, zolang de brandstof voldoet aan de EN 15940 norm. In een mailwisseling met de beheerder van Zeilersforum.nl laat motorschade? HISWA MAGAZINE 5 29

Begrippen HVO = Hydrotreated Vegetable Oil Dit is een verzamelnaam voor brandstoffen gemaakt van plantaardige vetten. Dit kan zijn pulp van ingezameld oud papier, gebruikt frituurvet, nieuw geoogst koolzaad. Door een behandeling met waterstofmoleculen ontstaat een brandstof die bruikbaar is als diesel. Grappig detail is dat de eerste dieselolie, zoals gebruikt door de uitvinder van de dieselmotor Rudolf Diesel, werd gemaakt van pinda’s. HVO is ook de naam die in de EN-normen voor brandstofkwaliteit wordt gebruikt. Daarom omschrijven leveranciers van diesel uit afvalstromen (niet strikt plantaardig) en uit gerecycled plastic (puur synthetisch) hun brandstof ook als HVO. GTL = Gas To Liquid Een chemische bewerking, uitgevonden in 1920, wordt toegepast om van aardgas een vloeistof te maken die gebruikt kan worden als brandstof voor dieselmotoren. De meeste in Nederland verkrijgbare GTL wordt door oliegigant Shell geproduceerd en gedistribueerd door Salland Olie. Er zijn 72 verkooppunten in Nederland, waarvan 18 aan het water voor binnenvaart en pleziervaart. Biodiesel Dit is de benaming voor diesel gemaakt uit speciaal daarvoor geteelde planten, vaak koolzaad of palmen. Nadeel van deze brandstofsoort is dat de verbouw ten koste gaat van landbouwgrond en dat voor de palmolie zelfs oerwouden worden gekapt. De milieuwinst wordt daardoor twijfelachtig. Een nadeel voor gebruikers is dat deze diesel gevoeliger is voor het woekeren van algen in de tank, waardoor groene drab ontstaat die filters verstopt en leidt tot motorproblemen. Bio-ethanol Alternatief voor benzine dat wordt gemaakt door het vergisten en destilleren van rietsuiker. Ook hiervoor wordt speciaal suikerriet verbouwd. Ecodiesel Geen officiële term, maar gebruikt om de diesel, gewonnen uit afvalstoffen of gerecycled plastic, te onderscheiden van biodiesel en GTL. HVO en GTL zijn chemisch en energetisch identiek. Koolzaad wordt gebruikt als basis voor biobrandstof. een woordvoerder weten: “Volvo Penta geeft goedkeuring voor het gebruik van pure GTL zolang deze voldoet aan de EN 15940 norm. HVO die voldoet aan de EN 15940 norm mag ook worden toegepast. Ook eventuele blends van normale diesel en HVO en GTL is mogelijk.” In deze Europese normen is de chemische samenstelling van de brandstof omschreven zodat motorenfabrikanten daar in de fabricage en afstelling van hun motoren rekening mee Gebruik van GTL kan de pakkingen en rubbers van motoren aantasten. kunnen houden. Ook Volvo Penta onderkent het wegvallen van de smerende werking van fossiele diesel bij het gebruik van de ‘schrale’ alternatieven: “Normale diesel houdt het rubber soepel doordat er weekmakers in zitten. De synthetische brandstof GTL heeft dat niet, dus kunnen de rubbers gaan verharden of uitdrogen. Verder heeft GTL een lagere dichtheid dus slangen of andere afdichtingen die eigenlijk al slecht zijn kunnen dus juist gaan lekken bij overschakeling naar GTL. In het hogedrukgedeelte van de meeste motoren wordt geen rubber toegepast, maar wel in het lagedrukgedeelte zoals de brandstofslangen. Een algehele inspectie van het brandstofsysteem zowel het gedeelte op de motor als in de rest van de boot is aan te raden.” 30 HISWA MAGAZINE 5

The Original TERNATIONA MARINE CERTIFICATION MARINE C M IN TIONA TIFI INSTI INSTITTU NSTITUTE Put your trust in IMCI‘s experience and expertise... more than 2.700 companies worldwide have! 1978 - 12T IMCI Rue Abbé Cuypers 3 1040 Brussels (BE) Phone: +32 2 741 68 36 Fax: +32 2 741 24 18 info@imci.org www.imci.org 40 jaar steun en toeverlaat METS 05.407 2018 - 80T www.roodberg.com booth 01.201 booth booth 09 / A13 19.- 27.01.19

50-jarig evenement pakt uit met boeiend programma HISWA Symposium on Yacht Design Het programma van het 50e International HISWA Symposium on Yacht Design and Yacht Construction kent vele opzienbarende onderwerpen. Zo is de intuïtieve besturing ter verbetering van de Man Machine Interface een belangrijke nieuwe ontwikkeling die aan bod komt. Het symposium geldt als het belangrijkste wetenschappelijke evenement op het gebied van jachtontwerp en jachtbouw. Tekst: Michaël Steenhoff De eerste editie vond plaats in 1968 op initiatief van Jelle Gerritsma, professor aan de TUDelft, vanuit het vakgebied hydromechanica. TUDelft deed veel onderzoek naar zeiljachten. Hieruit kwam de Delft Systematic Yacht Hull Series voort met onderzoeksdata over de hydrodynamische eigenschappen van zeiljachten. Veel ontwerpers maken hier nog steeds gebruik van. Back to the future Onder de noemer ‘Back to the future’ heeft de organisatie flink uitgepakt voor deze jubileum editie. Gerard Dijkstra (jachtontwerper) en Lex Keuning (voormalig universitair hoofddocent aan TUDelft) trappen af met een terugblik op 50 jaar innovatie in jachtontwerp en jachtbouw. Hoe is het ontwerpen van jachten veranderd in 50 jaar tijd en wat betekent dat voor het jachtontwerp van de toekomst? Tegen welke (ontwerp)limieten lopen we langzamerhand aan? 32 Deelnemers aan het symposium krijgen een scala aan nieuwe ontwikkelingen voorgeschoteld. Zoals de intuïtieve besturing ter verbetering van de Man Machine Interface (interactie tussen boot en bemanning). Verder zijn er presentaties over het efficiënt omgaan met brandstof door energieterugwinning, hybride voorstuwing en het gebruik van batterijen aan boord. Vervolgens worden er resultaten van een onderzoek naar de optimalisatie van routering voor de Volvo Ocean Race gepresenteerd. Lezingen over het toepassen van ultradun glas, het bepalen van ontwerpvrijheid met behulp van software en Het efficiënt omgaan met brandstof door energieterugwinning staat onder ander op het programma. een beoordelingsmethode voor de gevoeligheid van mensen voor scheepsbewegingen staan ook op het programma. “Dit symposium is interessant voor alle professionals uit de sector. In anderhalve dag zijn ze op de hoogte van de belangrijkste ontwikkelingen in hun vakgebied. Iedereen die zich met jachtbouw en jachtontwerp bezighoudt, moet erbij aanwezig zijn. Ook voor toeleveranciers is het symposium van groot belang aangezien veel innovatie vanuit die hoek ontwikkeld en toegepast wordt op jachten. Denk daarbij aan stabilisatiesystemen of systemen voor energieterugwinning. We zien dat comakership steeds belangrijker wordt. Het samenspel tussen ontwerper, HISWA MAGAZINE 5

& Yacht Construction bouwer en toeleverancier is een essentiële factor bij de bouw van een jacht”, aldus Michaël Steenhoff, afdelingsmanager jachtbouw bij HISWA Vereniging en tevens medeorganisator van het symposium. Studententarief Studenten in de maritieme techniek zijn ook zeer welkom. Dit jaar is er speciaal voor hen ruimte in het programma gemaakt om in contact te komen met bedrijven zoals Feadship, Oceanco, Heesen Yachts, Marin en TUDelft. Deze mensen zijn hard nodig om ook in de toekomst mooie jachten te kunnen blijven bouwen. Voor studenten geldt daarom een speciaal studententarief van 55 euro. In veel gevallen betaalt de opleiding hier aan mee. Meer informatie en aanmelden Het International HISWA Symposium on Yacht Design and Yacht Construction is op 12 en 13 november 2018 in RAI Amsterdam, aansluitend op de vakbeurs METSTRADE Show. Het symposium wordt georganiseerd door HISWA Vereniging, RAI Amsterdam en TUDelft. Co- sponsoren zijn Feadship, Oceanco, Heesen Yachts en Marin. Meer informatie en aanmelden: www.hiswasymposium.com. Een ontwerptekening van De Voogt Naval Architects uit 1968, het jaar waarin het symposium voor de eerste keer plaatsvond. HISWA MAGAZINE 5 33

Fusie RECRON en Twee sterke merken, een grote back RECRON, brancheorganisatie voor recreatieondernemers en HISWA Vereniging – brancheorganisatie voor de jachtbouw en watersport – onderzoeken sinds begin 2018 welke mogelijkheden er zijn voor vergaande samenwerking. De algemene besturen van beide verenigingen concludeerden medio september dat fuseren tot één nieuwe ondernemersorganisatie de meeste voordelen biedt voor de aangesloten bedrijven. Tekst: Geert Dijks De uitdagingen van ondernemers in de vrijetijd-, jachtbouw- en watersportsector zijn enorm. De markt verandert snel en de consument van nu en straks is onvoorspelbaar. Het vinden en binden van professionele vakmensen is een speerpunt en voorwaarde voor groei. Het borgen van belangen van ondernemers bij regionale en (inter)nationale overheden wordt complexer. “Om beide verenigingen sterker te maken voor de toekomst van bovengenoemde sectoren, is een fusie noodzakelijk . De voordelen zijn legio. Zowel RECRON als HISWA hebben veel gemeenschappelijk en vullen elkaar op onderdelen goed aan. Beide merken staan goed bekend: RECRON vooral bij de overheid en HISWA vooral bij consumenten. RECRON heeft een groot ledenvolume en is sterk in lobby. HISWA heeft veel expertise op het gebied van marketing, promotie, productontwikkeling en waterbeleid. RECRON is met name expert 34 op ruimtelijke ordening, sociaal beleid en ledenservice. De clubs versterken elkaar en daar hebben alle leden baat bij. Van kampeerbedrijf tot jachtwerf”, aldus Peter Brussel, algemeen voorzitter van HISWA Vereniging. Met deze fusie ontstaat een sterke autoriteit van 2.500 ondernemers. De bureauorganisatie bestaat uit 30 professionals. Geert Dijks, directeur HISWA Vereniging, coördineert samen met Peter Brussel het fusieproces vanuit HISWA. Dijks: “Er ontstaat weliswaar één vereniging maar de bureauorganisatie wordt zo ingericht dat de belangen en expertise voor HISWA-leden die actief zijn in de jachtbouw, handel en export worden geborgd. Er komen straks drie afdelingen: een afdeling Leisure voor bedrijven in de vrijetijd, een afdeling Jachtbouw/ Watersport en er komt een afdeling Beleid en Advies waar specialisten samenwerken op het gebied van sociaal beleid, juridisch advies, productontwikkeling, trainingen en ledenvoordeelprogramma’s.” HISWA MAGAZINE 5

HISWA Vereniging office en veel specialismen HISWA­merk blijft Het merk HISWA blijf overeind. Bijvoorbeeld voor de erkenningen en certificeringen van bedrijven en personen. Maar ook voor de beurzen en exportprogramma’s als HISWA Holland Yachting Group. “De leden van RECRON en HISWA Vereniging zijn straks aangesloten bij een grote en sterke professionele vereniging met veel invloed en kennis op het gebied van leisure en jachtbouw. Binnen de vereniging kunnen leden zich organiseren rond thema’s, regio’s of specifieke HISWA MAGAZINE 5 Besluit tijdens ALV’s op 6 december 2018 Op donderdag 6 december 2018 vinden zowel de Algemene Ledenvergadering van HISWA Vereniging als de Algemene Ledenvergadering van RECRON plaats bij De Eemhof in Zeewolde. Daar wordt het fusieplan gepresenteerd. Beide besturen doen vervolgens aan hun leden een voorstel om te komen tot een fusie. De fusie moet eind 2019 een feit zijn door de oprichting van een nieuwe ondernemersvereniging. Alle HISWA- en RECRON-leden ontvangen binnenkort een aparte uitnodiging met alle informatie. bedrijfsgroepen. De overheadkosten zullen dalen en er ontstaat ruimte om nieuwe dienstverlening te ontwikkelen. Voor dezelfde contributie krijgen de leden meer expertise en service”, aldus Brussel. RECRON heeft ruim 1.600 aangesloten ondernemers in de vrijetijdssector. Van kampeerbedrijven tot grote bungalowconcerns en van groepsaccommodaties tot buitensport- en dagrecreatiebedrijven. Deze ondernemingen zijn allemaal actief in toerisme, recreatie en vrijetijd. HISWA Vereniging heeft 850 leden en kent naast grote afdelingen op het gebied van jachtbouw en handel, een behoorlijk aantal leden dat actief is in de vrijetijdsector. Juist op dat vlak zijn RECRON en HISWA natuurlijke partners. 35

Wat vindt de achterban eigenlijk van de fusieplannen? Drie ondernemers die zowel lid zijn van RECRON als van HISWA Vereniging geven hun mening. Tekst: Maarten Bokslag verwantschap met campings dan met de jachtbouw. Toch zit de jachtbouw ook bij HISWA. Jasper Blom van Jachthaven Het Anker in Loosdrecht is enthousiast over de fusieplannen. Naast de jachthaven heeft hij 70 verhuurchalets op het terrein; daarom is hij lid van beide brancheorganisaties. “Ik roep al jaren dat zo’n fusie een goed idee is. Er zijn zoveel overeenkomsten. We hebben het allemaal over gastvrijheid. Daar horen bepaalde voorzieningen bij, zoals sanitair en horeca. Dat geldt voor verblijfsrecreatie, maar ook voor jachthavens. Om eerlijk te zijn: wij hebben als jachthaven meer Den Daas Groep, die drie jachthavens bezit in Bruinisse, Naarden en Almere. “Ik vind deze samenwerking erg verstandig. RECRON en HISWA beschikken over bijna dezelfde expertise. Wat is er dan logischer dan dat te combineren?” Door de jachthaven met restaurant, winkel en speelvoorzieningen voor iedereen open te stellen en deze mensen gastvrij te ontvangen, komen ze in aanraking met watersport. Maar voor ons gaat het niet om die boot. Het gaat om de manier waarop wij gasten ontvangen.” Verblijfsrecreatie Nanke den Daas deelt die visie volledig. Zij is directeur van de De overlap is niet compleet, weet Den Daas. “Natuurlijk niet. HISWA heeft de jachtbouw erbij, en RECRON bijvoorbeeld de groepsaccommodaties. Daar hebben de jachthavens geen raakvlak mee. De overeenkomsten zijn Veel enthousiasme voor fusie 36 HISWA MAGAZINE 5

echter groter dan de verschillen. Moderne jachthavens zijn open en naar buiten gekeerd. Daar komen mensnen niet enkel om uit te varen met hun boot, daar komen ze om te recreëren. Veel mensen die in het weekend naar hun boot komen, varen niet eens uit. Wat is dan het verschil met de vaste staanplaats op de camping?” De moderne jachthaven biedt vaak ook (beperkte) overnachtingsmogelijkheden op de wal, sanitair, een restaurant en een winkel. Soms zijn er ook speeltoestellen. In feite kan een jachthaven net zo worden Ondertussen gezellig wat drinken of eten. De meeste mensen die in onze restaurants komen eten, Het zijn twee verschillende takken van sport, met gastvrijheid als gemene deler. uitgebreid als een camping. Den Daas: “De jachthaven is een mix van verblijfs- en dagrecreatie. Wij zien dat er veel mensen naar onze bedrijven komen om te genieten van de havenactiviteiten. Lekker kijken naar al die bedrijvigheid. hebben niet eens een boot. Maar door die bedrijven open te stellen en mensen gastvrij te ontvangen, komen ze in aanraking met watersport. We hopen dat die mensen dan aan de onderkant instromen: kitesurfen, varen met een kleine RECRON en HISWA

catamaran, zo begint het. En dan later wellicht een eigen boot. Dat is pure dagrecreatie. Ondertussen ontwikkelen we onze sector.” Regiomanagers Blom ziet ook kansen op het gebied van de regiomanagers. “RECRON heeft er vijf en HISWA twee. Die mensen hebben het verschrikkelijk druk. Nu zie ik af en toe al dat de regiomanagers van beide clubs voor elkaar waarnemen, op een inspraakbijeenkomst bijvoorbeeld. Bij een fusie kunnen ze de capaciteit van die zeven mensen optimaal benutten. Het moeten er natuurlijk niet minder worden.” Mark Lorist zet er vraagtekens bij of dat haalbaar is, gedeelde regiomanagers. Lorist is verantwoordelijk voor de exploitatie van Jachthaven-Camping Roggebotsluis, bij Kampen. Hij ontvangt de laatste tijd veel steun van beide brancheorganisaties. In 38 het kader van het project ‘Ruimte voor de Rivier’ gaan er zaken veranderen in de omgeving van het bedrijf. Lorist: “Zowel voor onszelf als voor onze gasten willen we zoveel mogelijk duidelijkheid. HISWA heeft enorm veel verstand van jachthavens. We hanteren hierbij hun voorwaarden. Daar zitten veel dubbelingen in. Daar moeten schaalvoordelen te behalen zijn. Maar het grootste voordeel zie ik in de lobby. Samen zijn HISWA en RECRON veel groter en dat telt als je wilt lobbyen. Zo hebben wij bij de Veluwe Randmeren ook te maken met Rijkswaterstaat. Daar spelen Hoe meer volume, hoe sterker de lobby bij provincies, in Den Haag en Brussel. Voor de camping hanteren we de RECRON-voorwaarden. Zij zijn experts op het gebied van verblijfsrecreatie. Het zijn toch twee verschillende takken van sport, met gastvrijheid als gemene deler.” Lobby Toch ziet Lorist ook de voordelen van een fusie: “Het zou natuurlijk heel goed zijn als de expertise over de bedrijfstak en de regelgeving zou worden gebundeld. veel zaken die RECRON en HISWA samen kunnen oppakken.” Zijn collega’s zijn dat van harte met hem eens. Blom: “Hoe meer volume, hoe sterker je lobby bij provincies, in Den Haag en Brussel. De belangenbehartiging, daar moet je bovenop blijven zitten. Als je dat laat versloffen kan de sector enorm schade leiden. Dan trekt een andere sector, die zijn zaakjes beter op orde heeft, aan het langste eind.” HISWA MAGAZINE 5

Vraag & Antwoord Een klant van mij vroeg of hij bij de aanschaf van een boot bij ons had kunnen verwachten dat ATIS was ingebouwd. Is dat verplicht? Antwoord van HISWA Ja, ATIS is verplicht mits een boot over een VHF, ofwel marifoon, beschikt. ATIS staat voor Automitic Transponder Identification System. Dit systeem geeft een identificatie (roepnaam) af en wordt gebruikt op het binnenwater. Het wordt ingebouwd in de VHF. Na het zenden geeft ATIS een signaal af waaruit de identificatie van het vaartuig bekend wordt bij de ontvanger. Verkeersbegeleiders of sluis/brugwachters kunnen dan uitlezen welk vaartuig contact zoekt. ATIS wordt in de VHF geprogrammeerd. De roepnaam wordt bij het agentschap Telecom geregistreerd. ATIS wordt alleen toegepast op binnenwater, op zee is ATIS uitgeschakeld. ATIS is verplicht op alle VHF’s. Er is echter geen verplichting voor een VHF aan boord, maar het is wel aan te bevelen. Als er wel een VHF is, moet deze uitgeluisterd worden. Als in de gekochte boot een VHF aan boord aanwezig is, moet deze opnieuw worden geprogrammeerd met de nieuwe roepnaam. In een enkel geval kan de oude roepnaam worden overgenomen. Wie de kosten voor het herprogrammeren draagt, zou onderdeel kunnen zijn van de overeenkomst. N.B. Op de website van Varen doe je samen staat onder het kopje ‘Bereid je reis goed voor’ meer informatie over communicatie op het water. IN TERN AT IONAL BV P.O. Box 144 NL - 1135 ZK EDAM The Netherlands Tel. +31 (0)299 622 396 HISWA MAGAZINE 5 Mail. info@JLDinternational.com Web. www.JLDinternational.com 39 Vraag van een HISWA­lid

Maxwell Marine stevent af “Mensen vergeten wel eens hoe belangrijk ankersystemen zijn. Wanneer een boot stuurloos is of wordt overvallen door een zware storm, is een ankersysteem letterlijk en figuurlijk het laatste houvast voor de bemanning”, vertelt General Manager Thijs Boegheim van Maxwell Marine in Schiedam. “Een ankerlier is een robuust product waar enorme krachten op komen te staan. Dat vraagt om sterke materialen en daarom kiezen we voor al onze producten hoogwaardig roestvrijstaal. Omdat het oog ook wat wil, werken we al onze ankersystemen hoogglans gepolijst af.” Thijs Boegheim Bijna vijftig jaar geleden opgericht in Nieuw-Zeeland en sinds 10 jaar onderdeel van het Nederlandse VETUS, maakte Maxwell Marine uit Schiedam wereldwijd naam als producent en leverancier van anker- en afmeersystemen. Het zijn robuuste werktuigbouwkundige installaties die, als het er op aankomt, hun mannetje moeten kunnen staan. “Beknibbelen op de kwaliteit is geen optie.” Tekst: Charlotte Leenaers 40 Het bedrijf dat bijna vijftig jaar geleden in NieuwZeeland werd opgericht door naamgever Maxwell, is in 2008 overgenomen door VETUS B.V. In Auckland staat de productie- en testfaciliteit waar 23 medewerkers de ankersystemen engineeren en produceren. Ankerspecialisten werken er aan producten op maat voor superjachten. Vanuit Schiedam wordt de afzetmarkt in Europa, het Midden-Oosten en Afrika bediend. “De kleinere systemen voor jachten tot 25 meter leveren we via onze eigen vestigingen - wereldwijd in inmiddels 16 landen - direct aan werven of via het netwerk van lokale dealers en service centers. Voor grotere jachten doen we over het algemeen direct zaken met de werven. Omdat VETUS B.V. over de hele wereld vestigingen heeft, kunnen wij onze klanten bij problemen een wereldwijde service aanbieden. Gelukkig is dat niet vaak nodig”, aldus Boegheim. Brede range Verreweg de meeste ankerliersystemen die over de toonbank gaan, zijn ankerlieren met een verticale aandrijfas. De kaapstander en kettingschijf van dit HISWA MAGAZINE 5

op gouden jubileum “Ankerlieren zijn laatste houvast voor iedere boot” ankersysteem bevinden zich bovendeks terwijl de motor en de tandwielkast onderdeks staan. De motor levert het vermogen dat nodig is om het gewicht van het anker en de ankerketting op te hijsen. Maatgevend voor het motorvermogen is de kortstondige piekkracht, die nodig is om het ingegraven anker los te trekken uit de ondergrond. De ketting die door de lier binnenboord wordt gehesen, loopt via een kettingkoker naar de kettingbak onderdeks. De meeste moderne ankersystemen worden aangedreven door een krachtige elektromotor. Boegheim: “Wij leveren een brede range van ankersystemen: voor de kleine motor- en zeiljachten vanaf acht meter lengte tot de soms dubbele ankersystemen voor de grootste superjachten met een lengte van 130 meter. Onze klanten zitten verspreid over de hele wereld, waarbij het zwaartepunt voor de superjachten in Europa ligt.” Voor de grotere jachten vanaf 25 meter lengte, denkt Maxwell Marine graag mee met de ontwerpers en engineers. “We hebben 50 jaar ervaring in huis en zien dat soms te lichtvaardig wordt gedacht over de krachten die kunnen optreden.” Sommige kapiteins geven bijvoorbeeld de voorkeur aan een zwaarder anker of een langere ketting dan voorgeschreven. Dat resulteert in een hoger benodigd vermogen van de ankerlier. Bij superjachten kan dat oplopen tot enkele tonnen. Maar dan moet de elektrische installatie – die al die trekkracht op moet wekken – wel berekend zijn op die taak. “Wat je echt niet wilt, is dat tijdens een ankeroperatie de zekeringen uit de In de testfaciliteit in Nieuw-Zeeland worden testen uitgevoerd op de ankerinstallatie voor een 77 meter lang jacht. HISWA MAGAZINE 5 41

Recente innovatie: de intrekbare kaapstander. De Maxwell SY32 ankerlier aan boord van een 64 meter lang jacht. meterkast springen. Onze engineers kijken daarom graag mee tijdens het ontwerp en adviseren over dergelijke kwesties”, vertelt Boegheim. Expeditiejachten Die samenwerking met werven levert soms verrassende projecten op. Zo kreeg het bedrijf vanuit de zeiljachtenmarkt de vraag of het mogelijk is om ankerlieren in een lichtgewicht versie te leveren. Gewicht is van groot belang bij het zeilen en een Finse werf zocht een ankerlier die in plaats van de standaard tweehonderd kilo maar honderdveertig kilo weegt. “Onze engineers zijn aan de slag gegaan met lichtere, custom made tandwielkasten en motoren om dat voor elkaar te krijgen. Zonder te beknibbelen op de sterkte van het systeem, natuurlijk.” Recent werd Maxwell Marine betrokken bij het ontwerp van het ankersysteem van twee nieuwe SeaXplorers. Deze expeditiejachten - stoere zusjes van het ‘gewone’ superjacht – zijn bij uitstek geschikt om onherbergzame gebieden zoals het poolgebied te bevaren. Dat stelt specifieke eisen aan het ankersysteem. Boegheim: “We adviseren bijvoorbeeld over de benodigde materiaaldikte van de kettingstoppers. Ook kijken we mee naar de tekeningen en de inpassing in het ontwerp van het jacht. We merken dat werven die inbreng van ons erg op prijs stellen.” Innovaties De ankersystemen van Maxwell Marine zijn zware en robuuste werktuigen en op meerdere fronten wordt gewerkt aan doorontwikkeling en innovatie. Zo zijn engineers bezig met verbeteringen voor meer controle bij de zogenaamde ‘vrije val’ van het anker. Tijdens zo’n procedure worden alle ankersystemen losgegooid, waardoor de ketting met een hoop geraas naar de zeebodem valt. “Je moet je 42 voorstellen dat er dan honderden of duizenden kilo’s ketting via het kettingwiel door de lier razen. Dat gaat gepaard met een flinke warmteontwikkeling waarbij de rem oververhit kan raken. Om een en ander gecontroleerd te laten gebeuren, hebben we een goede bandrem nodig om het kettingwiel in toom te houden”, legt Boegheim uit. Een andere innovatie zijn de intrekbare kaapstanders die ontwikkeld zijn voor scheepsbouwer Baltic Yachts. Kaapstanders zijn toch vaak een sta-inde-weg aan boord, zeker op een zeiljacht. Deze innovatieve intrekbare kaapstander kan met een voetschakelaar langzaam in of uit het gangboord worden geschoven. “De markt is enthousiast, dat merken we aan de signalen die we opvangen. Qua materiaalgebruik blijven we om ons heen kijken. Nog hardere, lichtere en sterkere metalen bestaan zeker, denk maar aan duplex staal. In de nestenschijf kiezen we juist voor het zachtere brons omdat een harder materiaal tot meer schade leidt aan de gegalvaniseerde ketting”, vervolgt Boegheim. Maxwell op METSTRADE Ook dit jaar staat Maxwell Marine weer op de METSTRADE Show in de RAI Amsterdam. “Voor ons de beste beurs van het jaar, omdat het een beurs is voor toeleveranciers. Het is heel belangrijk dat we gezien worden en het geeft ook de kans om mensen te spreken die we anders niet zo snel ontmoeten. Collega’s uit Nieuw-Zeeland en Amerika komen speciaal over voor dit evenement.” Bezoekers van Maxwell Marine (hal 11, stand 613) kunnen de intrekbare kaapstander en een ankerlier voor superjachten bewonderen. HISWA MAGAZINE 5

35e editie HISWA te water boekt succes in Lelystad Met 22.563 bezoekers en een uitstekende sfeer was de 35e editie van de HISWA te water, en tevens eerste editie in Lelystad, een groot succes. Op de kade en de steigers van de Bataviahaven gonsde het van de positieve berichten. De nieuwe locatie, de indeling van de haven, de aankleding, het brede aanbod aan boten, de diversiteit aan kade-exposanten en natuurlijk het proefvaren; alles leek bij te dragen aan een positieve sfeer. Tekst: Jasper Groot Foto’s: Michiel Poodt “Het was fantastisch om te zien dat alles wat wij met het team bedachten zo mooi is samengekomen, het klopte gewoon. Ik ben enorm trots dat deze eerste editie in Lelystad goed ontvangen is. De feedback van zowel exposanten als bezoekers bevestigt ons in de keuze voor de Bataviahaven. Wij zien de toekomst in Lelystad zonnig tegemoet”, aldus Arjen Rahusen van HMM Exhibitions. In totaal werden 298 nieuwe boten getoond: 17,5% meer dan vorig jaar in Amsterdam. Tijdens de 35e editie van de HISWA te water werden in totaal 298 nieuwe boten getoond: 17,5% meer dan vorig jaar in Amsterdam. Ook op het gebied van verkoop waren er optimistische geluiden te horen. Zo werden er op de eerste dag van de beurs al boten verkocht en hadden veel exposanten een volle agenda met opvolgafspraken. Paul Hameeteman van Nova Yachting, een van de deelnemers van het eerste uur: “Dit is hoe een botenbeurs moet zijn. De haven is prachtig ingevuld, het kan gewoon niet beter.” Ook de 36e editie van de HISWA te water vindt plaats in Lelystad van 4 tot en met 8 september 2019. 43

Het Portret Ernst Blomjous In de rubriek Het Portret zetten we een persoon in de spotlights die op dat moment in de actualiteit is. Dit keer: Ernst Blomjous, manager bij Medemblik Yacht Service (MYS), onderdeel van de Contest Group. Hij is lid van de werkgroep die momenteel een certificatiesysteem voor jachtservicebedrijven ontwikkelt. Tekst: drs. Liane Jansen 44 HISWA MAGAZINE 5

Hoe ziet uw werk bij MYS eruit? “Bij MYS doen we aan winterstalling, service, onderhoud, reparatie en refit. Naast het managen van het bedrijf en ons team houd ik me vooral bezig met de klanten, aanbiedingen en contracten. Ik zorg ervoor dat de werkvoorbereiding, inkoop en productie op rolletjes loopt. MYS voert ook werkzaamheden uit voor Contest (nieuwbouw) en Contest Brokerage. Ik ben trots op mijn team van vakspecialisten.” De winterstalling komt eraan. Hoe plant u dit proces? “We beginnen al in de zomer. We mailen onze klanten een winterstallingsformulier. We verwerken de gewenste hijsdatum en tewaterlatingsdatum in een hellingplanning. Klanten hoeven alleen maar hun jacht van tevoren in één van onze 42 boxen te leggen. Wij verzorgen de rest. We halen het jacht naar de mastkade, ontkoppelen de mastkabels en halen de mast eraf. Deze gaat binnen in de mastopslag. Het jacht gaat vervolgens in de insteekhaven, wordt met twee singels gelicht en schoon gespoten. Door meer aandacht te besteden aan onze communicatie zit onze winterstalling elk jaar vol. Daarna plaatsen we het jacht op een bok en rijden we naar zijn plek binnen of buiten in de winterstalling of naar onze werkhal. In het voorjaar wordt de hellingplanning HISWA MAGAZINE 5 weer afgestemd met de klant en de tewaterlating verzorgd. Na betaling kan de klant met zijn jacht wegvaren.” Waarin verschilt Medemblik Yachtservice van andere bedrijven als het gaat om het verrichten van reparatieklussen? “Een goed en duidelijk contact met de klant is essentieel. Ons motto is: eerst afspreken, dan doen. Reparatieklussen spreken we dus tot in detail door met de klant. Dat gebeurt aan boord van We creëren een HISWA-waarborgmerk die de kwaliteit van een jachtservicebedrijf bevestigt. zijn jacht zodat alle wensen goed worden vastgelegd en we goede richtprijzen kunnen afgeven. Na goedkeuring van de offerte gaan we aan de slag. Bij constatering van afwijkende zaken tijdens de werkzaamheden, melden we dit direct aan de klant en komen met een voorstel om dit aan te pakken. Zo voorkomen we discussies achteraf.” Hoe ziet u de toekomst van jachtservicebedrijven? “Zolang er jachten zijn, zullen er jachtservicebedrijven bestaan. Maar vaak kan de marketing en communicatie beter. Dat heb ik tenminste zelf ervaren. Door meer aandacht te besteden aan onze communicatie zit onze winterstalling nu elk jaar vol. Hieruit vloeien veel werkBiografie Ernst Blomjous volgde een studie tot Scheepsbouwkundig Ingenieur in Denemarken. Voordat hij bij Medemblik Yacht Service aantrad, werkte hij onder andere bij Amels en Wärtsilä. Hij bekleedde veelal (commerciële) functies op het gebied van inkoop, verkoop, project management en after sales. Hij is getrouwd, heeft twee kinderen en twee kleinkinderen. zaamheden voort. Verder zijn initiatieven om meer jongeren te betrekken bij de watersport enorm belangrijk om de toekomst van onze sector te waarborgen. Tot slot blijft werken aan de kwaliteit van de jachtservice een continu aandachtspunt.” U bent lid van de HISWAwerkgroep die meegewerkt heeft aan het opzetten van een certificatiesysteem voor jachtservicebedrijven. Wat is de meerwaarde hiervan? “Het is belangrijk dat mooie en kostbare zeil- en motorjachten goed onderhouden worden. Als een jachteigenaar van ligplaats of winterstalling verandert, wil hij graag bij een kwaliteitsbedrijf terecht komen. Door het opstellen van criteria waar jachtservicebedrijven aan moeten voldoen, creëren we een HISWAwaarborgmerk die de kwaliteit van een jachtservicebedrijf bevestigt. Een goede zaak voor zowel de klant als voor het gerenommeerde jachtservicebedrijf.” 45

1000 pk voor 1000 redenen Te huur: 75 m2 bedrijfsruimte Te huur vanaf april 2019 75 m2 bedrijfsruimte in de jachthaven van Colijnsplaat. Eventueel ter overname werktafel/ naaimachine voor zeilmakerij canvaswerk. Meer informatie: Delta Yacht • Jachthavenweg 5 0113 695776 • ko@deltayacht.com Onze krachtigste motor tot nu toe, de Volvo Penta D13-1000, opent een wereld vol mogelijkheden. In combinatie met het Volvo Penta IPS 1350 aandrijfsysteem, verhoogt het uw vaarbereik en comfort. Dit is maar een van de duizend redenenen om een dubbele, drievoudige of viervoudige installatie te installeren in uw jacht. Meer informatie op: www.volvopenta.com D13-IPS1350

NIEUWSINNOVATIE Instapmodel waterscooter De modellenlijn van Yamaha’s Waverunner waterscooters is uitgebreid met een vijftiende type: de Waverunner EXR. Een nieuw ontwerp van de romp in combinatie met het bouwmateriaal NanoXcel2 maakt de EXR volgens de fabrikant sneller en wendbaarder dan eerdere modellen. NanoXcel2 is een composiet dat gebruik maakt van microscopische glaskorrels en hars waardoor het met minder materiaal dezelfde sterkte biedt als glasvezel laminaat. Een 50 liter brandstoftank maakt langer periodes op het water mogelijk. Een trekhaak biedt de mogelijkheid om surfers op grote golven naar de beste plekken te slepen. www.yamaha-motor.eu/nl Zeilchip Spinlock, leverancier van een uitgebreid spectrum aan benodigdheden voor watersporters, kocht de rechten voor het produceren en distribueren van SmartSail. Dat is een chip in het zeil die de levensduur en belasting registreert. Hoe vaak een zeil is gebruikt en hoe lang, de blootstelling aan UV-licht en de intensiteit daarvan, de hellingshoek waaronder het zeil is gevoerd en dus de belasting ervan, inclusief de locatie van het zeil. Dat alles houdt de SmartSail-chip bij. Bemanning kan met de mobiele telefoon of tablet contact maken en de data lezen. Spinlock voegt de SmartSail toe aan de lijn van prestatie-analyse-instrumenten die het bedrijf al heeft, zoals sensoren voor stagspanning die eveneens via een app zijn uit te lezen. www.spinlock.co.uk HISWA MAGAZINE 5 Stabilisators in serieproductie Dynamic Marine Systems introduceert op de komende editie van METS de seriegebouwde stabilisator AntiRoll All-In-One. De stabilisator voor snelvarende jachten tot 30 meter lang kan schommelen op de golven tegengaan tijdens varen op hoge en lage snelheid en bij stilliggen voor anker. De vinnen worden gemonteerd op de kimmen van een planerend motorjacht dicht bij de spiegel. De vinnen draaien om hun lengte-as en kunnen invouwen tot parallel aan de romp, zodat bij sluispassages of aanleggen de vinnen niet uitsteken en beschadigd raken. Stabilistatievinnen worden meestal op maat ontworpen voor grote jachten. Voor kleinere jachten tussen de 10 en 25 meter was tot nu toe geen standaard systeem dat zowel op hoge en lage snelheid werkt en ook voor anker het schommelen beperkt. Snelvarende jachten in dit segment worden in serie gebouwd, overwegend in polyester. Dankzij de seriematige productie van AntiRoll All-In-One zijn de kosten relatief laag. www.dmsholland.com 47

NIEUWSINNOVATIE Nieuw merk catamarans Tijdens de Cannes Boat Show maakte Groupe Bénéteau het merk Excess bekend. Het gaat om een nieuwe serie kajuitcatamarans. Ontwerpen, laat staan prototypes van de multihulls werden nog niet getoond, wel verklapt de Franse botenbouwer dat het concept is toegespitst op een volgende generatie watersporters, die zowel de actie van snel zeilen willen ervaren als de luxe van een varend appartement. Zicht op het water rondom, zwemplateaus, waterspeeltjes als dinghies en jetski´s, een loungebed en zonnedek gaan in de boot samen met licht gewicht en snel zeilen. De Nederlandse importeur Nova Yachting maakt al melding van het nieuwe merk, waarvan de eerste tastbare boten volgend jaar worden verwacht. Groupe Bénéteau is met een veelvoud aan merken marktleider in de pleziervaart. Lagoon is het al bestaande merk kajuitcatamarans. De verwachting is dat Excess kleinere, lichtere cabincats gaat presenteren, minder gericht op langdurig verblijf aan boord en meer op sportief zeilen. De eerste indruk van het zijaanzicht met vast dak over de kuip is een gestold beeld uit de geheimzinnige presentatievideo. www.excess-catamarans.com Bifocale bril Brillengroothandel LedsSport presenteert deze maand de Eagle Five Plus, een sportbril met glazen die donker kleuren in de zon en lichter worden binnen of in de schaduw. Bovendien is een gedeelte onderin het glas geslepen als leesbril. 45-Plussers met langzaam verminderend vermogen om kleine lettertjes en symbolen op waterkaarten te lezen, hebben profijt van de bril. www.leds-sport.nl Herintroductie motorsailers Neil Marine uit Sri Lanka presenteerde tijdens de Southampton Boat Show afgelopen maand de Fisher 25mkII, een herintroductie van de compacte motorsailer die verkoopsuccessen boekte in de jaren ’70. Tot aan 2012 werden de spitsgat motorzeilers nog in Engeland gebouwd, daarna verwierf het bedrijf van Neil Fernando op het Aziatische eiland de rechten. Terwijl in Southampton de 25 voeter werd getoond, bouwt de werf ook de 34 en 37 voet lange Fishers, naar een licht geactualiseerd ontwerp van de oorspronkelijke bedenkers Gordon Wyatt en David Freeman. Neil Marine rust de motorsailers uit met Yanmar-motoren en biedt op elk model de keus uit een kotter- of kitstuigage. www.neilmarine.com 48 HISWA MAGAZINE 5

NIEUWSINNOVATIE Omnischerm van Suzuki Tijdens de Genua Boat Show lanceerde Suzuki, leverancier van onder meer buitenboordmotoren, een serie multifunctionele schermen waarop de motorgegevens kunnen worden afgelezen en ingesteld. Ze kunnen ook gebruikt worden voor andere functies als het aansturen van verlichting, log-, diepte-, radar- en windinstrumenten uitlezen en dat alles combineren met een functie als plotter. Ook functies als fish finder en weerinformatie zijn ingebouwd in de MFD’s (multi functional display) van Suzuki. De nieuwe instrumenten zijn leverbaar vanaf voorjaar 2019 en komen in schermdiagonalen van 7, 9, 12 en 16 inch (18, 23, 30 of 40 centimeter) beschikbaar. www.suzuki-marine.co.uk advertorial Van Emstede & Slager Advocaten de stormvaste advocaten Per 01 januari 2018 werkt nautisch advocaat mr. Ivo M.F. van Emstede samen met mr. Edwin H.J. Slager die te zijner tijd het stokje van mr. Van Emstede zal overnemen. nautisch advocaat/vakman Mr. Ivo van Emstede is de grondlegger van de 13 sets algemene voorwaarden van HISWA Vereniging en heeft hij zijn input gegeven bij het opstellen van de meest recente NJI voorwaarden. Mr. Van Emstede mag zich ook een vakman noemen voor zover het de ‘technische’ kant van de zaak betreft waardoor een nautisch expertiserapport voor hem gesneden koek is, zogezegd. De rechtsgebieden waarmee mr. Van Emstede, als nautisch advocaat, wordt geconfronteerd, zijn mr. Slager niet vreemd waardoor beiden een sterk nautisch duo vormen. praktijk-/proceservaring Een advocaat ontleent zijn kunde mede aan zijn praktijk- en proceservaring. Mrs. Van Emstede en Slager mogen bogen op een rijke praktijk- en proceservaring en op het feit dat zij kunnen terugvallen op een netwerk van (praktijk) deskundigen (jachtbouwers, nautisch experts, jachthaven exploitanten, jachtverhuurders, jachtmakelaars, jachtarchitecten, etc.). helder advies/geen onnodige kosten Mrs. Van Emstede en Slager vertalen de inhoud van een juridisch dispuut in lekentaal en beheersen de taal in de botenbranche. Is de kans op succes minder dan 50% of is het financieel belang te gering dan wordt een procedure afgeraden. Zie voor meer informatie: www.vanemstede.nl

NIEUWSINNOVATIE Conversieset van diesel naar hybride Met een kant-en-klare hybride conversieset van RH Marine kunnen eigenaars van grote jachten hun jacht aanpassen aan de gebruikswensen van vandaag. De leverancier en installateur van energiesystemen aan boord van zeeschepen en grote jachten stelde drie standaard pakketten samen waarbij een accupakket aan de energiebronnen wordt toegevoegd. Zo kunnen de huishoudfuncties aan boord gebruikt worden tijdens ankeren of in de haven, zonder de hoofdmotor of generatoren. Er heerst stilte aan boord en er komt geen rook uit de uitlaat. Er zijn drie conversiesets: Hybrid Light en Hybrid Basic met een 250 kWh accupakket en Hybrid Extended met een 750 kWh batterijbank. Als optie kan bij elk van de pakketten het Rhodium Energy Management System (EMS) worden geïnstalleerd. Dit systeem meet op ieder moment de totale energiebehoefte aan boord, verdeeld over voortstuwing, airco of verwarming, verlichting, navigatie- en communicatiesystemen en andere energieverbruikers. Het EMS zorgt via een zelflerend algoritme zodat alle motoren en generatoren worden in- en uitgeschakeld aan de hand van de energievraag van het moment. Elke verbrandingsmotor draait steeds zo dicht mogelijk bij de efficiëntste verbranding. Zo wordt naast de besparing door de huishoudfuncties door batterijen te voeden, nog eens tenminste 10 procent brandstof en uitstoot bespaard. www.rhmarine.com Prestatiepakken voor zwaardbootzeilers Samen met Olympische Finnzeiler Nicholas Heiner ontwikkelde Magic Marine nieuwe longjohns, wetsuits met lange pijpen en mouwen. Bewegingsvrijheid, een goed afgestemde beheersing van lichaamstemperatuur en slijtvastheid zijn gebruikseisen van Heiner waarmee het ontwerp voor een zomer- en een winterwetsuit is ontwikkeld. De zomerversie is gemaakt uit een combinatie van materialen en diktes, onder andere 1,5 mm dik airprene, een ademende variant van het wetsuitmateriaal neopreen. Lichtgekleurde stof als afwerking voorkomt opwarming door de zon tijdens zomerse vaartochten. De winterlongjohn is gemaakt uit dikker neopreen. Merinowol houdt de onderrug warm, de plek waar tijdens het hangen buiten de boot, zoals zwaardbootzeilers doen, voortdurend koud water tegenaan spat. www.magicmarine.com 18 jaar garantie op reddingsvlot Seago, de Britse producent van zwemvesten, opblaasboten en andere nautische benodigdheden, geeft vanaf deze zomer maar liefst 18 jaar garantie op reddingsvlotten. De Sea Cruiser- en Sea Master-vlotten voor 4, 6, 8 of 10 personen – Sea Master is er ook voor 12 – voldoen aan de ISO-eisen voor gebruik op zee. De Sea Master voldoet daarnaast aan de eisen van ISAF en RORC voor wedstrijdjachten. www.seagoyachting.co.uk HISWA MAGAZINE 5

NIEUWSMENS&BEDRIJF Snelle veerboten naar Flevoland Toeristen en forensen zouden de reis tussen Amsterdam, Lelystad en Almere over water kunnen afleggen met snelle veerboten. Ook overwegend toeristische bestemmingen als Marken, Volendam, Hoorn en Enkhuizen zouden per boot bereisd kunnen worden om wegen te ontlasten. De provincies Noord-Holland en Flevoland onderzoeken momenteel de mogelijkheden van een snelle veerbootverbinding over het Markermeer en IJsselmeer. Het Rotterdamse bureau Bloc, gespecialiseerd in projecten op het snijvlak van ruimtelijke ordening, toerisme en vervoer, leidt het onderzoek. Daarin werkt het samen met Aqualiner, de exploitant van de Waterbussen in Rotterdam en tussen de Drechtsteden. Het is nog niet duidelijk wanneer het onderzoek klaar is en wanneer de snelle veerdienst in de vaart komt. www.bloc.nl Fonteinkruid oogsten De sliertige waterplant fonteinkruid levert in de Randmeren en het Markermeer veel overlast op voor watersporters. Er wordt gemaaid, maar niet in zulke grote mate dat het probleem helemaal wordt opgelost. De kostenpost van het maaien kan worden verlicht door opbrengsten uit het geoogste materiaal. De Gemeente Hoorn en het Grondstoffen Collectief Almere onderzochten de mogelijkheden van het gebruik van fonteinkruid. Verschillende mogelijkheden worden genoemd: vloerbedekking in stallen, waarbij de waterplant een ontsmettende werking zou hebben, het maken van afbreekbare borden, bakjes en koppen voor eten en drinken of als basis van biobrandstof. In Almere is al een kleinschalig inzamelpunt voor geoogst fonteinkruid. De hoeveelheid gemaaide waterplant is (nog) te klein om hier een rendabel hergebruik mee op te starten, maar de hoop is op grotere maaiactiviteiten. Inmiddels heeft verhurbedrijf voor waterbouwmaterieel G.M.Damsteegt een maaiverzamelboot aan de vloot toegevoegd. Hiermee kunnen de planten worden gemaaid tot op de bodem van de relatief ondiepe meren. Het gemaaide materiaal wordt dankzij de grijpmond van de maaiboot boven water getild en kan in de eigen bak of in een langszij gemeerde bak worden gelost. www.gmdamsteegt.nl Recreatie­archipel Markerwadden De Markerwadden, nieuw aangelegde eilanden in het Markermeer tussen Lelystad en Enkhuizen, zijn opengesteld voor bezoekers. Watersporters en charterschepen kunnen er aanleggen en een rondleiding krijgen van Natuurmonumenten, die de eilanden beheert. De Markerwadden zijn bedoeld om met kreken en ondieptes rust te creëren in het immer tussen basalten dijken klotsende water van het Markermeer. Zo krijgt slib de kans te bezinken en wordt het water helderder: goed voor de flora en fauna van het meer. De eilanden vormen ook een rustplaats voor duizenden vogels. Al snel na de aanleg van de eerste eilanden wisten die een broedplek te vinden. Een ligplaats reserveren en vooraf betalen kan via de Blue Water App, een digitaal betaalsysteem voor de watersport op smartphone of tablet. www.natuurmonumenten.nl/ projecten/marker-wadden 51

NIEUWSMENS&BEDRIJF Wajer Yachts beste leerbedrijf Wajer Yachts uit Heeg is het beste leerbedrijf voor mbo-studenten van de provincie Friesland in de sector maritiem. Mbo-studenten volgen het praktijkgedeelte van hun opleiding bij een door Samenwerkingsorganisatie Beroepsonderwijs Bedrijfsleven (SBB) erkend leerbedrijf. Wajer Yachts is een erkend leerbedrijf en leidt sinds 2010 mbo-studenten op. Hermi Miedema, HR Manager van Wajer Yachts: “We zijn blij verrast met deze prijs. Onze mensen op de werkvloer hebben er plezier in hun kennis en kunde over te dragen. Dat komt Wajer en de branche weer ten goede met vaardige toekomstige collega’s.” In Nederland zijn 247.000 erkende leerbedrijven en ruim 300.000 praktijkopleiders voor mbo-studenten. Met stageplekken en leerbanen nemen zij gemiddeld de helft van de opleidingstijd van de 500.000 mbo-studenten voor hun rekening. www.wajer.com PERSONALIA Eddy Huisman is de nieuwe Managing Director van Tijssen Elektro Maritime. Giovanni Pomati is de nieuwe CEO van Nautor’s Swan. Carlo van Boven is de nieuwe Sales Manager bij Suzuki Marine. Wouter Spanjaart is de nieuwe social & PR manager bij Suzuki Nederland. VERHUISD Het nieuwe adres van Messink Yachting is Kennemerboulevard 726 B, 1976 ES IJmuiden. Het nieuwe adres van Yachtcharter Urk is Jachthaven Flevostrand, Strandweg 1, 8256 RZ Biddinghuizen. Het nieuwe adres van Jansma Jacht is Zwolsmanweg 24-28, 8606 KC Sneek. Open dag bij Marin Als aftrap van de Maritime Week organiseert maritiem onderzoeksinstituut Marin in Wageningen op zaterdag 10 november een open dag. ‘Better Ships, Blue Oceans’ is het thema dit jaar. De toekomst van Nederland ligt op het water. Het oppervlak van onze blauwe planeet bestaat immers voor 70% uit water. Daarom laat Marin zien hoe zij schepen en operaties op zee, schoner, slimmer en veiliger maakt en hoe zij bijdraagt aan een duurzaam gebruik van de zee. www.marin.nl 52 HISWA MAGAZINE 5

NIEUWSMENS&BEDRIJF Toeristische groei biedt kansen voor watersport Tijdens de Toerisme Top die plaatsvond op 10 oktober in Deventer gingen ondernemers, brancheorganisaties, toerismebureaus, provincies en gemeenten met elkaar en met staatssecretaris Mona Keijzer van Economische Zaken in gesprek. De gastvrijheidssector is de afgelopen jaren explosief gegroeid. Dit geeft een belangrijke economische impuls – gastvrijheidsbedrijven bieden gezamenlijk werk aan maar liefst 761.000 mensen – maar toerisme heeft ook een keerzijde. Bewoners van bepaalde ‘hotspots’ klagen dat de leefbaarheid in de knel komt. Er zijn echter ook genoeg prachtige plekken waar nog ruimte is voor groei. HISWA Vereniging pleit er dan ook voor de kansen van waterrecreatie en -toerisme in de volle breedte te benutten en meer toeristen het water op te krijgen. Geert Dijks, directeur HISWA: “Op en rond het water is het goed verblijven en Nederland heeft een zeer fijnmazig netwerk van ondernemers die graag binnenlandse en buitenlandse toeristen ontvangen. Die bekendheid bij Nederlanders en buitenlandse toeristen willen we verder vergroten. Waterrecreatie gaat bovendien heel goed samen met het ontdekken van unieke Nederlandse steden en dorpen, culinair genieten, culturele evenementen, natuurbeleving en tal van andere activiteiten waarvoor mensen graag naar Nederland komen. Met onze campagne Welkom op het water verleiden we mensen dat zelf te gaan ontdekken.” Op de nationale Toerisme Top lanceerde NBTC Holland Marketing het Perspectief 2030, een nieuwe visie op de bestemming Nederland. Nederland verwacht richting 2030 een groei van 50% van het aantal internationale toeristen. Voor de binnenlandse markt, vakanties en zakenreizen is de verwachting dat het aantal gasten in iets minder dan 10 jaar groeit met maar liefst 27%: van 24,3 miljoen in 2017 tot 30,9 miljoen in 2030. Hierbij komen nog de ruim 1,5 miljard daguitstappen die Nederlanders maken in eigen land. Dit vraagt om een nieuwe aanpak, waarbij het doel is dat alle Nederlanders profiteren van toerisme, zowel bewoners, bezoekers als bedrijven. De eerste aanzet HISWA MAGAZINE 5 van het perspectief dat is samengesteld met ruim 100 experts uit sectoren als toerisme, mobiliteit, onderwijs en cultuur, bewoners en bestuurders, is een keerpunt. De komende 10 jaar vragen om een andere aanpak dan de afgelopen 10 jaar. Binnen Gastvrij Nederland werkt HISWA Vereniging met een groot aantal organisaties en branches in de gastvrijheidseconomie samen om de toeristischrecreatieve bedrijvigheid binnen Nederland in de volle breedte te versterken. HISWA Vereniging blijft de komende tijd met de andere partners van Gastvrij Nederland betrokken bij dit proces. Het doel is om de kansen voor toerisme op en rond het water in te brengen en gezamenlijk met de sector te verzilveren. Ondernemers kunnen hun visie tot 1 december kenbaar maken door een e-mail te sturen naar communicatie@holland.com. www.perspectief2030.nl 53

NIEUWSMENS&BEDRIJF Hoekstra verlaat DCI CE-certificeringsbureau voor jachten DCI (Dutch Certification Institute) gaat onder dezelfde naam en met dezelfde accreditatie verder onder leiding van senior marine surveyor Roel Bijlsma en algemeen directeur Ynte de Hoop. De twee zijn elk voor 50 procent aandeelhouder in het bureau. Alie Dijk is nu hoofd certificeringen. Franke Hoekstra, die NKIP Classification ontwikkelde tot het huidige DCI, gaat met pensioen. Het vestigingsadres blijft hetzelfde, de postbus als correspondentieadres vervalt echter. www.dciworldwide.eu Duitse en Italiaanse bootbouwers schikken Het open snelvarende motorjacht Pardo 43 zou een kopie zijn van de Fjord 42. Reden voor de Noord-Duitse Hanse Group om hun Italiaanse collega’s van Cantiere del Pardo aan te klagen bij de rechter in januari 2017. Verschillende rechters deden uitspraak, iedere keer gevolgd door persberichten van beide werven die allebei claimden dat de rechter in hun voordeel had beslist. Het leek een patstelling. Afgelopen september verstuurden beide werven een persbericht met de mededeling dat beide partijen instemmen met een serie voorwaarden die de productie, promotie en verkoop van de Pardo 43 in Italië en andere landen mogelijk maakt. De inhoud van die voorwaarden is niet bekend gemaakt. www.pardoyachts.com www.fjordyachts.de 54 Bavaria Yachtbau overgenomen CMP Capital Investment uit Berlijn kocht het financieel noodlijdende Bavaria Yachtbau, inclusief de Franse divisie die Nauticat-catamarans bouwt. De Duitse botenbouwer was in april in surseance gegaan als gevolg van snel opeenvolgende veranderingen in de directie en het lanceren van acht nieuwe modellen tegelijk in 2017. Het werd zo onmogelijk om een consistente strategie te volgen en de omschakeling naar acht nieuwe modellen belastte de productie te zwaar. Het duurde langer dan gepland om jachten te bouwen en daardoor stegen de bouwkosten. De strategie van de investeringsmaatschappij is om de productiekosten weer onder controle te krijgen en om een groter marktaandeel te veroveren. Alle 550 banen bij Bavaria in Giebelstadt zijn veilig gesteld. www.bavariayachts.com HISWA MAGAZINE 5

JUBILEA Amels 100 jaar NIEUWSMENS&BEDRIJF Enk­Share Superjachtenbouwer Amels vierde deze zomer met personeel en relaties een feest ter ere van het 100-jarig bestaan van de werf. Deze startte in 1918 in Makkum toen Kees Amels daar zijn eerste schip bouwde. In Makkum bouwde de werf eerst houten vissersschepen en stalen sleepboten. In de jaren ’60 en ’70 werden de schepen groter, maar toen de Nederlandse scheepsbouw in crisis raakte eind jaren ’70, diversificeerde de werf en kwam de focus steeds meer op grote jachten te liggen. In 1991 werd Amels deel van de Damen Shipyards Group. Toen was Amels al een grote naam voor superjachten. Het 100-jarig bestaan werd luister bijgezet met de verkoop van een nieuw gebouwd 180 voet jacht. Het eerste jacht uit deze pre-engineered serie pronkte eind september op de Monaco Yacht Show. www.amels-holland.com Heesen 40 jaar Heesen Yachts uit Oss vierde in september zijn 40-jarig bestaan. In 1978 kocht Frans Heesen een failliete werf en begon er als eerste Nederlandse werf met de bouw van luxe motorjachten in aluminium. De internationale doorbraak van de werf wordt gemarkeerd door de presentatie van Octopussy, het eerste luxe jacht dat sneller kan varen dan 40 knopen. Momenteel heeft de werf volle orderboeken tot 2020. In het jubileumjaar wordt de grootste Heesen ooit te water gelaten: het project Cosmos van 80 meter lang. De definitieve naam van het jacht is nog niet bekend. www.heesenyachts.com 50 jaar Yngling De Hein Ruyten Trofee met wedstrijden op de Langweerder Wielen markeert dit jaar het 50-jarig bestaan van de driemans kielboot Yngling. Het ontwerp van de Deen Jan Herman Lingen uit 1968 was lange tijd Olympische klasse en wordt nu gebruikt als wedstrijdboot van het Nationaal Jeugdzeilplan. Verenigingen kunnen hier tegen een lage prijs per jaar een Yngling huren om een wedstrijdklare boot te hebben waarmee de jeugdopleiding voor 15 tot 21 jarigen een impuls krijgt. www.yngling.nl HISWA MAGAZINE 5 55 Gebroeders van Enkhuizen biedt sinds kort de mogelijkheid om een jacht te kopen door middel van gedeeld eigenaarschap. Maximaal vier eigenaren delen een zeiljacht of motorboot met elkaar. De eigenaren kunnen er daarna voor kiezen om het jacht te laten verhuren. Daarnaast biedt Enk-Share ook de mogelijkheid om de verhuur van reeds gebouwde jachten te organiseren. Deze jachten hoeven niet gebouwd te zijn bij Gebroeders van Enkhuizen, mits ze passen binnen het concept van Enk-Share. www.gebrvanenkhuizen.nl

NIEUWSMENS&BEDRIJF Maritieme ambassadeurs Mick van der Velden, Jesse de Vroet, Vera van Ewijk en Marijn van Giesen (v.l.n.r. op foto) zijn het komend studiejaar Young Maritime Representatives (YMR). Stichting Nederland Maritiem Land – waarvan ook HISWA Vereniging deel uitmaakt – werft enthousiaste studenten die een maritieme opleiding volgen op MBO, HBO of WO om andere jongeren te enthousiasmeren voor een boeiende baan in de maritieme industrie waaronder de jachtbouw. YMR’s worden op veel manieren geïntroduceerd in de sector. Zo openden de vertegenwoordigers van vorig jaar al vloggend de scheepsbouwbeurs Europort in Ahoy, maakten ze deel uit van de jury van de Maritime Innovation Award en bezochten ze de Ocean Summit van de Volvo Ocean Race. De verkiezing van het viertal uit alle aanmelders was begin september aan boord van loodsvaartuig Pollux in de haven van Rotterdam. Direct na hun benoeming kregen de kersverse ambassadeurs een demonstratie van het loodswezen voorgeschoteld. Hun activiteiten en belevenissen zijn te volgen via blogs op de website van Nederland Maritiem Land. www.maritimebyholland.com Watersportverbond en Zeilbond niet samen verder “We zijn tot de conclusie gekomen dat het op dit moment niet in het belang is van de watersport en de aangesloten verenigingen om een structurele samenwerking aan te gaan,’’ is de formele mededeling van het bestuur van het Watersportverbond na het niet voortzetten van gesprekken met de Zeilbond in oprichting. In het voorjaar van 2016 maakte een groep wedstrijdzeilers bekend een eigen sportbond te willen oprichten. Beide partijen onderzochten de mogelijkheden voor het gezamenlijk stimuleren van het wedstrijdzeilen. Dat gebeurde onder leiding van oud Star-zeiler Jos Schrier. Nu een structurele samenwerking niet doorgaat, is niet duidelijk of de Zeilbond zelfstandig doorgaat. De oprichters willen niet persoonlijk reageren, aan een persverklaring wordt nog gewerkt. www.watersportverbond.nl Elektronicadistributie Mastervolt stelde Lankhorst Taselaar aan als nieuwe distributeur voor de watersportretailmarkt in Nederland. Met ingang van september distribueert Lankhorst Taselaar het assortiment voor de merken Mastervolt en Marinco. De producten voor het laden, omvormen, opslaan en verdelen van elektrische energie van Mastervolt, met een vermogensbereik tot 3.000 Watt, vormen een aanvulling op het productengamma van het distributiebedrijf. Het merk Marinco vult dit aan met walaansluitingen en kabels van 16 tot 100 Ampère en adapters. Daarnaast biedt dit merk ruitenwissers, schijnwerpers en scheepshoorns. Mastervolt wil de dienstverlening verbeteren en past het servicenetwerk daarvoor aan. Zusterbedrijf Exalto benadert daarvoor maritieme installateurs in de Benelux. www.mastervolt.com 56 HISWA MAGAZINE 5

Organized and sponsored by: In cooperation with: Media sponsors: 25th International HISWA Symposium on Yacht Design and Yacht Construction ‘Back to the future’ 12 & 13 November 2018, Amsterdam, The Netherlands RAI Amsterdam YEARS HISWA www.hiswasymposium.com Co-sponsors: Symposium 1968-2018 Symposium Secretariat: MCI Amsterdam, Schipluidenlaan 4, 1062 HE Amsterdam, The Netherlands Tel.: +31 (0)20 570 9600, E-mail: hiswasymposium@mci-group.com

HISWABUSINESSCLUBNIEUWS IN DE RUBRIEK HBC NIEUWS LEEST U NIEUWS VAN DE LEDEN VAN DE HISWA BUSINESS CLUB. Wilt u ook lid worden van de HISWA Business Club? Bekijk de exclusieve voordelen op www.hiswa.nl > Voor bedrijven. Meeùs wordt Aon Aon en Meeùs (HISWA Partner in Business) gaan samen verder als één bedrijf onder de naam Aon. Ze bundelen hun kennis en ervaring om u nog beter van dienst te kunnen zijn. Veel verandert er niet. Zo blijven de verzekeringsproducten hetzelfde. Vanaf nu ziet u in alle communicatie Aon terugkomen. Niet alleen op de website, maar ook in de brieven en e-mails die u ontvangt. Aon is vanaf nu dan ook HISWA Partner in Business. www.aon.nl IVA-studenten bezoeken Monaco Yacht Show Studenten van de opleiding Nautisch Business Management aan de IVA Driebergen (HISWA Supplier) bezochten de Monaco Yacht Show. De studiereis werd mede mogelijk gemaakt door HISWA Holland Yachting Group. Steeds meer oud-IVA-studenten werken in de wereld van superjachten. Door deze studiereis konden studenten kennismaken met dit deel van de jachtbouwbranche. De groep werd ontvangen door Jeroen Sirag en Marieke Mantje van HISWA Holland Yachting Group. Zij gaven de studenten een korte uitleg over de rol van Nederland in de superjachtbouw. Daarna was de groep te gast op de stand van Feadship voor een designcollege. Na deze bezoeken was er uitgebreid de kans om de beurs te verkennen en in contact te komen met bedrijven in deze wereld. IVA-studente Nena Hooghiemstra: “De Monaco Yacht Show was een indrukwekkende belevenis. De mooiste jachten hebben we daar kunnen bezichtigen. Ik heb mijn ogen uitgekeken.” IVA-student Robin Krabben: “Dit is een ‘must see’ voor elke jachtenliefhebber. Naast de prachtige superjachten, is het door het grote aantal Nederlandse bedrijven dat vertegenwoordigd is, dé ideale beurs om te netwerken.” www.iva-driebergen.nl W2 Support B.V. op METSTRADE Show W2 Support B.V. (HISWA Supplier) is de exclusieve dealer van Walcon Marine, specialist in de productie van drijvende steigers. W2 Support heeft een aantrekkelijke aanbieding: alle drijvende steigers (hoofdsteigers en vingerpieren) die gebruikt zijn tijdens de Southampton Boat Show zijn nu te koop met 20% korting. Het bedrijf staat ook op de METSTRADE Show, het standnummer is 05.0309. www.w2support.com 58 HISWA MAGAZINE 5

HISWABUSINESSCLUBNIEUWS Marker Wadden kiest Blue Water App Blue Water App. Met dit online boekingssysteem kunnen watersporters eenvoudig ligplaatsen boeken en betalen, zonder een havenkantoor te bezoeken. Meer dan 30.000 bootbezitters hebben inmiddels de app gedownload. De samenwerking met Het eerste eiland van Marker Wadden is onlangs officieel geopend. Natuurmonumenten koos Blue Water App (HISWA Supplier) om alle havenboekingen te managen. Bezoekers met een eigen boot kunnen aanleggen bij de nieuwe steigers in de haven van Marker Wadden. Ze dienen zich vooraf aan te melden via de Natuurmonumenten is een belangrijke stap voor Blue Water App om diensten te verlenen aan publieke havens en waterwegen. Het bedrijf is momenteel in gesprek met een aantal gemeenten om voor hen op een automatische manier de betalingen voor de havens en waterwegen af te handelen. www.bluewaterapp.nl HISWA MAGAZINE 5 59

HISWABUSINESSCLUBNIEUWS Ziekteverzuimpreventie: tips van ArboNed 2. Zorg voor plezier in het werk Werknemers die goed in hun vel zitten zijn productiever, maken minder fouten en zijn minder vaak ziek. Ze kunnen ook beter tegen stress. Wat u hiervoor kunt doen, laat een Preventief Medisch Onderzoek (PMO) zien. Het gemiddelde verzuim in Nederland van werknemers in het mkb stijgt de laatste jaren. Een zorgelijke ontwikkeling, zeker als u zich realiseert dat één verzuimdag gemiddeld 250 euro kost. ArboNed (HISWA Supplier) heeft een aantal tips om verzuim te voorkomen. 1. Creëer een veilige werkvloer U voorkomt verzuim als u de risico’s in het werk op het gebied van veiligheid, gezondheid en welzijn in kaart heeft en aanpakt. Zorg dus voor een actuele Risico-Inventarisatie en –Evaluatie (RI&E). 3. Wijs een preventiemedewerker aan Een preventiemedewerker helpt het bedrijf gezond te houden. Heeft uw organisatie al een goede preventiemedewerker? Dat is wettelijk verplicht. 4. Breng arbo- en verzuimbeleid op orde Een goed verzuimbeleid dat de medewerker stimuleert om actief met zijn herstel om te gaan, helpt bij een snel herstel van functioneren en een duurzame terugkeer naar werk. Of u uw arbobeleid op orde heeft, checkt u hier gratis: www.arboned.nl/goed-geregeld-check. U kiest bij ArboNed zelf hoe u verzuim wilt aanpakken. Wilt u zelf de volledige regie behouden, legt u de coördinerende rol liever bij ons of heeft u behoefte aan een intensieve aanpak? Er zijn diverse verzuimabonnementen mogelijk. www.arboned.nl/verzuimabonnement Lemsterpoort sluit aan bij HISWA Energie Jachthaven De Lemsterpoort sloot afgelopen deze zomer aan bij het inkoopcollectief HISWA Energie van EnergyProof (HISWA Supplier) en bespaart daarmee circa 1.900 euro per jaar op de energiekosten. Eigenaar Jaap Jan Rijpkema is uiteraard gelukkig met de besparing van ruim 30 procent. Hij roemt vooral het gemak van de overstap. “Iedereen weet dat overstappen een drama is. De nutsvoorzieningen zijn een moeras van aanbieders en leveranciers wat totaal onoverzichtelijk is voor de meeste ondernemers”, zegt hij. “Dus ben ik heel blij met hoe Energy-Proof het proces van HISWA Energie heeft begeleid. Ik heb mijn administratie en contracten bij elkaar gezocht, zij hebben berekeningen gemaakt en ik heb mijn handtekening gezet bij het kruisje. En het was geregeld.” www.hiswaenergie.nl 60 HISWA MAGAZINE 5

HISWABUSINESSCLUBNIEUWS Kuiper Verzekeringen breidt uit Kuiper Verzekeringen (HISWA Partner in Business) nam begin oktober de verzekeringsportefeuille over van Menno van der Schuit Verzekeringen te Sneek. Directeur Jacco Kuiper is verheugd met de overname: “De overname past goed in ons beleid om een gestage en gezonde groei te realiseren. Wij kennen Menno al heel lang en weten precies wat we aan boord halen. Menno zal tijdelijk bij ons in dienst treden om de overdracht zorgvuldig te begeleiden.” Menno van der Schuit speelde als werknemer van Kuiper Verzekeringen in de periode 1981-1995 een belangrijke rol bij de ontwikkeling en verkoop van pleziervaartuigenverzekeringen. Ook was hij adviseur voor watersportbedrijven. Na deze periode begon hij voor zichzelf en zette hij onder andere labels als bootverzekeringen.nl en watersportdesk.nl in de markt. De portefeuille die Kuiper van Van der Schuit overneemt, bestaat voornamelijk uit pleziervaartuigen. www.kuiperverzekeringen.nl Perspectief helpt bij actualiseren van RI&E Bij een ongeval of calamiteit worden bedrijven regelmatig door de inspecteur van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid geconfronteerd met het feit dat de Risico Inventarisatie & Evaluatie (RI&E) niet actueel is. Vaak is dan de reactie: we hebben deze toch laten uitvoeren? We voldoen toch aan de wet- en regelgeving? Daarnaast is veelal de vraag: hoe vaak moeten wij de RI&E HISWA MAGAZINE 5 uitvoeren of actualiseren? Vaak voeren organisaties de RI&E iedere twee, drie of vier jaar opnieuw uit. Op zich prima, maar wat als er binnen deze termijnen een verbouwing plaatsvindt, uw activiteiten wijzigen of u neemt personeel aan met andere taken en verantwoordelijkheden? Of nog vervelender er gebeurt een arbeidsongeval. Perspectief (HISWA Supplier) en HISWA Vereniging ontwikkelden een digitale RI&E speciaal voor watersportbedrijven. In een digitaal volgsysteem (VVS) worden alle knelpunten en beheersmaatregelen ingevoerd en gekoppeld aan een verantwoordelijke binnen uw organisatie. Bij het verstrijken van een termijn ontvangt de uitvoerder een e-mail met een reminder. Zo bewaakt u samen de status van uw RI&E. Door deze continue borging, wordt de RI&E onderdeel van het primaire proces van uw organisatie en heeft u dit verankerd binnen uw organisatie. De actualiteit van de RI&E is hiermee gegarandeerd en ook de discussie over hoe vaak een RI&E geactualiseerd moet worden, is uit de wereld. Het is immers een continu proces is geworden. www.perspectief.eu 61

HISWA BUSINESS CLUB IN BUSINESS PARTNERS De HISWA Business Club bestaat uit bedrijven die diensten of producten leveren aan de water sportindustrie, maar zelf niet tot de sector behoren. Ze zijn specialist in hun vakgebied, hebben aantoonbare ervaring in de branche. Door dit criterium ontstaat binnen de HISWA Business Club een groep van professionals, die niet alleen toegevoegde waarde aan HISWA-bedrijven kunnen bieden, maar ook aan elkaar. Inmiddels heeft de HISWA Business Club circa veertig deelnemers als Partner HISWA te water, HISWA Partner in Business, HISWA Partner in Yacht building of Supplier HISWA Vereniging. Wilt u ook lid worden van de HISWA Business Club? Bekijk de exclusieve voordelen op www.hiswa.nl > Voor bedrijven. SUPPLIERS HISWA VERENIGING Abelleisure T 0573 280 772 E info@abelleisure.nl Arboned T 030 299 64 444 E claudia.sedney@arboned.nl BlueWater App T 06 52 84 74 74 E info@bluewaterapp.nl DHK Tax Lawyers T 010 205 36 10 E dijkstra@dhk-taxandlegal.nl Endurance Partners in Hospitality B.V. T 033 450 83 33 E info@endurance.nl EnergyProof T 020 233 38 21 E info@energyproof.nl GoodFuels Marine T info@goodfuels.com E 085-8000 238 Hilversum Mediation T 035 203 00 00 E info@mediationhilversum.nl PARTNERS IN YACHTBUILDING Con Questa T +31 (0)88 033 18 88 E janneke@con-questa.com Holland Promotion T +31 (0)252 52 77 01 E info@hollandpromotion.nl Laarhoven Design T +31 (0)88 525 55 00 E info@laarhovendesign.nl Lanka Marble Interiors T +31 (0)297 76 17 97 E maaike@lankamarble.nl Pon Power B.V. (Caterpillar Holland) T +31 (0)78 642 05 51 E power.nl@pon-cat.com Port of Amsterdam T +31(0)20 620 98 21 E alma.prins@portofamsterdam.nl Seijsener Rekreatietechniek Seijsener Rekreatietechniek is een kwaliteit en service gerichte organisatie, al 40 jaar gespecialiseerd in het ontwerpen en inrichten van kampeerterreinen, bungalow parken en jachthavens. De marktleider op het gebied van technische infrastructuur voor de recreatie. Contactpersoon: Bas Durieux Noorder IJ- en Zeeweg 11 • 1505 HG Zaandam T 075 681 06 10 F 075 612 32 76 Het Scheepvaartmuseum T +31 (0)20 523 22 56 E bvsteinvoorn@hetscheepvaartmuseum.nl Tuuci T +31 13 522 0471 E jborremans@tuuci.eu Van Gogh Museum T +31 (0)20 570 52 00 E abdul-harkema@ vangoghmuseum.nl E bas.durieux@seijsener.nl I www.seijsener.nl Inter Boat Marinas T 078 677 70 00 E info@interboatmarinas.nl IVA Driebergen Nautisch Business Management T 0343 51 27 80 E info@iva-driebergen.nl Jachthaven.nl B.V. T 070 34 62 283 E info@jachthaven.nl JLD Contracting T 0299 622396 E info@jldinternational.nl Maas Recreatie Bedrijfsmakelaardij (vestiging Den Bosch) T 073 640 88 88 E info@maasrbm.nl Maas Recreatie Bedrijfsmakelaardij (vestiging Huizen) T 035 623 62 12 E info@maasrbm.nl Meijer Mediation T 0546 53 84 26 E wim@meijer-mediation.nl Mobile Miles T 020 820 83 38 E jvanvoorst@mobilemiles.nl Muller Makelaardij/Mediation T 0515 43 06 23 E info@mullermakelaardij.nl Perspectief Groep B.V. T 0341 438 700 E info@perspectief.eu Projectbureau Vrolijks T 076 533 98 50 E info@vrolijks.nl Rho Adviseurs B.V. T 0118 68 90 10 E info@rho.nl Scheepsrecht Advocaten T 085 87 70 945 E secretariaat@ scheepsrechtadvocaten.nl Schulte Mediation T 06 14 31 58 10 E info@awschulte.nl The Business Company T 0514 56 01 66 E info@businesscompany.nl Van de Loosdrecht Recreatie Bedrijfsmakelaars T 0341 25 23 63 E info@vandeloosdrechtrbm.nl Venntiv Group B.V. T 055 843 48 15 E siegfried.doetjes@venntiv.com W2 Support/Walcon T 038 303 03 15 E info@w2support.com YachtFocus T 020 456 09 95 E info@yachtfocus.com Zuurzoet HR advisering T 06 14 89 83 88 E HISWA-HR@zuurzoet.nl Van Emstede & Partners Advocaten Advocatenkantoor Van Emstede & Partners Advocaten te Amsterdam geeft gespecialiseerd juridisch advies in kwesties waarmee de ondernemer in de waterrecreatiebranche wordt geconfronteerd. Contactpersoon: mr. Ivo M.F. van Emstede Jan Luijkenstraat 20 • 1071 CN Amsterdam T 020 675 94 94 F 020 675 96 30 E imf@vanemstede.nl I www.vanemstede.nl Kuiper Verzekeringen Kuiper Verzekeringen ontwikkelt unieke verzekeringsproducten voor de pleziervaart. Het bedrijf heeft een grote portefeuille in het verzekeren van eigenaren van pleziervaartuigen maar biedt ook speciale verzekeringen voor watersportbedrijven aan. Zoals een aansprakelijkheidsverzekering voor watersportbedrijven, jachtwerf- en dealerverzekeringen, charterverzekeringen en transportverzekeringen. Contactpersoon: Jacco Kuiper Breedpad 21 • 8442 AA Heerenveen T 0513 61 44 44 F 0513 62 37 42 E info@kuiperverzekeringen.nl I www.kuiperverzekeringen.nl Aon Aon (voorheen Meeus) is een toonaangevend adviseur in risicomanagement, employee benefits en verzekeringen. Het bedrijf identificeert risico’s, brengt ze in kaart, maakt ze inzichtelijk en beheersbaar. In samenwerking met HISWA Vereniging ontwikkelde Aon een ziekteverzuimverzekering met arbodienstverlening. Een uniek product dat de verplichte administratie rondom ziekteverzuim en wet Poortwachter gemakkelijker en sneller maakt. Contactpersoon: Jos Kuhl Grote Voort 247 • 8041 BL Zwolle T 088 34 34 500 E jos.kuhl@aon.nl I www.meeus.com/hiswa

1 Online Touch

Index

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4
5. 5
6. 6
7. 7
8. 8
9. 9
10. 10
11. 11
12. 12
13. 13
14. 14
15. 15
16. 16
17. 17
18. 18
19. 19
20. 20
21. 21
22. 22
23. 23
24. 24
25. 25
26. 26
27. 27
28. 28
29. 29
30. 30
31. 31
32. 32
33. 33
34. 34
35. 35
36. 36
37. 37
38. 38
39. 39
40. 40
41. 41
42. 42
43. 43
44. 44
45. 45
46. 46
47. 47
48. 48
49. 49
50. 50
51. 51
52. 52
53. 53
54. 54
55. 55
56. 56
57. 57
58. 58
59. 59
60. 60
61. 61
62. 62
63. 63
64. 64

Home