op één lijn 39 1e uitgave 2011 Nieuwe hoogleraar Trudy van der Weijden Van Dogma naar Dans DOOR LUC GIDDING, REDACTIE ‘Klinische praktijkrichtlijnen zijn aanbevelingen die richting geven en geen strikt opgelegde handelingen.’ Zo begon Prof.dr. Trudy van der Weijden, arts-epidemioloog aan de vakgroep Huisartsgeneeskunde, haar inspirerende inaugurale rede op 26 november 2010. Zij droeg haar rede op aan de Nederlandse huisartsen, want: ‘Daar mogen we heel trots op zijn.’ Hieronder kunt u een samenvatting lezen van het betreffende gedeelte van haar rede. Richtlijnen in de spreekkamer – medische beslissingen De heer Bos heeft prostaatkanker die kan worden behandeld met bestraling. Een hoge bestralingsdosis geeft meer kans op overleving, maar ook meer kans op hinderlijke plasklachten en erectiestoornissen. Een lage dosis geeft een wat lagere kans op overleving maar veel minder kans op deze bijwerkingen. Wat past het beste bij hem? Medische beslissingen waarbij er meer dan één behandeloptie is en waar verschillende dilemma’s bij optreden, noemen we preferentiegevoelige beslissingen. Iedere patiënt is uniek en vergt maatwerk. Nu financiële vergoedingen gekoppeld worden aan de mate waarin artsen volgens richtlijnen werken, dreigt het gevaar dat deze dogmatisch worden toegepast. Het toepassen van richtlijnen is een dynamisch, patiëntgericht proces, waarbij het juist de bedoeling is, om beredeneerd van de richtlijnen te kunnen afwijken. De dans is een metafoor voor deze dynamiek. De arts heeft de leiding, maar past de dansstijl aan de patiënt aan. Arts en patiënt bewegen met elkaar mee. Evidence based practice Eeuwenlang was de geneeskunde gebaseerd op de inzichten van artsen met aanzien, op autoriteit. In de huidige complexe gezondheidszorg voldoet dit niet meer en is evidence nodig: feitenkennis gebaseerd op systematische waarnemingen. Hiermee is bijvoorbeeld aangetoond dat een maagzweer een infectieuze oorzaak heeft, dat trommelvliezen doorprikken en amandelen knippen meestal onnodig zijn en dat bij een hernia twee weken plat liggen niet helpt. Dankzij evidence based medicine is de kans op niet-werkzame behandelingen en medische blunders veel kleiner geworden. Maar we moeten waken voor het 5
6 Online Touch Home