medische technologie | ‘Als er meer therapieën uit onderzoek voortkomen, wordt continue beschikbaarheid nog veel belangrijker ’ Escape Cyclotrons bieden uitkomst. Grootste bottlenecks blijven de therapeutische isotopen die wel uit de reactoren moeten komen zoals het genoemde lutetium-177 en ook jodium-131. Daarbij zou het volgens Janssen prettig zijn als er meer aanbieders komen, zodat er meer marktwerking ontstaat en de wereldwijd hoge prijzen wat kunnen temperen. Er zijn veel nieuwe technologieën in ontwikkeling die misschien mogelijkheden bieden. Janssen noemt het Amerikaanse Shine Medical Technologies dat in 2025 een nieuwe productielocatie voor medische isotopen wil hebben draaien in Veendam (zie kader). “Niet met een reactor, maar een soort elektronenlaser. Dat klinkt een stuk vriendelijker dan een reactor. Ze willen onder meer lutetium gaan maken. Prima als er zo meer aanbod komt.” Hij zet er nog wel wat vraagtekens bij. Wat willen dat soort partijen wel en niet produceren? “Een stof als jodium-131 voor de behandeling van schildklierkanker heeft wellicht niet hun prioriteit, omdat dat te weinig patiënten betreft, terwijl het voor ons ziekenhuis wel relevant is. Ook daarvoor zou een escape prettig zijn, gezien de leveronzekerheid van reactoren. Afgelopen winter hebben heel wat patiënten met schildklierkanker maandenlang moeten wachten op hun behandeling met radioactief jodium.” De overheid moet ook niet denken dat de problemen met de isotopentekorten zich vanzelf oplossen door de komst van nieuwe partijen. “De medische wereld moet kunnen bouwen op goede reactoren, in combinatie met andere technologieën. Dan komen we in de situatie dat we ook iets te kiezen hebben als klant.” 22 FMT | september 202 Er zijn steeds meer therapeutische isotopen bekend die goede resultaten geven bij bijvoorbeeld prostaatkanker | Foto: Radboudumc De markt van radio-isotopen In Nederland worden jaarlijks zo’n 450.000 diagnostische scans uitgevoerd, aldus het RIVM. Daarnaast zijn er nu al zo’n 5.000 therapeutische behandelingen met radioactieve isotopen bij mensen met kanker of een andere ernstige aandoening en dat aantal neemt rap toe. Radioisotopen worden verkregen door kernen te bestralen met neutronen in een reactor of met protonen in een deeltjesversneller of cyclotron. Door de korte halfwaardetijd van de medische isotopen uit reactoren is opslaan geen optie. Het is een grote, interessante markt met steeds meer partijen en steeds meer technologieën. Het Amerikaanse Shine bijvoorbeeld wil in een nieuwe fabriek in Veendam isotopen gaan produceren met een elektronenlaser, een ‘magnetronachtige’ techniek die weinig radioactief afval produceert. Het Nationaal Instituut voor Radio-elementen (IRE) in het Belgische Fleurus zette samen met technologiegigant en chipmachinebouwer ASML uit Veldhoven het SMART-project op: dat staat voor Source of MedicAl RadioisoTopes. In een internationaal samenwerkingsverband van meer dan 25 onderzoeksinstituten en hightech bedrijven werken ze met behulp van versnellertechnologie aan een duurzaam, betrouwbaar alternatief voor de isotopenproductie. Dit zou geen verrijkt uranium vereisen en nauwelijks langlevend radioactief afval veroorzaken. Het IRE zorgt samen met het Belgische Studiecentrum voor Kernenergie in Mol ook al jarenlang voor de productie van medische isotopen in de onderzoeksreactor.
23 Online Touch Home