zorginnovatie | tekst • Wilma Schreiber Meetstandaarden versnellen innovatie in de zorg VSL is het Nationaal Metrologisch Instituut van Nederland. Het is door de rijksoverheid aangewezen om als onafhankelijke en onpartijdige organisatie zorg te dragen voor het beheer en de ontwikkeling van de nationale primaire meetstandaarden, onder andere voor de gezondheidszorg. Zo droeg de ontwikkeling van een meetstandaard voor de MR-Linac bij aan winst voor patiënt, ziekenhuis en zorgverzekeraar. D aarnaast levert VSL wereldwijd kennis en diensten op maat en kalibreert het bedrijf meetmiddelen in opdracht van klanten. Ook neemt dit Delftse instituut deel aan (Europese) onderzoeks- en ontwikkelingsprojecten en initieert het zelf dergelijke projecten. Hierbij wordt gebruikgemaakt van VSL's expertise en kennis van metrologie op uiteenlopende vakgebieden, waaronder chemie, elektriciteit, geometrie, licht, temperatuur, viscositeit, druk, ioniserende straling, massa, stroming, tijd & frequentie en vocht. Jacco de Pooter, eerste wetenschappelijk medewerker bij VSL, is gespecialiseerd in ioniserende straling en de standaarden daaromtrent. Hij werkt veel in Europese projecten samen met andere meetinstituten, ziekenhuizen en bedrijven. Een ander deel van zijn tijd besteedt hij aan interne ontwikkelingen rond standaarden: meetopstellingen die een natuurkundige grootheid bepalen volgens een internationale defi nitie. “Het is onze taak dat die standaarden in een zo goed mogelijke conditie zijn en beschikbaar zijn voor bedrijven, ziekenhuizen en overheden in Nederland en het buitenland. Zo kunnen die organisaties hun metingen herleiden naar de standaarden van VSL. Op die manier geven we betrouwbaarheid aan hun metingen en leveren we een bijdrage aan de kwaliteit van bijvoorbeeld behandelingen van patiënten.” Internationale afspraken Ziekenhuizen gebruiken ioniserende straling om patiënten mee te behandelen, bijvoorbeeld voor radiotherapie. “Dan wil je exact weten hoeveel stralingsdosis aan een patiënt wordt afgegeven. De metingen die ziekenhuizen hiervoor doen met hun meetapparatuur, zijn te herleiden naar onze standaard. Want als patiënt wil je dat je onafh ankelijk van het ziekenhuis dezelfde dosis krijgt: niet te veel en niet te weinig”, stelt De Pooter. Daarnaast moeten ziekenhuizen voldoen aan specifi eke dosislimieten, zowel in binnen- als buitenland. Nationale meetinstituten leveren daarvoor de standaarden. Metingen in ziekenhuizen zijn 18 FMT | December 2021 vervolgens weer terug te leiden naar die standaarden. “Internationaal gelden afspraken over het vergelijken van de nationale standaarden en het accepteren van elkaars meetresultaten.” Voor radiotherapie wordt bijvoorbeeld een behandelplan opgesteld waarin rekening wordt gehouden met twee aspecten. “Artsen willen zo veel mogelijk dosis afgeven aan de tumor, maar aan de andere kant ook zo weinig mogelijk, om schade aan het omliggende gezonde weefsel te beperken. Dergelijke dosislimieten worden bepaald in klinische trials, vastgelegd in behandelprotocollen en doorgaans is er ook nationaal en internationaal consensus over de limieten in gray (Gy, eenheid om stralingsdosis te meten, red.)”, vertelt De Pooter. Bijdrage aan innovatie Meer dan 50 procent van het werk dat De Pooter en zijn collega’s uitvoeren op het vlak van ioniserende straling, is gericht op de gezondheidszorg. Andere afdelingen binnen VSL verrichten soms ook projecten voor de zorg. “Zo houden collega’s zich bijvoorbeeld bezig met lengtemetingen van kleine deeltjes, zogeheten microvesicles. Het betreft deeltjes die worden afgegeven door (tumor)cellen en een rol spelen bij de communicatie tussen cellen. Hiernaar wordt samen met onder andere het Amsterdam UMC veel onderzoek gedaan. Ze vormen een indicatie voor bepaalde ziekten, ook als de patiënt nog geen klachten heeft”, verklaart hij. “Als de concentratie van die deeltjes toeneemt, gaat er kennelijk iets mis. De vraag is dan: om welke deeltjes gaat het precies en hoe kun je dat betrouwbaar meten?” Andere processen waarbij metrologie een grote rol speelt, zijn bijvoorbeeld de toepassing van zuurstof, het meten van temperatuur en het bepalen van de door-stroom van bloed door de hartspier, wat kan bijdragen aan het vroeg-tijdig opsporen van een hartinfarct. Als in één of meer ziekenhuizen een innovatie plaatsvindt is standaardisatie noodzakelijk, zodat deze innovatie ook in andere ziekenhuizen gebruikt kan gaan worden. “Dat toont een andere manier waarop VSL
19 Online Touch Home