Waterkwaliteit hebben ook financieel bijgedragen aan verschillende projecten. Bijvoorbeeld aan de ontwikkeling van waterdiertjes. nl en aan het opzetten van een community of practice waterbewustzijn, in samenwerking met STOWA, het kennisinstituut van de waterschappen. Dit soort onderzoek draagt bij aan waterbewustzijn en helpt ook om ons als beleidmakers scherp te houden.” Veel mensen denken dat onderzoek laten uitvoeren door burgers een makkelijk en goedkoop alternatief is voor professionele monitoring. Volgens Arnold van Vliet is dat een misvatting. “Citizen science is niet goedkoop, het is niet eenvoudig te organiseren en er is veel expertise voor nodig. Burgerwetenschapsprojecten kunnen profiteren van de vele meetgegevens die al verzameld worden in professionele monitoringprogramma’s. Er is een rijkdom aan data, maar die is moeilijk toegankelijk of te interpreteren. Deze data biedt kansen om vrijwilligers te motiveren om mee te helpen met het onderzoek, als je ze beter en meer uitlegt hoe het met de waterkwaliteit staat en hoe zij kunnen bijdragen aan het onderzoek en de uiteindelijke verbetering van de waterkwaliteit.” Communicatie Volgens Van Vliet is het vooral belangrijk dat er dankzij burgerwetenschap in de samenleving een gesprek wordt gevoerd over waterkwaliteit. “Als je wilt gaan monitoren, moet je er actief over communiceren.” Bij elk citizen science-programma hoort een uitgebreide communicatiecampagne. Onlangs nog werden de resultaten bekendgemaakt van het nationale wateronderzoek ‘Vang de watermonsters’ van Natuur en Milieu en de ASN Bank. Ruim 2600 burgeronderzoekers deden dit jaar met behulp van een meetkit onderzoek naar de waterkwaliteit van slootjes, vennen, beekjes en kleine plassen. Uit de resultaten van ‘Vang de watermonsters’ blijkt dat de waterkwaliteit bij 80 procent van kleine wateren die normaal niet worden bemonsterd, matig tot slecht is. In totaal werden er voor dit onderzoek 14.830 meetkits verspreid onder burgeronderzoekers. Gedurende een periode van zeven weken konden burgerwetenschappers met een Watermonsters-meetkit op een zelfgekozen locatie en moment metingen uitvoeren en vervolgens de meetgegevens en foto’s van de gemeten locatie uploaden via een interactieve website. Niet alle burgers die een meetkit ontvingen, voltooiden de onderzoeksopgaven. Met 2611 unieke inzendingen was de response rate bijna 18 procent. Secchi-schijf Volgens woordvoerder Wietske de Lange van Natuur en Milieu hangt de respons af van het type onderzoeker. “Je kunt werken met ervaren onderzoekers of eenmalige onderzoekers. Watermonsters richt zich op mensen die nog niet echt betrokken zijn bij waterkwaliteit en biodiversiteit. Voor deze doelgroep zijn we tevreden met het responscijfer. Mensen doen het ook vaak samen, met kinderen bijvoorbeeld. Op die manier zijn er ook meer burgers bij het onderzoek betrokken. Uit de reacties van het laatste onderBurgerwetenschappers In ons land worden meerdere citizen science-projecten uitgevoerd. Het is niet mogelijk om alle projecten hier te benoemen. Vandaar dat we inzoomen op een kleine selectie van aansprekende voorbeelden. Nationale waterdiertjestelling De Nationale waterdiertjestelling is een onderzoeksproject om de biodiversiteit van ons water beter in kaart te brengen. Deelnemers vangen met een schepnet minimaal 50 waterdiertjes en zij verzamelen die in een witte bak met water. Met behulp van GPS en de mobiele telefoon voeren zij vervolgens op de website www.waterdiertjes.nl in welke waterdiertjes ze in welke hoeveelheid hebben aangetroffen. Ieder dier op waterdiertjes.nl heeft een kwaliteitsindex. Een dier met 5 druppels vind je vooral in heel schoon . Een dier met maar 1 druppel is een indicatie van vies water. Wie veel soorten diertjes met 5 druppels eft, weet dat hij of zij te maken heeft met gezond water. Mooie insecten, zoals libellen, zijn afhankelijk van gezond water omdat hun larven daarin leven. De waterdiertjestelling is een initiatief van het educatieve onderzoeksprogramma GLOBE. Dit project wordt Een dier me water. Een vies wate aantreft gezon afha daa in ondersteund door de WUR, Ons Water, IVN, NIOO-KNAW, de Unie van Waterschappen, STOWA, het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat en Watereducatie. Vang de watermonsters Vang de Watermonsters is een landelijk burgeronderzoek om de waterkwaliteit van de kleine wateren van Nederland in kaart te brengen. Het onderzoek wordt georganiseerd door Natuur en Milieu en de ASN Bank, zeven waterschappen, de Unie van Waterschappen en de Waterschapsbank. In 2020 heeft de tweede editie van dit citizen scienceproject plaatsgevonden. Alle deelnemers krijgen een meetkit waarmee de waterkwaliteit op een paar punten kan worden onderzocht. Onder meer de helderheid van het water met een zelfgemaakte secchi-schijf, het nitraatgehalte met een meetstripje uit de kit en de aanwezigheid van planten en dieren. Burgeronderzoekers maken ook foto’s om vast te leggen waar is gemeten en om de begroeiing en helling van de oever te laten zien. 12 WATERFORUM NR 7
13 Online Touch Home