Aidsbestrijder van het eerste uur Jeannette Kok (75) uit Amsterdam deed het contactonderzoek voor de eerste aidspatiënt in Nederland. Dat leidde ertoe dat ze zich jarenlang onvermoeibaar inzette voor mensen met hiv en aids. “Ik hoorde voor het eerst over aids van een coassistent die bij mij op kamers woonde. Hij had in een Amerikaans tijdschrift gelezen over een aandoening onder homomannen. Hij voorspelde dat dat ook wel eens naar Europa kon komen. Hij bleek gelijk te hebben.” In 1981 wordt Jan S. in het AMC ziekenhuis opgenomen met ziekteverschijnselen die verdacht veel lijken op de in Amerika beschreven gevallen. Op dat moment werkt Jeannette daar als sociaal verpleegkundige van de GGD op de geslachtsziektepolikliniek. Jan bleek achteraf de eerste Nederlandse aidspatiënt. Schriftje “Ik deed op de polikliniek contactonderzoek bij geslachtsziekten. Mijn baas zei dat ik ook maar contactonderzoek moest doen als er mensen binnenkwamen met ziektebeelden zoals beschreven in de Amerikaanse tijdschriften. Maar Jan lag al in coma, dus kon ik hem niks vragen. Hij had twee vrienden, broers van elkaar, en hun moeder was als een soort pleegmoeder voor Jan. Zij vertelden me echt alles over het liefdesleven van Jan. Dus dat heb ik genoteerd en bewaard in een soort geheim schriftje. Ik hoefde er verder niks mee te doen. Omdat er geen behandeling was, werden zijn contacten niet benaderd.” Bakje koffie “Na Jan kwamen er meer mensen met soortgelijke klachten. Ik kende de meesten van de geslachtsziektepolikliniek. Als zij met hun klachten naar de interne polikliniek moesten, kwamen ze geregeld naar afloop bij mij langs. Even uitblazen. Op een gegeven moment kwamen er zóveel mensen langs, dat mijn collega - psycholoog David Stein - voorstelde om samen een lotgenotengroep te beginnen. Dat werkte. Mensen hadden veel aan elkaar. Twee mensen uit die praatgroep zeiden toen: ‘We willen een vereniging oprichten, maar wij gaan dood, jij niet. Dus jij moet erbij komen’.” Zo kwam Jeannette bij de Belangenvereniging mensen met aids (een van de voorlopers van de Hiv Vereniging). Herdenken “In 1985 organiseerden we de eerste Aids Memorial Day, de dag dat stil wordt gestaan bij alle overledenen aan aids. Er waren veel mensen van buiten de stad. Zij beseften toen: ik ben niet de enige met een vriend of familielid met Met vrienden in de jaren 80 ‘Er werd nauwelijks over gepraat’ aids. Want in die tijd werd daar nauwelijks over gesproken. Er heerste een taboe op aids. Mijn eigen herdenkingen deed ik thuis, met een kaars en een wijntje.” Pittig “Met terminale mensen werken was soms zwaar. Het was een goede tijd, maar pittig. De dag was nooit klaar. En ik verloor zelf in die begindagen een van mijn beste vrienden. Hij ontkende dat hij aids had. Dat was verschrikkelijk.” Andere koek “Ik ben mijn werkende leven geëindigd als trouwambtenaar. Ik weet nog dat ik ’s avonds laat een toespraak aan het schrijven was. Ik realiseerde me: dit soort toespraken zijn toch heel wat anders dan al die afscheidstoespraken die ik heb geschreven. Toen moest ik ineens vreselijk janken.” Red ribbon 9 FOTOGRAFIE: JOOST BASTMEIJER
10 Online Touch Home