“ Morgen genezing is niet realistisch” 40 jaar aidsbestrijding. We hebben veel bereikt, maar een vaccin of geneesmiddel is er nog niet. Marein de Jong (41) werkte de afgelopen 10 jaar als expert wetenschappelijk onderzoek bij Aidsfonds. Een vraaggesprek over hoever we zijn. Wat is er de afgelopen tien jaar gebeurd? “Als je bedenkt dat levensreddende hiv-medicijnen pas vijfentwintig jaar bestaan, zijn de ontwikkelingen van het afgelopen decennium echt indrukwekkend. Er is bijvoorbeeld bewezen dat iemand met hiv die zijn medicijnen goed inneemt, het virus niet meer kan overdragen. En dat hij of zij dan even oud kan worden als iemand zonder hiv. Er zijn veel nieuwe preventiemiddelen ontwikkeld en fl inke stappen gemaakt op het gebied van genezing. Dat laatste is super belangrijk. We hebben tijdens de coronacrisis gemerkt dat het afhankelijk zijn van medicijnen mensen extra kwetsbaar maakt. Genezing is daarmee de missende schakel bij het verslaan van de epidemie.” Heeft de corona-epidemie effect gehad op het hivonderzoek? “Aan het begin van de coronatijd werkten veel hiv-onderzoekers aan corona. Ook waren alle hiv-laboratoria dicht. Onze onderzoekers zijn gelukkig, zodra het kon, er weer hard tegenaan gegaan om die tijd in te halen. Soms denk ik: zou het ook zo werken voor hiv? Als de héle wereld één jaar lang focust op hiv, hebben we dan ook een vaccin? Aan de andere kant zijn er door de zoektocht naar een coronavaccin nieuwe ontdekkingen gedaan. Zo is de mRNA techniek ineens doorontwikkeld. Die kan nu ook worden toegepast bij hiv-vacinontwikkeling.” 6 Red ribbon Hoe staat het met het hiv-vaccin? “Er liepen het afgelopen decennium een aantal veelbelovende studies, waarvan men veel verwachtte. Helaas bleken die vaccins onvoldoende effectief. Er is wel veel bereikt op het gebied van antistoffen. We weten nu bijvoorbeeld meer over welke antistoffen nodig zijn voor een goedwerkend vaccin. Die kennis wordt gebruikt voor verdere ontwikkeling van vaccins én kan mogelijk ook worden toegepast voor preventie, behandeling én genezing.” En hoever zijn we met genezing? “Tien jaar geleden hadden we Timothy Brown. Hij heeft een stamceltransplantatie ondergaan omdat hij leukemie had. Ze hebben hem toen nieuwe cellen gegeven die immuun waren voor hiv. Daardoor genas hij. Dat was sensationeel. Er is daarna op verschillende manieren geprobeerd dat te herhalen. Dat mislukte steeds, totdat er in 2019 uitkwam dat het bij nog twee mensen gelukt was. Dat was een doorbraak. Er wordt echt veel onderzoek gedaan, mede dankzij onze donateurs. Daarbij worden ook nieuwe middelen ingezet, zoals gentherapie of chemotherapie. Het is wachten op de eerste paar successen. Ik wil het liefst dat er morgen genezing is, maar dat is niet realistisch. Als we met z’n allen doorpakken, denk ik dat genezing voor een grotere groep mensen mogelijk is over vijftien jaar. Maar dat vergt nog veel onderzoek, samenwerking, geld en doorzettingsvermogen.” En als dat geneesmiddelmiddel er is? “We weten, helaas, dat een wetenschappelijk doorbraak niet meteen betekent dat het middel dan overal en voor iedereen beschikbaar komt. Daarom wordt er nu al goed vooruitgedacht. Leuk idee, gentherapie, maar het zorgsysteem wat daarvoor nodig is kunnen we niet wereldwijd bieden. Dus hoe doen we dat in Afrika? We doen er nu al alles aan om ervoor te zorgen dat als genezing straks een feit is, alle mensen met hiv daar zo snel mogelijk van kunnen profi teren. Of ze nu in Europa of in Afrika wonen.” ‘Als de héle wereld één jaar lang focust op hiv, hebben we dan ook een vaccin?’ FOTOGRAFIE: NANDA HAAGENAARS
7 Online Touch Home