Red Silas (30) is homo en heeft hiv: “Ik voel me eindelijk niet meer alleen” Eerste vrouw genezen van hiv Maria uit Oekraïne: “Mijn medicijnen zijn verbrand” Hulp voor nieuwkomers met hiv in Nederland ribbon
Kanjers Wat een bijzondere week! Ik was in Kenia om kennis te maken met lokale medewerkers van een aantal Aidsfonds-projecten. Het werd me daar pas echt duidelijk dat het gevecht tegen hiv en aids eigenlijk een gevecht tegen ongelijkheid is. In Kenia, en veel andere landen, worden vrouwen door wetten, tradities en culturele normen als minder gezien. Deze ongelijkheid zorgt ervoor dat in sub-Sahara Afrika drie keer zoveel jonge vrouwen hiv oplopen als mannen! Gelukkig zijn er in Kenia mensen zoals Grace. Deze fantastische vrouw heeft een safehouse opgericht voor jongeren met hiv. Ze vertelde me over een meisje dat na haar eerste keer seks niet alleen zwanger, maar ook hiv-positief achterbleef. Haar vriendje en familie verstootten haar. Ze moest het kind alleen opvoeden en alleen met haar hiv zien te dealen. En ze had géén idee hoe dit alles veroorzaakt werd, goede seksuele voorlichting had ze nooit gehad. Zo schrijnend. Ik zag in Kenia ook dat er nog altijd een enorm stigma rust op seks, hiv, genderidentiteit en alles daaromheen. Daardoor kunnen bijvoorbeeld queer* mensen niet zo vrij zijn als ze zouden moeten zijn. Ze worden uitgesloten bij klinieken en krijgen daardoor niet de levensreddende hiv-zorg die ze nodig hebben. Ik ontmoette jonge homo -mannen met hiv die een dubbelleven leiden en niet bij familie of vrienden terecht kunnen. Op dat soort momenten brak ik. Dan moest ik even mijn moeder bellen om te zeggen dat ik van haar hou en om haar te bedanken voor de steun die ze mij altijd geeft. Op mijn eigen manier heb ik als trans persoon gevochten voor acceptatie en gelijkheid, nog steeds. Maar mijn strijd durf ik niet eens te vergelijken met de strijd voor en door deze onderdrukte mensen. Van hen gaat zóveel kracht uit. Indrukwekkend. Voorlichting, hiv-testen, steungroepen en toegang tot medicatie, ze regelen alles. Het was een eer om zoveel mensen te ontmoeten die zich met passie inzetten tegen hiv en aids in moeilijke omstandigheden. Mensen die keihard werken om anderen te helpen, zelfs als hun eigen situatie ook niet makkelijk is. Dat heeft me ontzettend geraakt. Ik ga er alles aan doen om het werk van Aidsfonds én de ongelijkheid in de wereld zichtbaar en bespreekbaar te maken. Want iedereen moet zich kunnen beschermen tegen hiv en aids. Loiza Lamers model / presentatrice / ambassadrice Aidsfonds *queer = mensen die zichzelf niet in een hokje willen plaatsen qua geslacht en/of seksuele voorkeur. COLOFON Red ribbon is een uitgave van Aidsfonds en verschijnt 3 keer per jaar. Jaargang 6, editie 3 2022. Vormgeving: Dorine Fliervoet, buro Ernst 2 Red ribbon Magazine liever digitaal ontvangen? aidsfonds.nl/magazine. Vraag of opmerking voor de redactie? Mail ons op redactie@aidsfonds.nl. Een andere vraag of een wijziging doorgeven? Mail naar donateurs@aidsfonds.nl of bel 020 344 63 81 (ma t/m vr 7 - 21 uur, za 9 - 17 uur) Volg ons! Aidsfonds Postbus 10845 1001 EV Amsterdam IBAN: NL37 INGB 0000 0089 57 Dit magazine is mede mogelijk gemaakt door: FOTOGRAFIE: WOUTER HUIJSER
Eerste vrouw genezen van hiv Aidsbestrijding in gevaar Wederom zijn er twee mensen via een levensgevaarlijke stamceltransplantatie genezen van hiv. Beiden zijn Amerikanen: een oudere man en -voor het eerst- een vrouw! In totaal zijn er nu een handvol hiv-patiënten met leukemie na stam celtherapie van het virus genezen. Hierbij wordt hun bloed vervangen door bloed van een donor die resistent is voor hiv. Deze gene zingsmethode is geen optie voor niet-terminaal zieken, omdat de overlijdenskans groot is. De 66-jarige man uit Californië is aanzienlijk ouder dan zijn genezen voorgangers. Hij leefde meer dan 30 jaar met hiv. De vrouw is een extra bijzonder geval. Bij haar werden voor het eerst geen stamcellen van een volwassen donor gebruikt, maar stamcellen uit navelstrengbloed. Hierbij komt de genetische over eenkomst tussen donor en patiënt minder nauw. Goed nieuws, want hierdoor komen meer mensen voor zo’n transplantatie in aanmerking. In Nederland is een database waar genetisch materiaal van de genezen mensen wordt opgeslagen. Dit materiaal is een belangrijke bron van informatie voor hiv-onderzoekers en zal vermoedelijk een grote bij - drage leveren aan een toekomstige gene zings methode voor iederéén. Jouw donatie maakt deze database mogelijk. De wereldwijde bestrijding van aids loopt vast. Volgens de nieuwste cijfers is er nauwelijks een afname te zien van het aantal nieuwe hiv-infecties en doden door aids. In maar liefst 45 landen nam, vooral dankzij de gevolgen van de corona-pandemie, het aantal nieuwe infecties toe. Deze toename komt vooral voor rekening van jonge vrouwen, kinderen en homomannen. Stand van zaken Vorig jaar kwamen er in totaal 1,5 miljoen mensen met hiv bij. In de regio Oost-Europa en CentraalAzië, met Rusland op kop, groeit de hiv-epidemie al jaren op een rij. Dit jaar opnieuw met 15%. Maar voor het eerst neemt ook het aantal hiv-infecties in Azië weer toe. In Oost- en Zuidelijk-Afrika, waar nog steeds de meeste mensen met hiv leven, is de afgelopen jaren enorme vooruitgang geboekt. Helaas is deze vooruitgang nu vertraagd. In West en Centraal Afrika neemt het aantal nieuwe hiv-infecties wel af. App een succes In Malawi overlijden jaarlijks bijna drieduizend jongeren aan aids. Onnodig, want met medicijnen onderdruk je het virus, kun je gezond blijven en draag je het niet over. Helaas zorgen vooroordelen en gebrek aan ondersteuning ervoor dat veel jongeren met hiv mentale problemen ondervinden en moeite hebben met het dagelijks innemen van hun pillen. Met jouw steun begonnen we in 2020 een pilotproject in twee districten om deze jongeren te helpen. We kozen voor een digitale oplossing: in samenwerking met de jongeren zelf maakten we een app met quizzen, animaties en video’s. Gezondheidswerkers beheren de app en signaleren welke jongeren er moeite mee hebben de pillen dagelijks in te nemen. Indien nodig worden er jongeren doorverwezen naar de hiv-kliniek of andere zorg. Daarnaast zijn steungroepen opgezet. Hiervoor trainden we jongeren met hiv om lotgenoten uit dezelfde leeftijdsgroep te ondersteunen. De aanpak is een groot succes! De afgelopen twee jaar hebben 40 gezondheidswerkers zo’n 4770 jongeren bereikt. Van de jongeren in het district Chikwawa die hun hiv-medicatie niet of onregelmatig innamen, doet 89% dat nu elke dag. In Mangochi zelfs 93%! Daarnaast gaven de jongeren aan dat ze nu veel meer kennis heb ben over hiv en daar door ook meer zelfvertrouwen hebben. Ze durven vaker vrienden en familie in vertrouwen te nemen. Het project wordt voort gezet en uitgebreid. Red ribbon 3 Minder geld De westerse donorlanden, met uitzondering van de Verenigde Staten, hebben hun bijdrage aan de aidsbestrijding in de laatste tien jaar verminderd met bijna 60%! En de landen waar de meeste mensen met hiv leven, moesten hun eigen budget voor hiv-bestrijding sinds 2020 noodgedwongen aan andere dingen besteden. Zo was er eerst geld nodig voor de bestrijding van corona, toen voor de economische crisis en nu voor de dreigende voedselcrisis als gevolg van de oorlog in Oekraïne. Uw steun is in deze moeilijke tijd dus extra belangrijk. Wij doen er alles aan om zoveel mogelijk mensen met hiv en aids te (blijven) helpen. Bron: UNAIDS
“Het doet pijn als je een lopend lijk genoemd wordt” “Ik kan als homoseksuele man niet zomaar een reguliere kliniek binnenlopen om een hiv-test te doen of medische hulp te krijgen”, zegt Silas (30) uit Kenia. “Als het personeel vermoedt dat ik homo ben, lezen ze verzen uit de Bijbel voor, jagen me weg of bellen de politie.” Mensen als Silas kunnen voor 14 jaar in de gevangenis belanden, want homoseksuele relaties en -seks zijn in Kenia bij wet verboden. In de Keniaanse samenleving rust hierdoor een enorm taboe op homoseksualiteit. Het laatste wat je als homoman dus wilt, is dat informatie over je seksuele voorkeur en hivstatus op straat komt te liggen. Dat gebeurt echter regelmatig. Silas: “In veel klinieken gaat het medische personeel zeer slordig met je persoonlijke gegevens om. Ze roddelen vaak openlijk over je. Zo kan je hiv-status makkelijk uitlekken. En als andere bezoekers horen over je geaardheid, loop je de kans om in elkaar te worden geslagen.” 4 Red ribbon Schuldig Silas kwam op zijn zeventiende erachter dat hij op mannen valt. “Ik zat in de tweede klas van de middelbare school en kreeg een seksuele relatie met mijn leraar. In het begin voelde ik me er vreemd en schuldig over. Maar op een gegeven moment begon ik te beseffen dat dit nou eenmaal mijn seksuele geaardheid was.” Leven als homoseksueel in Kenia is echter niet makkelijk. Silas ondervond dat aan den lijve. “Een vriend lokte me in een val. Hij liet andere vrienden met mij op straat afspreken en als groep sloegen ze me vervolgens in elkaar”, vertelt Silas. “Ik kon niet eens aangifte doen bij de politie, want dan zouden ze waarschijnlijk niet hen, maar míj arresteren.” Ziek In 2013 ontdekte Silas dat hij hiv heeft. “Ik voelde me ziek. Op aan - dringen van een vriend liet ik me testen op hiv, en ik bleek positief. Ik was er kapot van. Ik overwoog om een einde te maken aan mijn leven. Gelukkig heeft die vriend – die ook met hiv leeft – toen heel veel met me gepraat. Net zolang totdat ik FOTOGRAFIE:JEROEN VAN LOON TEKST: ANDREA DIJKSTRA.
in een sloppenwijk in de hoofdstad Nairobi. Zijn broer heeft er geen problemen mee dat hij homoseksueel is en gaat zelfs relaxed met Silas’ homovrienden om. “Maar ik vind het moeilijk om hem te vertellen dat ik ook nog eens met hiv leef. Daardoor durf ik niet thuis mijn medicatie te nemen. Die neem ik elke dag om negen uur ’s ochtends stiekem op mijn werk. Moet ik om die tijd lesgeven, dan ga ik met een smoesje even naar mijn kantoor om daar snel mijn medicijnen te nemen.” “ Via een gewone kliniek hiv-medicijnen krijgen is lastig” mijn status accepteerde.” Dat Silas naast zijn homoseksualiteit ook met hiv leeft, maakt het leven twee keer zo moeilijk voor hem. “Je wordt dubbel gestigmatiseerd. Zo riep een man, van wie ik dacht dat het een vriend was, naar anderen: ‘Blijf bij die vent uit de buurt. Het is een lopend lijk. Over twee jaar is hij dood.’ Zoiets doet waanzinnig veel pijn.” Geheim Op de middelbare school waar Silas tegenwoordig werkt als docent wiskunde en scheikunde, houdt hij het geheim dat hij homo is en met hiv leeft. “Ik ben veel te bang dat ze me zullen ontslaan.” Ook durft Silas niet tegen zijn jongere broer te vertellen dat hij met hiv leeft. De twee wonen samen in een kamer, Vriendelijk Dankzij jouw steun kan Silas voor zijn controles en vragen tegenwoordig terecht bij homovriendelijke klinieken. Daar werken artsen die wij opgeleid hebben om inclusieve hiv-zorg te verlenen. “Dat helpt enorm, want het is erg moeilijk om via een reguliere kliniek hiv-medicatie te krijgen. En ik ontmoet in de kliniek ook andere homo’s die leven met hiv. Ik voel me daardoor minder alleen.” Ook belt Silas regelmatig met een speciaal opgezette hulplijn. “Ik bel of sms de hulplijn als ik specifieke gezondheidsvragen heb. Ook leerde ik van de adviseurs van de hulplijn om gezonder te eten, wat voor mensen met hiv heel belangrijk is. Ik ben heel blij met deze hulp.” Red ribbon 5
“Dankzij mijn buddy zie ik het leven weer zitten” Veel vluchtelingen en migranten met hiv komen getraumatiseerd en beschaamd in Nederland aan. Ze raken in een isolement en weten de weg naar de juiste hulp niet te vinden. Daarom ondersteunen wij met jouw bijdrage organisaties als ShivA. Deze organisatie is gespecialiseerd in lotgenotensteun voor migranten. Ze koppelen nieuwkomers met hiv aan een getraind maatje met dezelfde achtergrond. En dat doet wonderen. Door het ontmoeten van gezonde, positieve mensen met hiv die op hem of haar lijken, realiseren de migranten zich dat een goed leven met hiv echt mogelijk is. Vervolgens worden ze vaak zelf weer rolmodellen voor anderen. Stress Chewe (50) is zeer positief over de steun. Als lesbisch activiste moest zij begin 2020 uit Zambia naar Nederland vluchten. Liako (44) uit Lesotho is haar buddy. Chewe: “In mijn thuisland moest ik mijn hiv verbergen, er is veel stigma. Ik had veel stress en voelde me depressief. Toen ik naar Nederland kwam, dacht ik dat ik hier de enige persoon met hiv was. Tot ik bij de dokter een brochure van ShivA zag. Ik heb meteen gebeld. Ik vond er een familie. Mensen die elkaar steunen en respecteren, ongeacht landsgrenzen, seksuele diversiteit, huidskleur of religie.” Liako vult aan: “Daar verbaasde ik me in het begin zó over: dan zat ik in een kamer vol mensen met hiv die dáárover praatten. Het is grappig: als je hiv hebt, ga je in Afrika niet naar de kliniek in je eigen dorp. Je gaat naar een kliniek in een naastgelegen dorp, zodat je geen bekenden tegen komt. Maar omdat iedereen dat doet, kom je vervolgens daar dus iedereen uit je dorp tegen. Maar praten erover doet niemand. Het zelfstigma is groot.” Chewe (rechts) in gesprek met buddy Liako. Doorvertellen Chewe: “Ik heb in Nederland veel geleerd over hiv. In Zambia word je niks uitgelegd. Ik nam mijn medicijnen wel, maar dacht dat ik evengoed snel dood zou gaan. Ik ben erg dankbaar voor Liako’s steun. Het is niet makkelijk ergens niet over te kunnen praten. Met Liako kon ik alles delen, en ik wist dat zij het niet zou doorvertellen. Dankzij haar weet mijn dochter inmiddels ook dat ik hiv heb. Zij is trots op me. Het geeft me een heel goed gevoel dat ik het nu ook met haar erover kan hebben.” Inmiddels wordt Chewe zelf opgeleid tot buddy (‘Positive Sister’) voor nieuwkomers. Aidsfonds strijdt tegen ongelijkheid, want iederéén heeft recht op goede voorlichting. Mede door jouw bijdrage zien ook vluchtelingen met hiv, zoals Chewe, de toekomst weer zonnig tegemoet. Bedankt! 6 Red ribbon FOTO: INGA MIELITZ
In the picture Door de oorlog in Oekraïne zijn veel hiv-klinieken verwoest of moeilijk bereikbaar geworden. Voor de 260.000 mensen met hiv in Oekraïne is dit levensbedreigend. Zij kunnen niet zonder hun dagelijkse hiv-medicijnen. De noodhulp die Aidsfonds biedt, is voor hen van levensbelang. Zo ook voor Maria (18). Haar huis is totaal verwoest door bommen. Ze kon nog net een paar pillen grijpen, maar de rest van haar hiv-medicatie is verbrand. Ze woont nu met haar familie in een schuilkelder. “Ik maak me nog steeds zorgen. Ik krijg nu medicijnen, maar wat als die opraken in magazijnen of ziekenhuizen? Dan hangt mijn leven aan een zijden draadje.” FOTOGRAFIE: SERHII KOLESNIKOV
ongelijke behandeling is de enige behandeling die Julia krijgt. Julia woont in Oeganda en heeft hiv. Maar ze krijgt niet de levensreddende zorg die ze nodig heeft. En Julia is niet de enige. Wereldwijd worden nog altijd miljoenen mensen met hiv uitgesloten van onmisbare zorg en medicatie. Volwassenen én kinderen. Puur om wie ze zijn, waar ze wonen of van wie ze houden. Dankzij jouw hulp verzekert Aidsfonds mensen als Julia van zorg. stop aids. uit liefde voor alle liefdes.
1 Online Touch