Monitor Discriminatie 2024 Regio Amsterdam MONITOR DISCRIMINATIE 2024 REGIO AMSTERDAM HET JAAR 2024 DE CIJFERS DE ANALYSE CASUS
HET JAAR 2024 In 2024 gingen alle Antidiscriminatievoorzieningen (ADV’s) verder onder dezelfde naam, waren er veel meldingen over uitspraken en gedragingen van politici en tv-persoonlijkheden en zijn de meldingen van ervaren discriminatie meer dan verdubbeld. Meldpunt Discriminatie Regio Amsterdam (MDRA) ging begin 2024 verder onder de naam Discriminatie. nl Regio Amsterdam (DRA). Doordat alle ADV’s in Nederland nu onder dezelfde naam werken met één website en één telefoonnummer is het duidelijker en toegankelijker waar de melder terecht kan met een discriminatie ervaring en wat ADV’s kunnen doen. In de Regio Amsterdam werden er 862 meldingen gedaan in 2023 en 2025 meldingen in 2024. Een behoorlijke stijging die de werkdruk voor onze Consulenten Discriminatiezaken flink heeft doen toenemen. Meer zichtbaarheid en vindbaarheid was een belangrijk speerpunt voor het jaar 2024. Gezien de grote stijging qua meldingen kunnen we stellen dat dit gelukt is. We hebben veel mensen ontmoet en gesproken en hebben hen kunnen vertellen over onze organisatie en het belangrijke werk dat wij in de Regio Amsterdam doen. Onze zichtbaarheid hebben we mede kunnen vergroten door een bijdrage te leveren aan bijeenkomsten, evenementen, conferenties en panelgesprekken. Voorbeelden hiervan zijn: Amstelveen Connect, het Diemer Festijn, Alle Kleuren Oost, de Keti Koti herdenkingen in Amsterdam en Diemen. Maar ook bijeenkomsten in alle stadsdelen van Amsterdam met als onderwerp veiligheid voor de LHBTIQ+ community. We hebben meegedacht over gerichte oplossingen en in samenwerking
Het aantal meldingen bij DRA is meer dan verdubbeld. De cijfers van Politie en het College voor de Rechten van de Mens bleven nagenoeg gelijk. Wij doen niets zonder toestemming van de melder, de melder staat altijd centraal. Anoniem melden en een melding voor een ander doen kan altijd. met de gemeente Amsterdam ontwikkelden we samen met de politie en andere samenwerkingspartners een handelingskader voor LHBTIQ+ geweldsincidenten. Voor de ambtenaren van de gemeente Amsterdam zijn wij sinds eind 2023 het externe meldpunt om discriminatie en ongewenst gedrag te melden. Het gaat hier met name over pesten, uitsluiting en ongelijke behandeling die ambtenaren op de werkvloer ervaren. Als extern meldpunt begeleiden en coachen we de melders hoe hiermee om te gaan en hoe dit opgepakt en aangekaart kan worden. In dit kader hebben we samen met Bureau Integriteit en de Vertrouwenspersonen van de gemeente Amsterdam een kennismakingsronde gedaan langs verschillende stadsdelen om ambtenaren te informeren welke partij van betekenis kan zijn voor de melder. In Weesp en Amstelveen zijn inloopspreekuren geopend waar inwoners op een laagdrempelige manier dicht bij hun huis terecht kunnen voor informatie, advies en het doen van een melding. Op verschillende scholen in het voortgezet onderwijs hebben we trainingen gegeven aan leerlingen en docenten over onder andere discriminatie in het algemeen, stagediscriminatie en discriminatie op de werkvloer. Melden helpt! HET JAAR 2024 DE CIJFERS DE ANALYSE CASUS
DE CIJFERS DISCRIMINATIE.NL REGIO AMSTERDAM Totaal meldingen: 2.025 Download hier alle cijfers 1.281 keer vijandige bejegening TOP 5 Discriminatiegrond ADV’s 1 Herkomst, huidskleur 1.016 2 Godsdienst 385 3 Seksuele gerichtheid 342 4 Geslacht 251 5 Niet-wettelijke gronden 148 Herkomst, huidskleur Godsdienst Seksuele gerichtheid Herkomst, huidskleur +134% Godsdienst +458% Seksuele gerichtheid +307% +134% +458% +307% TOP 5 Discriminatieterrein ADV’s 1 Arbeidsmarkt 421 2 Publieke/politieke opinie 391 3 Openbare ruimte 304 4 Collectieve voorzieningen 198 5 Commerciële dienstverlening 158 Publieke/politieke opinie +903% Arbeidsmarkt +148% Openbare ruimte Arbeidsmarkt +148% Publieke/politieke opinie +903% Openbare ruimte +195% +195%
Download hier alle cijfers POLITIE Totaal incidenten: 1.165 COLLEGE Verzoeken om een oordeel: 78 778 keer uitlating TOP 5 Discriminatiegrond Politie 1 Herkomst, huidskleur 497 2 Seksuele gerichtheid 367 3 Antisemitisme 171 4 Onbekend/overig 56 5 Godsdienst 46 Godsdienst Geslacht Antisemitisme Godsdienst +18% Geslacht -57% Antisemitisme -1% +18% -57% -1% Stijging of daling Hiermee wordt bedoeld een stijging of daling van het aantal discriminatiemeldingen van het jaar ervoor (2023). Stijging of daling Hiermee wordt bedoeld een stijging of daling van het aantal discriminatie-meldingen van het jaar ervoor (2023). VERVOLG HET JAAR 2024 DE CIJFERS DE ANALYSE CASUS
Download hier alle cijfers DE CIJFERS Download hier alle cijfers 1 Aalsmeer A 19 B 4 C 17 en 2 Amstelveen A 97 B 41 C 60en 3 Amsterdam A 1.731 B 1.164 C 1.056 en 4 Diemen A 29 B 10 C 11 en 5 Ouder-Amstel A 6 B 4 C 7 en 6 Stadsgebied Driemond-Weesp A 22 B 8 C 14 en 7 Uithoorn A 7 B 3 C 14 e 2 1 7 A Meldingen door inwoner van de Regio Amsterdam B Meldingen over voorval in de Regio Amsterdam C Geregistreerde discriminatie-incidenten bij de politie
LANDELIJKE CIJFERS www.discriminatie.nl MEER INFORMATIE regioamsterdam@discriminatie.nl www.discriminatie.nl/amsterdam www.politie.nl 3 4 6 5 HET JAAR 2024 DE CIJFERS DE ANALYSE CASUS
DE ANALYSE ALGEMEEN Cijfers over ervaren discriminatie zijn een belangrijke informatiebron. De cijfers laten zien welk type incidenten regelmatig voorkomen, op welke terreinen en manieren er gediscrimineerd wordt, en op basis van welke gronden. Cijfers Regio Amsterdam Het aantal meldingen bij DRA is meer dan verdubbeld, van 862 in 2023 naar 2.025 in 2024. De cijfers van de politie en het College voor de Rechten van de Mens bleven nagenoeg gelijk. Er kan een melding over discriminatie worden gemaakt die gaat over een persoonlijk voorval, maar het kan ook gaan over een (landelijke) gebeurtenis/incident of uitspraken van een (publiek) persoon of politicus. Opvallend in 2024 Begin 2024 werd door toenmalig minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties Hugo de Jonge de nieuwe naam Discriminatie.nl gelanceerd. Dat juist hij de nieuwe naam lanceerde, vonden veel mensen storend. Tijdens de covidpandemie kregen veel mensen te maken met uitsluiting en voelden ze druk zich te laten vaccineren voor een coronatoegangsbewijs. Hierover kwamen 84 meldingen binnen. Johan en X Johan Derksen hield in het voorjaar de gemoederen bezig door te stellen dat kamerlid De Hoop, geen echte Fries is omdat hij van kleur is (106). Over Mona Keijzer kwamen 30 meldingen binnen. Zij deed tijdens een talkshow discriminerende uitspraken over moslims. 83 meldingen gingen over Ongehoord Nederland die in een vacaturetekst aangaven alleen een man of vrouw te willen en geen X.
Eenzijdige berichtgeving kan leiden tot angstgevoelens in de samenleving, deze gevoelens kunnen bijdragen aan polarisatie. Dit zien wij terug in de meldingen. PRIDE & RITA In de zomer van 2024 rondom PRIDE Amsterdam is RITA (Report It Always) geïntroduceerd. Een laagdrempelig meldplatform door en voor de queer community. Wij ontvingen via RITA 297 meldingen. Maccabi-supporters In november werden er 24 meldingen gedaan over uitingen die Maccabi-supporters in Amsterdam deden voorafgaand en na een voetbalwedstrijd. Over eenzijdige berichtgeving in de media werden 72 meldingen gedaan van moslimdiscriminatie. Er waren 8 meldingen over antisemitisme die rond dezelfde tijd binnenkwamen. Motie Becker De meeste meldingen gingen over de motie van kamerlid Becker die gegevens wilde bijhouden over culturele en religieuze normen en waarden van Nederlanders met een migratieachtergrond. Deze motie leidde tot grote verontwaardiging en veel mensen deden hier melding van (188). RITA Geef je jouw melding door aan RITA dan komt deze bij ons terecht en nemen wij contact met jou op en kijken we samen hoe we jou kunnen helpen. RITA werd in 2024 een groot succes en er wordt gewerkt aan een landelijke uitrol. VERVOLG HET JAAR 2024 DE CIJFERS DE ANALYSE CASUS
DE ANALYSE GRONDEN Meldingen bij ADV’s en bij het College voor de Rechten van de Mens worden geregistreerd op discriminatiegronden genoemd in de Algemene Wet Gelijke Behandeling. Bij de politie worden meldingen geregistreerd op basis van het Strafrecht. Daling handicap Qua discriminatiegronden zijn er vooral stijgingen te zien, behalve op de grond handicap/chronische ziekte (van 91 naar 84). Het verschil lijkt niet groot, maar gezien alle meldingen zo zijn gestegen, valt het op dat er minder meldingen op deze grond zijn binnengekomen. Mogelijk heeft het te maken met de grote diversiteit in problematiek die deze doelgroep ondervindt. Ook kan deze doelgroep te maken krijgen met bureaucreatie. Denk aan aanpassingen om deel te kunnen nemen aan het dagelijks leven of werk en dat er dan weinig tijd en energie overblijft om ook nog een melding van discriminatie te doen. Dit terwijl een ADV hierbij goede ondersteuning kan bieden. Structureel contact met belangenorganisaties ontbreekt op het moment ook. Dit opnieuw opstarten en daarbij de meldingen op deze grond vergroten is een speerpunt voor 2025. Herkomst blijft stijgen Zoals altijd is herkomst/huidskleur de grond waarop de meeste meldingen zijn gedaan. Er is een stijging van 434 naar 1.016. AntiZwart racisme is ook gestegen van 104 naar 195. Anti-Aziatisch racisme steeg van 26 naar 29 meldingen. Stijging door RITA De grond geslacht is gestegen van 95 naar 251 meldingen. Dit kan verklaard worden door de meldingen die via RITA zijn binnengekomen
De verharding in de maatschappij is duidelijk terug te zien in de meldingen. Er is vaker sprake van geweld en bedreiging. (65) en de meldingen over de vacaturetekst van Ongehoord Nederland waarbij het vooral ging over de subcategorie ‘nonbinair’. Binnen de grond geslacht kan er gekozen worden voor: intersekse conditie, man, vrouw, transpersoon, anders en non-binair. Over discriminatie van transpersonen zijn 30 meldingen binnen gekomen (vorig jaar 29). De grond seksuele geaardheid is gestegen van 84 naar 342, mede door de RITA meldingen (229). Bij de politie zijn de meldingen over geslacht juist flink gedaald, van 21 in 2023 naar 9 in 2024. Moslimdiscriminatie Godsdienst is bij de politie gestegen van 39 in 2023 naar 46 in 2024. De politie registreert moslimdiscriminatie niet apart zoals ADV’s dat wel doen. De meldingen over godsdienst zijn bij ons gestegen van 69 naar 385. Specifiek moslimdiscriminatie is gestegen van 55 meldingen naar 169 meldingen. Discriminatie is een complex fenomeen waarbij personen gediscrimineerd kunnen worden op meer dan één grond. Dit heet ‘meervoudige discriminatie’. Melders kunnen dus door meerdere vormen van discriminatie tegelijk worden geraakt. VERVOLG HET JAAR 2024 DE CIJFERS DE ANALYSE CASUS
DE ANALYSE TERREINEN EN WIJZE Meldingen worden geregistreerd op discriminatieterreinen benoemd in de Algemene Wet Gelijke Behandeling. De politiecijfers gaan niet over terreinen maar over de wijze van discriminatie, wat ook geregistreerd wordt door de ADV’s. Daling onderwijs Opvallend is dat gezien de explosieve stijging van de meldingen, de meldingen op het terrein onderwijs gedaald zijn. Het gaat hierbij over 65 meldingen in 2023, naar 52 meldingen in 2024. Mogelijk heeft dit te maken met het feit dat veel scholieren/ studenten (en daarbij hun ouders) niet op de hoogte zijn dat ze meldingen kunnen doen over bijvoorbeeld stagediscriminatie of onder advisering in het basisonderwijs, maar ook over incidenten waarbij leerlingen of studenten elkaar discrimineren. Mogelijk zullen ouders van kinderen op de basisschool eerder andere routes bewandelen, bijvoorbeeld via de leerplichtambtenaar of de onderwijsinspectie. Om meldingen op het terrein onderwijs te bevorderen en toegankelijker te maken, wordt er landelijk binnen Discriminatie.nl een kindvriendelijk meldpunt opgericht. Dit moet medio 2025 in werking treden. Consulenten worden hiervoor opgeleid en er komt onder andere een speciaal meldformulier. Zoals altijd zijn de meldingen op het terrein ‘arbeid’ hoog (van 170 naar 421), maar nog niet zo hoog als het terrein ‘publieke/politieke opinie. Hierbij is een stijging te zien van 39 naar 319. De uitspraken van bijvoorbeeld Mona Keijzer vallen onder dit terrein.
Verontrustend te zien dat slachtoffers waarover melding wordt gedaan (meestal door ouders en/of verzorgers) op grond van onderwijs, steeds jonger zijn. Stijging horeca Op het terrein horeca zijn de meldingen gestegen van 48 naar 102. Van deze meldingen hebben er 14 te maken met het deurbeleid van bijvoorbeeld clubs. Wijze van discriminatie Als we kijken naar de wijze van discriminatie in de politiecijfers valt op dat bedreiging is gestegen van 134 naar 148 meldingen. Uitlatingen zijn gestegen van 724 naar 778, maar geweld in combinatie met uitlating is gedaald van 152 naar 117. De meldingen over bedreigingen bij DRA zijn flink gestegen van 96 vorig jaar naar 208 dit jaar. Opvallend is dat bedreiging vaak voorkomt met de gronden seksuele geaardheid en moslim discriminatie. Verder zijn omstreden behandeling (van 447 naar 978) en vijandige bejegening (van 268 naar 1281) gestegen. Omstreden behandeling gaat vooral over de toepassing of uitwerking van regels of het uitsluiten van dienst/voorziening/ betrekking. Vijandige bejegening gaat meestal over beledigen/ pesten/kwaadspreken en stigmatiseren/stereotyperen. Het aantal meldingen is niet representatief voor de werkelijk omvang van discriminatie. Meldingen zijn het topje van de ijsberg: slechts drie procent van de mensen die discriminatie meemaken meldt dit. De geregistreerde meldingen geven een indicatie van terugkerende patronen en inzicht in de complexiteit van meldingen. HET JAAR 2024 DE CIJFERS DE ANALYSE CASUS
CASUS Niet voeren, fotograferen verboden Melder loopt naar zijn werkplek en ziet dat er een poster is opgeplakt waarop staat: ‘Niet voeren, fotograferen verboden’, zoals je ook in een dierentuin ziet. Melder schrikt hier heel erg van. Eerder heeft een witte collega ‘dierengeluiden’ naar een collega van kleur gemaakt, het blijkt dat diezelfde collega nu ook achter deze actie zit. Melder kaart aan dat de poster discriminerend en beledigend is naar hem en zijn collega’s van kleur en hij noemt ook het voorval uit het verleden. De leidinggevende wil het eerdere voorval niet meenemen, omdat hij toen nog niet in deze positie was. De leidinggevende spreekt de dader wel aan. De dader zegt dat de poster ‘een grapje was’ en dat dit niet de bedoeling was. De leidinggevende neemt dit aan en laat de dader excuses aanbieden aan alle collega’s voor de grap, niet voor de discriminatie. Er wordt verder niets met de discriminatieklacht gedaan. Melder geeft niet op en na meerdere interne procedures die niet tot een resultaat hebben geleid, klopt hij aan bij DRA. Een Consulent Discriminatiezaken coacht melder op de achtergrond en leest mee met stukken. Er volgen meerdere gesprekken binnen de organisatie waarbij de consulent de melder ondersteunt. Uiteindelijk wordt door de organisatie erkend dat er sprake is geweest van discriminatie en dat hier niet passend op is gereageerd. Hiervoor worden excuses gemaakt. Melder heeft een lange adem en veel doorzettingsvermogen nodig gehad, want het heeft ongeveer anderhalf jaar geduurd om dit voor elkaar te krijgen.
Melder: ‘Ik heb zojuist de vragenlijst ingevuld en een dikke 10/10 gegeven. Ik ben zeer tevreden met de hele service en het feit dat jullie er zijn.’ Meld het wél! Bekogeld en uitgescholden Een stel loopt richting de pont aan het IJ. Een groep jonge vrouwen die hen passeert gooit een waterfles in de richting van de mannen en raakt een van hen tegen zijn knie. De man geeft aan dat het zeer opgepast is. Een jongeman op een fiets bemoeit zich ermee en intimideert het stel, hij duwt zelfs een van hen en roept “k-homo”. Het stel doet aangifte van dit incident en gelukkig zijn er camerabeelden. Maar daarna hoort het stel niets meer. DRA maakt gebruik van haar contactpersoon binnen de politie om navraag te doen en de voortgang te bewaken. Het blijkt dat de verdachte voor moet komen. In de aanloop naar de zitting bij de Rechtbank geeft DRA advies aan het stel, onder andere over de emotionele impact van een nieuwe confrontatie met de dader. De dader wordt door de rechtbank veroordeeld tot een maand onvoorwaardelijke celstraf. HET JAAR 2024 DE CIJFERS DE ANALYSE CASUS
COLOFON Monitor Discriminatie 2024 Regio Amsterdam Tekst en cijfers: Debbie Koekkoek Portretten: Discriminatie.nl Vormgeving: Go Puck UITGAVE April 2025 Deze monitor is een uitgave van Discriminatie.nl Regio Amsterdam en politie-eenheid Amsterdam die hierin hun cijfers op eenheidsniveau publiceren. De Nationale Politie en het College voor de Rechten van de Mens hebben voor deze uitgave gegevens beschikbaar gesteld. www.discriminatie.nl/amsterdam HET JAAR 2024 DE CIJFERS DE ANALYSE CASUS
1 Online Touch