n BINNENLANDS BESTUUR - WEEK 04 | 2022 ACHTERGROND 17 ‘ Op dit moment hebben we enkele tientallen klanten beperkingen opgelegd’ Hoogspanningsmasten bij Steigereiland, Amsterdam-Oost van een kantoorgebouw of fabriek eerst een bouwvergunning aan te vragen. De aanvraag voor stroom volgt later een keertje. Die tijd lijkt voorbij. ‘Op een aantal plekken zijn bedrijven al begonnen met de bouw en moeten we ze teleurstellen omdat de capaciteit op is’, vertelt Van Engelen. Voor bedrijven, scholen en gezondheidsinstellingen die zich in Amsterdam willen vestigen is een aansluiting op het elektriciteitsnet niet meer vanzelfsprekend. Het elektriciteitsnet is zó vol dat in een groot deel van Amsterdam grootverbruikers op een wachtlijst bij netbeheerder Liander belanden. Om het precies te zeggen: Liander sluit nieuwe klanten nog wel aan, maar legt ze vervolgens een beperking op voor het gebruik. Er wordt een kabel getrokken, maar er gaat vooralsnog geen stroom door. ‘Op dit moment hebben we enkele tientallen klanten beperkingen opgelegd. Daar komen iedere week nieuwe klanten bij’, laat regiomanager Paul van Engelen van Liander weten. Tot nu toe is het normaal om bij de bouw ‘Ja, bedrijven schrikken daar enorm van. Die gaan dan op zoek; misschien kunnen ze een aggregaat gebruiken of de bouw uitstellen.’ Daan Schut, chief transition officer van moederbedrijf Alliander, waarschuwt op liander.nl: ‘De vraag naar elektriciteit in Amsterdam is snel extreem hard gestegen. Het elektriciteitsnet in vrijwel de hele stad heeft bijna of helemaal zijn maximale capaciteit bereikt.’ Voor een groot deel van de elektriciteitsstations in de hoofdstad is congestie afgekondigd: onderzoek moet duidelijk maken of er met kunst- en vliegwerk toch nog aansluitingen mogelijk zijn. Voorlopig kunnen grootverbruikers dus niet aansluiten. Die krapte kan er flink inhakken. De gemeente wil alleen al in congestiegebied Amsterdam-Noord komende jaren 25.000 woningen laten bouwen. Wat is een woonwijk zonder winkels, scholen en maatschappelijke voorzieningen, vraagt wethouder energietransitie en RO Marieke van Doorninck (GroenLinks) zich af. Liander heeft aangegeven grootverbruikers in het te ontwikkelen Buiksloterham niet te kunnen aansluiten. Van Doorninck: ‘Met alleen woningen bouwen kan de gebiedsontwikkeling geen doorgang vinden.’ En bedrijven die denken neer te strijken in de haven van Amsterdam, vrezen naar elders te moeten uitwijken. Althans, ‘dat soort geluiden horen we’, zegt Dorine Bosman, chief investment officer van Port of Amsterdam (POA). TRANSFORMATORHUISJES Om tegemoet te komen aan de groeiende stroomvraag investeert Liander komende vijf jaar 1 miljard euro in het Amsterdamse netwerk. Er komen zeventien nieuwe verdeelstations bij en elf bestaande stations worden uitgebreid. Tot 2030 moet er in Amsterdam ruimte gevonden worden om duizend transformatorhuisjes bij te plaatsen, en de schop gaat in de grond om kilometers elektriciteitskabel te trekken. Ook TenneT, verantwoordelijk voor het bovenliggende hoogspanningsnet, moet fors investeren. De stroom van Amsterdam wordt immers van elders aangevoerd. Regiomanager Van Engelen verwacht dat in 2027 de grootste problemen voor Amsterdam zijn opgelost. Kan het dus zo zijn dat een nieuw bedrijf de lift en airco nog vijf jaar op een aggregaat moet laten draaien? ‘In het ergste geval zou dat zo kunnen zijn, ja.’ De investering van 1 miljard euro is niet meer dan een tussenstap. De energievraag zal flink blijven doorgroeien. Uit een themastudie van vorig jaar blijkt dat de belasting van het elektriciteitsnet tussen 2019 en 2050 3 tot 4,5 keer zo groot wordt. Dat komt door restaurants die hun gasfornuis inruilen voor een inductieplaat en particulieren die steeds vaker elektrische auto’s aanschaffen. Maar ook grote bedrijven die willen elektrificeren, zoals busmaatschappijen die laadstations bouwen. En dan zijn er de datacenters, die de regio Amsterdam als hotspot zien. Een gemiddeld datacenter heeft de stroomconsumptie van een kleine stad. Vorig jaar was de groei al goed te zien. De grootverbruikersklanten die zich in 2021 bij Liander meldden, vroegen opeens vier keer zo veel stroom als in de jaren daarvoor. Alles bij elkaar opgeteld kunnen die ontwikkelingen flink wat zand in de motor van de energietransitie gooien. ‘Grote bedrijven in de haven die de stap van fossiel af naar elektrificering willen zetten, zouden kunnen zeggen: zolang die congestie er nog is, nemen we die stap niet. Terwijl ze er wel klaar voor zijn’, vreest wethouder Van Doorninck. ‘Dat zou vreselijk zijn. Dat zijn de voorlopers die je juist zou willen ondersteunen.’ HAMSTEREN Wat niet helpt, is dat het praten over krapte op het stroomnet werkt als een selffulfilling prophecy. ‘We zien dat er bedrijven zijn die veel meer capaciteit contracteren dan ze daadwerkelijk nodig hebben’, zegt Alliander-CTO Schut. Van Engelen licht toe wat er in Amsterdam gebeurde: ‘We hebben voor de zomer, in juni, op twee plekken congestie moeten afkondigen: in Amsterdam-Noord en in het Havengebied. Vervolgens zagen we klanten steeds meer en steeds vroeger vermogen vragen.’ Hij snapt waarom bedrijven
18 Online Touch Home