BINNENLANDS BESTUUR - WEEK 04 | 2022 18 ACHTERGROND RUIMTE dat doen. ‘Vroeger kon je contract gewoon meegroeien met je verbruik. Klanten konden het contract tussentijds ophogen. Maar door congestie is dat ophogen niet meer mogelijk. Dus vragen ze in het begin meer aan om zeker te weten dat ze genoeg hebben.’ Of hier sprake is van hamsteren, vindt de regiomanager lastig te zeggen. ‘Klanten weten vaak niet precies hoeveel elektriciteit ze nodig hebben. Als ze een kantoorpand hebben met airco’s, liften en noem maar op, dan is heel moeilijk te bepalen wat de totale gelijktijdige belasting van die aansluiting wordt. We zien dat klanten aan de veilige kant gaan zitten.’ Van Doorninck rept van ‘strategische aanvragen’ door bedrijven. ‘Dat ze meer aanvragen dan ze daadwerkelijk nodig hebben, omdat ze denken: als er straks congestie komt, wil ik dat vóór zijn.’ De wethouder heeft het van bedrijven zelf gehoord. ‘Ik neem het bedrijven niet kwalijk dat ze een maximale aanvraag doen. Wat we graag zouden willen is dat je met bedrijven kunt kijken: hoe kun je ervoor zorgen dat je die zekerheid wel hebt, maar niet per definitie die maximale aanvraag doet?’ Het is een van de vragen die op het bordje liggen van een taskforce die voor verlichting op het Amsterdamse stroomnet moet zorgen. Afgelopen december kwamen Van Doorninck en vertegenwoordigers van Liander, TenneT en POA (het voormalige Havenbedrijf) voor het eerst bij elkaar. De gemeente zit tegen wil en dank in de tasforce die de congestie moet bestrijden. ‘Het is niet onze verantwoordelijkheid, maar we plukken er wel de wrange vruchten van’, zegt de wethouder. Voor Liander biedt de taskforce vooral uitzicht op een snellere aanleg van verdeelstations. Van Engelen: ‘Door kortere lijnen te organiseren, denken we die besluitvorming te kunnen versnellen.’ Versnellen is hard nodig, legt hij uit. Bedrijven vrezen dat ze naar elders moeten uitwijken ‘Daarvoor is het nodig dat we voldoende fysieke ruimte krijgen van het bevoegd gezag om onze verdeelstations te bouwen. Het bouwen van een onderstation duurt vier tot zeven jaar, waarvan de bouwtijd maar twee jaar is.’ Een locatie vinden en het vergunning- en inspraakproces doorlopen vraagt de meeste tijd. ‘Dat gaat een stuk sneller als je met z’n allen aan tafel zit.’ Van Engelen schat dat Liander door een goede afstemming in de taskforce 20 procent af kan snoepen van de tijd die het nu kost. AFSTEMMEN De taskforce gaat ook kijken of ze vraag en aanbod beter op elkaar kunnen afstemmen. Het scheelt een slok op een borrel of grootverbruikers allemaal tegelijkertijd pieken in hun elektriciteitsverbruik of dat die pieken zijn uitgesmeerd over een etmaal. Daarvoor is het belangrijk dat bedrijven meedoen. ‘Daarom ben ik blij dat in onze taskforce ook het havenbedrijf zit’, zegt Van Doorninck. ‘Daar zitten natuurlijk veel grootverbruikers en het havenbedrijf heeft daar een belangrijke rol in.’ Ze hoopt dat bedrijven aan elkaar stroom kunnen leveren ‘zodat je dat hele net niet meer nodig hebt’. Bosman van Port of Amsterdam heeft nog geen bedrijven aangesproken op een eerlijkere verdeling van de beschikbare stroom. ‘Dat kan niet. Liander is degene die de stroom verdeelt’, zegt ze. Ter inspiratie kijkt ze met een schuin oog naar Schiphol. ‘Die doen nu een pilot waarbij een paar bedrijven die bij hetzelfde onderstation zitten, zich hebben verenigd om het gebruik AMERSFOORT WIL LANDELIJK PLAN VOOR STROOMNET Den Haag treuzelt te zeer bij de energietransitie. Daarom wil Amersfoort dat minister Rob Jetten voor Klimaat en Energie binnen een half jaar een plan klaar heeft om de problemen met het overvolle elektriciteitsnet aan te pakken. Een motie daartoe is op de laatste VNG-ledenvergadering unaniem aangenomen. Netbeheerders zijn nu met handen en voeten gebonden aan regels die de energietransitie in de weg staan, stelt de Amersfoortse wethouder van energietransitie Astrid Janssen (GroenLinks). Zo mogen ze stroom niet tussentijds opslaan en aanvragen voor aansluitingen niet prioriteren. Maatschappelijk gewenste projecten komen daardoor niet van de grond. ‘We hebben hier in Amersfoort een project met een windmolen. De vraag is: krijg je de businesscase rond als je weet dat je een paar jaar op een wachtlijst staat?’ Ook wil Janssen dat de SDE niet vervalt terwijl duurzame-energieprojecten in de wachtkamer zitten voor een aansluiting op het elektriciteitsnet. ‘We constateren dat het draagvlak wegvloeit, dat de energietransitie vertraagt. Pas de regels aan, zodat je meer vaart maakt’, roept ze op. ‘Gemeenten hebben politiek hun nek uitgestoken met het opstellen van de RES. En nu hebben we ineens een technisch probleem: regels die de oplossing beperken. Die beperkingen kun je wegnemen.’ op elkaar af te stemmen en zo samen de netcapaciteit beter te benutten. In dat soort oplossingen zijn wij ook zeker geïnteresseerd.’ Er is wel al een Shared Energy Platform (SEP) waar bedrijven elektriciteit kunnen uitwisselen, maar de afspraken met de bedrijven moeten nog worden gemaakt. Van Engelen mikt op meer mogelijkheden voor congestiemanagement. In geval van congestie kijkt Liander nu per dag of er klanten zijn die hun energieverbruik kunnen aanpassen. Dat blijkt lastig. ‘Een supermarkt kan niet zeggen: morgen gebruik ik de helft van de elektriciteit. Tot nu toe levert dat dus nog niks op.’ Dit jaar zal de Autoriteit Consument en Markt, op verzoek van de netbeheerders, nieuwe congestieregels vaststellen. Die bieden mogelijkheden om langetermijncontracten of bilaterale afspraken te maken om congestie aan te pakken. ‘Bedrijven die op momenten dat het net het zwaarst belast is, kunnen dan minder energie gebruiken of juist energie leveren aan warmtekrachtkoppeling of andere lokale opwek.’ De gemeente Amsterdam hoopt dat de taskforce helpt een streep te zetten door de landelijke regel die bepaalt dat netbeheerders aanvragers moet aansluiten volgens ‘wie het eerst komt, het eerst maalt’. ‘Eigenlijk moet je kijken of maatschappelijke implicaties een rol spelen’, vindt Van Doorninck. Zo zou een school voorrang moeten krijgen op een casino. ‘Dat we dan kunnen zeggen: we vinden het maatschappelijk belang van de aanvraag van die school groter. Het casino moet dan maar even wachten. Wettelijk kan dat niet.’ De gemeente Amsterdam en Liander hebben het ministerie gevraagd de regels hiervoor aan te passen. Rest de vraag of Liander die krapte op het net niet eerder had kunnen zien aankomen. ‘Enerzijds hebben we het zien aankomen; daarom zijn we ook heel intensief gaan samenwerken met de gemeente’, reageert Van Engelen. ‘Alleen, de ontwikkelingen zijn sneller gegaan dan we in onze studies zagen gebeuren. Dat heeft ertoe geleid dat de plannen die we hadden niet overal op tijd zijn.’ En laten we wel wezen, schiet de Liander-voorlichter hem te hulp, ‘het klimaatakkoord is pas ruim drie jaar oud. Met doorlooptijden van zeven, acht jaar voor netuitbreiding is het logisch dat we nu niet klaar zijn.’
19 Online Touch Home