BINNENLANDS BESTUUR - WEEK 28 | 2020 10 INTERVIEW RENS VLIEGENTHART DOOR: MARTIJN DELAERE FOTO: SAKE RIJPKEMA Volgens Van Dale stelt een hype weinig voor, maar daarmee hoef je bij hoogleraar Rens Vliegenthart niet aan te komen. De hype mag een slechte naam hebben, hij vaagt wel zomaar andere berichtgeving en maatschappelijke discussie van het (media)toneel weg. HOOGLERAAR MEDIA EN SAMENLEVING VLIEGENTHART: ‘CORONA IS OOK EEN HYPE’ heid van de hype die ze creëren, wordt vergroot door conflicten en duidelijke vooren tegenstanders, aldus Vliegenthart. Een hype hier, een rel daar, dit of dat is trending – het gaat maar door en wat hebben ze om het lijf? Alleen al die vermoeiende mediahypes. ‘Als ik over een mediahype moet praten, dan is het eigenlijk altijd midden in die hype’, zegt hoogleraar media en samenleving aan de Universiteit van Amsterdam Rens Vliegenthart (40). Vanmiddag staat bij wijze van spreken Radio1 weer op de stoep. ‘“Kan je effe wat zeggen over Black Lives Matter”, vragen ze dan. Als de pepernoten bij de Albert Heijn liggen, moet ik iets zeggen over zwarte piet. Het gaat dan altijd heel erg over de directe discussie en het relletje dat daar dan op dat moment omheen speelt. Dat is op een bepaalde manier zo … hyperig’, zegt de UvA-hoogleraar in zijn tot kantoor omgebouwde tuinhuisje in Hilversum, op een kwartiertje fietsen van het Mediapark. Het nieuws is sneller geworden en alom tegenwoordig, en dus is het niet vreemd dat we met hypes om de oren worden geslagen, meent de Amsterdamse hoogleraar. ‘Nog even los van de sociale media is het medialandschap de laatste twintig jaar radicaal veranderd. Iedereen zit er bovenop als er iets gebeurt. Er wordt meteen over geschreven en er verschijnen meteen beelden, waardoor het nieuws sneller gaat en groter lijkt. Maar de dynamiek is niet veranderd. Je ziet nog steeds dat journalisten elkaar scherp in de gaten houden en bang zijn om iets te missen en op een bepaalde manier rapporteren.’ De nieuwswaardig‘Black Lives Matter is daarvan een prachtig voorbeeld. Je hebt de ene kant en je hebt de andere kant – iedere kant heeft zijn boegbeelden. Akwasi tegenover Derksen, zal ik maar zeggen.’ VAN DALE Een hype is volgens Van Dale ‘iets nieuws dat tijdelijk sterk de aandacht trekt, maar weinig voorstelt’. ‘Van Dale kan er ook wel eens naast zitten’, lacht hoogleraar Vliegenthart. ‘Een hype kan juist heel veel voorstellen. Je kunt misschien nog zeggen dat de hype rond Johan Derksen en Veronica Inside weinig voorstelt, of in ieder geval net als zwarte piet een hype is binnen het bredere racismedebat, maar je kunt níet zeggen dat Black Lives Matter weinig voorstelt. Er is écht iets aan de hand en je hoort maar weinig mensen die dat niet vinden. Als er geen filmpje was opgedoken van George Floyd die door een agent in Minneapolis wordt vermoord, dan was er wel een ander filmpje opgedoken. Het onderliggende maatschappelijke probleem is voor iedereen zichtbaar. Als je het wetenschappelijk bekijkt, dan zie je de laatste jaren dat brede maatschappelijke onderwerpen zoals racisme lange cycli hebben en dat korte hypes de aandacht weer opstuwen.’ Maar toch niet in Helmond of Veendam? Is de vaderlandse racismehype, om met CDA-coryfee uit Edam Mona Keijzer te spreken, niet gewoon een ding in de Randstad? Daarbuiten merken ze alleen dat ze dankzij een stel ‘fatsoensrukkers en deugneuzen’ (Youp van ‘t Hek in zijn column ‘Hype heeft een negatieve bijklank’ in NRC Handelsblad) Johan Derksen niet meer zien bij Veronica Inside. De Black Lives Matter-hype interesseert de meeste Nederlanders toch niet? ‘Dat geldt voor veel hypes’, reageert hoogleraar Vliegenthart. ‘Een paar jaar geleden was polarisatie in Nederland een soort hype. Toenemende polarisatie verkoopt goed. Journalisten bleven maar aan de deur kloppen met de vraag of ik daar wat over wilde zeggen. Ik heb ze verteld: we kunnen de indruk krijgen dat Nederland steeds gepolariseerder raakt, maar het overgrote deel van de Nederlanders zit nog steeds ergens in het midden. Misschien gefragmenteerd, maar wel in het midden. Je zou door de felle discussies in de media en op het internet het idee kunnen krijgen dat er maar twee kampen zijn, maar de meeste mensen in Helmond of Veendam, om jouw voorbeeld te volgen, vinden niet zoveel van die polariserende onderwerpen, of hebben er een tamelijk genuanceerde mening over. Twitter is gepolariseerd, maar Nederland niet.’ TWITTER Dat geldt ook voor de jaarlijks terugkerende mediahype rond zwarte piet, vindt Vliegenthart. ‘Als je afgaat op de opiniepagina’s en de discussies op het internet en de sociale media, dan lijkt het alsof zwarte piet het Nederlandse volk tot
11 Online Touch Home