T BINNENLANDS BESTUUR - WEEK 33 | 2021 ACHTERGROND 27 ‘ Nederland heeft te vaak een houding dat we het wel alleen kunnen’ Europe, op een projectbegroting van 21 miljoen euro om de stad duurzamer te maken. Zonnedaken, laadinfrastructuur, transitie van mobiliteit en 40.000 woningen van het gas af, daar draait het project om en daarbij leren de partners van elkaar. KENNIS ONTBREEKT Massink adviseert gemeenten die willen starten met Europa om vooral gebruik te maken van netwerken. Utrecht is bijvoorbeeld aangesloten bij Eurocities, een netwerk voor middelgrote steden. Er zijn ook andere organisaties zoals Eurotowns, vanaf 50.000 inwoners, en Energycities dat zich uitstrekt tot in Georgië en het Midden-Oosten. Maar vooral kleinere gemeenten hebben niet de menskracht om EU-subsidies aan te vragen, zo bleek tijdens het congres: ze hebben vaak geen subsidie-experts die projectplannen schrijven. Ook na het event kwam die boodschap uit het Huis der Nederlandse Provincies in Brussel. Volgens Ron Kervezee van de gemeente Alphen aan den Rijn moeten veel ambtenaren het aanvragen van EU-subsidie naast hun bestaande baan doen. Het gevolg: veel avonden en weekenden doorwerken om de programma-eisen te doorgronden en de aanvraag rond te maken en het project te managen. Het ontbreekt gemeenten, en wederom vooral de kleinere, niet alleen aan menskracht maar ook aan voldoende kennis. De ruim 500 deelnemers aan het digitale congres gaven hun eigen Europakennis vaak een drie en af en toe een zesje. ‘De samenvatting is: geen idee’, zegt Diederik Samsom, kabinetschef van vice- president Frans Timmermans van de Europese Commissie in een reactie daarop. Tegelijk zijn veel opdrachten gezamenlijke opgaves, ook voor decentrale overheden, benadrukt hij, die we alleen gezamenlijk kunnen oplossen. ‘Voorbeelden zijn migratie, energie, klimaat, natuur, aangeduwd door regels vanuit Europa en ook aangeduwd door fondsen. Maar Nederland heeft te vaak een houding dat we het wel alleen kunnen’, meent Samsom. Als voorbeeld noemt hij het Europees Herstelplan: er ligt 6 miljard euro klaar in Brussel als Nederland een coronaherstelplan inlevert. Maar het huidige demissionaire kabinet vond dat lang geleden al een zaak voor de nieuwe regering, waarvan de formatie op zijn zachtst gezegd niet erg vlot verloopt. Inmiddels heeft de Europese Commissie ons land hartelijk uitgenodigd om in 2022 wel een plan in te leveren. Samsom: ‘Wat ik zo graag zou willen, is dat gemeenten zich interesseren voor wat er elders in Europa gebeurt, op zoek gaan naar andere gemeenten om daar te kunnen leren, op het platteland van Bulgarije, of Kroatië, of Polen, of Spanje of Portugal. Daarvoor bieden we in Brussel de mogelijkheden. Op die bron van informatie zou je je moeten richten en daar wordt je gemeente beter van.’ Utrecht, dat al jaren de grachten gebruikt om de horeca te bevoorraden, kan dan leren van vervoer over water in andere landen. ‘En andere landen kunnen leren van die brisant gave fietsenstalling die onder het station is gebouwd’, zegt Samsom. Die stalling bij het Utrechtse Centraal Station is de grootste ter wereld. Er passen 12.500 fietsen in. ‘Dat is beter dan het binnenhalen van de snelste en goedkoopst mogelijke subsidiestroom.’ MASSA MAKEN Schaal is sowieso belangrijk om projectplannen te maken en subsidies binnen te halen, aldus Gert Jan Koopman, directeur-generaal Budget van de Europese Commissie. Hoewel de Europese Commissie er alles aan probeert te doen om de administratieve lasten te verlagen, kennen fondsen nog steeds een zware verantwoording. Met een grotere schaal kun je die lasten verdelen en dus de vaste kosten van een aanvraag verlagen, redeneert hij. En zijn advies is die schaal binnenlands eerst op te voeren door lokaal partners te zoeken. ‘Het heeft weinig zin in je eentje in Brussel te shoppen. Het beste kun je beginnen bij de ministeries en de zogeheten beheersautoriteiten in Nederland. Ook de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) heeft veel kennis, evenals de Nederlandse leden van het Comité van de Regio’s (CvdR) – het EU adviesorgaan van lokale en regionale overheden.’ Ellen Nauta, burgemeester van de gemeente Hof van Twente en delegatieleider van de Nederlandse delegatie in het CvdR, herkent de problemen van kleinere gemeenten. Ze heeft een hele serie tips voor gemeenten waarvan de eerste een winstwaarschuwing is. Het betekent namelijk hard werken om subsidies binnen te halen. Het vereist doorzettingsvermogen. ‘Blijf volhouden’, zegt ze. En dat leidt tot de volgende tip: durf te investeren. En het is het verstandigst om dichtbij, in de eigen gemeente te beginnen. Soms bieden de duurzaamheidsdoelen van de Verenigde Naties een inhoudelijk aanknopingspunt, want de EU implementeert die doelen over gendergelijkheid, tegen armoede en voor schone energie, in al haar beleidsterreinen en nodigt ook andere overheden uit dat te doen. Ook kan een collegeprogramma aanknopingspunten bieden om over de grens te kijken en samen te werken. Daarnaast zijn de partners in de eigen regio’s van belang. Universiteiten en hogescholen hebben vaak al een trackrecord in internationale samenwerking en zijn dus belangrijk om ingangen te vinden in Brussel en bij Europese projectpartners. In Friesland gebeurt dat door de site europereadyfryslan.nl, waar ook kleinere partijen netwerkpartners kunnen zoeken om de weg naar andere lidstaten en Brussel te vinden. Het is belangrijk om massa te maken. ‘Ik heb niet de indruk dat ik in Brussel gezien word en daarom moet je massa maken’, zegt Nauta. Verder is het belangrijk te netwerken. Zo bieden de leden van het CvdR een aanknopingspunt, alsook de Europarlementariërs uit de eigen regio. Tom Berendsen (CDA) en Vera Tax (PvdA) zeggen wat dat betreft dat hun kantoren ook altijd gebeld of gemaild kunnen worden met vragen. De Europarlementariërs hebben overigens de Nederlandse decentrale overheden ook nodig. Als er wetsvoorstellen aan komen, is het voor hen belangrijk om voorbeelden te kennen uit de Nederlandse praktijk, zodat die wetsvoorstellen iets aangepast kunnen worden aan de Nederlandse situatie, waar Nederlandse decentrale overheden ook weer baat bij hebben. Tax verwijst naar de site europaomdehoek.nl voor een overzicht van projectideeën. In september en oktober heeft Binnenlands Bestuur een serie masterclasses gepland over subsidies. Het programma staat op succesmeteuropa.nl, waar ook het event van 24 juni is terug te zien. Deze publicatie is mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van het mediafonds van de Europese Unie.
28 Online Touch Home