ESSAY 25 zijn. Het is essentieel om in gesprek te gaan met alle belanghebbenden over de impact van klimaatverandering en over de keuzes die daarbij moeten of kunnen worden gemaakt. Want wat is aanvaardbaar? Eens in ARNOLD WIELINGA BRANCHEAMBASSADEUR KLIMAATADAPTATIE KONINKLIJKE NLINGENIEURS EN SENIOR CONSULTANT WATER & KLIMAATADAPTATIE ROYAL HASKONING DHV MATHIJS VAN VLIET BRANCHEAMBASSADEUR KLIMAATADAPTATIE KONINKLIJKE NLINGENIEURS, ADVISEUR WATER, KLIMAAT EN DUURZAAMHEID MOVARES woningen, meer recreatiemogelijkheden en sociale cohesie. Er werken al meerdere gemeenten mee. En verder is het helemaal niet zo vreemd om uit te gaan van ‘onberekenbare’ kosten en baten. Gemeentebesturen leggen ook parken aan opdat mensen kunnen recreëren en de stad aantrekkelijker wordt. Een park aanleggen is duurder dan, bijvoorbeeld, een parkeerterrein in stand houden. Toch is er draagvlak voor, omdat burgers waarde toekennen aan leefbaarheid of ruimte voor recreatie en minder waarde aan platte stenen. OP SCHERP De gevolgen van de coronacrisis zetten het debat over de meerkosten van klimaatadaptatie verder op scherp. De extra kosten van de crisis worden voor de gezamenlijke gemeenten al geschat op anderhalf miljard euro. Tegelijk biedt de nasleep van corona gemeenten ook kansen. Er komt straks veel geld beschikbaar om de economie aan de praat te krijgen. In plaats van toegeven aan de reflex om dat geld alleen te gebruiken voor projecten gericht op de korte termijn, kunnen we dit geld juist benutten om klimaatadaptatie op stoom te krijgen én te houden. Al was het maar omdat onze samenleving door de coronacrisis op sommige vlakken structureel zal veranderen. We werken meer thuis en zijn erachter gekomen dat het vaak verrassend goed gaat. Daardoor ontstaat meer ruimte op wegen en parkeerplaatsen. Die kostbare ruimte, waar we nu vaak tevergeefs naar zoeken, kan worden benut om de stad te vergroenen en tegelijk klimaatbestendig te maken. Natuurlijk zijn de bijbehorende kosten een valide argument om al dan niet maatregelen te nemen. Die moeten dan ook zeker worden meegenomen in de risicodialogen. Maar kies als gemeente voor een integrale aanpak die recht doet aan alle kosten en baten – ook als die moeilijk te kwantificeren de vijf jaar een nieuwe parketvloer vanwege een overstroming, of eens in de tien jaar? En wat is er vervolgens haalbaar en betaalbaar? Welke ambitie is dan nog realistisch? Ook moeten inwoners en ondernemers tijdig bij het proces worden betrokken, liefst van begin af aan. Maak ze mede verantwoordelijk. Het heeft weinig zin om als gemeente en betrokken partijen met elkaar een open dialoog aan te gaan en een lijst met gewenste maatregelen op te stellen om vervolgens, als puntje bij paaltje komt, te moeten concluderen dat het geld voor al die maatregelen er helaas niet is. Stel dat je met elkaar bedenkt hoe een winkelcentrum klimaatbestendig kan worden gemaakt en aan het eind van de dialoog ligt er een miljoenenplan. Wanneer pas op dát moment een deel van de rekening bij de winkeliers wordt gelegd, loopt het niet goed af. Ga aan de voorkant met elkaar in gesprek en onderzoek samen wat de financiële speelruimte is – dan voer je de juiste dialoog. GEZAMENLIJK Daarbij: klimaatadaptatie is een gezamenlijke maatschappelijke verantwoordelijkheid. Het is noodzakelijk dat inwoners en ondernemers niet alleen over winkelcentra meepraten, maar ook in hun eigen straat meedoen: in een stad is gemiddeld immers de helft tot tweederde van de grond in handen van particulieren. Als een gemeente in een wijk toekomstige wateroverlast door de aanleg van meer groen bestrijdt, mag van de aanwonende burgers worden verwacht dat ze op hun eigen perceel zelf aanvullende maatregelen nemen. Bijvoorbeeld door de tuintegels voor meer groen in te ruilen. Het is zaak die gedeelde verantwoordelijkheid vanaf het begin in de risicodialoog te erkennen. Het kan logisch zijn dat belanghebbenden meebetalen om hun wensen gehonoreerd te krijgen. Het principe van ‘gedeeld eigenaarschap’ moet niet alleen doorklinken in de dialoog, maar ook in de verantwoordelijkheid voor wat er daarna komt: het uitvoeren van de maatregelen, inclusief ieders redelijke bijdrage daaraan. Een mooi voorbeeld van een dergelijke aanpak is het Clausplein in Eindhoven, waar ondernemers hun aandeel hebben geleverd in de financiering van de herinrichting, omdat ze inzagen dat dat ook in hun voordeel was. Ook op kleinere schaal is veel mogelijk. Neem de geveltuintjes: anderhalve tegel eruit en planten erin. Het helpt tegen hittestress en regenwater zakt makkelijker ‘ Het hoeft niet altijd duur of ingewikkeld te zijn’ de grond in. Dit klinkt als een druppel op een gloeiende plaat, maar reken je het op stadsniveau uit, dan zorgt het voor vele voetbalvelden aan groen. Of winkeliers die schaduwdoeken ophangen, zodat de gemeente dit niet hoeft te doen. Een risicodialoog biedt bij uitstek de plek en de kans om gezamenlijk op zoek te gaan naar verrassende, slimme, ongebruikelijke oplossingen. Het hoeft niet altijd duur of ingewikkeld te zijn. Het kan van straat tot straat verschillen wat er moet en wat er kan. Maar het jaarlijks maaien van een bloeiende groenstrook kan goedkoper zijn dan het onkruidvrij houden van betontegels, zeker als je dat zonder bestrijdingsmiddelen wilt doen. Grijp de coronacrisis dus aan voor een brede blik op klimaatadaptatie. Al is maar om te voorkomen dat over alle groene initiatieven straks de bezuinigingskaasschaaf gaat. Juist na corona moet de leefbaarheid van stad en land vooropstaan. BINNENLANDS BESTUUR - WEEK 34 | 2020
26 Online Touch Home