BINNENLANDS BESTUUR - WEEK 35 | 2021 28 SERIE KLIMAATCRISIS en vastgoedeigenaren. Nu investeren zorgt voor een veilige en gezonde leefomgeving en beperkt de schadelast in de toekomst.’ Volgens haar zijn de maatregelen voor nieuwbouwprojecten wat eenvoudiger. ‘Je kunt daar met een schone lei beginnen. We hebben voor nieuwbouw een convenant ‘Klimaatadaptief bouwen’ gesloten met gemeenten, bouwers en ontwikkelaars. Meer dan vijftig partijen hebben toegezegd dat zij de klimaatadaptieve uitgangspunten in hun projecten opnemen, waaronder in Zoetermeer’, aldus De Wit. Natuurbeschermingsorganisatie het Zuid-Hollands Landschap bepleit meer vaart te maken met de aanleg van klimaatbuffers en bergingsgebieden voor water, die in tijden van droogte geleidelijk water kunnen afgeven. ‘Bijvoorbeeld om de verzilting tegen te gaan die via een zouttong in de Nieuwe Waterweg en de Hollandse IJssel oprukt’, zegt directeur Michiel Houtzagers. Hij vindt de piekberging zoals in de Nieuwe Driemanspolder een goed voorbeeld. ‘Laten we de klimaatverandering zien als een kans om meer mogelijkheden voor de natuur, ontspanning en recreatie te creëren’, zegt hij. ‘Zuid-Holland scoort met slechts 6 tot 7 procent natuur COLUMN JAN VERHAGEN Het is moeilijk om mensen mee te krijgen het allerslechtst van Nederland, terwijl de coronaperiode aantoonde dat de behoefte aan ruimte om buiten te ontspannen groot was’, aldus Houtzagers. CENTRALE REGIE Ondanks de stresstesten van de gemeenten vindt het Zuid-Hollands Landschap dat er nog te weinig bewustzijn is bij de inwoners. ‘Er is sprake van gestage bodemdaling in het veenweidegebied, maar de boeren zijn te weinig bereid om een hogere grondwaterstand te accepteren en het beleid doet te weinig aan compensatie en alternatieven. Inwoners zien hun huizen verzakken, maar leggen geen verband met het waterbeheer en bodemdaling. We moeten nog veel meer de mouwen opstropen’, vindt Houtzagers. Het Hoogheemraadschap is daarmee eens. Naast alle technische maatregelen waarmee steden zich kunnen aanpassen aan de klimaatverandering is ook ‘meer centrale regie op de randvoorwaarden’ vereist, bijvoorbeeld bij nieuwbouw. ‘Kijk’, zegt Van der Sande aan de rand van het waterbergingsgebied, ‘de beste bouwlocaties in dit druk bevolkte gebied zijn al bezet. We weten dat de bouwopgave van een miljoen woningen dus in suboptimale gebieden moet plaatsvinden. Daarom moeten we beter rekening houden met de geohydrologische situatie. Water en bodem moet het uitgangspunt worden. Het zou de centrale overheid sieren als er voor nieuwe woonwijken wordt voorgeschreven dat water een plek krijgt rond woningen of in de wijk. Projectontwikkelaars en woningcorporaties kunnen dan zelf kiezen hoe ze dit invullen. Plavuizen in plaats van een houten vloer en de elektriciteitskast op de eerste verdieping. Of drijvende woningen, woningen op palen, of infiltratiemogelijkheden van water in de diepere bodem.’ VOLWASSEN Sinds januari 2003 bestaat het btw-compensatiefonds. De gemeenten en provincies kunnen de btw die ze betalen, daaruit terugkrijgen. Is dat fonds in die 18 jaar volwassen geworden? Daarvoor heb ik eerst eens goed de regels gelezen. De wet op het btw-compensatiefonds bevat 15 artikelen, die aangeven welke btw de gemeenten en provincies kunnen terugkrijgen. Ook staat erin wat de minister van Financiën mag en wat de belastinginspecteur mag. Verder is er een algemene maatregel van bestuur, het ‘uitvoeringsbesluit’, die ook iets zegt over welke btw de gemeenten en provincies kunnen terugkrijgen. En er is een ministeriële regeling, de ‘uitvoeringsregeling’, met 11 artikelen. Die bepalen nog gedetailleerder welke btw de gemeenten en provincies kunnen terugkrijgen. Heel veel regels dus om te zorgen dat geen gemeente of provincie iets te veel krijgt. Maar wat ontbreekt, zijn regels over hoeveel de minister in het fonds moet stoppen. Geen letter daarover in wet, besluit of regeling. Daarom vind ik het fonds niet volwassen. Het btw-compensatiefonds lijkt op een kleedgeldafspraak met een puber waarvan pappie een deel van de kosten betaalt. Wat niet hielp bij de volwassenwording, is dat het fonds vroeg gestopt is met groeien. De eerste jaren groeide het fonds hard. In 2013, toen het fonds 10 jaar bestond, werd het een ‘ondergeschoven kindje’: geen zelfstandig fonds meer maar een onderdeel van het ministerie van Financiën. En het fonds is definitief gestopt met groeien in 2015, toen het fonds 12 jaar oud werd. Sindsdien is het een vast deel van de rijksuitgaven. Noch de accountant van het rijk noch de Algemene Rekenkamer kijkt of de minister van Financiën elk jaar voldoende geld in het btw-compensatiefonds stopt. De evaluaties ‘ Wel regels voor gemeenten, niet voor rijk’ van het btw-compensatiefonds gingen hier evenmin op in. En er zijn heel veel rechterlijke uitspraken over welke btw de gemeenten en provincies terugkrijgen maar geen enkele over de plicht van het rijk om geld in het fonds te stoppen. Een kind dat in januari 2003 geboren is, gaat wellicht in september 2021 studeren. Het begin van zijn volwassen leven. Laten wij hetzelfde doen, en gaan studeren hoe we kunnen beoordelen of het rijk voldoende geld in het btw-compensatiefonds stort. Dat moet een belangrijk onderdeel zijn van de lopende evaluatie. En dat begint met volledige openheid over alle beslissingen daarover.
29 Online Touch Home