BINNENLANDS BESTUUR - WEEK 35 | 2021 ACHTERGROND 35 hun onafhankelijkheid. ‘Die profileren zich niet politiek.’ Eduard van Zuijlen werd als burgemeester vaak aangesproken op het feit dat hij een prominent partijlid was van GroenLinks. ‘Ik moest destijds acties verdedigen van de partij waar ik niet per se achter stond. Ik kreeg er last van.’ Daarop besloot Van Zuijlen zijn lidmaatschap op te zeggen. De huidige partijloze burgemeester van Enkhuizen sluit echter niet uit dat hij ooit opnieuw lid wordt van een politieke partij. ‘Ik vind dat een persoonlijke keuze. Het zou geen issue moeten zijn. Je moet boven de partijen staan als burgemeester. Ik ken weinig burgemeesters die veel aan partijactiviteiten meedoen.’ Bij zijn sollicitatie speelde het feit dat hij partijloos is geen rol, zover hij weet. ‘Het was geen issue in positieve zin, dat ik bijvoorbeeld meer onafhankelijk zou zijn, en niet in negatieve zin, dat ik geen netwerk in Den Haag zou hebben. Het kwam niet aan de orde. Ik vond dat wel mooi.’ Burgemeesters die wel lid zijn van een partij zouden gemakkelijker toegang kunnen hebben tot de Tweede Kamer of Provinciale Staten, maar dat is niet per se een gegeven, vindt Van Zuijlen. ‘Ik was al elf jaar burgemeester, dus je houdt de relaties in stand. Los van het partijlidmaatschap, moet je sowieso een netwerk opbouwen.’ Als hij wat breder kijkt, merkt Van Zuijlen dat vertrouwenscommissies meer naar persoonlijkheidskenmerken en competenties zoeken. ‘Het competentieprofiel speelt een hoofdrol, terwijl dat vroeger een papieren ‘ Eigenlijk zouden er al 100 partijloze burgemeesters moeten zijn’ tijger was. Ik denk dat nu veel meer gekeken wordt naar: met wie hebben we hier te maken?’ NETWERK In de profielschets is het hebben van een netwerk heel belangrijk, beaamt onderzoeker Van Zuydam. ‘Of dat snel kunnen opbouwen. De band met Den Haag wordt niet als eerste genoemd, misschien in een grotere gemeente net iets eerder wel. Het gaat vooral om de regio en daarna pas Den Haag en Europa. Welke vaardigheid heb je in het netwerken, heb je dat in eerdere ambten laten zien? Dat kan ook zonder partij. Je kunt dan op een specifiek thema of issue Kamerleden opzoeken in plaats van ideologisch gebonden.’ Van Zuydam ziet ook steeds vaker de lokale link met de burgemeester. Is deze opgegroeid in de gemeente of heeft de kandidaat binding met de streek. Een carrièreburgemeester, zoals Opstelten, zie je minder. De link met de lokale gemeenschap komt vaker terug.’ Zowel met haar netwerk in Den Haag als haar ‘roots’ kan burgemeester Nelly Kalfs van Lingewaard daarover meepraten. De sociaal-wetenschapper woonde haar hele jeugd in de streek en werkte later als ambtenaar op het ministerie van Verkeer en Waterstaat en bij de gemeente Amsterdam. Voor ze burgemeester werd, was ze hoofdingenieur-directeur bij Rijkswaterstaat Oost-Nederland. Inmiddels is ze bijna een jaar burgemeester, en partijloos. ‘Ik ben iemand die altijd probeert alle belangen mee te wegen. Onafhankelijkheid en de zaken op zijn merites bekijken, zit in mijn genen. Dat past bij een burgemeester: boven de partijen staan.’ Kalfs wilde nog een laatste carrièrestap maken en was daarvoor op zoek naar ‘iets heel anders’, buiten haar comfortzone. ‘Toen ik me aan het oriënteren was, kwam ik in contact met degene die voor de minister burgemeestersprocessen regelt. Die vroeg mij: zou je geen burgemeester willen worden? Ik zei: kan dat dan? Ik ben geen lid van een partij. Hij zei: denk er eens over na. Er komen steeds meer partijloze burgemeesters.’ Maastrichts partijloze burgemeester Annemarie Penn-Te Strake op het carnaval van 2019 GLIMLACH Kalfs was te laat voor het ‘burgemeestersklasje’ van het ministerie en besloot daarom zelf maar mee te lopen met de waar nemend burgemeester van Lingewaard. ‘Mijn man vertelde mij dat ik daarna thuiskwam met een glimlach van oor tot oor.’ Daarna ging ze bij de commissaris langs om te vragen of ze ‘benoembaar’ was.’ Kalfs kende de cultuur in Lingewaard, ze was er opgegroeid en volgens het profiel was een ‘zij-instromer’ mogelijk.
36 Online Touch Home