BINNENLANDS BESTUUR - WEEK 39 | 2021 Foto: Sem van der Wal / ANP-HH SERIE 33 inclusief bouwen (KAN) namens de NEPROM, Bouwend Nederland en Woningbouwers.nl. ‘Iedereen weet dat je de ramen van je auto dicht moet houden als je de airco aan hebt.’ Dat simpele bewustzijn is belangrijk. Bouwens ziet een grote rol weggelegd om goed geïsoleerde nieuwbouw of gerenoveerde woningen milieuvriendelijk te koelen met koude uit de bodem. ‘Dat kan voor een blok woningen of hoogbouwappartementen met een collectieve voorziening als warmte-koude-opslag in de bodem. Of bij individuele woningen met een bodemwarmtepomp.’ Er is evenwel nog een slag te maken. ‘We weten dat zonwering werkt om de warmte buiten te houden, en dat begroeiing aan de gevel en een vegetatiedak, liefst in een dik pakket, de hitte dempt’, aldus Bouwens. Natuurlijk moeten bewoners hun tuin zo inrichten dat er veel groen in staat en water kan wegzakken. ‘Stenige tuinen zijn funest voor hitte en droogte.’ Nieuwe eisen in onder meer de provincie Zuid-Holland, metropoolregio Amsterdam en in Utrecht verordonneren gemeenten om te zorgen voor een koele plek binnen driehonderd meter van elk huis. Dat zal zijn weerslag hebben op de stedenbouw. ‘We zouden de huizen en straten bovendien zo kunnen oriënteren dat er altijd een verkoelend briesje kan waaien, een wijsheid die de Romeinen al in de praktijk brachten’, vertelt Claudia Bouwens. Ook de aandacht voor de keuze van het type en dichtheid van bomen is belangrijk. ‘Een te dicht beplante bomenrij houdt de verkoelende wind tegen.’ KWETSBARE GROEPEN Niet alleen stedenbouwkundigen, ook architecten moeten meer aandacht besteden aan temperatuuroverschrijding binnenshuis. De traditionele voorkeur voor veel glas bevordert ‘s zomers hittestress binnenshuis. Het kan leiden tot ernstige gezondheidsklachten bij bewoners. Hoge temperaturen leiden tot slecht slapen, agressie en verminderde arbeidsproductiviteit. Tijdens hittegolven gaan in Nederland volgens TNO ongeveer veertig mensen per dag extra dood, vooral ouderen. Ook kinderen, vooral baby’s, behoren tot de kwetsbare groepen. ‘Wie de stad in fietst, krijgt een warme dweil in zijn gezicht’ Voor heel Noord-Brabant maakt het team Gezondheid, Milieu en Veiligheid van de drie GGD’s in de provincie een omgevingsscan. ‘Daarin brengen we de ruimtelijke leefomgeving in verband met de beleving van bewoners en gezondheidseffecten’, zegt Rob van Aalburg van het team. ‘We voeren met alle gemeenten, waaronder Eindhoven, goede gesprekken in welke wijken de leefomgeving het beste kan worden vergroend om daarmee de vorming van hitte-eilanden in versteende stadswijken en pleinen tegen te gaan’, aldus Van Aalburg. De GGD wijst gemeenten ook op mogelijke risico’s van de vergroening in relatie tot de gezondheid van de inwoners. ‘Wat zijn de effecten van meer planten op mensen die gevoelig zijn voor hooikoorts? Wat betekenen wadi’s en waterpartijen voor de muggenplagen? En de aanleg van groenblauwe voorzieningen is één, maar beheer en onderhoud is minstens zo belangrijk.’ AANGENAAM Op het stadhuis is wethouder Rik Thijs zich daarvan bewust. Hij wijst trots op het Inwonersplein, de nieuwe ontsluiting van de hoogbouw van het gemeentehuis. Er is veel groen en ruimte voor regenwateropvang. Zelfs op de groene daken van bijgebouwen zijn omgevallen boomstammen neergelegd. ‘Op dat plein kan water verdampen, het biedt koelte en schaduw. Gaan we aan de voorzijde, bij het nu nog stenige plein ook doen. Niet ontwerpen met de vraag “waar kan hier nog een boom staan”, maar “hoe past het plein in de groene basis”.’ Achter het stadhuis verplaatst een bob-cat stapels grond. ‘We kiezen hier, langs de Dommel, in samenspraak met het waterschap voor groen dat past bij de begroeiing van het Dommeldal’, zegt Thijs. De gemeente gaat ook de Gender, een oude afgedamde beek, weer meer door het centrum laten lopen. Aanpassen aan de klimaatverandering is een transitie die tijd kost. ‘De stenen stad omvormen naar een groene stad moet nog meer tussen de oren komen’, zeggen Thijs en Postmes. ‘De rottijd van corona heeft veel bewoners bewust gemaakt dat de aandacht voor groen in de directe leefomgeving belangrijk is. Het zal straks nog veel meer mensen hier gaan opvallen dat het ook in het centrum van Eindhoven echt aangenaam en koel is geworden.’
34 Online Touch Home