SPECIAL 47 PIONIERGEMEENTEN Een aantal pionierende gemeenten maakt blijkens de verkenning van het A&O fonds Gemeenten inmiddels een ontwikkeling door naar datagedreven organisaties. Rotterdam heeft daarvoor bijvoorbeeld een omvangrijk en gemeentebreed programma ingericht. Utrecht vergroot volgens het principe van datagedreven werken de effectiviteit en efficiëntie van audits en controles en beperkt de controlelast in de organisatie tot een minimum. vijf jaar de ontwikkeling door naar business partner en gaat in toenemende mate de rol van ‘strateeg’ vervullen: een leidende rol bij het maken van strategische en financiële keuzes ten aanzien van beleidsontwikkeling. Veel nadruk zal komen liggen op het visueel maken van de opties. Dat vraagt sterke(re) analytische, zakelijke en communicatieve vaardigheden. BLAUW EN ROOD Volgens het A&O fonds Gemeenten zijn daarvoor ‘paarse’ mensen nodig: zij die een balans weten te creëren tussen zakelijke en communicatieve vaardigheden (blauw) en technische en analytische skills (rood). Die competenties hoeven overigens niet in één persoon te zitten. Zo’n balans kan zowel worden gecreëerd vanuit het perspectief van individuen als van teams. Het voordeel van paars? ‘Medewerkers en teams met COLUMN JAN VERHAGEN TEMPO MAKEN In goede tijden een beetje op de winkel passen is niet zo moeilijk. Maar in deze maanden kun je tonen wat je écht waard bent. Of val je genadeloos door de mand, dat kan natuurlijk ook. Dat geldt voor mensen net zo hard als voor systemen en afspraken. In goede tijden functioneert het overleg tussen rijk en gemeenten wel goed. Er zijn wat wetten en regels, er zijn wat wensen en ontwikkelingen, wat geschillen. Meestal komen de overheden er samen uit. Maar in deze maanden? Het begon helemaal fout. Eenzijdig besloot het rijk dat de inkomsten van de gemeenten niet meer trap-op mee zouden gaan met de corona-uitgaven van het rijk. Dat deed het rijk ook al bij de kosten van de bankencrisis. In de volgende kabinetsperiode moet er een objectief criterium zijn om het ‘knopje’ van trap-op-en-af aan of uit te zetten. Nu functioneert het systeem eenzijdig. Snel daarna beloofde het rijk dat het de gemeenten volledig zou compenseren voor extra kosten. Tempo maken, altijd goed. En toen begon het geneuzel om elke stuiver en het getouwtrek over het nakomen van die afspraak. Toen kwamen er werkgroepen. Toen kwam er onderzoek en monitoring. Toen kwam er veel, veel, veel overleg. Beetje bij beetje gaf het rijk wat het beloofd had. Maar dat duurde maanden. En in die tijd waren de gemeenten beperkt in hun mogelijkheden vanwege de financiële onzekerheid. Het getreuzel van het rijk is ten koste gegaan van de steun die de gemeenten konden leveren. Twee weken terug bleek de besluiteloosheid nog het duidelijkste. Het rijk kondigde aan dat de gemeenten onder voorbehoud 150 ‘ KLM kreeg zijn steun in één keer’ miljoen euro extra zouden krijgen. Geld onder voorbehoud – wat kun je daarmee als gemeente doen? Helemaal niets. Hup hup hup, schiet eens op, besluit eens écht! Het rijk overziet dat het meer tempo moet maken met zijn besluiten voor de gemeenten. KLM krijgt in één keer 3 miljard euro steun, omdat ze essentieel zouden zijn voor de economie. En de gemeenten, essentieel voor de leefomgeving? Die krijgen pas na vele overleggen, na vele maanden, in veel fases ongeveer de helft van dat bedrag. Het rijk ziet de gemeenten blijkbaar vooral als kostenpost. En steeds meer gemeenten, zoals onder andere Zwolle en Ridderkerk, starten initiatieven met de inzet van Robotic Process Automation (RPA). Dat moet leiden tot een grotere mate van efficiency. Dat creëert dan ruimte voor de financiële functie om zich te ontwikkelen tot business partner van de gemeentelijke organisatie. Bij deze veel meer strategische invulling van de functie kan geavanceerde technologie zoals en kunstmatige intelligentie een ondersteunende rol spelen, bijvoorbeeld bij het opstellen van prognoses en toekomstscenario’s. De mogelijkheid om met nieuwe datavisualisatie- en analysetechnologie waardevolle sturingsinformatie te creëren, trends in beeld te brengen en betere voorspellingen te doen, versterken die ontwikkeling. een goede balans tussen blauwe en rode vaardigheden zijn in staat om vragen uit de organisatie scherp te krijgen. Ze vinden de passende data erbij en modelleren deze om te komen tot antwoorden, oplossingen of scenario’s. Ook het op overtuigende wijze presenteren van de gevonden inzichten maakt hier onderdeel van uit.’ Bij het ontwikkelen van nieuwe vaardigheden blijft financiële vakkennis overigens de basis voor het goed kunnen uitvoeren van de financiële functie. Die wordt niet vervangen door bijvoorbeeld digitale vaardigheden of noncognitieve soft skills, zoals communicatieve en zakelijke vaardigheden. Volgens het A&O fonds mag de grootste uitdaging dan wel liggen bij het ‘ontwikkelen en meenemen’ van medewerkers in de verandering, daarmee zijn gemeenten er echter niet. Er wacht namelijk een uitdaging van een geheel andere orde. Die is van technische aard: de bestaande boekhoudpakketten blijken soms grote moeite te hebben om te ‘praten’ met nieuwe technologie. BINNENLANDS BESTUUR - WEEK 45 | 2020
48 Online Touch Home