44 SPECIAL LICHTPUNTJES DOOR: YOLANDA DE KOSTER FOTO’S: FLIP FRANSSEN / ANP-HH Grave, de meest belegerde vestingstad van Nederland, houdt per 1 januari op te bestaan als zelfstandige gemeente. De gemeente, met nog geen 8.700 inwoners, gaat op in het Land van Cuijk. Jarenlang werd over het al dan niet opgeven van haar zelfstandigheid gesoebat. De stem van de inwoners gaf de uiteindelijke doorslag. VESTINGSTAD SNEL OPGENOMEN IN LAND VAN CUIJK GRAVE GAAT BLIJMOEDIG TEN ONDER Echt op het allerlaatste moment is Grave alsnog opgenomen in het herindelingsvoorstel tot het Land van Cuijk. Het plan om Boxmeer, Cuijk, Sint Anthonis en Mill en Sint Hubert per 2022 samen te voegen had al groen licht van de Tweede Kamer gekregen en lag ter finale besluitvorming bij de Eerste Kamer. De vier gemeenten hadden Grave er al meteen graag bij gehad, net als de provincie Noord-Brabant, maar de uitgestoken hand werd lange tijd genegeerd. De coalitie van Lokale Partij Grave (LPG) en VVD – ondersteund door Keerpunt 2010 – wilde onverkort vasthouden aan zelfstandigheid. Na een inwonerspeiling onder Gravenaren in maart, gehouden gelijktijdig met de Kamerverkiezingen, werd dat standpunt losgelaten en ging een vrijwel unanieme raad overstag. Bij een opkomst van bijna 80 procent gaven bijna zeven op de tien kiesgerechtigde inwoners van Grave in die peiling aan geen heil te zien in een zelfstandig voortbestaan; een krappe 32 procent wel. ‘Daar konden en wilden we als politiek niet omheen’, blikt LPG-fractievoorzitter Astrid Bannink terug. Daags na de uitslag besloot de gemeenteraad de zelfstandigheid van het bijna 800 jaar oude stadje op te geven en zo snel als mogelijk bij het Land van Cuijk aan te sluiten. Dat zou eigenlijk pas per 2026 kunnen, maar in een op initiatief van de LPG ingediende motie werd het college gevraagd dit eerder mogelijk te maken. Door de welwillendheid van de overige vier gemeenten, SINDS 1250 AL STADSRECHTEN De geschiedenis van Grave begint in de twaalfde eeuw, de tijd van Godefridus en Herman van Cuijk, meldt het Brabants Historisch Informatie Centrum (BIHC). Na jarenlange verbanning keerden de mannen in 1137/1138 terug naar hun heerlijkheid. Omdat hun Cuijkse burcht was verwoest, bouwden zij een nieuw kasteel. Daaromheen ontstond geleidelijk aan het stadje Grave. Rond 1250 kreeg Grave stadsrechten van de hertog van Brabant. De gemeente Grave omvat het stadje Grave, de voormalige gemeenten Velp en Escharen (sinds 1942) en de kern Gassel (sinds 1994). Grave telt nu nog geen 9.000 inwoners. Het Land van Cuijk gaat zo’n 90.000 inwoners tellen en uit 33 kernen bestaan. De gemeente wordt, gemeten naar oppervlakte, de grootste van Noord-Brabant. de provincie en minister Ollongren van Binnenlandse Zaken is dat gelukt. Via een novelle (een aangepast wetsvoorstel) waarmee ook Tweede en Eerste Kamer instemden, is Grave meteen bij de start onderdeel van de nieuwe gemeente. De gevoelens over de fusie zijn wisselend, maar voorzichtig optimisme overheerst bij de mensen die Binnenlands Bestuur sprak. Dat zijn enkele politici, maar ook betrokken en actieve Gravenaren. Fervente tegenstanders zijn er nog steeds, zoals Ben Litjens, fractievoorzitter van de eenmansfractie Keerpunt 10. Tijdens de ceremoniële afscheidsraad noemde hij de fusie ‘een slechte ontwikkeling voor de gemeenschap Grave. De gemeenschap zal grotendeels uiteenvallen omdat er geen verbinding meer is.’ STEVIGER ‘Het verenigingsleven gaat niet verwateren’, stelt Peter Linders vol overtuiging. Hij is een van de organisatoren van de vele activiteiten waarmee de inwoners van Grave deze maand afscheid van hun zelfstandige gemeente nemen. ‘Dat verenigingsleven wordt juist steviger. We waren ooit de hoofdstad van het Land van Cuijk. Dat gevoel gaat niet weg.’ Gravenaren zijn daarnaast trots op hun stad, de geschiedenis en de vele monumenten die het stadje rijk is. ‘Daar moet iedereen vanaf blijven, die zijn van ons’, lacht Linders. Altijd zijn er Gravenaren te porren om samen een evenement op te zetten, weet hij uit ervaring. En die zijn groots, zoals historische spektakels en defilés waar de geschiedenis van het stadje met geuren en kleuren, en zelfgemaakte historische kostuums, binnen de vestingmuren tot leven wordt gebracht. ‘Gravenaren, jong en oud, doen altijd aan iets mee, ook al moeten ze er altijd eerst even over nadenken.’ De strijd om zelfstandigheid versus herindeling is hard gespeeld, ook binnen de gemeenschap zelf, weet Linders. ‘Het vasthouden aan zelfstandigheid had ik wel stoer BINNENLANDS BESTUUR - WEEK 51 | 2021
45 Online Touch Home