BINNENLANDS BESTUUR - WEEK 20 | 2020 42 SPECIAL VASTGOED & CORONA miek, dat hebben we overgenomen. Ik denk dat een bibliotheek een hybride organisatie moet zijn. Maar afhankelijk van de plek in het land en het gebouw, ziet dat er overal anders uit. Je kunt dit niet kopiëren.’ BUURTHUIS ‘De bibliotheek is een buurthuis geworden en gaat breiend en hakend ten onder’, schreef de Volkskrant eind februari. Toen de chef boeken voor het eerst sinds dertig jaar weer eens fysiek in de bibliotheek kwam, constateerde zij dat ‘de tempel van wijsheid’ een andere gedaante had aangenomen. ‘Mij werd hulp aangeboden bij het vinden van een nieuwe baan, het doen van belastingaangifte, er was een inloopspreekuur om te leren omgaan met internet en een middag troostdekentjes breien voor zieke kinderen.’ Enigszins gechargeerd, vindt Dirk Nijdam. ‘Maar deels klopt het. De bieb is er allang niet meer alleen voor het lenen van boeken. De maatschappelijke rol van de bieb wordt steeds belangrijker. Het is geen breien in het buurthuis, maar als bibliotheek maak je wel zaken toegankelijker voor mensen. Het is onze taak om inhoud toevoegen aan het sociale domein. Dat betekent in elke bieb iets anders.’ Naast de centrale vestiging in het Forum heeft Groningen ook nog acht wijkfilialen. ‘Die staan dicht bij de mensen, kunnen bijvoorbeeld veel betekenen voor mensen met een taalachterstand of voor digibeten.’ Ook in Tilburg is de hoofdvestiging van de bieb een hotspot. Een voormalige werkplaats van de NS werd getransformeerd tot LocHal, een imposant en industrieel boekenpaleis dat in 2019 door het publiek tot mooiste gebouw van Nederland en door de architectuurwereld tot World Building of the Year werd uitgeroepen. Ook dit is een multifunctioneel gebouw met horeca, zaalverhuur (Seats2meet), labs en werkplekken, maar het is vooral een bibliotheek. De bieb baat het stadscafé zelf uit. Directeur Peter Kok: ‘Horecaondernemers wilden beperkte openingstijden, van twaalf tot zes. Wij willen dat je hier terecht kunt als de bieb open is: van acht uur ‘s ochtends tot tien uur ’s avonds. Ook tijdens niet-rendabele uren. We doen het nu zelf want de toegankelijkheid als plek van ontmoeting staat centraal. We maken geen winst maar draaien quitte.’ Continu lopen er mensen in en uit. Kok: ‘De LocHal is een huiskamer voor iedere Tilburger. Ook thuisloBOEKENPALEIS De Tilburgse LocHal werd uitgeroepen tot World Building of the Year ‘We zijn overal gaan samenwonen, met steeds andere partners’ zen komen hier voor een kop koffie, het opladen van hun telefoon of voor een gratis en schone wc. Zolang iemand geen overlast veroorzaakt is ‘ie welkom.’ Naast de LocHal, heeft de bibliotheek Midden-Brabant nog veertien andere filialen, in en buiten Tilburg. Die zijn allemaal overeind gebleven, ondanks serieuze bezuinigingen een paar jaar geleden, zegt Kok. Wat is de succesformule in Midden-Brabant? Kok: ‘We hebben een vernieuwingsslag gemaakt. We zijn van uitleenbieb getransformeerd in een programmeerbieb. In 2019 zijn er meer dan drieduizend activiteiten georganiseerd met honderden lokale samenwerkingspartners. We zijn ook een huiskamer en ontmoetingsplek waar je je kunt ontwikkelen en laten inspireren.’ WAKKER GESCHUD De bezuinigingen hebben iedereen wakker geschud, zegt Kok. ‘Overal in het land heeft de bibliotheek zichzelf opnieuw uitgevonden. En overal ziet dat er anders uit.’ Hoe heeft dat in zijn regio uitgepakt? ‘Wij hebben alle stand alone vestigingen opgeheven. We zijn overal gaan samenwonen, met steeds andere partners. Dat is moeilijk: je levert vierkante meters in, moet personeel en functies gaan delen, maar de vaste lasten zijn een stuk gedaald en de openingstijden van de bieb zijn overal verruimd.’ De kleine vestiging in Moergestel die nog maar zestien uur per week open was, deelt nu een ruimte in het dorpshuis met de Rabobank. Nu is de bibliotheek 68 uur per week open. In Kaatsheuvel zit de bieb in een pand met het theater en de gemeente. Kok: ‘We hebben vaak service en zelfserviceuren: dan is een paar uur per dag bibliotheekpersoneel aanwezig. De overige uren wordt er toezicht gehouden door een van de samenwoonpartners.’ In een Tilburgse achterstandswijk zijn veel activiteiten voor laaggeletterden en is een ‘meelees-club’ erg populair. In het welvarender Berkel-Enschot is het filosofie-café van de bieb een enorm succes. Vroeger was elke bieb in Nederland hetzelfde, zegt Kok: beperkte openingstijden, boekenkasten, een balie en veel stilte. Nu is elke bieb anders. Ton van Vlimmeren is directeur van de bibliotheek in Utrecht. Die zou 13 maart open gaan, in het fantastisch verbouwde voormalige rijksmonumentale postkantoor aan de Neude, midden in het historische centrum (zie kader). Al voor de opening waren er honderden aanvragen voor rondleidingen door het bijzondere gebouw. Ook in Utrecht is er een groot verschil tussen de centrale vestiging (met brasserie, stadscafé, filmzaal en auditorium) en de twaalf wijkvestigingen in de stad. Van Vlimmeren: ‘De wijkfilialen hebben een belangrijke functie op het educatieve vlak, zoals hulp bij inburgering en taalbevordering.
43 Online Touch Home