BINNENLANDS BESTUUR - WEEK 22 | 2020 ACHTERGROND 19 ‘Werken aan keukentafel kan, maar is niet aan te raden’ werkgever moet zowel een goede werkplek ter beschikking stellen als een goed arbobeleid voeren.’ Qua inrichting van de werkplek moet je zorgen voor een goede tafel en stoel, daglicht en verwarming. ‘De tochtige zolder is niet ideaal.’ Diebels ziet dat werkgevers aanbieden om een ergonoom via beeldbellen mee te laten kijken naar de thuiswerkplek en tips te geven. ‘Je moet denken aan instructies om het werk op tijd te onderbreken en de dagtaak zoveel mogelijk af te bakenen. En om de werkplek thuis zoveel mogelijk fysiek te scheiden van je privéplek. Werken aan de keukentafel kan natuurlijk, maar is niet aan te raden.’ OP PAPIER In de coronacrisis werken ambtenaren vaak structureel thuis. Volgens arbeids recht-advocaat Mariska Aantjes van Aantjes Advocaten is het dan verstandig de afspraken over het thuiswerken op papier te zetten. ‘Je kunt daarin de verantwoordelijkheden en aansprakelijkheden vastleggen, zodat je iets hebt om op terug te vallen als er sprake is van een arbeidsconflict over thuiswerken. Bovendien kan het voorkomen dat de ambtenaren bellen met vragen over arboregels en aansprakelijkheid. Het schept duidelijkheid.’ Vakbondsbestuurder De Haas sluit zich daarbij aan: ‘Als het normaler wordt en langer gaat duren, is de reiskostenvergoeding onvoldoende. Je moet passende thuiswerkregelingen afspreken als het langer dan een paar maanden duurt. Wij gaan dan ook vragen om een regeling. Tot nu toe is het lokaal goed opgepakt, maar we houden een vinger aan de pols. Het kan na de zomer een issue worden in het overleg met de werkgevers aan de landelijke tafel.’ Naast de verplichting om eens in de zoveel tijd op kantoor te zijn en voorwaarden rond werktijden ziet De Haas een vergoeding van stroom- en internetkosten voor zich. En verder toch vooral afspraken over de juiste middelen. ‘Je moet veilig en gezond kunnen werken, het moet arbotechnisch in orde zijn.’ Het staat wel vaak in de overeenkomst, maar een arbotechnische controle van de werkplek wordt in de praktijk meestal niet uitgevoerd, terwijl een werkgever wel verantwoordelijk is, weet Aantjes. ‘En het gaat nu niet om één dag in de week maar om een langere periode. Het is daarom belangrijker dat de werkgever goed nagaat of de thuiswerkplek voldoet aan de arbo-eisen om klachten bij ambtenaren te voorkomen. De overeenkomsten zouden arbotechnisch in deze coronatijd wellicht beter moeten worden nageleefd.’ Diebels noemt de menselijke kant als aandachtspunt. Ambtenaren zijn immers onderdeel van teams. ‘Zorg dat de verbinding, de saamhorigheid en samenwerking niet verloren gaan. Je kent allemaal wel de collega die het liefst de hele dag achter de pc zit om bergen werk te verzetten. Bij thuiswerk voelt hij zich misschien helemaal in zijn element, maar voorkom dat dat verwordt tot een isolement.’ Ook wijst hij op bereikbaarheid en digitale veiligheid. ‘Verwacht je van de thuiswerker dat hij onder werktijd nu continu bereikbaar en beschikbaar is of accepteer je dat er schoolgaande kinderen rondlopen die aandacht nodig hebben en laat je dat losser? Het een is niet beter dan het ander, maar voor wederzijdse verwachtingen is dat goed te benoemen.’ En hoe borg je de verantwoordelijkheid voor veilig werken? ‘Inloggen in de cloud via de eigen internetaansluiting, online werken via Teams, het is allemaal misschien net even een slag gevoeliger en risicovoller dan anders.’ VERZURING Wat verder erg leeft is het spanningsveld tussen vertrouwen en controle. ‘Voor een werkgever staat de werknemer ineens ook fysiek op afstand. Soms zie ik dan de neiging de teugels aan te trekken’, zegt Diebels. ‘Bepalingen over verantwoording afleggen en terugkoppeling over wat is gedaan worden ineens uitgeschreven. Uiteraard mag het bevoegd gezag dat, maar het is soms een trendbreuk met hoe met elkaar werd omgegaan. Verzuring van verhoudingen ligt dan op de loer. Zowel overheden als ambtenaren moeten de vraag stellen: wat maakt dat dit nu wordt opgenomen, terwijl dat niet eerder zo speelde?’ Diebels verwacht dat nu een slag gaat worden gemaakt in thuiswerkovereenkomsten. ‘Ambtenaren moeten niet raar opkijken als hun werkgever de nu tijdelijke situatie wil gaan formaliseren. En maar goed ook wat mij betreft. Duidelijke afspraken werken in het voordeel van allebei. Een toename van het aantal thuiswerkcontracten verwacht ik zeker en daarmee het belang dat de details goed worden besproken.’ Ook De Haas verwacht dat mensen vaker gaan thuiswerken en er dus ook vaker van die thuiswerkovereenkomsten worden gesloten. ‘Het belang daarvan gaat toenemen in de toekomst. En misschien is het nu zelfs wel beter om, als je dan een keer naar kantoor gaat, je eigen spullen mee te nemen, oppert hij. ‘Meer coronaproof.’ WAT STAAT ER IN EEN THUISWERKOVEREENKOMST? Meestal staan in thuiswerkovereenkomsten de volgende afspraken: • Dagen en uren waarop werknemer thuiswerkt • Bereikbaarheid van werknemer • Specifieke werkzaamheden die thuis worden uitgevoerd. • Eventuele vergoeding die werkgever aan werknemer verstrekt voor gebruik van privéruimte, apparatuur en andere zaken (papier, inkt) • Beschikbaar stellen van apparatuur en/of meubels • Eventuele (belastingvrije) vergoeding voor inrichting van de thuiswerkplek • Eventuele controle van de thuiswerkplek: voldoet deze wel aan de arbo-eisen? • Arbotechnische aanwijzingen (stoel, scherm, keyboard) • Afspraken over pauzes • Wijze waarop vergaderingen of meetings (online) plaatsvinden (Zoom, Google Hangout et cetera) • Aanwijzingen voor gebruik van internet. Wie is aansprakelijk voor computervirussen of beschadigingen van gebruikte materialen? • Omgang met vertrouwelijke gegevens en inlogcodes • Eventueel verplicht gebruik digitale agenda • Eventuele controle op aantal gewerkte uren en verrichte werkzaamhede • Gevolgen voor werknemer van overtreding van het thuiswerkprotocol • Omstandigheden waaronder werkgever gemaakte afspraken kan intrekken Bron: Mariska Aantjes, Aantjes Advocaten
20 Online Touch Home