Column Voor altijd mens Toen ik twintig was en in Amsterdam een kamer zocht, kwam ik via-via terecht op een hofje voor senioren in het hartje van de Jordaan. Met de oude jordanesen die daar in piepkleine huisjes woonden, dronk ik koffie en vierde ik Sinterklaas. Ik hielp hen met kleine klusjes en zij leerden mij de echte Amsterdamse uitdrukkingen. En leefden met mij mee als ik een had. Er ging een nieuwe én oude wereld voor mij open doordat zij mij een stukje lieten zien van hun leven. Op de mooie oude binnenplaats, met kersenboom en een fonteintje, kwamen we in de zomer samen als op een verstild dorpspleintje. En dat midden in het centrum van Amsterdam! Dat samenleven met mensen die 60, 70 jaar ouder waren dan ik, hun verhalen en grappen horen, soms ook hun verdriet…… Het heeft me verrijkt en een zaadje gepland voor het werk dat ik nu doe. Teun Toebes, ook een student van begin 20, ging nog een stapje verder. Hij ging wonen op een gesloten PG-afdeling. De mensen met dementie die daar woonden werden zijn huisgenoten. Teun bloeide op van het contact met hen, en zij bloeiden op door de gelijkwaardige manier waarop hij met ze om ging. ‘s Avonds drinkt hij wijn met zijn 96-jarige buurvrouw, even gemakkelijk alsof hij in een studentenhuis met medestudenten zou wonen. Teun schreef er een boek over en maakte een theatervoorstelling over zijn ervaringen. Daarin laat hij niet alleen het mooie en leuke contact zien, maar ook de uitzichtloosheid die het leven op een verpleegafdeling met zich mee brengt. Het gevoel weggestopt te zijn, onzichtbaar, en geen eigen beslissingen meer te kunnen nemen. Zo vertelt Teun over Ad die elke dag mini-stekt. Waarom hij dat doet, vraagt Teun. ‘Meer heeft het leven voor mij niet in petto’, is zijn eerlijke antwoord. In de film Human Forever (voor altijd mens), reist Teun Toebes de wereld over met één vraag: hoe kan onze dementiezorg beter, en wat kunnen we leren van hoe er in andere landen gezorgd wordt voor mensen met 34 CARDIA MAGAZINE DEC 2023 dementie? Waarbij de onderliggende vraag van Teun vooral was: hoe kunnen wij patiënten, cliënten, bewoners met dementie weer méér zien als mens? Wat volgt is een inspirerend pleidooi, een reis langs woonhuizen, instellingen en organisaties die mensen met dementie een zo goed mogelijk leven willen geven. In de film zien we een dochter in Zuid-Afrika die bij haar vader is ingetrokken en daar zelf oprecht gelukkig van werd. Een verpleeghuis in België ingericht met natuurlijke materialen. En een wiegbed waarin mensen met vergevorderde dementie of stervende mensen gewiegd kunnen worden als een baby. Een huis in Slovenië waar mensen met allerlei verschillende ziektebeelden elkáár helpen en op de been houden. Dat zicht op de menselijkheid van mensen met dementie wordt soms vertroebeld door de uitzichtloosheid van het leven in een verpleeghuis. De menselijkheid raakt buiten zicht wanneer er in de zorg te veel gefocust wordt op veiligheid en het vermijden van risico’s. Of wanneer wij gaan geloven dat zij ‘het toch niet meer doorhebben’ ‘het niet beseffen’ of anders het zo weer vergeten. Van Teun Toebes leren wij: als wij mensen met dementie ontmoeten van hart tot hart, hen niet wegstoppen maar met hen samenleven, en luisteren naar wat zij zelf te zeggen hebben, worden ook wijzelf een rijker mens. En zo wordt onze samenleving rijker en humaner. De boodschap van Teun is luid en duidelijk: mensen met dementie zijn mens, voor altijd. Mirjam Röhling, geestelijk verzorger in Onderwatershof
35 Online Touch Home