D VOORWOORD VOORWOORD VOORWOORD VOORWOORD VOORWOORD VOORWOORD VOORWOORD ‘WAAROM KUNNEN MENSEN NIET ZOWEL FLEXIBEL ALS EFFICIËNT ZIJN?’ Bovenstaand is een citaat van Margaret Drabble, een Engelse schrijfster. En eigenlijk vat dit prachtig samen wat voor stigma er om flexibiliteit hangt. Flexibel staat immers voor aanpasbaar, buigbaar, gedwee, inschikkelijk, meegaand en plooibaar. Vaak weten we niet wat we aan mensen hebben die te flexibel zijn. ‘Met alle winden meewaaien’, wordt er dan gezegd. Veel liever gaan we voor beraden, bestendig, constant en kordaat. Kortom: ‘standvastig’. Hoewel we dan ook zeggen ‘zo flexibel als een loden deur’. Conclusie: we hebben een complexe relatie met het begrip ‘flexibiliteit’. Tijdens projecten hebben we ook te maken met flexibiliteit. Het wordt vaak als iets hinderlijks gezien. De scope schuift van links naar rechts en je hebt geen idee waar je nu eigenlijk naar toe aan het werken bent. In het meest positieve geval wordt dit tijdens een georganiseerde Value Engineering sessie in goede banen geleid. Vaker gebeurt het ongeorganiseerd en raakt een team de draad kwijt. Veel grote projecten kennen een lange aanlooptijd. En als we de afgelopen drie jaar iets hebben geleerd, is het dat de wereld van de ene op de andere dag op zijn kop kan staan. Een pandemie, lockdowns, materiaaltekorten, oorlog, energiecrisis, personeelstekort, we hebben er allemaal wel mee te maken gehad. En dus ook onze projecten. Ik hoorde van de week een verhaal van een rioleringsproject dat te maken kreeg met een ‘pvc-crisis’. Er was geen materiaal te krijgen, dus hebben ze de werkzaamheden uitgevoerd met datgene wat wél voorhanden was. Andere materiaalkeuzes, kleinere diameters - er moesten snel ontwerpkeuzes gemaakt worden. En sommige keuzes moeten alsnog hersteld worden. Een grotere diameter voor je riool gaat meestal wel goed, maar een kleinere diameter kan problemen veroorzaken. In de ICT is flexibel werken al langere tijd normaal. De beoogde software wordt niet eerst compleet uitgeschreven. Slechts het einddoel waar naartoe moet worden gewerkt, is bekend. Vervolgens wordt dit einddoel opgehakt in kleinere brokken die dus ook regelmatig getoetst kunnen worden met de opdrachtgever en/of de gebruiker. Ik heb dit vorig jaar actief toegepast met het bouwen van het meerwerkportaal. Het complete programma was opgedeeld: inlog, change formulier, change overzicht, dashboard. Wat ziet de gebruiker en wat ziet de klant? Het grote voordeel is dat je op deze manier kleinere onderdelen kunt testen in plaats van dat je verzandt in ellenlange testprotocollen. Als redactie denken wij dat we in de bouw en industrie veel kunnen leren van deze aanpak. Met ver vooruitplannen lijken we meer zekerheid te creëren, maar de wereld om ons heen geeft ons die zekerheid helaas niet. Hoe kunnen we gebruikmaken van het beste van beide werelden en zorgen dat onze projecten en projectteams wendbaar genoeg zijn om met snel veranderende omstandigheden om te gaan? Misschien moeten we deze nieuwe manier van werken ook wel op een agile wijze aanpakken: stukje voor stukje, beetje bij beetje. Ik ben benieuwd wat de toekomst ons nog gaat brengen op dit gebied! Jij ook? Carmen Valk-Struik, hoofdredacteur INHOUDSOPGAVE Voorwoord – ‘Waarom kunnen mensen niet zowel flexibel als efficiënt zijn?’ – 3 Prefabricated Prefinished Volumetric Construction (PPVC) in Singapore – 4 Projecten moeten groter en contracten moeten kleiner! – 10 Interview met Jacqueline Schlagwein, Cost Engineer bij Schiphol – 14 Wendbaar meesterschap – 19 DACE – verslag bijeenkomst – 20 Circulaire infrastructuur realiseer je bij de bakker op de hoek – 26 DACE – opleidingen – 30 Vijf vragen aan... Gerard Filé – 31 Fry Zinnig – Schaalverkleining: meer flexibiliteit, minder risico – 32 Achter Het Nieuws – Hoe duurzaam is een warmtepomp eigenlijk? – 34 Enhancing Flexibility in the Project Scope with the help of Value Engineering – 36 00:0 3
4 Online Touch Home