RISICOMANAGEMENT EN ONZEKERHEID IN MAATSCHAPPELIJK PERSPECTIEF Voetnoot 1 Anghel Saligny [5] was de ontwerper en bouwer van de toen langste brug van Europa, over de Danube. Tijdens de officiële ingebruikname waarbij de brug zwaar werd belast met treinen, bevond hij zich met een team onder de brug. Hierdoor stond hij met zijn leven in voor de kwaliteit van de constructie. Te vergelijken met de locatiedirecteur die de betrouwbaarheid van zijn bedrijfslocatie staaft door middel van zijn direct ernaast gelegen woning. Voetnoot 2 'Aantal COVID-19 boetes'. Vooralsnog een concept, gebruikmakend van de registratie van het aantal boetes. Indien sprake is van duidelijk risicozoekend gedrag (bij herhaling geconstateerd), leidt dit tot verlies op recht op een IC-plaats wanneer er onvoldoende voorzieningen beschikbaar zijn (en de reguliere zorg dus in feite ook al deels is afgebouwd –met de nodige gevolgen voor diegenen die daar dan van afhankelijk zijn). Een mildere variant is het verlies van recht op verzekering van ziektekosten, analoog met verlies van verzekering in geval een auto. Gegeven het controlerende karakter wat hierin zit komt dit vanzelfsprekend nogal Orwelliaans over. Dáár waar de keuzes van de een, negatieve effecten hebben voor de ander, is de afweging waarin dit proces het meest optimaal is ingericht. Dit werkt in het algemeen het beste door het risico wat ontstaat ook bij de veroorzaker terug te leggen. Een mooi voorbeeld uit de watersector waarin dit effectief is ingericht is het probleem van de verontreiniging van drinkwater uit een rivier door het afvalwater van een stroomopwaarts gelegen papierfabriek. Door wettelijk te regelen dat de waterafvoer stroomopwaarts moest liggen van het waterinnamepunt van de fabriek (waardoor die zichzelf zou vervuilen als de afvalstroom te smerig is), kon geregeld worden dat het overlast gevende afvalprobleem héél effectief werd opgelost. Het laat zich aanzien dat met name de eerste twee middelen 1 en 2 het meest effectief zullen zijn doordat die helpen om inzicht en daarmee draagvlak te krijgen voor de besluitvorming rond risicomanagement. Het derde middel (3) is praktisch beperkt toepasbaar, namelijk voor die situaties waarin op korte termijn effecten van gemaakte besluiten te zien zullen zijn. In een aantal gevallen, zoals met de ontwikkelingen rond klimaatverandering, zijn de trends pas op de langere termijn duidelijk, ook al manifesteert dit zich nu al steeds duidelijker. De combinatie van [onzekerheid nu over toekomstige ontwikkelingen] met [eisen van een korte terugverdientijd] maakt dat regelmatig sprake is van een reactieve houding om geschetste risico’s te gaan controleren. Het zou ongetwijfeld helpen als het per bedrijf duidelijk is op welke manier, tegen welke kosten, te verwachten ongewenste effecten voorkomen kunnen worden. Een toolbox in de vorm van een gestandaardiseerde effectieve risicobeoordeling met gevolgen en onzekerheden geeft daarbij dan de vereiste transparantie om daarmee commitment in de vorm van een #smt verklaring af te kunnen geven. Standaarden als ISO 55001 (asset management) [6] en ISO 31000 (risico management) [7] zijn al beschikbaar en kunnen gebruikt worden voor het verder ontwikkelen van de toolbox. In 2019 is vanuit Veiligheid Voorop onderzocht hoe risicomanagement een effectievere rol kan krijgen in de communicatie met de burger. "Organiseren van een effectieve kennisoverdracht met betrekking tot risico's" is een resultaat van dat onderzoek [8]. Samenvatting Momenteel bevinden we ons in een fase waarin we geconfronteerd worden met veel onzekerheden waarbij keuzes voor de toekomst gemaakt moeten worden. Niets doen, op de handen blijven zitten, is in veel gevallen géén optie gegeven de mogelijke consequenties van zo’n 0-optie. Of en hoe te handelen kan met behulp van risicobeoordeling worden afgewogen. Daarvoor is dan inzicht en draagvlak voor zo’n aanvliegroute nodig. Dat inzicht in – en draagvlak voor – is niet iedereen gegeven, zoals hiervoor uitgewerkt. Daarbij spelen ook maatschappelijke factoren een rol. Het is dan ook niet verwonderlijk dat we bij het zoeken naar sturing vanuit risicomanagement niet te veel naar de omgeving kunnen kijken omdat die vaak nog niet vertrouwd is met de basisprincipes. Duidelijk is geworden dat te nemen beslissingen gebaat zijn met transparantie in de afwegingen. Risico’s en onzekerheden daarin spelen daarbij altijd een rol. Dat hoeft geen probleem te zijn als die risico’s duidelijk zijn en er in de afwegingen met de onzekerheden in de risico’s rekening wordt gehouden. In de beschikbare methoden is daarin voorzien. Het artikel besluit dan ook met de bevinding dat informatieverstrekking over toegepaste, bewezen betrouwbare gestandaardiseerde methoden ervoor kan zorgen dat commitment kan worden afgegeven voor de implementatie van daarmee genomen beslissingen. De principes van Asset Management en Risicomanagement zijn toepasbaar om deze aanpak te effectueren. Referenties [1] Nieuwsblad van het Noorden, 26 oktober 1970, ‘Ik heb destijds gezegd, als hier ooit een brand komt en er zijn minder dan 50 doden dan zal me dat niet verbazen’ [2] www.112wagenborgen.eu/2016/10/26/grote-brand-vrouwenpaviljoen-salem-herdacht-in-wagenborgen-2/ [3] Omgevingsvergunning voor brandveilig gebruik, Rijksoverheid. www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/bouwregel geving/ - brandveilig-gebruik-gebouwen [4] Nieuwe realiteit: bij verdubbeling CO₂ warmt aarde drie graden op. NRC 27 aug 2020 [6] ISO 55001 (2014), Assetmanagement - Managementsystemen - Eisen [7] ISO 31000 (2018), Risk management - Principles and guidel ines on implementation [8] Risicocommunicatie door Brzo-bedrijven en veiligheids regio’s; een inventarisatie en analyse van praktijken in Nederland. Crisislab. Nov. 2019. 00:28
29 Online Touch Home