HOE VOORKOMT DE COST ENGINEER KOSTENOVERSCHRIJDINGEN? hoe voorkomt de cost engineer kostenoverschrijdingen? Hoe komt het toch dat wij als Cost Engineers, ondanks onze ervaring, bij grote investeringsprojecten regelmatig de fout in lijken te gaan met de kosten - ramingen? Na de zoveelste miljoenenoverschrijding verwacht je dat we het wel een keer zouden leren. Auteurs: Marcel Smit, Sr Research Scientist bij TNO Strategic Business Analysis. Jasper Hoeve, Projectleider & Informatiemanager bij RHDHV Infrastructuur. Beiden zijn lid van de Special Intrest Groep Parametrische Analyse (SIG PA) van DACE. P rofessor Bent Flyvbjerg is een Deense specialist op het gebied van de kosten van grote infrastructuurprojecten. Hij was voorheen verbonden aan de TU Delft en momenteel is hij hoogleraar aan de universiteit van Oxford. Professor Flyvbjerg geeft aan dat megaprojecten, en met name infrastructuurprojecten, grote kostenoverschrijdingen hebben. Zo hebben railprojecten bijvoorbeeld een kostenoverschrijding van 44%, bruggen en tunnels 33% en wegen 20%. Flyvbjerg heeft dit vastgesteld op basis van bijna 200 internationale projecten. Iedereen kent wel internationale projecten waar het mis is gegaan, bijvoorbeeld de aanleg van de Kanaaltunnel (+/- 225% kostenoverschrijding) [1], en het Sydney Opera House (+/- 2800% kostenoverschrijding) [2]. En dichter bij huis: de Betuwelijn (+/- 100%) [3], de HSL (115%) [4], de Noord/Zuidlijn (+/- 350%) [5] of de Tramtunnel in Den Haag (75%) [6] om er maar een paar te noemen. En natuurlijk nog recent de verbouwing van het voormalige ministerie van Buitenlandse zaken voor gebruik door de Tweede Kamer (van enkele tientallen miljoenen naar 161 miljoen euro). Ook zijn er bekende voorbeelden van ICT-projecten met een gemiddelde kostenoverschrijding van 43%, zoals de invoering van de OV-chipkaart, het alarmsysteem C2000 en het Elektronisch Patiënten Dossier. Ook Defensie kent projecten met grote kostenoverschrijdingen, zoals internationaal, de F-35 waarvan de totale ontwikkelingskosten (betaald door de VS en partnerlanden) gestegen zijn van $ 34.4 miljard in 2001 tot $ 55,5 miljard in 2019 [7]. En, nationaal, het logistiek ondersteuningsschip dat in 7 jaar € 143 miljoen [8] duurder werd dan gepland of de nieuwe onderzeeboten die volgens de Algemene Rekenkamer minimaal € 730 miljoen duurder worden [9]. Oorzaken van overschrijding Professor Flyvbjerg noemt drie oorzaken voor de overschrijding, te weten technische, psychologische en politieke. De laatste twee hebben vooral betrekking op menselijk gedrag. Flyvbjerg gaat hier in zijn boek Megaprojects and Risks (2003) uitgebreid op in. Psychologische en politieke oorzaken van kostenoverschrijdingen zijn belangrijke aspecten waar veel aandacht aan moet worden besteed, maar waar we als Cost Engineers weinig tot geen invloed op hebben. Aan de technische oorzaken kunnen we wel iets doen. Deze hebben namelijk betrekking op de kwaliteit van de ramingen die wij, Cost Engineers afgeven. Welke technische oorzaken van kostenoverschrijdingen kennen we uit de praktijk? • Scopewijzigingen nadat de raming is opgesteld. Een bekend fenomeen dat eigenlijk in elk project wel voorkomt. Bijvoorbeeld een weg krijgt meer rijstroken of een schip krijgt een 00:33
34 Online Touch Home