Jaar 2005 2009 2010 2011 2012 Budget 265,0 363,5 377,6 383,2 407,9 Verhoging t.o.v. vorige budget 98,5 14,1 5,6 24,7 Als gevolg van prijsindexatie 46,5 14,1 5,6 • 17,7 correctie prijsescalatie (prijspeil 2011) • 1,5 prijs-escalatie staalgewicht (prijspeil 2011) Tabel 1 - Ontwikkeling van het budget voor de bouw van het logistiek ondersteuningsschip (in M €). andere voortstuwing. Vaak wordt dit veroorzaakt door voortschrijdend inzicht. In een raming in de beginfase van een project wordt hier vaak een reservering voor opgenomen. Het is erg lastig om vooraf te kwantificeren hoeveel de kosten van het project gaan wijzigen door scopewijzigingen. Een bekend voorbeeld hiervan is de aanleg van de HSL-Zuid. De volledige realisatie van de A4 verbreding bij Hoogmade en de A16 verbreding tussen Galder en Moerdijk is onderdeel uit gaan maken van de HSL-projectscope. Oorspronkelijk zouden alleen meerkosten als gevolg van de HSL-Zuid aan deze wegprojecten worden toegerekend. Daarnaast was de afsplitsing bij Breda oorspronkelijk geen onderdeel van de scope, maar is er later wel aan toegevoegd. • Niet voldoende prijscompensatie. De grote projecten gaan over vele jaargrenzen heen, wat betekent dat rekening gehouden moet worden met inflatie. Regelmatig komt het voor dat er geen of te weinig prijscompensatie gegeven wordt, omdat niet met het markt-specifieke inflatiecijfer rekening wordt gehouden. Een foutieve prijsescalatie kan al snel resulteren in grote kostenoverschrijdingen ten opzichte van het geraamde budget. Een goed voorbeeld daarvan is het eerdergenoemde logistiek ondersteuningsschip van Defensie: ruim 60% van de € 143 miljoen euro van de verhoging van het budget werd veroorzaakt door prijsbijstellingen, onder andere als gevolg van de prijsontwikkeling van staal [10], zie ook tabel 1. Ook bij de Noord/Zuidlijn werden prijsindices gehanteerd die de daadwerkelijke prijsstijging niet correct representeerden [11]. Risico’s kwantificeren De benoemde oorzaken voor kostenoverschrijding zijn natuurlijk al langer bekend. De Cost Engineer heeft een aantal ‘gereedschappen’ in zijn kist om met beperkte informatie desalniettemin een verstandige raming af te geven. Vaak worden in de beginfase van projecten risicosessies gehouden, waarbij een risicoreservering wordt vastgesteld, op basis van een risicomatrix waarbij verschillende percentages gelden voor de risicoreservering voor verschillende omstandigheden. Maar deze percentages variëren vaak maar beperkt (tussen de 5 tot 10%). De echt onverwachte gebeurtenissen met grote kostenstijgingen tot gevolg kunnen daarmee nooit afgedekt worden. Maar juist dit zijn wel de gebeurtenissen die de miljoenen overschrijdingen tot gevolg kunnen hebben. Het eerlijke antwoord is dat risico´s met een erg kleine kans van optreden (< 1%) maar zeer grote gevolgkosten, erg moeilijk financieel te beheersen zijn. Beheersing van deze risico’s moet op een andere manier worden georganiseerd. Aansluiten bij behoeften van besluitvormer Wat we vaak zien, in zowel een defensie- als infrastructuuromgeving, is dat al in een heel vroeg stadium een raming moet worden afgegeven, nog voor er überhaupt ook maar informatie is verkregen van een mogelijke leverancier of functionele eisen bekend zijn, die leidend worden in het vervolg van het project. Deze raming bepaalt het budget en wordt daarna vaak ook taakstellend. De onzekerheid is dan nog groot. Er is nog maar een vage beschrijving van de functionaliteiten en er is weinig data beschikbaar. Een oplossing hiervoor zou zijn om als Cost Engineer een grote onzekerheidsmarge af te geven bij de raming; ‘we schatten het benodigde budget op 135 miljoen +/- 60%’. Maar daar kan een besluitvormer weinig mee, dat gaat niet werken. De besluitvormer wil voor de allocatie van budgetten en de lange termijnplanning een puntschatting hebben en niet een bovengrens en een ondergrens die mijlenver uit elkaar liggen. Een oplossing waarbij de Cost Engineer rekening houdt met de onzekerheid, is het bewust hoger inschatten van de kosten middels een risicoreservering. Ook hier is de besluitvormer niet blij mee, want dan bestaat de mogelijkheid dat de kosten onterecht te hoog worden ingeschat en het project niet goedgekeurd wordt. Daarnaast is een project met een risicoreservering groter dan de realisatiekosten moeilijk uitlegbaar aan de budgethouders. Kritisch blijven De daadwerkelijke realisatie- (en exploitatie)kosten van een project worden beïnvloed door heel veel factoren, die allemaal buiten de invloedsfeer van de Cost Engineer liggen (bijvoorbeeld scopewijzigingen HSL-Zuid) of buiten de expertise van de Cost Engineer (geopolitieke analyses voor raming Cougar transport• 1,5 medische voorzieningen • 4,0 extra staal Overige redenen van verhoging budget • 12 scheepsbouw markt-ontwikkelingen • 25 groter ontwerp • 15 extra kosten afbouw in Nederland 00:34
35 Online Touch Home