VERHAAL VAN EEN BEVRIJDINGSKIND Dinus Grotenhuis is geboren op 16 april 1945 aan de Brandweg A 15 in Lemelerveld (gemeente Dalfsen) als ‘bevrijdingskind’. Zijn moeder was van hem in verwachting toen zijn vader bijzonder actief in het verzet was, met gevaar voor eigen leven. In de eerste editie van de Dalfser Courant staat op de voorpagina ‘Bevrijd Dalfsen’ met de foto van koningin Wilhelmina en op pagina 2 bij de Burgerlijke stand: Geboren: Berendinus Grotenhuis, z. v. H. Grotenhuis en A. Horsman. Hij heeft zijn verhaal over zijn ouders met de onderduikers (Amerikaanse en Britse piloten en weigeraars tewerkstelling in Dld) en het clandestiene slachten en voedseldistributie t.b.v. de verzetsmensen (o.a. de verzetsgroep Dalfsen-LemelerveldOmmen in de bossen van het landgoed Rechteren) voor onze redactie opgeschreven. Het gezin Grotenhuis-Horsman woonde aan de Brandweg A15 te Dalmsholte. De samenstelling van het gezin was als volgt: Opa Horsman, Dieks en Aaltje Grotenhuis, Gerrit (1937), Henk (1941) en Dinus (16 april 1945). Hieronder het verhaal van Dinus: Onderduikers Gedurende de oorlogsjaren hadden wij een paar onderduikers. Vanaf 1942 Hendrik Tempelman (Dedemsvaart) en Ype van der Ziel (Zwolle). Beiden waren ondergedoken om te voorkomen dat ze in Duitsland tewerk gesteld (Arbeitseinsatz) zouden worden. De onderduikers sliepen op de hilde boven de koeien in de stal of hielden zich schuil in de varkensschuur of in de uitgeholde hooiberg achter het huis. De ingang van het hol werd afgesloten met een hoop knollen, wintervoer voor de koeien. ’s Avonds, als het donker was, kwamen ze uit hun schuilplaats nadat de hond het erf had verkend. Wanneer er geen onraad was jogden ze in het weiland om in conditie te blijven. De samenwerking met ds. en mw. Cor en Rie Keers Tijdens de beginjaren van de oorlog was dominee Cor Keers Nederlands hervormd predikant in Lemelerveld en woonde hij met zijn gezin, dienstmeisje Rika Velthuis en een aantal onderduikers in de pastorie aan de Blikman Kikkertweg. Mevrouw Rie Keers-Bokhorst heeft hun belevenissen opschreven in ‘Het verhaal’. Hieronder een fragment uit ‘Het verhaal’: “In onze tijd had Lemelerveld nog geen waterleiding en geen gas. Ik kookte op butagas en een oud fornuisje. Die lieve Dieks bracht altijd een lading turf bij ons als hij weer een wagen vol in het veengebied had gekocht. Dieks met z’n lieve grote en oersterke paard Max.” Na een predikantschap van 7½ jaar is de familie Keers, samen met Rika Velthuis, vertrokken naar Assen. Ook daar werd Cor Keers meteen actief in de verzetsgroep en betrokken bij het vele ondergrondse werk. Tijdens een korte vakantie in 1944 in Lemelerveld kreeg de familie bezoek van de huisarts uit Assen met de boodschap dat Cor direct moest onderduiken, de SS zat hem op spoor. Uit veiligheidsoverwegingen heeft de familie toen besloten te vertrekken naar ouderlijk huis van Mevr. Keers in Loosdrecht. Ds. Keers is eind december 1944 met zijn gezin met paard en wagen uit Loosdrecht opgehaald door Boshuizen en Velthuis uit Lemelerveld en gebracht Dieks en Aaltje. Op de foto met mijn vader en moeder Uit ‘Het verhaal’: “...waar een kostelijke maaltijd voor ons klaarstond. Dieks hielp de mannen met het in veiligheid brengen van het paard en de wagen. Ik was razend benieuwd hoe het verder zou gaan; of er een paar adressen gevonden waren waar we - verspreid - mochten logeren bij goede bekenden. Maar toen kwam een verrassing, die ik m’n leven lang niet zal vergeten. Dieks nam Henk op de arm en ging voorop, daarachter Lourens die Dieks aan de kiel moest vasthouden, daarachter kwam ik, dan Carolien, toen Aaltje en daarna met de kinderwagen kwam mijn man als hekkensluiter. Zo ging het, elkaar vasthoudend in het donker, langzaamaan over smalle paadjes binnendoor naar het boerderijtje (aan de Hoenderweg) waar we de oorlog verder mochten wonen en dat de eigenaar zo maar aan ons afstond. Alles was voor ons aanwezig, de kachel brandde en er was etensvoorraad in huis. Daar werden we klein en stil van. De volgende dag kwam onze trouwe hulp Rika Velthuis weer bij naar ons, het boerderijtje was propvol maar wat hadden we het er goed.” Begin 1945 viel er een bom in de buurt met als gevolg dat de ramen sprongen en deuren uit de sponningen werden geblazen, waarop Rika besloot om nooit meer alleen op te passen op de kinderen. Om dit probleem op te lossen werd onderduiker Hendrik Tempelman gevraagd met haar deze oppasdienst te verzorgen, met als gevolg dat beiden verliefd raakten op elkaar en na de oorlog zijn getrouwd en verhuisd naar Dedemsvaart. Rika leeft nog. Vooral Tempelman heeft veel werk verricht op de boerderij, ook omdat mijn vader vaak elders actief was. Hij had het zo naar zijn zin dat hij na de bevrijding nog ruim een jaar is gebleven. Buren noch familieleden hebben al die jaren iets geweten van wat er zich op A15 heeft afgespeeld, alleen intimi. Wel kregen mijn ouders wel een de vraag waarom altijd de gordijnen voor de stalramen dicht zaten. Ondergedoken piloten Twee piloten waren ook ondergedoken in ons gezin. Dat waren: Leslie Monroe Sellers (VS), overleden op 2-01-2012 Greencastle, Pennsylvania; Richard C. Vogel (VS), overleden op 10-04-2003, Britse piloot Op 11 september 1944 stortte een Amerikaanse B24 bommenwerper in de buurtschap Hessum bij Vilsteren neer. Na een aantal onderduikadressen zitten Leslie Sellers en Richard Vogel ondergedoken: - op Brandweg A 15 t/m 23 december 1944 - bij dokter Ten Veldhuis t/m april 1945 Hieronder stukjes tekst uit de biografie van Leslie Sellers: Hoofdstuk 9: “YANKS, YANKS, YANKS!” “Boer Dieks was echt een goede man, en hij riskeerde zijn eigen leven en het leven van zijn vrouw en kinderen door zijn samenwerking met de ondergrondse. Nadat hij ’s avonds de kinderen naar bed had gebracht trok hij er samen met Dick en mij op uit voor een wandeling. Alleen ’s nachts kwamen we naar buiten om te trainen voor onze conditie. Dieks sprak geen Engels en ik geen Nederlands. Wij losten dit taalprobleem op door de namen te tekenen en uit te spreken in beide talen. Ik ver(vervolg elders in deze Lemelervelder)
5 Online Touch Home