Bedrijven krijgen te maken met vragen als: “hoe kan ik schonere producten en productieprocessen ontwikkelen met minder schadelijke stoffen en minder grondstofverbruik, waarbij zoveel mogelijk grondstoffen en materialen zijn hergebruikt?”29 Dit hoeft niet alleen een uitdaging te zijn, het biedt ook een mogelijkheid om duurzame bedrijfsmodellen te ontwikkelen en deze op de internationale markt te brengen. De mogelijkheden die de eerdergenoemde digitale technologieën bieden, kunnen hierbij helpen. GEOPOLITIEKE VERANDERINGEN Het mondiale speelveld verandert continu en dat heeft gevolgen voor de Europese en Nederlandse industrie. Al decennialang is er sprake van een liberale wereldeconomie met weinig handelsbarrières en lage invoerrechten. Mede daardoor hebben landen als China en India een belangrijke economische ontwikkeling doorgemaakt. Dit heeft vele voordelen opgeleverd voor de industrie: lagere prijzen voor grondstoffen en halffabricaten, lagere productiekosten en een grotere afzetmarkt.30 Uit een enquête van FME onder haar leden in Oost-Nederland (kleine, middelgrote en grote bedrijven) kwam naar voren dat veel bedrijven (67%) al bezig zijn met energiebesparende maatregelen (zie afbeelding 16). Daarnaast maakt de helft van de respondenten al gebruik van duurzame energie. En meer dan de helft van de bedrijven is al bezig met het verduurzamen van productieprocessen. Veel bedrijven lijken zich voor te bereiden op strengere maatregelen omtrent verduurzaming. Dit geldt zeker ook voor Metaalunie en haar leden. Het concurrentievermogen van de “nieuwe” economieën wordt steeds heviger. Daarmee groeit ook hun macht. Voorbeelden van instrumenten die zorgen voor een ongelijk speelveld zijn ongelijkwaardige markttoegang en behandeling van bedrijven, ongebreidelde staatssteun gericht op het opkopen of wegconcurreren van marktspelers en gebrekkige mededinging. Maar ook spionage, een andere omgang met of diefstal van intellectueel eigendom en gedwongen technologieoverdracht.31 Bron: FME Ondernemersonderzoek 2018, Regio Oost. 29. Ministerie van EZK (2020). Visie op de toekomst van de industrie in Nederland, blz. 9. 30/31. Ministerie van EZK (2020). Visie op de toekomst van de industrie in Nederland, blz. 10. | 61 Afbeelding 16
62 Online Touch Home