6. Montage PE inpandig 6.1 Materiaalkenmerken Polyetheen of polyethyleen (PE) is een kunststof met een relatief lage E-modulus. Het kan uitstekend gebruikt worden waar flexibiliteit en een hoge slagsterkte nodig zijn. Het is goed bestand tegen zuren, basen, alifatische koolwaterstoffen en zouten en kan daarom goed gebruikt worden als afvoerleiding. PE is er in verschillende soorten en wordt vaak voorzien van een getal dat de langeduurtreksterkte van het materiaal in kg/ cm2 aan geeft: PE 40; PE 50; PE 63; PE 80 en PE 100. Deze getallen zijn in de plaats gekomen van verouderde termen als LDPE, MDPE en HDPE. Voor afvoer is de treksterkte niet wezenlijk van belang, er wordt bijna altijd PE 80 of PE 100 (HDPE) voor gebruikt. Bestandheid tegen onderdruk (uitwendige overdruk) Door de lage E-modulus en een vrij sterk kruipgedrag van PE zal een leiding bij hoge spanningen op den duur vervormen. Ingegraven PE moet daarom een relatief dikke wand hebben, PE-buizen voor binnenriolering zijn daarom niet geschikt voor ondergrondse toepassing. Door de kruipeigenschappen van PE is er een verschil tussen korteduurbestandheid (bijvoorbeeld instorten in beton) en langeduurbestandheid (ingegraven buis). Invloed van temperatuur De sterkte en stijfheid van PE-leidingen nemen af naarmate de temperatuur stijgt. Meestal is de leidingtemperatuur lager dan de mediumtemperatuur, zeker bij niet-geïsoleerde buis. Zo kan een PE-leiding zonder problemen water van 95°C afvoeren omdat de buitenkant van de buis niet warmer wordt dan 80 °C. Bij verhoogde temperatuur blijft een bovengrondse PE-leiding meestal nog wel rond van vorm, maar gaat hij tussen de beugels doorhangen. Dit is vaak niet gewenst. Ondersteun de buis dan over de hele lengte met draagschalen. Door de grote uitzettingscoëfficiënt van PE treden er sterke lengteveranderingen op bij temperatuurwijzigingen. Een leiding met een lengte van 25 m krimpt 0,04 m bij afkoeling van 20 °C naar 10 °C. Brandeigenschappen De brandeigenschappen van PE zijn vergelijkbaar met die van hout. De rook van brandend PE is redelijk helder en niet bijzonder agressief. Hij bestaat voornamelijk uit CO2 en H2O. Overige eigenschappen PE is goed bestand tegen zuren, basen, alifatische koolwaterstoffen en zouten. PE is minder goed bestand tegen sterk oxiderende zuren (chloorwater). PE is goed te recyclen; geretourneerde PE leidingen worden gebroken en opnieuw gebruikt. PE heeft van zichzelf een matige UV-bestandheid, daarom worden voor leidingmateriaal stabilisatoren toegevoegd, meestal carbon black (roet) waardoor de leidingen zwart zijn. Door deze toevoeging kan (zwart) PE redelijk bovengronds toegepast worden. Transport PE is relatief zacht; het beschadigt snel. Sleep de buizen daarom nooit langs harde materialen zoals metalen of betonnen delen. De vorken van heftrucks moeten zijn afgerond of bekleed. PE mag getransporteerd worden bij een temperatuur tot -20 °C. Korteduur Langeduur (MPa) (MPa) SDR 26 SDR 21 SDR 17 SDR 11 0,10 0,20 0,40 1,40 0,025 0,05 0,08 0,35 Afb. 6.1 Bestandheid tegen uitwendige overdruk van PE 100 bij 20 °C in MPa zonder veiligheidscoëfficiënt (0,1 MPa ≈ 1 bar). De buizen moeten tijdens transport over de volledige lengte van de buis worden ondersteund om doorhangen te voorkomen. De ondersteuning mag bestaan uit houten balkjes met een regelmatige onderlinge afstand. Opslag De ondergrond moet vlak en vrij van stenen of andere scherpe voorwerpen zijn. Een niet-vlakke ondergrond levert kromme buizen op, zeker als de buizen langer en bij hogere temperatuur opgeslagen worden. Door de zwarte kleur kan de buis in de zon plaatselijk zeer warm worden. www.wavin.nl Regenwaterafvoer Handboek 23
24 Online Touch Home