3. Ondergronds gedrag en buisklasse keuze De eerste toepassingen van PVC als straatriool dateren van het eind van de vijftiger jaren. De toepassing ontstond door problemen metandere materialen in de slappe grondsoorten. Sindsdien is het gebruik van PVC rioolbuizen sterk toegenomen. In eerste instantie werd een zeer flexibele buis met een diameterwanddikteverhouding van 65 (buisklasse 65) toegepast met de gedachte dat de PVC buis alleen zou moeten dienen om de gemaakte opening in de grond in stand te houden. De invloed van de sleuf werd daarbij verwaar loosd. In zanderige gronden klopte dit wel enigszins maar in samendrukbare grond bleek de flexibiliteit van klasse 65 wel erg groot en traden grote radiale vervormingen op. Veel van de buizen uit deze beginperiode vervullen hun functie nog steeds met vervormingen tot 30 à 35% (afplatting van de diameter). Toch was deze vervor ming aanleiding om op uitge breide schaal onderzoek te doen naar het ondergrondse gedrag van flexibele buizen. Tot medio 2000 zijn buisvervorm ingsme tin gen verricht aan vele kilometers operationeel riool, waarvan 10.000 m is gemeten onder auspiciën van KOMO. Daardoor is een zeer gedegen inzicht verkre gen in het gedrag van PVC als straatriool. In dit hoofdstuk wordt het principe van het ondergronds gedrag besproken. Wat de gemeten vervormingen betreft worden alleen de gegevens behandeld van de met een verdichtbaar grondmateriaal omhulde buizen. De resultaten zijn vastgelegd in het eindrapport van de KOMO-werkgroep ‘Praktijk erva ringen van de Kommissie Rioolbuizen van Thermoplastische Kunststof’, in Vervormingsmetin gen aan operationele PVC straat rio lerin gen’ en in de Wavin-publi catie ‘Ontwerpen van kunststof riolen’ van 26 oktober www.wavin.nl 1982. In deze laatste uitgave worden tevens de met klei en veenachtig materiaal omhulde straatriool buizen van PVC behandeld. Bovendien wordt dit laatste behandeld in het Technische Handboek ‘Waterlei din gen en Rioolpersleidingen’. De flexibiliteit van PVC is een nuttige eigenschap met betrek king tot de flexibele grondom geving, zoals uit het volgende zal blijken. 3.1 Flexibiliteit van buis en grond De buis in de grond Een kunststof rioolsysteem wordt gekenmerkt door een laag gewicht per strekkende meter, relatief weinig verbindingen, goede waterdichtheid en een grote mate van flexibiliteit in axiale en in radiale richting. De axiale flexibiliteit geeft voor de len bij het optreden van (ongelijk matige) zettingen zonder dat daardoor hydraulische nadelen, zoals openstaande voegen, ontstaan. Door de radiale flexibiliteit zal de buis ook in die richting beïnvloed worden door het gedrag van de grond. Ook dit heeft aanwijsbare voordelen. Als de grond naast de buis inklinkt, zal de buis vervormen. Dit voor komt dat de belasting op de buis groter wordt, zoals bij starre Afb. 23. Verschil in belasting en grondgedrag bij starre en flexibele buizen. grondsoort Veen Slappe klei Klei-achtig zand Zavel Los Zand Dicht gepakt zand grind Eg in N/mm2 0,1 - 0,5 1,5 - 5,0 3,0 - 10 10 - 15 10 - 20 50 - 80 100 - 200 6 - 20 12 - 40 40 - 60 40 - 80 200 - 320 400 - 800 n-waarden PVC SN 4 / kl41 PVC SN 8 / kl34 0,4 - 2 0,2 - 1,1 3,4 - 11 6,7 - 22 22 - 34 22 - 45 112 - 180 225 - 450 Afb. 24. Flexibiliteit van PVC buizen ten opzichte van de grond n>1: de buis is flexibeler dan de omringende grond. Straatriolering Handboek 21
22 Online Touch Home