JUST-IN-TIME VOORRAADBEHEER Het leveren van materialen op de juiste tijd en plaats is een kunst op de eilanden. “Je kunt niet zomaar een enorme voorraad op een bouwplaats neerzetten, daarvoor is simpelweg de ruimte niet,” zegt Radboud. “Op Terschelling hebben we een slim systeem opgezet waarbij we, in samenwerking met Staatsbosbeheer, materialen opslaan op een parkeerterrein bij de haven. Zo hebben we alles bij de hand, maar staat het niet in de weg.” Ook de samenwerking met lokale transporteurs speelt een sleutelrol. “We werken samen met een lokale vervoerder die snel kan inspringen als er iets misgaat, bijvoorbeeld als er door het weer een vertraging is,” voegt Piet toe. “Dat ‘just-in-time’ systeem zorgt ervoor dat we door kunnen, ook als er onverwachte situaties zijn.” EILANDERS ALS PARTNERS Bij elk project op de eilanden werken de bouwers nauw samen met lokale vakmensen. “De eilanders kennen de omgeving en de omstandigheden door en door,” vertelt Jan. “Ze weten precies welke oplossingen werken en welke niet. Het is belangrijk om een goede band op te bouwen met ze, want zonder hen zou het allemaal veel moeilijker zijn.” Radboud benadrukt dat dit niet alleen geldt voor de bouw, maar ook voor onderhoud en storingen. “Als er iets misgaat, kunnen de lokale installateurs snel ter plaatse zijn. Dat maakt echt een verschil, zeker op afgelegen plekken waar je niet zomaar even heen en weer kunt rijden.” Er is ook regelmatig contact met de inwoners zelf. Friso verduurzaamt op Terschelling zo’n 400 woningen in opdracht van WoonFriesland. Deze opgave brengt ook gecompliceerde logistieke uitdagingen met zich mee. Zo moeten er bijvoorbeeld complete daken of badkamers worden vervangen en gerenoveerd. Eilanders zien met grote regelmaat de Friso busjes rijden. Door al deze connecties is Friso een bekende aannemer op de eilanden. BOUWEN MET DE NATUUR, NIET ERTEGENIN Wat alle projecten op de Waddeneilanden gemeen hebben, is dat ze vragen om flexibiliteit, creativiteit en samenwerking. Of het nu gaat om het zorgvuldig demonteren van een heistelling voor transport naar Schiermonnikoog, of het ontwerpen van een hotel dat bestand is tegen de sterke wind op Terschelling, elke uitdaging vereist maatwerk. “Het mooie aan bouwen op de eilanden is dat je altijd weer nieuwe oplossingen moet bedenken,” besluit Piet. “Je werkt mét de natuur, niet ertegenin. En dat maakt het werk niet alleen uitdagend, maar ook ontzettend mooi.” 81 FRISO BOUWGROEP DEEL II
82 Online Touch Home