3e Jaargang • nr. 7 • september 2022 Bouwen in Werkomgeving als verlengstuk van thuisomgeving Feestelijke start bouw nieuwe wijk Het Spaanse Leger in Nijkerk Nu al meer zonnestroom dan in heel 2021 Gelderland 07 Pagina 06 Facelift voor Royal Kaak Terborg
In dit magazine Inhoudsopgave 13 07 06 24 05 Voorwoord: “Onzekere wereld” Facelift Royal Kaak Terborg 06 Royal Kaak biedt maatwerk voor opdrachtgevers én medewerkers 11 Comfortabele werkplekken en verduurzaming gaan hand in hand bij Royal Kaak 13 Chiel Freriks van Stigra: “Werkomgeving als verlengstuk van thuisomgeving” 19 Faber komt met elektrische betonpomp en kunstgrasveld dat energie opwekt 20 Snikheet, maar interesse in airco's blijft achter 22 Column Danny van Hal: “Bent u ook zo moe van al die Haagse proefballonnetjes die niet werken?“ 24 Vloerenfabrikant Interface presenteert twee collecties op Architect@Work 26 Nu al meer zonnestroom dan in heel 2021 27 Column KienhuisHoving: “Oorlog in Oekraïne levert onvoorziene omstandigheid op” 28 Column BIM4ALL: “Prefab tekeningen in de installatietechniek” 29 Wageningen Universiteit draagt De Aula over aan BOEi en Van Swaay Projectontwikkeling 30 Feestelijke start bouw nieuwe wijk Het Spaanse Leger in Nijkerk Bouwen in Gelderland 03
Algemeen 4 Bouwen in Gelderland
Voorwoord Voorwoord Onzekere wereld Je kunt internet niet openen, de tv of de radio aanzetten of kranten en magazines openslaan: het is kommer en kwel. De ene crisis is nog niet opgelost of er komt al weer een nieuwe bij. Columnisten, wetenschappers, (zelfbenoemde) mediadeskundigen en politici geven hun, veelal gekleurde, meningen. Kunt u er nog een touw aan vastknopen? Ik niet, en ik heb besloten me bezig te houden met de zaken waarin ik zelf enige sturing kan brengen. In de hoop dat er binnenkort toch eens richtinggevende besluiten genomen worden. Want het uitbesteden van dat werk door Rutte IV aan Remkes I lijkt me niet wenselijk in een parlementaire democratie. De vraag is, kort door de bocht, “gaat het dan echt zo slecht in onze sector zoals sommige berichten doen vermoeden?” In de meest recent verschenen Conjunctuurmeter van het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) wordt een relatief gunstig beeld geschetst. Orderportefeuilles zitten over het algemeen in de burgerlijke en utiliteitsbouw tot ver in 2023 vol, al Door: Gerard van Leeuwen ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// houden bedrijven traditiegetrouw en vanuit relatie-oogpunt uiteraard altijd enige ruimte voor last minute en adhoc opdrachten. Een woningcorporatie waarmee je al decennia samenwerkt kun je immers geen “nee” verkopen. Ik maakte onlangs een “rondje langs de velden”, en de meeste ondernemers delen de mening dat het voor de korte termijn allemaal nog wel los zal lopen. Wel is de onzekerheid groot welke afslag de politiek, in landelijk en mondiaal opzicht, zal nemen. En onzekerheid is op de iets lange termijn leidend. Consumenten nemen een afwachtende houding aan, en dat is niet verwonderlijk als je van Essent of Vattenfall een mailtje krijgt dat je er goed aan doet je maandbedrag te verhogen van 200 naar 675 euro. De eerste signalen dat in de woningmarkt de vraag tanende is zijn manifest, maar anderzijds is het een feit dat de bouwagenda van minister Hugo de Jonge ook dit jaar weer bij lange na niet gehaald wordt. Nee, ik denk dat de grootste crux niet ligt bij het aanbod van werk, maar dat ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Op de cover Royal Kaak in Terborg ondergaat een facelift. Hoofdrollen voor KlaassenGroep en Stigra. Colofon Bouwen in Gelderland Uitgever: Bouwen in de Regio v.o.f. Postadres: Postbus 204, 8600 AE Sneek Bezoekadres: Graaf Adolfstraat 36d, Sneek Tel.: (0515) 429 429 Web: www.bouweningelderland.nl E-mail: redactie@bouweningelderland.nl Redactie: Gerard van Leeuwen en Jolanda Groothuis Eindredactie: Joeri van Leeuwen Fotografie: Wim van ‘t Hoff (Eyemagic), Gerard Burgers Fotografie Accountmanagement: Digna Schoonen (06 - 442 099 10), Erik Kuipers (06 - 196 859 76) en Rob van Luit (06 - 184 483 55) Vormgeving & opmaak: Hannique de Jong Druk: Scholma Druk, Bedum Verspreiding: Post.nl Bouwen in Gelderland 05 zaken als leveringsbetrouwbaarheid en de aanwezigheid van “handjes” cruciaal zullen zijn, waarbij duurzame oplossingen, een versnelde robotisering en industrieel bouwen de leidende factoren zullen zijn. Het worden spannende tijden, ook in de bouw- en installatiewereld. De focus op de eigen onderneming zal wellicht nog meer verlegd moeten worden naar samenwerken. Die flexibiliteit kon wel eens van doorslaggevend belang kunnen worden in het overleven in een “onzekere wereld” (vrij naar G.B.J. Hiltermann, voor de ouderen onder u).
Gevelrenovatie en nieuwe entree Royal Kaak / Terborg Tekst: Gerard van Leeuwen ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Royal Kaak biedt maatwerk voor opdrachtgevers én medewerkers De ingrijpende verbouwingen in de hoofdvestiging van Royal Kaak in Terborg vorderen gestaag. De werkzaamheden aan het exterieur, bestaande uit een geheel nieuwe gevel, luifel en aanpassingen op het gebied van duurzaamheid, zijn zo goed als afgerond. De verbouwing van het interieur is echter nog in volle gang en zullen nog duren tot in ieder geval eerste kwartaal 2023. Manager Communicatie Wendi Ros licht de achterliggende gedachten toe van het mondiaal opererende bedrijf dat zich heeft gespecialiseerd in het ontwerpen, fabriceren en installeren van productielijnen voor industriele bakkerijen. En dat in de breedste zin van het woord. “Nieuwe hedendaagse uitstraling.” 06 Bouwen in Gelderland
“Ik werk inmiddels negen jaar bij Kaak, nu Royal Kaak”, vertelt Ros. “ Sinds ongeveer drie jaar ben ik manager Communicatie. De behoefte aan deze functie werd steeds groter. Het accent ligt duidelijk in de interne communicatie. Met drie Nederlandse productievestigingen, een in Italië en een in Frankrijk plus verkoopkantoren all over the world, is dat niet verwonderlijk. Daarnaast ben ik sinds 2017 Geluksmanager bij Kaak. Dat conflicteert voor een nuchtere, no nonsens onderneming uit de Achterhoek misschien op het eerste gezicht, maar niets is minder waar. Deze innovatieve gedachtegang past namelijk perfect in het DNA van het bedrijf. Er werken hier 450 mensen en over de hele wereld hebben we “Binnenkort start de bouw van een nieuwe opslaghal.” het over 850 mensen. Er is ons veel aan gelegen om deze mensen binnenboord te houden en daarnaast willen we aantrekkelijk zijn voor nieuwe arbeidskrachten. Zo simpel is het eigenlijk.” Beide aspecten komen samen Weliswaar liggen aan de verbouwing de nodige bouwkundige en duurzaamheidsredenen ten grondslag, maar daarnaast is het optimaliseren van de werkplekken minstens even essentieel. Ros: “De gevelaanpassing heeft vooral te maken met het feit dat we onze gebouwen willen aanpassen aan de hedendaagse uitstraling van Royal Kaak. De oude gevel ademde de jaren zeventig look uit en ook op het gebied van isolatie waren er verbeterpunten. Het paste gewoon niet langer bij onze organisatie. Met deze moderniseringsslag hebben we beide aspecten in een keer meegenomen en we zijn erg tevreden met het resultaat. Het voldoet volledig aan onze verwachtingen. Het is een mooi en strak ogend geheel geworden. Het exterieur valt bij ons overigens onder Kaak Vastgoed dat al onze panden en panden van derden beheert. Zij werken veel samen met KlaassenGroep die de realisatie voor haar rekening nam. Het interieur valt onder onze eigen vestiging. Vanaf het begin heeft de werkgroep, waar naast Kaak Vastgoed ook de groepsdirectie, vestigingsdirectie en eigenaar Jan kaak vertegenwoordigd waren, het voortraject ter hand genomen. Alle wensen, ook van de verschillende afdelingen, zijn in kaart gebracht en verwerkt tot een ontwerp. We hebben vervolgens met een aantal partijen gesproken, waarbij Stigra van Chiel Freriks als beste uit de bus kwam. Dit bedrijf had recent ook de signing in het kader van onze rebranding gerealiseerd. We werkten tot voor kort namelijk onder verschillende namen die nu allen onder Royal Kaak vallen. We hadden goede ervaringen opgedaan en dat heeft ook een rol gespeeld. De hele voorbereiding is best wel soepel en vlot verlopen. Er was een mooie interessante wisselwerking tussen Stigra en Kaak. Wij hebben met het plaatsen van onze lijnen bij opdrachtgevers ook te maken met zaken als voortschrijdend inzicht en soms bouwkundige of architectonische beperkingen, lees uitdagingen. We hebben elkaar tijdens het proces en eigenlijk tot op de dag van vandaag gestimuleerd om het beste resultaat te behalen. Als je naar onze medewerkers kijkt, dan heb je te maken met een grote diversiteit. Een administratieve kracht denkt anders dan iemand van sales. Bouwen in Gelderland 07
Gevelrenovatie en nieuwe entree Royal Kaak / Terborg From silo to truck Solutions for your bakery kaak.com Whether you need a single machine or turn-key line Best Lead Time 24/7 support Hygienic Design Line Integration Sustainable Development Goals 08 Bouwen in Gelderland
Gevelrenovatie en nieuwe entree Royal Kaak / Terborg Ook zijn er hier ruim tachtig engineers werkzaam, die weer een andere perceptie hebben over een ideale werkplek. Ook hier geldt dat een behoorlijk aantal mensen op kantoor hybride werken. Deels hier, deels thuis. Toch is het duidelijk dat er een grote wens naar verbinding is. Met de gehanteerde werkwijze kunnen we per afdeling maatwerk bieden en dat is geen bijkomend effect, maar een waarde die misschien nog wel belangrijker is.” Nieuwe fase Royal Kaak beperkt zich qua bouwactiviteiten niet alleen tot dit project. “Zeker niet”, vertelt Ros. “Zeer binnenkort starten we met de bouw van een nieuwe opslaghal, pal naast de hal die we vijf jaar geleden hebben gebouwd. Deze krijgt identieke afmetingen. De vergunningen zijn inmiddels verleend. Eind van het jaar moet de hal er staan. Alweer een mooie uitdaging.” “Met de gehanteerde werkwijze kunnen we per afdeling maatwerk bieden en dat is geen bijkomend effect, maar een waarde die misschien nog wel belangrijker is.” Bouwen in Gelderland 09
Gevelrenovatie en nieuwe entree Royal Kaak / Terborg Kanters Installatietechniek: hét allround installatiebedrijf in Gelderland Voor al uw groot en klein installatiewerk bent u bij Kanters Installatietechniek op de juiste plek. De zekerheid Van veiligheid • Doorvoeringen en leidingwerk • Brandwerende staalconstructies • Wanden en plafonds • Brandwerende coating • Brandkleppen • Waterdicht afwerken Klimaat, water en installatie: dát zijn de kernwoorden die onze specialisaties omschrijven. Benieuwd naar wat wij voor u kunnen betekenen? Bekijk onze website en schakel ons direct in voor onderhoud en service! Akkermansbeekweg 2, 7061 ZA Terborg www.kantersinstallatietechniek.nl Wiha Brandpreventie B.V. T +31 (0)315 - 686428 E info@wiha-brandpreventie.nl I www.wiha-brandpreventie.nl Wiha Brandpreventie B.V. T +31 (0)315 - 686428 E info@wiha-brandpreventie.nl I www.wiha-brandpreventie.nl Of het nu gaat om een woonhuis, een utiliteitsgebouw, een bedrijfspand of gebiedsontwikkeling… bouwen is het waarmaken van een ambitie, het realiseren van een droom. Maar bouwen is ook een complex proces. Alle stappen daarin - ontwikkelen, ontwerpen, bouwen, exploiteren, onderhouden - bepalen uiteindelijk sámen het succes van een bouwproject. Bouwen is daarom méér, de KlaassenGroep biedt u die meerbouwwaarde. www.klaassen.com klaassencom 010 Bouwen in Gelderland
Gevelrenovatie en nieuwe entree Royal Kaak / Terborg Tekst: Gerard van Leeuwen ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Comfortabele werkplekken en verduurzaming gaan hand in hand bij Royal Kaak Royal Kaak uit Terborg, mondiaal specialist in het ontwerpen, maken en neerzetten van compleet geïntegreerde bakkerijlijnen en KlaassenGroep uit Dinxperlo kennen elkaar al jaren. Het was dan ook niet verwonderlijk dat Kaak zich meldde toen een grote gevelrenovatie noodzakelijk werd geacht. Commercieel technisch manager Rudie Mombarg en projectcoördinator Michiel Heijnen blikken terug op een soepel verloop. “Kaak is een goede relatie van KlaassenGroep. Er is sprake van een groot wederzijds vertrouwen.” >> Rudie Mombarg Bouwen in Gelderland 11
Gevelrenovatie en nieuwe entree Royal Kaak / Terborg “Kaak is een goede relatie van KlaassenGroep”, vertelt Mombarg. “We voeren regelmatig onderhoud uit aan de gebouwen en kantoren van Kaak. Zoals in de vakantieperiodes wanneer de fabriek op een laag pitje draait. Wij vervangen dan periodiek de betonvloeren in de productiehallen. Daar hebben we dan drie weken voor. Je moet dan denken aan circa duizend vierkante meter per hal. Er is sprake van een groot wederzijds vertrouwen.” was om met toepassing van duurzame materialen een comfortabeler werkplek te creëren voor de medewerkers van Kaak. De bestaande gevel was écht aan vervanging toe. De aansluiting van het restaurant en het overige deel van het gebouw is visueel tot een eenheid gesmeed. Het heeft nu dezelfde look. Door de hoogwaardige isolatie levert het ook besparingen op. Qua klimaatbeheersing en geluidswering is de upgrade substantieel. dat zich helaas in onze sector vaker manifesteert.” Heijnen: “Die levertijden en de prijsstijgingen vormen de grootste uitdagingen op dit moment. We prijzen ons gelukkig dat we de inkoop al in een vroegtijdig stadium hadden afgerond.” Mombarg: “We kijken met tevredenheid terug op het project. Het is en blijft mooi om op een dergelijke vertrouwensbasis langdurig samen te werken.” “Ook de logistiek was een belangrijk aandachtspunt. De werkzaamheden bij Kaak gingen immers normaal door.” De opdracht betrof dit keer een ingrijpende upgrading van de buitengevel en de realisatie van een nieuwe entree. Mombarg: “Bouwkundig teken- en adviesbureau Milo had schetsontwerpen gemaakt, waarna wij de technische omschrijvingen erbij hebben gemaakt. Aansluitend hebben we samen met Kaak Vastgoed en Kanters Installatietechniek alle relevante invalshoeken nauwkeurig in kaart gebracht en nauwgezet en uitvoerig besproken. Na het tekenen van het contract zijn we begin mei van dit jaar gestart met het uitvoerend traject.” Michiel Heijnen, naast projectcoördinator ook werkvoorbereider, pakte de opdracht samen met meewerkend voorman en Edwin Oosterink voortvarend op. “De opdracht 12 Bouwen in Gelderland Alle kozijnen zijn vervangen en ook de zonwering is nu geoptimaliseerd. Bouwkundig gezien zaten de grootste uitdagingen in het bevestigen en aansluiten van de nieuwe gevel en een aantal andere bouwfysische aspecten.” Logistiek Mombarg: “Ook de logistiek was een belangrijk aandachtspunt. De werkzaamheden bij Kaak gingen immers normaal door. Vlak voor de bouwvak hebben we onze opdracht afgerond, uitgezonderd nog wat werkzaamheden aan de luifel en het plaatsen van reclame omdat deze niet zo snel leverbaar bleken. Een probleem >> Rudie Mombarg
Gevelrenovatie en nieuwe entree Royal Kaak / Terborg Tekst: Gerard van Leeuwen ////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Werkomgeving als verlengstuk van thuisomgeving Chiel Freriks van Stigra Chiel Freriks startte zo’n 25 jaar geleden zijn bedrijf Stigra. Wat begon met STIckers en GRAveren is inmiddels uitgegroeid tot een bedrijf wat zich, anno 2022, bezighoudt met het ontwerpen, fabriceren en monteren van interieurs en alle soorten reclame uitingen. Iets meer dan de helft van de omzet wordt gegenereerd uit het interieursegment. Horeca- en winkelinrichtingen, en het bedrijfsleven vormen daarbinnen de belangrijkste opdrachtgevers. Het interieurproject van Royal Kaak is een mooie uitdaging voor Stigra en haar team aan vakmensen, zowel qua aard van de werkzaamheden als de omvang. Bouwen in Gelderland 13
Gevelrenovatie en nieuwe entree Royal Kaak / Terborg Chiel Freriks hanteert een geheel eigen werkwijze wanneer hij wordt uitgenodigd door (potentiële) opdrachtgevers: “Ik ga meestal met een paar witte A3-vellen en wat viltstiften naar een bedrijf toe en laat ze vertellen wat ze willen. Ik vertaal dat naar mijn ideeën en daarbij is het me niet snel te gek. In een project als bij Royal Kaak in Terborg, waar het accent ligt op de werkplekken, heb ik altijd als basisprincipe dat iedere werkplek moet passen bij diegene die daar een groot deel van de dag spendeert; de werknemer. Bij Kaak gaat het om ruim tweehonderd werkplekken, waarbij je weliswaar overal dezelfde look and feel ervaart , maar waarbinnen wel essentiële nuanceverschillen worden aangebracht Een medewerker van Finance wil andere accenten dan iemand van Sales of Inkoop en dat hebben we verwerkt in onze ontwerpen. Het is een soort maatwerk per afdeling waarbij het eindresultaat moet zijn dat iedereen zich prettig voelt. We hebben goed geluisterd naar de input van de medewerkers van Kaak. Zo zal de ene afdeling gekenmerkt worden door veel staand vergaderen en een andere afdeling een meer lounge- of ontmoetingskarakter hebben. Waarbij de laatst genoemde bijvoorbeeld dingen als videobellen ook een belangrijk element zijn. En het is dan de kunst om de juiste vertaalslag per afdeling te maken waar iedereen optimaal kan werken en zich comfortabel voelt bij de sfeer die uitgedragen wordt. Veel groen 14 Bouwen in Gelderland
“Het gaat me niet snel te gek.” Chiel Freriks
Gevelrenovatie en nieuwe entree Royal Kaak / Terborg “Royal Kaak wil bij de koplopers horen.” Sommige kenmerken zie je terug in alle bedrijfssegmenten. Het werken met groene wanden bijvoorbeeld en een uitgekiend verlichtingsplan. In alles proberen we de groene omgeving naar binnen te brengen. Onze ervaring leert dat dit positief bijdraagt aan de gemoedstoestand van de werknemers. Daarbij zijn zaken als de juiste akoestiek en een goed binnenklimaat ook erg belangrijk. Er is overal rekening mee gehouden en dat maakt het werken aan deze opdracht extra mooi. De wens van Royal Kaak om bij de koplopers te horen op het gebied van een prettige werkomgeving maakt deze opdracht nog specialer, net dat beetje extra en her en der wat gedurfder en unieker. De medewerkers die in dit pand werken zijn voornamelijk hoger opgeleid gaf Kaak bij me aan. En Kaak is juist op zoek naar meer hoogopgeleiden die hun teams zouden kunnen versterken. Daardoor moet je onderscheidend zijn, het aantrekkelijk maken voor potentiële werknemers om voor een bedrijf als Kaak te kiezen. Deze potentiële werknemers stellen, vooral sinds een aantal jaar, hoge eisen aan een werkomgeving. Hun werkomgeving willen ze ervaren als verlengstuk van hun thuisomgeving. En juist dat is wat wij met ons ontwerp nu proberen te bewerkstelligen.” 16 Bouwen in Gelderland Redelijk laat Stigra was afgelopen periode voor alle Nederlandse vestigingen alsmede de locaties in Frankrijk en Italië nog druk bezig om de gevelreclames aan te passen, dit jaar werd Kaak koninklijk en daarmee veranderde hun naam van Kaak naar Royal Kaak, toen de vraag kwam mee te denken over de invulling van het interieur voor de hoofdlocatie in Terborg. Chiel Freriks: “Wij zijn in april, mei van dit jaar“ ingeschoven”. Dat was relatief laat, maar daar laten we ons niet door afschrikken. We hebben een groot team aan vaste vakmensen om ons heen en daardoor zijn we erg flexibel. En dit merk je meteen in de uitvoering; van ontwerp tot realisatie en montage. Wij houden van korte lijnen. Het is een grote opdracht, het gaat om circa 2400 vierkante meter kantoorruimte die volledig in een nieuw jasje gestoken wordt. Het gaat daarbij om het complete plaatje; van PVC-vloeren, wandafwerking, raambekledingen tot systeemplafonds en bureaus met bijpassende stoelen. Maar ook de kleine details, afwerkingen en veel groen. Voor ons is het een complete opdracht. Wat inhoudt dat we het ontwerpen, fabriceren en monteren. Het is erg prettig dat we gefaseerd werken, waardoor er beurtelings circa vijftig mensen intern verhuizen en wij aan de slag kunnen. De volgorde is steeds identiek. Strippen, wanden, plafonds, vloeren en inrichting van de werkplekken. Het is mooi om te zien dat het een proces is waarin we elkaar echt meenemen en versterken en waar nodig, in goed overleg, bijsturen. Zelf ben ik ook geboren en getogen in de Achterhoek en weet als geen ander dat nieuwe dingen soms even moet indalen, en
die ruimte is er. Zo blijven we elkaar ook inspireren en wordt het gewaardeerd wat we doen, zeker als het eindresultaat volledig naar wens is en vaak de verwachtingen overtreft. Een van de absolute eyecatchers wordt de nieuwe entree met een opvallende ronde balie en het mooie logo van Royal Kaak enorm groot op spectaculaire wijze aan het plafond bevestigd. Als briefing kreeg ik mee dat in het volledige ontwerp aandacht en respect moest zijn voor het verleden, met een familiebedrijf wat al ruim 175 jaar bestaat is er ruimte voor een mooi stukje historie. Een interessante puzzel, maar door een juiste balans tussen oud en nieuw gaat er geen waardevolle historie verloren. Zo is er een muur met een foto van elke werknemer die hier veertig jaar (of langer) gewerkt heeft. Deze muur hangt al behoorlijk vol, echt uniek! En ook past het antieke bureau in de directiekamer perfect binnen het nieuwe ontwerp.” Een absolute eyecatcher Bouwen in Gelderland 17
18 Bouwen in Gelderland
Algemeen Vijftigjarige onderneming zet stappen naar vermindering van CO₂-uitstoot Faber komt met elektrische betonpomp en kunstgrasveld dat energie opwekt Als eerste bedrijf in West-Europa neemt Faber Betonpompen, landelijk opererend vanuit vier vestigingen, binnenkort twee elektrische betonpompen in gebruik. Daarmee is het mogelijk beton te storten met een lagere CO₂-uitstoot. Dat effect wordt nog eens versterkt als op de bouwplaats groene stroom gebruikt kan worden. De betonpomp was onlangs al te zien bij de viering van het vijftigjarig bestaan van het bedrijf. De eerste elektrische betonpomp is vanaf november van dit jaar inzetbaar. “Wij zijn ons er van bewust dat wij als marktleider stappen moeten gaan zetten om in 2030 de afgesproken CO2-reductie van 50 procent te halen”, zegt commercieel directeur Mark Schoorl. Het jubilerende bedrijf heeft 65 betonpompen die in heel Nederland worden gebruikt. “We vervangen er nu twee door elektrische en als het bevalt, dan zullen er meer volgen”, zegt Schoorl. De elektrische betonpompen verpompen en gieken elektrisch, maar rijden nog op diesel naar de bouwplaats. “We houden de ontwikkelingen op het gebied van liefst naar toe”, aldus de commercieel directeur. Hij verwacht dat de vraag naar ‘elektrisch’ groter wordt, omdat opdrachtgevers dat vaker zullen gaan voorschrijven. w et Energie uit kunstgras Ook op andere terreinen heeft het vijftigjarige bedrijf oog voor het milieu. Zo werkt het bedrijf in SuperSub Sportsystems B.V. aan het opwekken van energie onder kunstgrasvelden. “We velden ontwikkeld”, zegt Schoorl. “De warmte die een kunstgrasveld in de zomer opneemt, kun je zo gebruiken om bijvoorbeeld een zwembad of sportcampus te verwarmen.” Het idee: zonnestralen verwarmen water onder een kunstgrasveld, dat in slangen onder de mat zit. Schuimbeton van Faber zorgt voor de isolatie. Omdat de temperatuur op kunstgras kan oplopen tot 70 graden, wordt het water al dig warm. Waterpompen op zonne-energie de d o verwarmen het tot 80 graden, zodat het in herfst en winter te gebruiken is om een 8 g c e a omplex te verwarmen. “Je kunt dit onder elk kunstgrasveld “Zo wordt de warmte aanleggen”, zegt Schoorl. van het veld een v o v g onderdeel van de totale verwarming van een grotere accommodatie. Uit testen blijkt dat we zo in een jaar tijd 200.000 kuub aardgas kunnen besparen. In tien jaar tijd behaal je een CO2-reductie van 3500 ton.” w 2 t e 3 Bouwen in Gelderland 19
Algemeen Op Slimster.nl kunnen consumenten onder meer offertes voor airco-installaties vergelijken. Zodoende hebben wij een goed inzicht in de marktinteresse voor airco's. We hebben onze cijfers naast de Google Trends-index gelegd en die vertoont sterke gelijkenissen: de animo voor airco's blijft vooralsnog flink achter bij de afgelopen twee jaar, ondanks de hoge temperaturen. Snikheet, maar interesse in airco's blijft achter Heel Nederland zweette afgelopen maanden peentjes en dus ligt het voor de hand dat we massaal op zoek gaan naar verkoeling in huis. De praktijk is echter anders, zo laten cijfers van vergelijkingswebsite Slimster en Google Trends zien. De interesse in airco's is de afgelopen maanden weliswaar toegenomen, maar blijft achter bij voorgaande jaren. Angst voor grote uitgaven en hoge energiekosten lijken de voornaamste oorzaken. De laatste jaren volgt de interesse in airco’s duidelijk het weer. Het moet eerst écht warm worden alvorens Nederlanders willen investeren in verkoeling. Voorgaande jaren gebeurde dat al in juni, terwijl 2020 in augustus nog een tweede piek kende. Dit jaar lijkt de animo echter pas eind juli toe te nemen, nu we enkele hete dagen achter de rug hebben. Desalniettemin ligt de mate van interesse aanzienlijk lager dan de topmaanden van 2020 en 2021. 20 Bouwen in Gelderland
Kosten te hoog op dit moment Marco Schuurman, eigenaar van Slimster, merkt dat de Nederlandse consument momenteel huiveriger is voor dergelijke grote uitgaven. “Bij de aanschaf van een airco praat je over meerdere duizenden euro’s. Daarbij komt nog dat zo’n airco veel stroom verbruikt, wat momenteel ook bepaald niet goedkoop is. Mensen houden in deze onzekere tijden liever de hand op de knip”, aldus Schuurman. Het beeld dat hij schetst wordt bevestigd door het CBS, dat vorige week berichtte dat het consumentenvertrouwen momenteel op een dieptepunt zit. Juni kouder, juli warmer Wie overigens het idee heeft dat het dit jaar gewoonweg niet zo warm is als voorgaande jaren, lijkt het mis te hebben. De maand juni was weliswaar een halve graad minder warm dan juni 2020 en een graad minder dan dezelfde maand vorig jaar, maar juli is daarentegen weer iets warmer. Deze relatief kleine verschillen kunnen de achterblijvende belangstelling voor airco’s dus niet verklaren. Weerplaza berekende dat de maand augustus op 18,6 graden kwam. Dat was iets meer dan het gemiddelde van 17,4, volgens Weerplaza, van de afgelopen jaren. Echter de kans op een explosieve toename in vraag naar airco’s volgens Slimster ligt niet in de lijn der verwachting. Warmtepompen juist aanhoudend populair Opvallend is volgens Slimstereigenaar Schuurman dat de belangstelling voor met name hybride warmtepompen en isolatie de laatste maanden juist onverminderd groot blijft. Ook dat zijn ingrepen waar de nodige kosten mee gemoeid zijn. “Maar die verdienen zich juist weer terug”, legt Schuurman uit. “Door nu beter te isoleren, heb je komende winter minder energiekosten. Hetzelfde geldt voor de warmtepomp.” Overigens zijn veel moderne airco’s eigenlijk te beschouwen als lucht-luchtwarmtepompen. Deze kunnen in de winter een hoop gas besparen door elektrisch te verwarmen. “Afhankelijk van factoren als de mate van isolatie, de aanwezigheid van zonnepanelen, het vermogen en de COP-waarde van de airco en de huidige energieprijzen kan een airco je juist in de winter dus óók geld besparen”, zegt Schuurman. “Daarom is het belangrijk om je bij de aanschaf van een airco goed over dit soort zaken te laten adviseren.” Bouwen in Gelderland 21
Bent u ook zo moe van al die die niet werken? De tweede helft van het zakelijke jaar 2022 is alweer goed op stoom. Haldu Groep kan positieve ontwikkelingen melden. Intern ontvingen we bijvoorbeeld meerdere nieuwe collega’s die ons kantoorteam komen versterken. Een knappe wervingsprestatie van onze afdeling HR in lastige tijden. Eveneens zien we een gezonde toename van het aantal buitenlandse vakmensen dat voor Haldu (én dus voor onze opdrachtgevers!) kiest. Bijvoorbeeld eind augustus konden we in één keer een groep van 20 vakmensen uit diverse landen aan de slag laten gaan op bouwprojecten. En dit aantal herhaalden we begin september. Dit zijn toch substantiële aantallen. Proactief werven Uiteraard wachten we niet af en werven we op alle mogelijke manieren, ook onconventioneel. Zo hebben we nu zelfs een tv-campagne lopen op de sportzenders in Hongarije. Aanvullend staan er vanuit Haldu Groep goede specialisten klaar die op korte termijn voor ons in het buitenland gaan recruiten. En wellicht openen we een eigen kantoor voor recruitment in Hongarije. Kortom, actie in plaats van afwachten. Maar ook onze vakmensen zelf komen in actie. Het gemiddeld aantal uren dat zij momenteel werken is gestegen van 36/37 uur naar 38/39 uur. Ook werken onze buitenlandse vakkrachten graag op zaterdag. Het werk ligt er nu eenmaal en de schaarste aan vakmensen is 22 Bouwen in Gelderland actueel. Gelukkig kunnen wij de projecten prima aan door hun bereidheid meer uren te maken. In de buitenwereld is het helaas minder zonnig… Helaas is het maatschappelijkeconomische veld momenteel minder zonnig. Ik noem u de voortslepende oorlog in Oekraïne, de energiecrisis, de haperende beurs en de mega-inflatie. Uiteraard kan en mag stikstof in dit rijtje van economische roadblocks niet ontbreken; iedereen viel over Wopke Hoekstra heen toen hij het waagde om het heiligverklaarde jaar 2030 voor onze milieudoelen op te willen rekken naar 2035. Toch geen gek idee; met die vijf jaar extra kunnen álle betrokken partijen veel beter hun verantwoordelijkheid nemen vanuit een rustiger tijdspad. Daarmee voorkomen we ook dat we onnodig veel geld verspillen om maar gehaast de gestelde doelen voor 2030 te kunnen realiseren. Ik heb moeite met die typische Haagse ballonnetjes Ook het asielzoekersdilemma helpt niet mee. Recent las ik een oproep om maar eventjes 20.000 extra woningen te bouwen, bóvenop de target die er al ligt van onze vriend Hugo van 120.000 woningen per jaar. Een target die we sowieso al niet halen, want je krijgt bijna geen vergunning meer vanwege de stikstof beperkingen. Wie verzint er nou om een al onhaalbaar target zomaar nog meer te verhogen? En dan hoor ik ook steeds dat er tijdelijke low
Haagse proefballonnetjes budget flexwoningen moeten worden gebouwd? Wat zijn dat? Woningen die je weer afbreekt als je ze niet meer nodig hebt? En als je ze laat staan, heb je gewoon een slechte woning neergezet. Typisch een Haags ballonnetje dat vanuit het gerieflijke pluche wordt opgelaten zonder enige kennis van zaken. Tijd voor gezond boerenverstand De boeren hebben toch ergens wel een punt, vind ik. Mijn oproep? Laten we eerst eens onze Nederlandse producten meer in Nederland zelf houden en consumeren. Veel producten verkwanselen we in het buitenland en kopen diezelfde producten weer duurder terug, zoals met gas dat we heel voordelig aan België verkopen. Dat vind ik te gek voor woorden. Veel producten van Nederlandse boeren, zoals melk, kaas en vlees, gaan de grens over. Mijn pleidooi? Gun onze boeren zoveel mogelijk een profijtelijke markt in Nederland voor hun producten. Met die stap lossen we al veel problemen op. PFAS is wél afbreekbaar Gelukkig is er ook goed nieuws: de tien grootste bouwbedrijven in Nederland hebben hun winst verdubbeld ten opzichte van verleden jaar. Wist u trouwens dat een paar knappe koppen een voordelige en makkelijke methode hebben ontwikkeld om PFAS af te breken? Zelf vind ik dit baanbrekend nieuws waarbij ik mij erover verbaas dat de mainstream media dit niet oppakken en ook vind ik het onbegrijpelijk dat Den Haag hierin niet onmiddellijk grootschalig investeert. Graag wens ik u een zakelijk sterke tweede helft van 2022 toe! Danny van Hal Bouwen in Gelderland 23
Algemeen Vloerenfabrikant Interface presenteert twee collecties op Architect@Work Vloerenfabrikant Interface uit Scherpenzeel presenteert op Architect@Work in Rotterdam twee collecties: de nieuwe collectie tapijttegel Recreation en de rubberen vloerencollectie norament® 926 pado. Dit jaar staat het op (interieur) architecten gerichte evenement in het thema van ‘Healthy Materials’, waarbij de focus niet enkel ligt op het materiaal en de productie ervan, maar ook op alle processen die een product doorloopt. Recreation, geïnspireerd op tinten uit de natuur Interface introduceert de nieuwe collectie tapijttegels Recreation. De tapijttegel komt in zestien kleuren en is ontworpen met een organische, richtingloze structuur die warmte kan toevoegen aan grotere ruimtes, zoals grote kantoren en winkels. De kleuren zijn onderling heel goed met elkaar te combineren. Dit biedt de mogelijkheid om een unieke vloer te ontwerpen, waarbij ook 24 Bouwen in Gelderland
Rubberen vloerencollectie norament® 926 pado, geïnspireerd op het klassieke terrazzo design looppaden en zones kunnen worden gecreëerd. Dankzij de Solution Dyed verf-methode blijven de kleuren van de tapijttegels langer mooi. Dit komt doordat de kleur is toegevoegd tijdens het productieproces en niet pas daarna. Verder zijn de tapijttegels gemaakt van 100% gerecyclede nylon (polyamide) garens en hebben een CQuest Bio backing. Deze tapijtrug biedt dezelfde prestaties als de Graphlex rug van Interface, en is daarbij milieuvriendelijker geproduceerd. Deze rug bevat geen vinyl, en is gemaakt van biopolymeren en “biobased’’ en gerecyclede vezels. Rubberen vloerencollectie norament® 926 pado, geïnspireerd op het klassieke terrazzo design Daarnaast toont nora® by Interface tijdens Architect@Work, de nieuwe collectie norament® 926 pado: een rubberen vloerencollectie geïnspireerd op het klassieke terrazzo design. De karakteristieke granulaatverstrooiing, het vaste materiaal in korrelvorm, vormt het hart van dit ontwerp. In enkele designs binnen deze collectie integreert Interface ook gerecyclede chips uit de nora®productie. Door restmateriaal te gebruiken vermindert de vloerenfabrikant de hoeveelheid afval in de gehele productie, en ondersteunt het tegelijkertijd haar duurzaamheidsdoelstellingen. Omdat deze collectie onderdeel is van het modulaire vloersysteem van Interface, kunnen architecten en ontwerpers norament® 926 pado eenvoudig combineren met de andere vloerproducten van Interface zoals tapijttegels en luxe vinyltegels (LVT). Langdurige duurzaamheid Beide collecties zijn net als alle vloeren van Interface, gedurende de volledige productlevenscyclus CO2-neutraal gecertificeerd via het door derden geverifieerde Carbon Neutral Floors™-programma. ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// Over Interface Interface Inc. is een internationale vloerenfabrikant, gespecialiseerd in CO2-neutrale tapijttegels en veerkrachtige vloeren, waaronder luxe vinyltegels (LVT) en nora® rubber vloeren. Al meer dan 25 jaar heeft het bedrijf de missie om de CO2-voetafdruk van haar vloerproducten te verlagen. Alle vloeren van Interface zijn CO2-neutraal over de gehele levenscyclus via het Carbon Neutral Flooring Programma. Het bedrijf heeft de ambitie om een CO2-negatieve onderneming te zijn in 2040. Interface helpt klanten om ruimtes te creëren die welzijn, productiviteit en creativiteit ondersteunen. De Climate Take Back™ missie van het bedrijf gaat over het leveren van een bijdrage aan het omkeren van de opwarming van de aarde en het herstellen van de planeet. In de podcastserie ‘Design met oog voor het klimaat’, gepresenteerd door duurzaamheidsmanager Janneke Leenaars, geeft Interface inspiratie en inzicht in hoe de gebouwde omgeving kan bijdragen aan het realiseren van het Parijsakkoord. Bouwen in Gelderland 25
Algemeen Nu al meer zonnestroom dan in heel 2021 Er werd in de eerste acht maanden van dit jaar al 12,6 terawattuur (TWh) zonnestroom opgewekt. Dat is 12,5 procent meer dan in heel 2021, zo blijkt uit cijfers van energiebedrijf Zonneplan, dat inzicht heeft in de zogeheten elektriciteitsmix. Het toegenomen aantal woningen met zonnepanelen en het grote aantal zonuren tot dusver ligt hieraan ten grondslag. Ook windenergie is op weg om de cijfers van vorig jaar te overstijgen. een sterke opmars. Hoewel de zon tot dusver dit jaar net iets meer stroom opwekte dan de wind, zal de balans de komende maanden nog omslaan. Wanneer zich hetzelfde patroon voltrekt als vorig jaar komt de opbrengst van windmolens dit jaar uit tussen de 19 en 20 TWh, waar vorig jaar de teller stokte bij 16,8. Hopelijk zit er dit jaar zelfs nog iets meer in, want een grote hoeveelheid windenergie kan bijdragen aan het enigszins in toom houden van de elektriciteitsprijzen. De laatste jaren neemt de jaaropbrengst van zonnepanelen steeds toe. Vorig jaar leverden zonnepanelen op daken en zonneparken op land en water gezamenlijk nog 11,2 TWh (11,2 miljard kilowattuur) op, maar dat record is dit jaar in augustus dus al verbroken. In 2021 werd bovendien 21 procent van alle zonnestroom opgewekt 26 Bouwen in Gelderland in de laatste vier maanden. De kans is dus groot dat de recordopbrengst dit jaar nog zal oplopen tot zo’n 16 TWh. Dat zou een verbetering van ruim 40 procent zijn ten opzichte van vorig jaar. De wind in de zeilen Naast stroom uit zonnepanelen is ook windenergie bezig aan Zon gaat wind inhalen Waar zonnepanelen in 2018 nog een aandeel hadden van een kleine 25 procent ten opzichte van windmolens, is dat vorig jaar al gegroeid tot 40 procent. Met de enorme interesse in zonnepanelen waarvan al sinds oktober vorig jaar sprake is lijkt het een kwestie van tijd dat zonnepanelen meer stroom zullen gaan opwekken dan windmolens. Als de huidige ontwikkeling zich doorzet is de kans groot dat dit al volgend jaar het geval is, zo vermoedt Zonneplan.
KienhuisHoving informeert Oorlog in Oekraïne levert onvoorziene omstandigheid op De Raad van Arbitrage voor bouwgeschillen heeft op 25 augustus 2022 in een spoedbodemgeschil geoordeeld dat de oorlog in Oekraïne een onvoorziene omstandigheid oplevert. Dit biedt mogelijkheden voor aannemers om door de rechter de aannemingsovereenkomst te laten aanpassen, ook wanneer een beroep op kostenverhogende omstandigheden is uitgesloten! Overeenkomsten die zijn gesloten vóór oorlog in Oekraïne Sinds de oorlog in Oekraïne hebben zich extreme prijsstijgingen voorgedaan en zijn bepaalde bouwstoffen schaars. Partijen die nu een aannemingsovereenkomst sluiten moeten hier rekening mee houden en doen er verstandig aan om hierover afspraken te maken. Partijen die vóór de oorlog al een overeenkomst hadden gesloten, hoefden hier echter geen rekening mee te houden, waardoor de vraag is wie de prijsstijgingen moet betalen. Casus Opdrachtgever en aannemer hebben in 2020 een aannemingsovereenkomst gesloten. In de overeenkomst is bepaald dat de aanneemsom prijsvast is tot en met 31 december 2021 en dat daarna een indexering conform de BDB-index geldt. Paragraaf 47 UAV 2012 en artikel 7:753 BW, welke bepalingen zien op kostenverhogende omstandigheden, zijn uitgesloten. Nog voor de start van de bouw is er vertraging ontstaan. Opdrachtgever is op 24 februari 2022 een spoedbodemgeschil gestart en vordert onverkorte nakoming van de overeenkomst. De aannemer stelt onder meer dat door de oorlog in Oekraïne sprake is van onvoorziene omstandigheden, waardoor niet langer van haar verlangd kan worden dat zij tegen de oorspronkelijke aanneemsom het project bouwt. Oordeel arbiters Arbiters oordelen dat de oorlog in Oekraïne en de gevolgen daarvan voor (onder andere) de bouw, hebben te gelden als een van buiten komende extreme onvoorziene wijziging van omstandigheden welke naar objectieve maatstaven een verdere ongewijzigde uitvoering van de aannemingsovereenkomst voor de aannemer in redelijkheid niet langer verantwoord maakt. Dat artikel 7:753 BW en paragraaf 47 UAV 2012 zijn uitgesloten, doet hier niet aan af. Arbiters zijn van oordeel dat er sprake is van een situatie zoals bedoeld in artikel 6:258 BW. Deze bepaling houdt in dat de rechter op verlangen van één van partijen de gevolgen van een overeenkomst kan wijzigen op grond van onvoorziene omstandigheden die van dien aard zijn dat de wederpartij naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid ongewijzigde instandhouding Deze column is geschreven door: Marianne ten Feld, advocaat bouwrecht en aanbestedingsrecht. Haar e-mailadres is marianne.tenfeld@kienhuishoving.nl, haar telefoonnummer is 088 - 480 40 69. niet mag verwachten. Deze bepaling is van dwingend recht en kan dus niet worden uitgesloten in de overeenkomst. De vordering van opdrachtgever dat moet worden gebouwd tegen de oorspronkelijke (geïndexeerde) aanneemsom wordt afgewezen, hoewel de aannemer wel wordt veroordeeld om op korte termijn te starten met de bouw. Partijen moeten gaan overleggen over de vraag welke kostenverdeling redelijk en billijk is. Commentaar Deze uitspraak biedt aannemers een aanleiding om (opnieuw) het gesprek aan te gaan met hun opdrachtgever over de extreme prijsstijgingen, ook wanneer een beroep op kostenverhogende omstandigheden (art. 7:753 BW en par. 47 UAV 2012) is uitgesloten. De vraag is of deze uitspraak navolging krijgt in de rechtspraak en zo ja, welk deel van de prijsstijging in dat geval mag worden doorberekend aan de opdrachtgever. Voor vragen over prijsstijgingen in de bouw kunt u contact opnemen met Marianne ten Feld-Sprik, advocaat bouwrecht en aanbestedingsrecht.
Algemeen Wageningen Universiteit draagt De Aula over aan BOEi en Van Swaay Projectontwikkeling De Wageningen Universiteit heeft eind juli de monumentale Aula uit 1934 overgedragen aan BOEi en Van Swaay Projectontwikkeling. De restauratie en herbestemming van dit bijzondere gebouw tot cultureel centrum met ruimte voor film, muziek, literatuur en discussie kan daarmee van start gaan. De Aula werd in 1935 in gebruik genomen door de toenmalige Landbouwhogeschool, als geschenk van oud-studenten. De Wageningen Universiteit besloot in 2017 het gebouw te verkopen. Eind 2019 zijn BOEi en Van Swaay Projectontwikkeling met hun visie ‘het Nationale Vrijheidskwartier’ geselecteerd om De Aula en het omliggende gebied over te nemen. Daarbij werd een samenwerking gezocht met het Heerenstraat Theater. De universiteit organiseert haar plechtigheden sinds kort in een nieuw gebouw, Omnia, op de Wageningse campus. Blij met sleuteloverdracht Wim van Veldhuizen, directeur van Van Swaay Ontwikkelen & Bouwen, is blij met de sleuteloverdracht door Wageningen Universiteit. “De verhuizing van WUR naar de campus was aanleiding voor nieuwe toekomstplannen voor De Aula. Het Nationale Vrijheidskwartier wordt een nieuwe groene ontmoetingsplek in Wageningen: voor bewoners en bezoekers van Wageningen, om te herdenken en vrijheid te vieren, als plek waar verleden en toekomst samenkomen, en waar de verbinding tussen Wageningen en de WUR zichtbaar is. We zijn blij en trots dat Van Swaay -als Wagenings bedrijf- mee mag werken aan de realisatie van een nieuw stukje stad.” Een markant Wagenings gebouw mèt historie én waarde voor Wageningen Arno Boon, directeur van BOEi, vult aan: “De Aula heeft een unieke geschiedenis en betekenis voor Wageningen. Het is ons doel om de verhalen rondom monumenten levend te houden en door te vertellen aan volgende generaties. En verhalen zijn er genoeg te vertellen over deze plek. Sinds de opening in 1935 vonden er meer dan 8.000 promoties plaats en hebben er meer dan Foto: Jan van Dalen Bouwen in Gelderland 29 50.000 studenten hun diploma afgehaald. En buitengewoon bijzonder is ook de rol die De Aula speelde bij het einde van de Tweede Wereldoorlog: op 5 mei 1945 onderhandelden de Duitse generaal Blaskowitz en de Canadese luitenantgeneraal Foulkes in Hotel De Wereld in Wageningen de “Orders on the Surrender” waarmee een einde kwam aan de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Op 6 mei volgde de technische uitwerking van de “Orders” in de Aula van de Landbouwhogeschool. We zijn trots dat wij met het Nationale Vrijheidskwartier een nieuw hoofdstuk aan het boek “Aula” mogen toevoegen. De sleuteloverdracht is de symbolische start hiervoor.” Toekomst als ‘culturele hub’ De restauratie en herbestemming gaat in fasen: eerst is het Groot Auditorium aan de beurt, waar in het voorjaar van 2023 al een cross-mediale cultuurzaal in gebruik genomen kan worden. Medio 2023 kan het Heerenstraat Theater in de Aula trekken met een filmtheater en horeca. De realisatie van de overige planonderdelen volgt daarna.
Feestelijke start bouw nieuwe wijk Het Spaanse Leger Op dinsdag 28 juni jl. is op feestelijke wijze het startsein gegeven voor de bouw van de nieuwe wijk Het Spaanse Leger in Nijkerk. Onder professionele begeleiding van Ter Steege Bouw Vastgoed Rijssen werd door toekomstige bewoners een vloerplaat van de begane grond van hun nieuwe woning op zijn plaats getild. Naast de toekomstige bewoners waren ook de projectontwikkelaars Spaanse Leger BV, een samenwerking van De Bunte Vastgoed Oost en Lithos bouw & ontwikkeling, bij dit feestelijke moment aanwezig. Evenals initiatiefnemer Van den Tweel Vastgoed, Woningstichting Nijkerk, het Architecten Team Nijkerk, een aantal vertegenwoordigers van de gemeente, waaronder de projectleider Hendrik Visser en overige betrokken partijen. 30 Bouwen in Gelderland
Algemeen “Na een gedegen voorbereiding is het altijd een mooi moment als de bouw van nieuwe woningen kan starten. Als alles volgens planning verloopt dan kunnen de nieuwe bewoners nog voor het eind van het jaar hun nieuwe duurzame huis betrekken.”, aldus Arjan van ’t Hul, directeur van Ter Steege Bouw Vastgoed Rijssen. Vera Luijendijk, directeurbestuurder van Woningstichting Nijkerk benadrukt dat ze erg blij is met de nieuwe sociale huurwoningen en appartementen in het plan. Een prachtige, duurzame toevoeging aan het woningbezit van de corporatie. “We hopen snel te kunnen beginnen met het zoeken naar de nieuwe huurders”, aldus Vera. Nick Mulderij, de toekomstige bewoner die de feestelijke handeling mocht verrichten namens alle kopers: “We kijken echt enorm uit naar de bouw van ons nieuwe huis. Het is geweldig om betrokken te worden bij zo’n bijzonder moment als de start van de bouw. En het is natuurlijk leuk om alvast kennis te maken met de nieuwe buren, want de opzet van de wijk nodigt echt uit om er met elkaar een gezellige buurt van te maken.” Het memorabele moment markeert tevens de aftrap van de bouw van de hele nieuwe wijk, waar straks in verschillende fases zo’n 325 woningen worden gebouwd. Naast Ter Steege Bouw Vastgoed Rijssen die fase 1 en 2 voor haar rekening neemt, zal een groot deel van de woningen door Lithos Bouw B.V. worden gebouwd. Het Spaanse Leger wordt een unieke wijk met een grote diversiteit aan woningen. De wijk zal bestaan uit verschillende autoluwe buurtjes en er wordt veel aandacht besteed aan het groen. “Inmiddels zijn de eerste 62 huizen van fase 1 en 2 en 33 appartementen verkocht en vinden de verkoopgesprekken van de 25 woningen van fase 3 plaats. Aan het eind van het jaar verwachten we weer een fase klaar te hebben voor de verkoop. Daar werken we hard aan, want we hebben gemerkt dat de vraag naar dit soort woningen echt groot is.”, aldus Wouter van den Top van De Bunte. Op www.spaanseleger.nl kan de ontwikkeling van de wijk worden gevolgd. Bouwen in Gelderland 31
1 Online Touch