De Raad van State heeft geoordeeld: Na lange tijd van onzekerheid is de kogel door de kerk. De Raad van State heeft op woensdag 2 november een cruciale pijler onder het CO2-beleid van de overheid onderuitgehaald. Het college oordeelde dat de stikstof die bij de bouw van projecten vrijkomt niet buiten beschouwing kan worden gelaten. Daarmee gaat er een streep door de zogeheten bouwvrijstelling. Serieuze gevolgen Het gevolg? Per project moet men vooraf bekijken hoeveel stikstof er bij de bouw vrijkomt. Ik garandeer u dat dit tot grote vertragingen gaat leiden. Dit soort berekeningen vergt maanden. En we weten allemaal dat er een tekort is aan professionals die dit soort rapportages kunnen maken. Al met al kunnen we hierdoor jaarlijks slechts 46.000 tot 48.000 woningen bouwen in plaats van de 133.000 die de overheid ons voorspiegelde, een serieus verschil. Ook voor Haldu Groep heeft dit gevolgen, vooral voor de grotere, seriematige woningbouwprojecten waar wij bij betrokken zijn. Wel breng ik graag een nuance aan; er staan voor de komende tijd nog veel woningbouwprojecten gepland die wel door mogen gaan. Het besluit van de Raad van State gaat vooral over de nieuwere projecten die nog niet vergund zijn. Het effect van de beslissing verwacht ik te zien in de tweede helft van 2023. Effect van stijgende hypotheekrentes Eveneens zie ik een ander effect in de woningmarkt. Door de snel gestegen hypotheekrentes kunnen mensen lastiger dure woningen kopen dan nog maar drie maanden geleden. Ik begin in de markt de tendens te zien dat duurdere woningbouwprojecten herontwikkeld gaan worden naar voordeligere woningen. Helaas vergt die herontwikkeling een nieuwe vergunning, dus ben je zomaar weer een halfjaar verder voordat er alsnog gebouwd kan worden. Terwijl die projecten in hun eerste vorm nú al zouden starten. Kostenverhogingen op heel veel fronten De optelsom van dit soort ontwikkelingen maakt het lastig om te voorspellen wat er in 2023 gaat gebeuren, ook in relatie tot onze bedrijfsmatige ontwikkelingen. Vooralsnog focussen we op consolidatie en een zeer lichte groei. Iedereen zal onderkennen dat de huidige ontwikkelingen de marges in de bouw beïnvloeden, ook voor uitzendbureaus. Tel daarbij ook nog eens op dat álles schrikbarend duurder wordt voor onze sector: reizen, huisvesting en salarissen. En onze opdrachtgevers zelf hebben te maken met stijgende materiaalkosten. Financiële gevolgen nauwgezet doorgerekend Met ingang van 2023 is er ook vanuit de wetgeving een verhogend effect op salarissen én gaat een aantal cao’s in onze sector omhoog. Al die financiële gevolgen hebben we inmiddels nauwgezet en tot ver achter de komma doorgerekend.
Column alles staat (weer eens) op z’n kop! Eveneens gaan we intern onze medewerkers op kantoor per 1 januari 2023 compenseren voor hun hogere levenskosten vooral door de nog steeds torenhoge inflatie. Opgeteld zou dit moeten leiden tot een prijsverhoging vanuit Haldu Groep tussen 10 en 12%. Iedereen begrijpt: daar kun je niet mee aankomen bij je opdrachtgevers. De marges in de uitzendsector komen hiermee behoorlijk onder druk. Tegelijkertijd zijn we voorzichtig om de genoemde prijsstijgingen één-op-één aan onze opdrachtgever door te berekenen. Nodig: financiële reset in complete bedrijfskolom Mijn oproep? Mijn visie? Als kosten op alle fronten stijgen zoals nu, kun je die niet bij één partij neerleggen. In feite heeft onze complete bouwkolom in álle geledingen een prijs- en marge-technische reset nodig. Daarmee halen we de financiële druk weg uit de hele keten en moeten we alle prijsverhoging durven te accepteren als het nieuwe normaal binnen de gehele keten. Ik realiseer mij dat dit een gewaagde aanbeveling is, en ik heb ook niet de macht en kracht om dit door te voeren. Maar goed, dat is ook de functie van mijn column in Bouwen in het Oosten: af en toe een balletje opgooien om elkaar aan het denken te zetten! Laten we samen alle onzekerheden van de komende tijd observeren, bespreken en elkaar, als het even kan, de financiële ruimte gunnen. Die oproep zou ik aan alle geledingen in de bouwkolom willen doen. Danny van Hal
1 Online Touch