sterke overheid in onze aanpak. Vergis je niet, Zaanstad is een gemeente met zware grootstedelijke problematiek. Wij hebben hier wijken waar de problemen niet minder zijn dan in bijvoorbeeld Rotterdam-Zuid. Het sociaal domein is dus een prioriteit van ons en dat hebben we goed georganiseerd. Of het nu gaat om het jongerenwelzijn, de wijkteams of wanneer je als oudere een rolstoel moet aanvragen... We hebben de boel behoorlijk op orde en krijgen uit die hoek relatief weinig klachten.’ Lastiger is dat in het fysieke domein. ’We zijn in toenemende mate aan het verdichten in de stad. Dat roept weerstand op. Daarnaast denk ik ook dat het fysiek domein binnen Zaanstad een beetje verwaarloosd is. Lang hebben we gedacht dat vergunningaanvragen aan bestemmingsplannen moeten voldoen en dus alleen maar getoetst hoefden te worden, en dat we daar dus met minder ambtenaren af konden. Maar dan ga je voorbij aan het feit dat het fysieke domein heel erg de leefwereld van mensen raakt en dus veel contact met inwoners en ondernemers vraagt.’ Ze vervolgt: ‘Er is in Zaanstad een belangrijk dossier waarin wij 15 lessen hebben getrokken uit een proces dat twee inwoners van Zaanstad tegen ons als gemeente hebben aangespannen en dat wij uiteindelijk verloren. Dat ging om de nieuwbouw van een school. Ik gebruik dat dossier nog regelmatig, want het geeft mij echt plaatsvervangende schaamte. Het is voor mij een schoolvoorbeeld van een traject waarin wij er als gemeente niet in geslaagd zijn om naar burgers te luisteren, ondanks de vele signalen. Echt heel pijnlijk.’ op – en afschalen Als we Cis vragen naar wat volgens haar hét thema van de toekomst is voor publieke organisaties, dan noemt ze de verhouding tussen Rijksoverheid en lokale overheid. ‘Als de Rijksoverheid de taken bij de gemeenten legt, dan moeten ze het ook loslaten en niet willen meesturen, zoals nu gebeurt. Daarnaast moet zij gemeenten de middelen geven die hen ook in staat stellen de taken op zich te nemen. Verder zullen we de kunst van het open afschalen moeten leren: per thema bepalen welke bestuurlijke laag aan zet is. Tijdens de coronacrisis gingen veel bevoegdheden tijdelijk naar de burgemeesters en de veiligheidsregio. Dat was prima. Lastiger is misschien wel het moment om te beslissen dat je dit weer loslaat. De coronacrisis was en is natuurlijk een extreme situatie, maar dat op- en afschalen speelt ook bij andere vraagstukken. Zaken als ondermijning of het klimaat kunnen wij niet als gemeente oplossen. Omdat de oplossing niet binnen onze gemeentegrenzen ligt en omdat we niet voldoende slagkracht hebben. Dan moet je de regio er dus bij betrekken. Misschien is dat wel waar het uiteindelijk op neerkomt: we hebben elkaar nodig, ieder in zijn eigen rol. Dat was de afgelopen tijd zo, is nu zo en dat blijft zo in de toekomst.’ • Dit interview is verschenen in augustus 2020 de overheid moet haar burgers weer gaan zien | 11
12 Online Touch Home