0

RECREACTIE 3 | mei 2023 magazine over recreatie en toerisme Natuurinclusief ondernemen Een nieuwe kijk op de bedrijfsvoering Horeca vraagt om slim concept en nieuwe combinaties De stelling: ‘De ideale medewerker is een allrounder’ Wijziging in voorwaarden: tijdig melden aan je gasten

Dé specialist in de bouw van sanitaire units van hoge kwaliteit Maatwerk dat volledig aan uw wensen voldoet Volledige ontzorging van ontwerp tot sanitaire installatie Innovatieve milieu- en energiebewuste oplossingen Onderhoudsvriendelijke en duurzame materialen Units zijn schakelbaar, fl exibel en verplaatsbaar mobielbouw.nl biedt u nog veel meer informatie

BEGINT HET AL TE KRIEBELEN? De lente is begonnen, alles staat in bloei. Dat geldt ook voor de markt. Dit biedt kansen. Denkt u al een tijdje aan het uitbreiden of verkopen van uw bedrijf? Wij helpen u graag deze droom te realiseren. Wij zijn sinds 1974 gespecialiseerd in aan- en verkoop, taxaties en bedrijfsovernames in de dag- en verblijfsrecreatieve sector. Neem contact op met één van onze specialisten: Maxx Hup, Thijs Lunenburg, Yvette Mijnheer, Adri Mijnheer, Rianne Jansen, of Harm-Jan Mooiweer. vandeloosdrechtrbm.nl Verblijfsrecreatie Watersport Dagrecreatie Sport en Wellness DÉ RECREATIE BEDRIJFSMAKELAAR F.A. Molijnlaan 28, 8071 AG Nunspeet Tel: 0341 - 25 23 63

colofon voorwoord Hoofdredactie: HISWA-RECRON, Marike Rosier, communicatie@hiswarecron.nl Eindredactie: Maarten Bokslag, www.bokslag.com Redactiecommissie: Wanda van Eck, Jeff rey Belt, Stijn Boode Marike Rosier Aan dit nummer werkten mee: Jaap van Sandijk, Facet, Jos van der Sterren, Annouck de Jong Opmaak: Dock35 Media Coverfoto: It Wiid Bladmanagement: Dock35 Media, Sjoerd Franssen Advertenties: Dock35 Media, Martijn Penning, (0314) 355 826, martijn@dock35media.nl Druk: Senefelder Misset Doetinchem B.V. Abonnementen: HISWA-RECRON, Storkstraat 24, 3833 LB Leusden, communicatie@hiswarecron.nl, (033) 303 9700, 68 euro per jaar, 34 euro voor studenten en medewerkers van recreatiebedrijven. Gratis voor HISWA-RECRON-leden, overheden en pers. Als vakblad hanteren wij de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er vanuit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Oplage: 4.400 exemplaren. De samenstellers hebben de grootst mogelijk zorgvuldigheid betracht. Noch HISWA-RECRON, noch redactie, noch auteurs aanvaarden enige aansprakelijkheid bij eventueel voorkomende fouten. PARTNERS IN BUSINESS: Manager Communicatie Natuurinclusief Ik zit voor het eerst dit jaar in mijn tuin in de zon en geniet van de ontluikende natuur. Bloeiende tulpen, mussen die poedelen aan de vijverrand, de eerste gele dotterbloem die bloeit en koolmezen die hooi en stro wegpikken voor hun nestjes. Onze konijnen lopen los in de tuin en maken de ene ‘binky’ na de andere, van geluk en voorjaarskriebels. Ondertussen lees ik de artikelen van deze Recreactie door. De coverstory over natuurinclusief ondernemen spreekt me heel erg aan! Onze bedrijven en ondernemers zitten voor het grootste deel middenin of heel dicht bij de natuur. We zijn afhankelijk van de natuur. Geert Dijks, naast directeur van HISWA-RECRON nu ook domeinleider Vrijetijdseconomie voor de Nationale Agenda Natuurinclusief, draait het graag om: “De natuur is ook afhankelijk van ons. Wij maken verantwoorde recreatie in de natuur mogelijk!” Het uitgangspunt dat je natuur ook mensinclusief moet ontwikkelen ondersteun ik van harte. Vooral omdat de natuur je gewoon laat genieten. Daarnaast hebben natuur en groen positieve gezondheidseffecten op mensen. Een citaat uit een onderzoek van het RIVM (mei 2022): ‘Groen draagt bij aan een betere mentale gezondheid. Een groene omgeving nodigt uit om te KENNISPARTNERS: bewegen en ontspannen, wat weer een rol speelt bij de vermindering van overgewicht, diabetes type 2, hart- en vaatziekten. Ook is er een gunstig effect op hoe lang mensen leven, hoe zwaar baby’s bij hun geboorte zijn en de werking van het immuunsysteem. Groen lijkt te zorgen voor een verbeterde nachtrust. Concentratie, geheugen en leerprestaties verbeteren bij contact met groen.’ Hoe mooi is het dan dat onze sector ook hier een bijdrage aan kan leveren. Mocht je nog twijfelen aan natuurinclusief ondernemen, lees dan de voorbeelden van diverse ondernemers in de coverstory. Als sector kunnen we gewoon niet anders! Veel leesplezier! 03-2023 | Recreactie 5

POMAZ ZWEMBAD &WATERTECHNIEK  Dolphin bodemzuigers  AFM  EVA optic verlichting  Filtertechniek Pomaz is leverancier van Nederlands’ grootste en meest actuele assortiment zwembadcomponenten. Pomaz kent de kansen en uitdagingen bij openbare zwembaden, hotelbaden, sauna’s en wellness. En wanneer u nadenkt over de mogelijkheden met betrekking tot het optimaliseren van uw bad en het zwemplezier van uw bezoekers willen wij daar graag over meedenken. In oplossingen, welteverstaan. Bel voor meer informatie: +31 (0)40 285 66 58 of stuur een mail naar support@pomaz.nl 10 JAAR SAMENWERKEN AAN PLANNEN VOOR MORGEN!

inhoud Informatief Opinie 08 14 27 31 33 Onder de aandacht Kort nieuws uit de branche Coverstory Natuurinclusief ondernemen en mensinclusieve natuur Kennis delen Hoge opkomst General Assembly EFCO in Amsterdam Vakinfo Is constante temperatuur economisch? Productnieuws Een overzicht van de laatste innovaties 28 20 25 11 De stelling ‘De ideale medewerker is een allrounder’ Mens&bedrijf Ondernemen Nieuwe concepten en slimme combinaties maken horeca succesvol Kennis delen Kondig ingrijpende wijziging in de voorwaarden tijdig aan Column RecreAnders 03-2023 | Recreactie 7

onder de aandacht Samen tegen permanente bewoning Drenthe start met een provinciaal team dat gemeenten gaat ondersteunen bij handhavingsverzoeken bij permanente bewoning op recreatiebedrijven. Als ondernemers ondersteuning willen van hun gemeente bij het bestrijden van permanente bewoning op hun terrein, geeft de gemeente nu vaak aan dat ze geen geld of menskracht heeft om te hand haven. Nu kan dat met een provinciaal team. HISWA-RECRON regiomanager Petra Ellens heeft zich er sterk voor gemaakt dat deze optie er komt vanuit het programma Vitale Vakantieparken Drenthe. “In eerste instantie lag de focus daar vooral op probleemparken. Nu kunnen ook gezonde bedrijven daar profijt van hebben. Permanente bewoning bedreigt immers de vitaliteit van parken.” www.vitalevakantieparkendrenthe.nl Welkom op het water! In april waren op SBS6 weer vier afleveringen van het tv- programma Welkom op het Water te zien. Het was al het tweede seizoen. HISWA-RECRON directeur Geert Dijks vertelt in de eerste aflevering over innovatie en duurzaamheid. Alexander Jonkers van Jonkers Yachts geeft in de tweede aflevering zijn visie op de toekomst van de watersport. De afleveringen – ook die van vorig jaar – zijn terug te zien via Kijk.nl. Second Home Check Seijsener heeft de veiligheidskeuringen van stacaravans, recreatie woningen en verblijfsobjecten overgedragen aan Second Home Check. In de loop der jaren is Seijsener zich verder gaan specialiseren op het verbeteren van de technische infrastructuur op campings en parken. “Het keuren van stacaravans en chalets werd voor ons steeds meer een bijzaak”, legt Seijsenerdirecteur Bas Durieux uit. “Daarom hebben we na uitgebreid overleg besloten de veiligheidskeuringen van stacaravans en chalets over te dragen aan de specialist op dit vlak: Second Home Check. Wij hebben er volledig vertrouwen in dat Second Home Check deze dienstverlening goed zal uitvoeren.” www.secondhomecheck.nl >> keuringen Rectificatie In de vorige uitgave van Recreactie stond per ongeluk vermeld dat de foto op de cover en enkele beelden in het binnenwerk afkomstig waren van De Zandstuve. Het zijn echter foto’s van De Kleine Wolf, dat samen met De Zandstuve (en diverse andere bedrijven) participeert in het initiatief Vakschool Gastvrij. Onze excuses voor de verwarring. 8 Recreactie | 03-2023 Foto: Jonkers Yachts

Foto: Shutterstock Foto: Shutterstock RECREACTIE 1 | februari 2023 magazine over recreatie en toerisme Bedrijfsconcept Een duidelijke stip aan de horizon ‘RECRON Erkend bedrijf’ wordt een belangrijk label Bij De Bremakker op Texel draait alles om natuurbeleving Het belang van de provinciale verkiezingen voor onze sector Subsidie verduurzaming mkb De Subsidieregeling verduurzaming mkb (SVM) helpt mkbondernemers om hun bedrijf te verduurzamen. Aanvragen is mogelijk sinds 1 april 2023. In totaal is er een budget beschikbaar van 14,4 miljoen euro. Met de subsidie kunnen mkb- ondernemers een vergoeding krijgen voor de inhuur van een energieadviseur voor een energieadvies op maat én voor hulp bij het uitvoeren van het advies. In het advies staat welke energie- en CO2 -besparende maatregelen mogelijk zijn en welke investeringen dit vraagt. Het gaat zowel om het verduurzamen van het bedrijfspand als om de bedrijfsvoering. Aanvragen kan tot 30 september. Aanvragen worden behandeld op volgorde van binnenkomst tot het budget op is. www.rvo.nl/svm Arbeidsmarkt op de schop Het kabinet heeft 3 april ingrijpende voorstellen gedaan voor het anders inrichten van de arbeidsmarkt. De voorstellen volgen op het advies van de SER dat in 2021 is verschenen en waarin het terugdringen van fl exibele arbeid centraal staat. Via VNO/NCW en MKB Nederland was HISWA-RECRON bij totstandkoming van het voorstel betrokken. “De seizoensgebonden sectoren recreatie en watersport hebben bij uitstek behoefte aan een fl exibele inzet van personeel”, legt Martin Merks van HISWA-RECRON uit. “Wij zijn dan ook blij dat de seizoenscontracten mogelijk blijven. De verplichting voor de werkgever om na drie maanden een urenaanbod te doen dat is gebaseerd op de uren in de eerste drie maanden, is van tafel.” Toch blijven de voorstellen ingrijpend. Meer informatie op de website. www.hiswarecron.nl (zoekterm: arbeidsmarkt) Lezersonderzoek Recreactie Zowel HISWA Magazine als Recreactie zijn najaar 2021 vernieuwd. Om te kijken hoe dat bij de lezers is gevallen, vond december vorig jaar een lezersonderzoek plaats. De respons op het online onderzoek van Recreactie was helaas laag: er zijn 54 respondenten die serieus hebben meegedaan. Toch zijn er wel conclusies te trekken. Recreactie wordt (heel) goed gelezen. Bijna alle respondenten zijn (zeer) tevreden. Van de rubrieken krijgt Onder de Aandacht – de rubriek met kort nieuws – het hoogste rapportcijfer (een 7,8) en geen enkel artikel scoort lager dan een 6,6. De respondenten zijn (zeer) tevreden over de leesbaarheid, de opmaak en de advertenties. Ze lezen het blad het liefst op papier. Er zijn maar twee mensen die bij voorkeur online lezen! Sinds vorig jaar kan dat via hiswarecron.nl. Aanbevelingen zijn: meer artikelen over wet- en regel geving en innovaties. Opiniestukken vinden de respondenten niet erg nodig. Alle deelnemers bedankt! De redactie neemt de resultaten mee in de ontwikkeling van het magazine. 03-2023 | Recreactie 9

Scan Toeristisch Ondernemerschap onder de aandacht Hoe werk je aan professionalisering van je eigen bedrijfsvoering? Wat kan er beter? Het zijn belangrijke, maar lastige vragen waar veel ondernemers het antwoord niet zo 1-2-3 op kunnen geven. De Scan Toeristisch Ondernemerschap kan daarbij helpen. Deze tool werd ontwikkeld door het Bureau voor Ruimte & Vrije Tijd, in samenwerking met HISWA-RECRON en vijf provincies. De scan is gratis online beschikbaar voor alle Nederlandse recreatieondernemers. De ondernemer kan kiezen uit acht modules: gastvrijheid, ondernemerschap, uitstraling, duurzaamheid, marketing, toekomstbestendigheid, financiën en eigenaarschap. Na het invullen krijgt de ondernemer tips en adviezen om direct mee aan de slag te gaan. Siem-Jan Vethman van Camping Tuinderij Welgelegen probeerde het al uit: “Ik heb de tool gebruikt en het overtrof mijn toch al hoge verwachtingen. De vragen geven duidelijk aan waar ik sta met mijn bedrijf. Veel tips kon ik direct gebruiken.” www.scantoeristischondernemerschap.nl Nieuwe leden Tussen 15 februari en 15 april zijn de volgende bedrijven lid geworden van HISWA-RECRON. Welkom! • Huren Houseboat, Mook en Middelaar, www.hurenhouseboat.com • Biggerworks, Amsterdam, www.waterkaarten.app • Park De Fontein, Eibergen, www.hubvakantieparken.nl Welk mbo heeft de beste skills? Wedstrijden World Skills bestaan al veel langer voor diverse vakgebieden. Dit jaar vonden ze ook plaats voor leerlingen van mbo’s Leisure en Hospitality. Maar liefst 21 scholen deden mee met teams van elk twee leerlingen. Ze kregen diverse opdrachten, zoals het maken van een entertainmentprogramma en een praktijkcase met een lastige gast, aan het frontoffice van Vakantiepark Molenweg. HISWA-RECRON was betrokken bij de organisatie. De wedstrijd op 21 en 22 maart werd gewonnen door het team van ROC Top uit Amsterdam. Tweede en derde prijzen waren er voor de leerlingen van ROC Nijmegen en ROC Zadkine uit Rotterdam. Foto: Park De Fontein Foto: Camping Tuinderij Welgelegen

onder de aandacht RecreAnders 50 jaar Jong RECRON Jong RECRON bestaat 50 jaar. De jongerenafdeling van HISWARECRON viert dat met een spetterend diner-met-feest op 22 juni, bij vakantiepark De Bergen in Wanroij. “Alle vroegere leden van Jong RECRON en de vroegere RECRON Junior Club zijn welkom”, vertelt voorzitter Cees-Jan Klinge. “We hebben ze niet allemaal kunnen bereiken dus daarom ook deze oproep in Recreactie.” De feestavond begint om 16.00 uur met een borrel. Na het buffet barst het feest los met een fi jne band. Entree is 50 euro, inclusief alle consumpties. Blijven slapen is mogelijk, wederom voor 50 euro. Aanmelden via www.jongrecron.nl. Jos van der Sterren Docent en senior onderzoeker toerisme Breda University of Applied Sciences Polycrisis Ik hoor en lees de laatste tijd veel over polycrisis: het in elkaar grijpen van meervoudige crises. Het gaat niet alleen om een klimaatcrisis, maar ook om een sociale crisis, een politieke crisis. De uitdagingen waar de maatschappij voor staat zijn niet alleen complex, ze raken ons allemaal en zijn niet op te lossen met een ‘quick fi x’. Vooral ondernemers voelen dit: enerzijds zitten ze gevangen in de concurrentieslag om de consument, anderzijds moeten ze voldoen aan nieuwe regels en wetten. Slowlands festival Mölke Recreatiebedrijf Mölke in Zuna viert op 11 mei het 50-jarig bestaan. Het bedrijf, dat zich steeds meer profi leert als verblijf voor mensen die kiezen voor slow living, viert het jubileum met haar eigen festival: Slowlands. Mede-eigenaar Rutger van de Maat vertelt: “Jongeren leren kamperen op festivals. Die relaxte sfeer brengen wij terug op ons bedrijf. Met lekker eten en drinken, meerdere podia en artiesten. En dan niet in een klein Quechua tentje, maar in een fi jne safaritent of een lodge. We leggen de volle focus op beleving en sfeer. Dat is het moderne vakantiepark waarin wij geloven. The new way of glamping, noemen we het ook wel. Al onze relaties, collega’s en leveranciers zijn welkom. Opgeven kan ook nog op het laatste moment!” www.molke.nl/slowlands Er is urgentie en die voel ik op allerlei momenten. Ik ondersteunde daarom de bezetting van de A12 op 11 maart door Extinction Rebellion. Tegelijkertijd waren er boeren en sympathisanten elders in Den Haag. Feitelijk net zo hard getroffen door polycrisis, en ook niet wetend waar de oplossing te zoeken. Ik werk bij een hogeschool. Daar staan we voor moeilijke, en soms principiële keuzes: moeten we de banden met Shell verbreken? Moeten we KLM helpen te verduurzamen? Moeten we internationale studiereizen naar Azië afzweren? Het zijn complexe vragen, waar geen eenduidig antwoord op te geven valt. De keuze voor samenwerken met de recreatiesector is snel gemaakt: veel bedrijven liggen in kwetsbare natuurgebieden en werken aan verduurzaming. Het kan altijd beter, maar het besef is bij de meeste recreatie-ondernemers doorgedrongen dat verduurzaming, circulair ondernemen en het zorgvuldig omgaan met middelen, pure noodzaak is om op langere termijn te overleven. Voor een hogeschool heeft het weinig zin om samen te werken met bedrijven die alleen lippendienst bewijzen aan duurzaamheid. Dus is het goed als onze hogeschool het partnernetwerk kritisch blijft bekijken. Gelukkig zijn veel ondernemers en brancheverenigingen op zoek naar kennis omtrent meer duurzame en circulaire vormen van ondernemen. Wij kunnen die kennis bieden. Radicaal stoppen met strategische partners is een allerlaatste keuze. Toch moet die soms misschien worden gemaakt, als we onze studenten, de volgende generaties professionals, serieus willen laten werken aan oplossingen voor de complexe problemen van deze tijd. 03-2023 | Recreactie 11 Foto: Marieke Dijkhof

Elektronische kranen en spoelsystemen optimaliseren de hygiëne en verlagen de kosten. Water speelt een belangrijke rol in recreatievoorzieningen. Het wordt veel gedronken, maar ook gebruikt in kantines, toiletten, douches en (zwem)baden. Het gebruik van water is zo vanzelfsprekend, dat men zich nauwelijks realiseert dat water door de groei van bacteriën een gezondheidsrisico kan vormen als het lange tijd stilstaat in de leidingen. Schell, de Duitse fabrikant van sanitaire installaties, heeft een elektronisch watermanagementsysteem ontwikkeld, dat exploitanten ondersteunt bij een veilig en effi ciënt gebruik van de drinkwaterinstallatie. Het systeem zorgt niet alleen voor een constante, veilige waterkwaliteit, een betere hygiëne en vermindering van het waterverbruik, maar verlaagt ook de kosten voor beheer en onderhoud. Optimale waterkwaliteit en hygiëne dankzij elektronische, sanitaire installaties De recreatieconsument hecht - zeker na corona - grote waarde aan hygiëne en goede, sanitaire voorzieningen. Uit onderzoek blijkt echter dat bijna de helft van de gasten in de recreatiesector de hygiëne en het sanitair matig tot slecht beoordeelt. Hygiëne, schoonmaak en onderhoud in sanitaire ruimtes zijn een enorme uitdaging voor recreatiebedrijven. Niet alleen omdat er sprake van een zeer uiteenlopend publiek, maar ook omdat het sanitair bijzonder intensief gebruikt wordt waardoor de kans op vervuiling en beschadiging groot is. Door de stijgende temperaturen in ons land, de vaak matige isolatie en het bundelen van koud- en warmwaterleidingen in gebouwen, loopt de watertemperatuur op, waardoor bacteriën zich sneller in het drinkwaterleidingsysteem vermenigvuldigen. Met de SWS-server en de SCHELL SSC Bluetooth app kan de beheerder het systeem ook op afstand monitoren en aansturen.

70% minder water Elektronische, sanitaire installaties hebben grote voordelen voor zowel de gebruikers als de beheerders van recreatievoorzieningen. Omdat kranen en spoelsystemen door een simpele druk op de knop of met behulp van sensoren zelfs helemaal contactloos geactiveerd kunnen worden, zijn ze een stuk hygiënischer en wordt de overdracht van ziektes voorkomen. Het sensorbereik, de watertemperatuur en de looptijd van het water kunnen ingesteld worden. Daardoor stroomt het water alleen als het nodig is en worden het waterverbruik en het energieverbruik voor de verwarming van water verminderd. Alleen al de installatie van contactloze kranen bespaart in vergelijking met traditionele, handbediende kranen zo’n 70% water. Met behulp van elektronische kranen en spoelsystemen, die gekoppeld zijn aan een elektronisch watermanagement kan de recreatie-ondernemer altijd de waterkwaliteit garanderen en de aansturing en het beheer van de sanitaire installaties effi ciënter regelen. Legionellapreventie Het grote voordeel van elektronische kranen en spoelsystemen is, dat stagnatie- en hygiënespoelingen afhankelijk van de watertemperatuur of de gebruiksfrequentie ingepland en automatisch uitgevoerd kunnen worden. Dat is belangrijk in het kader van de legionellapreventie. Zwembaden en sauna’s zijn zogenaamde ‘prioritaire’ instellingen. Ze hebben een hoog risico op besmetting en zijn daarom verplicht om aan legionellapreventie te doen. Campings, jachthavens en hotels vallen onder de ‘overige’ openbare instellingen, die moeten zorgen voor deugdelijk drinkwater en een effectief beheer van de collectieve waterinstallaties. In de NEN 1006 staat bijvoorbeeld beschreven, dat water in de leidingen van de tappunten voor consumptief gebruik wekelijks moeten worden ververst en dat de installatie jaarlijks onderhouden moet worden. Met behulp van het elektronische Schell watermanagementsysteem SWS kunnen spoelbeurten ingepland en automatisch uitgevoerd worden. Kranen en spoelinstallaties kunnen zowel individueel als in groepen geconfi gureerd en aangestuurd worden. Op een SWS-server kunnen maximaal 64 kranen of spoelunits aangesloten worden. Dat kan met een kabel maar ook draadloos via een radioverbinding. Alle instellingen kunnen fl exibel aangepast worden en het systeem houdt de watertemperatuur, de gebruiksfrequentie en de uitgevoerde spoelingen nauwkeurig bij, zodat de beheerder kan bewijzen dat hij zich aan de regels voor legionellapreventie gehouden heeft. Beheer op afstand Dankzij SMART.SWS kunnen alle kranen en spoelsystemen, die aan SWS gekoppeld zijn, ook op afstand geconfi gureerd, gemonitord en bediend worden. De beheerder krijgt via een internetverbinding op het scherm van zijn smartphone, tablet of computer een overzicht van alle installaties en kan het sensorbereik, de waterlooptijd, stagnatiespoelingen en thermische desinfecties instellen en op afstand uitvoeren. Alle systeemrelevante gegevens worden continu geregistreerd. Gebouwbeheerders kunnen bovendien verschillende gebruikersrollen inrichten, waardoor men bijvoorbeeld de toegang tot de informatie per unit, gebouw, afdeling of zone kan regelen. De Schell Single Control (SSC) bluetooth-module is ook een hulpmiddel voor de confi guratie en monitoring van kranen en spoelsystemen. Een functie zoals een automatische stagnatiespoeling na 24 uur en de registratie daarvan kan in de elektronica van de kraan zelf geprogrammeerd worden en via een app bovendien gemakkelijk naar andere kranen van hetzelfde type gekopieerd worden. De Bleutooth-module is ook zeer geschikt voor de toepassing bij privé-sanitair op campings. Compleet gebouwbeheer Schell is momenteel de enige leverancier die met zijn SWS watermanagementsysteem alle watertappunten in een gebouw of op een terrein kan beheren. Het bedrijf heeft een compleet programma kranen en spoelsystemen op de markt gebracht. Niet alleen voor wastafels, douches, bad, toiletten en urinoirs, maar ook voor de keuken en het washok. Schell heeft een aantal productlijnen ontwikkeld, dat bij uitstek geschikt is voor het recreatiebedrijf en die ook aan SWS gekoppeld kunnen: de Xerisen Celis-wastafelkranen, de Schelltronic opbouw urinoirspoelsystemen, de Linus in- en opbouw douchekranen en de Grandis E keukenkraan. Bij het ontwerp van deze lijnen stonden een functioneel design, eenvoudige en veilige bediening, onderhoudsvriendelijkheid en vandalismebestendigheid centraal. Voor meer informatie: https://www.schell.eu/nl-nl/ Alle elektronische Schell-kranen en spoel systemen kunnen via SWS-servers aan het SWS-watermanagementsysteem gekoppeld worden

coverstory Natuurinclusief ondernemen Mens en natuur versterken elkaar Natuurinclusief ondernemen. De term ligt op ieders lippen en daarmee ligt al direct het gevaar op de loer dat het wordt weggezet als ‘oude wijn in nieuwe zakken’. Dat is niet terecht. Want het gaat veel verder dan eerdere concepten als het bedrijfsnatuurplan, duurzaam ondernemen en natuureducatie. Het omvat al die begrippen en meer. Daarnaast is het specifiek voor onze sector een manier om te laten zien dat recreatie in gevoelige natuurgebieden wel degelijk heel positieve effecten voor de natuur kan hebben. Tekst: Maarten Bokslag Foto’s: Huttopia, It Wiid, Vitale Vakantieparken Het duurde vijf jaar voor ze de vergunning hadden. Heel lang. Maar met een ander plan hadden ze de vergunning nóóit gekregen, dat realiseert Erik Mulder zich ook wel. Weidzz 14 Recreactie | 03-2023 natuur lodges is een nieuw gestart bedrijf in het Drentse Dalerveen. Daar wordt landbouwgebied ontwikkeld tot het beekdal Drostendiep, met veel ruimte voor natuur, bio diversiteit en vogels. Broers Erik en Marko Mulder besloten hun bedrijf voor de recycling van grond en groen om te bouwen tot recreatiebedrijf, met een zware focus op natuurbeleving. Erik Mulder: “We hebben samen met een ingenieursbureau een plan ont

‘De Meinweg ging van duizend naar 280 plekken. Ruimte voor mens en natuur’ wikkeld waarvan zowel de gemeente als de provincie uiteindelijk enthousiast werden. Achter ons bedrijf ligt 15 hectare beheergrond voor weidevogels. Daar is een ‘plasdras’ aangelegd: een ondiep waterig gebied dat heel aantrekkelijk is voor vogels. Aan de rand van het terrein zijn we nu lodges aan het plaatsen. Uiteindelijk mogen er 23 komen. Vanuit die lodges – zowel tenten als huisjes – hebben mensen een schitterend uitzicht over de weidenatuur en de vogels.” Los van het gas De eerste lodges werden juli 2022 geplaatst en de reacties van de gasten waren direct positief. “Er zijn zelfs al mensen voor de tweede keer geweest. Opvallend vaak zijn het stellen, of alleenstaanden. Die komen voor de rust”, weet Mulder. Hij loopt nog over van de plannen om het bedrijf en de natuurbeleving verder uit te bouwen. “De lodges zijn volledig gasloos gebouwd. Om stroom op te wekken leggen we deze zomer 132 zonnepanelen op het dak van de loods van ons andere bedrijf. Er komt nog heel veel beplanting bij, om de natuur nog meer aandacht te geven. We werken ook aan een fruitpluktuin voor de gasten. Er komt een wand voor oeverzwaluwen. En in samenwerking met Natuurmonumenten bouwen we een vogelkijkhut ín de drasplas. Vogelspotters kunnen daar met een bootje naartoe en dan vanuit de hut vogels kijken. Zo voegen we steeds meer beleving toe aan ons bedrijf én versterken we de natuur.” Bij HISWA­RECRON heeft natuurinclusief ondernemen de wind mee. Dat komt ook door directeur Geert Dijks, die in februari door het ministerie van LNV werd benoemd als domeinleider 03-2023 | Recreactie 15 >

coverstory Vrijetijdseconomie voor de Nationale Agenda Natuurinclusief. Dijks: “Hoe de Agenda Natuurinclusief er precies uit gaat zien moeten we nog bepalen. Er zijn ambities te formuleren voor 2030 en 2050. Duidelijk is wel dat water en natuur de leidende thema’s worden. En dat een samenleving waarin de natuur wordt versterkt het doel is. Wij werken daar als HISWA­RECRON heel graag aan mee. Want onze ondernemers zitten over het algemeen middenin de natuur. Met hun campings, jachthavens, bungalowparken, outdoor activiteiten, groepsaccommodaties, noem maar op. Wij zijn afhankelijk van de natuur.” Maar Dijks draait het ook om. “De natuur is namelijk ook afhankelijk van ons. Wij maken verantwoorde recreatie in de natuur mogelijk. En dat is noodzakelijk. Voor al die mensen die in steden wonen en er graag in hun vrije tijd opuit trekken. Maar ook voor het draagvlak van de natuur. Als de natuur op slot gaat, krijg je een tegenbeweging. Dan vervreemd natuur van de mensen. Dat leidt tot verlies van draagvlak voor bescherming en financiering van natuur. Daarom is mijn uitgangspunt dat je de natuur ook mensinclusief moet ontwikkelen. Dat is de andere kant van de medaille. Je kunt niet doen alsof we in een land zonder mensen leven.” Franse koploper Zijn er eigenlijk al goede voorbeelden van natuurinclusief ondernemen op recreatiebedrijven? Even rondvragen bij de regiomanagers van HISWA­RECRON levert al heel wat op; enkele van die bedrijven hebben we gesproken voor dit artikel. Opvallend genoeg wordt ook Huttopia regelmatig genoemd. Een relatief jong bedrijf, met Franse wortels, dat in iets meer dan twintig jaar uitgroeide tot een internationale recreatieketen. Dat komt mede door de natuurinclusieve insteek, die zowel bij overheden als recreanten heel goed valt. In Nederland heeft Huttopia vier bedrijven. De cijfers spreken voor zich: camping Cursus Natuur op je park Vitale Vakantieparken (Veluwe) organiseerde in januari en februari weer de driedaagse cursus Natuur op je park. Ondernemers maakten kennis met de thema’s Gastvrij voor dieren, Snoeien doet groeien en Zaaien en maaien. “Een zeer inspirerende cursus”, oordeelt Annette Redschaad van De Toverberg in Ermelo. “Ik had veel aan de interactie tussen de leerstof, de ervaringen van collega’s en wat je in de praktijk ziet op de bedrijven waar de bijeenkomsten plaatsvinden.” Redschaad ging vol inspiratie naar huis. “Maar ik ben niet iemand die naar huis rijdt en dan meteen aan de slag gaat. Ons bedrijf is al heel mooi en natuurlijk. Dus de nieuwe ideeën laat ik groeien en uiteindelijk komt daar een plan uit. Op die manier kunnen we ons bedrijf nog verder verbeteren. Dat kan zijn met nieuwe aanplant of een andere manier van snoeien, maar ook door de informatie op de website aan te passen. Er is altijd ruimte voor verbetering.” Belangstelling? Voor Veluwse ondernemers komt er een volgende cursusronde. www.vitalevakantieparken.nl ‘Elke regio is anders. We kijken nu naar goede praktijkvoorbeelden’ De Roos (Ommen) heeft 320 plaatsen op 27 hectare grond. De Meinweg in Herkenbosch heeft op hetzelfde oppervlak zelfs maar 280 plaatsen. “Toen we dat tweede bedrijf kochten had het duizend plekken”, vertelt Samuel Lafforest, managing directsor van Huttopia in Nederland. Het voormalige park van Oostappen had een zwembad en was erg ‘versteend’. Huttopia pakte de inrichting ingrijpend anders aan, waardoor het veel meer deel werd van het omringende Nationaal Park de Meinberg. “Onze filosofie is dat onze parken zo min mogelijk impact mogen hebben op de natuur. Stel dat we op een dag vertrekken, dan moet het in korte tijd weer natuur zijn”, legt Lafforest uit. “We willen mensen naar de natuur brengen en ze van de natuur laten genieten. Maar daarmee willen we de natuur niet bederven. In de gebouwen op het terrein, zoals de horeca en receptie, gebruiken we alleen duurzame materialen als ijzer en onbewerkt hout. Dus: geen plastic, geen gelakt of geïmpregneerd hout.” Alles staat bij Huttopia in het licht van de duurzame doelstellingen. Bij de inrichting wordt daar veel aandacht aan besteed, met een eigen team aan architecten en projectleiders. Bestaande bomen worden gespaard en zorg vuldig wordt nieuwe beplanting aangebracht, zodat de 16 Recreactie | 03-2023

bedrijven passen in de omringende natuur. Alle activiteiten moeten het natuurlijke gevoel versterken. Zo is het activiteitenprogramma voor de kinderen ook gericht op natuureducatie. Samen de natuur in, leren over alle mooie en spannende dingen die je daar kunt beleven. Dat gaat wel op moderne manieren, dus bijvoorbeeld met games. Huttopia campings – in Frankrijk zijn er 47 – bieden enorm veel ruimte aan de kampeerders. Hoe hou je zo’n bedrijf rendabel? Lafforest: “We investeren niet in horeca of in een zwemparadijs. Onze bedrijven zijn echt gericht op kamperen, hoewel we ook safaritenten en cottages verhuren. Dat kunnen we met relatief weinig mensen managen en dat houdt de kosten laag.” Vooral in Nederland geldt daarbij dat de twee Huttopia­campings een hoge bezetting hebben. “Nederlanders wonen in een erg verstedelijkt land. We zien dat ze niet alleen in de vakanties, maar ook in de weekends graag naar onze bedrijven komen.” Een ander positief effect is dat grote natuurbeheerders Huttopia nu steeds vaker benaderen om kamperen mogelijk te maken in natuurgebieden. Het bedrijf is een van de partners van ONF, het Franse Staatsbosbeheer. Dat kan alleen als je het vertrouwen geniet dat je van natuurinclusieve recreatie een succes weet te maken, voor mens én natuur. Symposium Geert Dijks streeft ernaar dat op termijn álle recreatiebedrijven en jachthavens in Nederland natuurinclusief worden. “Met beplanting die de biodiversiteit stimuleert. Met voorlichting aan gasten, zodat zij verantwoord omgaan met de natuur. Met ruimte voor de natuur, zodat de grens tussen het bedrijf en de omringende natuur vervaagt. We kijken nu naar de goede praktijkvoorbeelden: hoe pak je dat precies aan? Uiteindelijk heeft elk bedrijf toch zijn eigen situatie. Drenthe is totaal anders dan Zeeland of Zuid­Limburg. Het ene bedrijf ligt deels in het bos, het andere op grasland tussen de akkers. Dat maakt gemeenten en waterschappen. Om de natuur te ontlasten maar wel toegankelijk de houden voor ontwikkeling.” Dan gaat het om de droge, maar zeker ook om de natte recreatie, benadrukt Dijks. “Vrijwel alle jachthavens liggen in of aan beschermd natuurwater.” Laagveen ‘Ik wil geen strakke grens tussen ons bedrijf en het Nationaal Park’ natuurinclusief ondernemen ook tot maatwerk. We zoeken nu naar manieren om de ondernemers op weg te helpen. Daarvoor worden ook de bestaande regelingen en initiatieven betrokken. Vitale Vakantieparken bijvoorbeeld, Green Key en de Blauwe Vlag. Begin juli organiseren we een nationaal Symposium Natuur­ en Mensinclusieve Vrijetijd.” Al vrij snel moeten die inventarisaties ook leiden tot concrete actieplannen en een lijstje voor het ministerie van LNV. “Wat hebben wij als sector nodig om door te pakken ­ ook financieel? We streven naar bestuurlijke afspraken met Rijk, provincies, Annelie Bleckman is eigenaar van Camping It Wiid in Eernewoude. Een bijzonder bedrijf, waar water en natuur een grote rol spelen. “Ons bedrijf ligt midden in Nationaal Park de Alde Feanen”, vertelt Bleckman. “Het is een laagveengebied met heel veel watersport. Daarom hebben veel van onze bungalows, toeristische plekken en jaarplaatsen ook een ligplaats erbij. In totaal hebben we 500 ligplaatsen, zonder overigens een jachthaven te zijn.” Ondernemen met oog voor de natuur doet de familie al heel lang, stelt Bleckman. “Mijn vader was daar altijd al mee bezig. We houden niet van schuttingen of coniferen. Er liggen al heel lang sedumdaken op de sanitairgebouwen en we hebben veel fruitbomen. En we gaan daarmee door. Deze zomer komen er 550 zonnepanelen op de carport. Dan wekken we de helft van ons stroomverbruik zelf op. We hebben ook een nieuwe havenbeschoeiing aangelegd, die diervriendelijk is. Ik kijk altijd hoe we de biodiversiteit verder kunnen verbeteren.” Bleckman heeft een duidelijke visie op de inpassing van het bedrijf in de natuur: “Ik wil geen strakke grens tussen ons bedrijf en het Nationaal Park. Het mag gerust in elkaar overlopen. Die natuur is alom tegenwoordig op ons park; net zag ik nog een ree. Die natuur willen we dus ook versterken. Vroeger stonden er aan de waterkant honderd aluminium stacaravans. Daar hebben we drie diepe insteekhavens gegraven. Langs de oever zijn nu 60 chaletplaatsen. Maar vooral biedt dat extra beschutte water ruimte voor allerlei vissoorten. En het gaat goed. We zien hier ijsvogels. Af en toe zien we hier een zeearend overvliegen en ik heb zelfs wel eens een kwak gezien. Die natuur is hier en daar genieten we van. Dan willen we met onze onderneming de natuur zeker niet in de weg zitten.” www.agendanatuurinclusief.nl 03-2023 | Recreactie 17

Ron, hoe hou ik grip op mijn resultaat en de kosten? Wil je dat jouw gasten het naar hun zin hebben? En wil je zelf grip hebben op het resultaat? Dan heb je behoefte aan iemand die je markt kent. Iemand die je niet alleen helpt met je (salaris)adminstratie, maar ook met financieringsoplossingen en het verbeteren van je rendement. De recreatie- en horecaspecialisten van Countus hebben hier veel ervaring mee en kunnen jou helpen met het maken van strategische keuzes. Hiervoor hebben we zelfs een speciaal expertiseteam in het leven geroepen: Bertijn Vos, Jesca Wemmenhove en Ron Koopmeiners. Wil jij een keer brainstormen over de mogelijkheden voor jouw bedrijf? Neem vrijblijvend contact met ons op. Expertiseteam Recreatie & Horeca recreatie-horeca@countus.nl COUNTUS.NL/RECREATIE nieuw Maximaal rendement voor uw vakantiewoningen Met Hertzinger Green Connect leveren uw vakantiewoningen meer op. Omdat wij ze energie-positief maken. En omdat steeds meer huurders kiezen voor duurzaamheid. Weten hoe u het maximale uit uw accommodaties haalt? Maak vrijblijvend een (online) afspraak via 033-4610337 of info@hertzinger.nl. Terrasmeubilair voor uw recreatie bedrijf www.hertzinger-greenconnect.com www.madino.nl 0488 440138 info@madino.nl Save the date: nieuwe editie van het Countus Recreatiecongres op 3 oktober. Meer info volgt!

BEREID UW CAMPING voor op de toekomst IAAPA Expo Europe is de plek waar duizenden recreatie en leisure professionals samenkomen om de laatste trends te ontdekken. Honderden leveranciers presenteren hun innovaties, waaronder speeltoestellen, zwembadinfrastructuur en springkastelen, maar ook bijvoorbeeld nieuwe concepten qua eten & drinken en reservatiesystemen. Mis uw kans niet om uw vakantieresort/camping op te waarderen. CONFERENTIE: 25-28 SEPT. 2023 BEURS: 26-28 SEPT. 2023 WENEN, OOSTENRIJK REGISTREER NU IAAPA.org/IAAPAExpoEurope @IAAPAEMEA | #IAAPAExpos

ondernemen Nieuwe concepten en slimme combinaties Horeca is altijd maatwerk Horeca en recreatie lijken soms onlosmakelijk met elkaar verbonden. De gast wil toch eten en drinken. Maar hoe pak je dat dan aan? Hoe zorg je voor voldoende rendement? Hoe houd je de kwaliteit op peil? En waar vind je gekwalificeerd personeel? Die vragen staan centraal in deze nieuwe rubriek in Recreactie, waarin Facet – samen met andere experts – een actueel item uit de bedrijfsvoering onder de loep neemt. Tekst: Johan Drenth en Bob Kettering (Facet) Foto’s: Sallandshoeve, De Boshoek Wat bij het denken over horeca voorop staat, is dat het echt iets toe moet voegen: aan de vakantiebeleving van je gast, maar ook aan je eigen exploitatie. Daarbij is het belangrijk dat er twee grote verschillen zijn tussen de horeca op een recreatiebedrijf en reguliere horeca. Je bent een seizoensbedrijf, én je horeca bevindt zich achter een poort. De piek in bezetting en omzet ligt bij een recreatiebedrijf bijna altijd in de 6 tot 8 weken van de zomervakantie. Dit is de periode, waarin de meeste gezinnen vakantie hebben en waarin de meeste vraag is naar recreatie. Vaak zijn de capaciteit en invulling van de horeca op recreatiebedrijven ingericht op deze piek weken. Dit maakt een goede exploitatie van de horeca buiten dit hoogseizoen erg lastig. Reguliere horecabedrijven in dorpen of steden kennen een veel breder seizoen. Natuurlijk zijn er ook daar seizoensverschillen, maar die zijn minder groot. Het tweede grote verschil is: horeca op een recreatiebedrijf ligt veelal achter de poort van het bedrijf. Dat is fijn voor de gasten op het recreatiebedrijf, maar voor gasten van buitenaf vormt dat een drempel. Daardoor wordt het lastig om de dip in exploitatie buiten het hoogseizoen te compenseren. Soms is er dan ook nog sprake van een bestemmingsplan, dat verbiedt om bezoekers van buiten het recreatiebedrijf te ontvangen in de horeca. In combinatie maken deze knelpunten het ontzettend lastig om horeca op een recreatiebedrijf op een succesvolle manier Is horeca een serviceproduct? Wat mag die service dan kosten? 20 Recreactie | 03-2023

te exploiteren. Wanneer we alle kosten (ook onderhouds- en investeringskosten in het gebouw) meenemen, zien we vaak dat het een verlieslatend bedrijfsonderdeel is. Verschillend concept Toch kan het wel: winst maken met de horeca. Dat is onder meer te zien bij Recreatiepark De Boshoek in Voorthuizen en Vakantiepark Sallandshoeve in Nieuw-Heeten. Beide bedrijven vallen onder de leiding van Rick Otter (eigenaar en directeur) en Chantal van Swieten (parkmanager). Het zijn leuke voorbeelden, want beide parken hebben een ander horecaconcept. Tips voor succesvolle horeca Er is een aantal oplossingen om horeca tot een succes te maken. Johan Drenth en Bob Kettering van Facet, schrijvers van dit artikel, zetten ze op een rij: • Opschalen in activiteiten en arrangementen rondom de horeca, zodat die ook extern te boeken zijn. Dit zorgt voor vulling van de horeca, ook buiten het recreatieseizoen. Dat vraagt wél om slagkracht in marketing, al dan niet in combinatie met een groot park. > • Afschalen in horecaconcept. Hierbij wordt een beperkte kaart geboden, met slechts enkele producten van hoge kwaliteit, die eenvoudig en geportioneerd kunnen worden bereid, met een minimale personele bezetting. • Afschalen in omvang van het gebouw. Vaak wordt een horecagebouw afgestemd op de bezetting in het recreatieseizoen. Daarbuiten wordt het slechts gedeeltelijk gebruikt. Door de omvang van de horeca af te stemmen op schouderseizoenen wordt veel bespaard. Met terrasoverkappingen of foodtrucks kun je in het hoogseizoen flexibel opschalen. • Verpachten van de horeca. Vooral aantrekkelijk voor wie geen affiniteit heeft met horeca. Want dan blijft het een lastig onderdeel in het bedrijf en is de kans op succes klein. Verpachten kan een optie zijn, maar maak wél goede afspraken over aanwezigheid en aandacht voor de gasten. Hanteer een pachtkanon die de horecaonder nemer in staat stelt om zelf ook een goede exploitatie te draaien. 03-2023 | Recreactie 21

ondernemen De personele kant René Dorst, trainer en eigenaar van Recreatie Trainingen en Bureau HTM, vertelt over advies dat hij uitbracht omtrent het horeca-concept bij speelparadijs Giga Konijnenhol van Beerze Bulten. “Daarbij was zowel aandacht voor de wens van de gasten, als voor de personele kant: hoe kun je dit realiseren?”, vertelt Dorst. “Ofwel: maak het concept passend bij de doelgroep en de mogelijkheden. Als je een fastfood concept wilt doorvoeren, zorg er dan voor dat alles ook daarop gericht is. Bestellen moet zoveel mogelijk digitaal, bereidingswijze van de producten maximaal 4 à 5 minuten. Pas de menukaart daar dus op aan! Opmaak en uitgifte van de gerechten mag maximaal 2 minuten duren.” Daarnaast luidde het advies: Ontwikkel een makkelijk leesbaar en digitaal beschikbaar onboarding-handboek, waarin de instructies zijn opgenomen van alle apparatuur waarmee mensen werken. “Oproepkrachten zijn daardoor zeer snel inzetbaar. Vaste medewerkers krijgen zo juist tijd om aandacht te besteden aan de gasten en het aansturen van de medewerkers”, aldus Drost. Op De Boshoek vormt de horeca onderdeel van een actief centrumgebied midden op het terrein. In dit centrumgebied is de laatste jaren veel aandacht besteed aan een mooie landschappelijke setting, met daarin veel verschillende activiteiten en spel- en speelmogelijkheden. Daarnaast zijn diverse indooractiviteiten mogelijk, zoals een racelounge, digitale escaperoom, bowling, oud-Hollandse spelen en pooltafels. Rick Otter: “Hier wordt de horeca in eigen beheer geëxploiteerd en vormt het een integraal onderdeel van zowel het recreatiebedrijf als de activiteiten, die in het centrumgebied plaatsvinden. In het recreatieseizoen heeft de horeca voldoende mogelijkheden met de eigen gasten, buiten het seizoen worden de activiteiten ook als arrangementen in de omgeving vermarkt.” In dat seizoen worden de activiteiten met horeca ook ingezet voor externe aanbieders van activiteiten. Juist die verbinding in twee richtingen, met prikkelende activiteiten, geeft de exploitatie van de horeca een breed draagvlak – ook buiten het seizoen. Verpacht Bij Vakantiepark Sallandshoeve is de horeca op een andere manier aangepakt. De parken zijn ook echt verschillend. Bij De Boshoek gaat het meer over gezelligheid samen, terwijl bij Sallandshoeve de focus ligt op individueel recreëren in een natuurlijke setting. “Het park bevindt zich in een gebied dat Soms is het verpachten van de horeca de beste oplossing dunner bevolkt is”, legt Chantal van Swieten uit. “Er zijn niet veel recreatieve highlights in de buurt. Het organiseren van actieve arrangementen, die helpen om de horeca te vullen, is dan geen logische keuze. En omdat de horeca meer aan de voorzijde van het park ligt, in een fraaie boerderij, hebben we ervoor gekozen 22 Recreactie | 03-2023

Knelpunten “Horeca op een recreatiebedrijf heeft zelden een positief resultaat. Het is aanvullende dienst verlening. Ook verpachten wordt zelden een succesvolle onderneming”, constateert Herma Brinkhuis van Alfa Accountants en Adviseurs. “Daarnaast zijn er knelpunten ten aanzien van het personeel: Hoe houd je gekwalificeerd personeel betrokken bij je bedrijf?” Om de knelpunten in de horeca te verzachten geeft Brinkhuis een aantal tips: • Zorg voor een prettige werksfeer, waardoor werknemers graag bij jou willen werken. Door het creëren van een familiegevoel, variatie in werkzaamheden en een positieve leeromgeving kun je medewerkers aan je binden. • Kosten stijgen sneller dan de opbrengsten. Kijk daarom vooral naar mogelijkheden om het horecapersoneel buiten het seizoen anders in te zetten, bijvoorbeeld met een winterevent. • Neem niet teveel personeel in vaste dienst. Dit zijn kosten, die ook in de winter doorbetaald moeten worden. • Houd grip op de marges en kijk naar dezelfde periode vorig jaar. Durf je prijzen te verhogen en wees kritisch op de menukaart om die te verpachten aan een lokale ondernemer. Die exploiteert een zelfstandig horecabedrijf, dat zowel op het park als op de omgeving is gericht.” Waar park en omgeving los van elkaar onvoldoende kansen bieden voor een goede exploitatie van een horecabedrijf, kunnen ze elkaar in deze situatie versterken. Door te werken met een schappelijke pacht voor de horecaondernemer, kan die een gezonde exploitatie draaien. Ondertussen wordt de gasten van de Sallandshoeve – als service – een goede horeca geboden. Otter en Van Swieten hebben goede ervaringen met beide concepten. In beide gevallen is de horeca een zelfstandige business unit binnen het bedrijf. Succesfactoren Uit de voorbeelden van de Sallandshoeve en De Boshoek komen enkele factoren naar voren, die de horeca op een recreatiebedrijf tot een succes kunnen maken. De doelgroep en het bedrijfsconcept van het recreatiebedrijf tellen mee. Daarnaast de ligging van het bedrijf ten opzichte van andere highlights in de omgeving, het bedrijfsconcept van de horeca, de locatie van de horeca op het recreatiebedrijf én de concurrentiepositie in de • Durf je prijzen te verhogen en wees kritisch op de menukaart. Zoek naar kwalitatieve producten uit de streek en kijk ook naar de juiste portie-grootte. • Voorraad is belangrijk: koop ‘lean en mean’ in. Een keer nee verkopen is voor een seizoensbedrijf echt geen probleem. Pas waar nodig menu-engineering toe. • Belangrijkste tip: stem de bedrijfsvoering af op de vraag van je gasten. Speel in op de behoefte, maar houd wel grip op de financiën. omgeving. In alle gevallen is een innovatief én doordacht plan noodzakelijk om de horeca tot een succes te maken. Daarbij is een integrale aanpak noodzakelijk, waarbij het belangrijk is om behoeften van de verblijfsgast af te wegen. Dan moet ook gekeken worden naar de totale impact van de horeca op de exploitatie. Het kan onderdeel zijn in de gastbeleving en een onderdeel in de keuze van de gast. Dan is het een serviceproduct. Maar dan rijst de vraag: wat mag die service kosten, op het totaal van de exploitatie? En zijn er misschien ook andere manieren om deze service te bieden, zonder dat het direct iets kost? Bij de keuze voor horeca op je recreatiebedrijf zijn er altijd verschillende belangen en (ruimtelijke) factoren, die integraal moeten worden afgewogen. Er zijn geen universele oplossingen. Horeca op een recreatiebedrijf is altijd maatwerk. 03-2023 | Recreactie 23

Draadloze beheersystemen elektra(verbruik) • verwarming • melders ICY Campsite Management ICY Marina Management www.icy.nl Samen werken aan een fijne en hygiënische werk- en leefomgeving LEISURE TAXATEURS NEDERLAND UW TAXATIE SPECIALIST IN LEISURE Leisure Taxateurs Nederland is gespecialiseerd in het professioneel taxeren van exploitatiegebonden recreatie- en watersportbedrijven en onroerend goed in heel Nederland. www.leisuretaxateurs.nl +31 (0)85 488 35 80 info@leisuretaxateursnederland.nl Dát is wat wij doen. Met elkaar zijn we scherper op de kansen van morgen. En altijd bedachtzaam of iets slimmer kan. Zodat de toekomst iedere dag schoner, en daarmee fijner en gezonder wordt. Zo creëren we samen nieuwe perspectieven voor een omgeving die jou en de mensen om je heen inspireert en motiveert. Ga naar www.csu.nl ICY Accommodation Management Bespaar veel energie

kennis delen Kondig ingrijpende wijziging tijdig aan Het seizoen is weer begonnen en misschien heb je wel allerlei nieuwe plannen voor het recreatiepark. Dat kan ook leiden tot wijzigingen in de gedragsregels of het parkreglement. Kan die informatie direct worden gewijzigd? Het antwoord is: nee, niet altijd. Vaak is het verplicht om zo’n wijziging ruim op tijd aan te kondigen. Tekst: Annouck de Jong (Stellicher Advocaten) Foto: Max de Krijger Artikel 5 lid 1 van de RECRON­voorwaarden vaste plaatsen 2016 verplicht de ondernemer om een ingrijpende wijziging van de informatie uiterlijk zes maanden voor het einde van het overeenkomstjaar aan de recreant bekend te maken. Die omschrijving verdient nadere toelichting. Onder het begrip ‘informatie’ vallen op grond van artikel 1 lid 1 sub i: Alle door de ondernemer schriftelijk of elektronisch beschikbaar gestelde gegevens op basis waarvan deze overeenkomst mede is gesloten, inzake het gebruik van de plaats, de voorzieningen en het verblijf (waaronder te verstaan onder andere deze RECRON­voorwaarden, gedragsregels, verkoopvoorwaarden, bemiddelingsvoorwaarden, vereisten van onderhoud en gebruik van het kampeermiddel, bestemming van het terrein, openingstijden, regels omtrent het gebruik door derden). Ingrijpend Het begrip ‘ingrijpend’ is in de RECRON­voorwaarden niet verder gedefinieerd. Bij de beoordeling of sprake is van een ingrijpende wijziging moet rekening worden gehouden met de bestaande situatie en de eerder gemaakte afspraken. Worden bepaalde voorzieningen volledig geschrapt, dan zal dat sneller een ingrijpende wijziging zijn in de zin van artikel 5 lid 1, dan wanneer de voorzieningen enkel in een meer beperkte vorm beschikbaar worden gesteld. Als voorbeeld: de Geschillencommissie heeft eerder geoordeeld dat het sluiten van een camping gedurende de wintermaanden gezien moet worden als ingrijpende wijziging. Het gaat hier immers om een ingrijpende beperking van de openstelling. Zes maanden Wanneer sprake is van een ingrijpende wijziging van informatie, dan moet dat tijdig worden gedeeld met de recreanten. In ieder geval uiterlijk zes maanden voor het einde van het lopende overeenkomstjaar. Dus als het overeenkomstjaar loopt van 1 januari tot en met 31 december, moet uiterlijk 30 juni over ingrijpende wijzigingen worden gecommuniceerd. Dat kan bijvoorbeeld in een nieuwsbrief aan alle recreanten, per post of e­mail. Na zo’n ‘ingrijpende wijziging van de informatie’ heeft de recreant het recht om de overeenkomst zonder kosten te annuleren. Tijdig, dat is een half jaar voor de nieuwe contractdatum 03-2023 | Recreactie 25

WAAROM STELLICHER ADVOCATEN ALLE ENERGIE STEKEN IN RECREATIE Al ruim 35 jaar zijn wij nauw betrokken bij de Nederlandse recreatiebranche. Dat is wat je met recht een specialisme kunt noemen. Wij staan recreatie-ondernemers bij met praktisch advies en juridische procedures. Omdat we persoonlijk contact en creativiteit belangrijk vinden, kunnen we daadwerkelijk maatwerk bieden; geen standaard oplossingen, maar oplossingen waar anderen geen uitkomst zien. En dat doen we allemaal met veel kennis, expertise en plezier. Ontdek onze kracht op stellicher.nl BREED ASSORTIMENT AAN ZEROTURN MAAIERS Midmount of frontmount met keuze uit diesel of bezine motor! Maai met een Grasshopper in alle comfort en bedien de zeroturnmaaier zeer eenvoudig met de twee hendels. Door hun robuuste bouw en stalen constructie kan de maaier tegen een stootje. Het maaidek met duurzame messen kan mulchen, zijwaarts uitwerpen of opvangen. Altijd met uitstekende maaikwaliteit. www.grasshoppermower.nl/ GRASSMAX™ MESSENSYSTEEM – Ontworpen voor nauwkeurige prestaties. Hoog-laag mulchen Medium Lift Contour High-Lift Notched Extreme High-Lift Notched Shredder™ De GrassMax™ messen zijn speciaal ontworpen om de benodigde luchtstroom te creëren voor een nauwkeurig maairesultaat onder uiteenlopende omstandigheden. De zes verschillende soorten GrassMax™ MARBAIN® messen zijn 6 mm dik en blijven langer scherp, waardoor ze beter snijden en twee keer zo lang mee gaan als niet-originele messen. Interesse in de kwaliteit en eenvoud van een zeroturnmaaier van Grasshopper? Neem contact met ons op voor een dealer bij u in de buurt. Tel: 0481 371423 of bezoek onze website www.lozeman-import.com/dealers/ Heeft u een taxatie nodig of wilt u uw bedrijf verkopen? Neem dan contact op met Arjan Mulder (06 2232 1010). Vossenlaan 16 9408 CN Assen T (0592) 46 28 44 E info@recratief-bedrijfsmakelaars.nl I www.recratief-bedrijfsmakelaars.nl

kennis delen Hoge opkomst General Assembly van EFCO Op 30 en 31 maart was er voor het eerst sinds drie jaar weer een General Assembly (algemene ledenvergadering) van EFCO, de Europese federatie van Kampeer- en bungalowbedrijven. Gastheer HISWA-RECRON ontving in Amsterdam vertegenwoordigers uit 17 Europese landen. Tekst: Jaap van Sandijk Foto: Dorien Eilering Uit de enorme opkomst (de hoogste sinds vele jaren) blijkt dat de behoefte aan een fysieke bijeenkomst groot is, constateert Arthur van Disseldorp, regiomanager bij HISWA-RECRON en vicepresident van EFCO. Hij kijkt terug op een geslaagde bijeenkomst. Niet alleen vanwege de hoge opkomst (17 van de 24 aangesloten landen kwamen naar Amsterdam), maar ook door het goede nieuws dat de landen met elkaar deelden. “Het herstel van bezetting van campings verloopt sneller dan dat van hotels. ‘Lekker weg in eigen land’ is dus niet alleen een Nederlandse ontwikkeling. Ook de vooruitzichten in de andere landen zijn, net als bij ons, positief.” Marktontwikkelingen Invloed uitoefenen op Brussel en het uitwisselen van marktontwikkelingen zijn de belangrijkste taken van EFCO. De marktkoepelorganisatie werd in 1979 opgericht. RECRON was één van de founding fathers. Welke ontwikkelingen kregen in Amsterdam veel aandacht? “De problemen met water worden steeds groter”, zegt Van Disseldorp. “In Spanje, Portugal en Italië komt er in het zomerseizoen soms geen water meer uit de kraan. We gaan op zoek naar best practices om deze per land uit te wisselen. Verder zien we in de rest van Europa een grote toename van het aantal verhuuraccommodaties. Met name in West-Europa worden familiebedrijven overgenomen door grote Excursies Gastheer HISWA-RECRON had voor de EFCObezoekers een gevarieerd programma samengesteld. Tussen de vergaderingen door gingen de leden op werkbezoek bij de Amsterdamse Camping Vliegenbos, bezochten zij This is Holland (een toeristische attractie met panoramavliegsimulator) en maakten ze een rondvaart door de Amsterdamse grachten. Verder waren er presentaties van HISWA-RECRON directeur Geert Dijks over de fusieorganisatie en van Jos van der Sterren van Breda University of Applied Sciences (BUas) over de opleiding Camp-master. concerns. De prijs voor toeristisch kamperen in Europa neemt toe. Ook zien we een toenemend personeelstekort.” Ondanks genoemde uitdagingen bevestigde de ALV van EFCO dat het goed gaat met de sector. En dat deze zich steeds verder professionaliseert. Maar er zijn ook pijnpunten. Zoals de onzekerheid over de kosten voor de ondernemer op het gebied van klimaatverandering en water. Van Disseldorp benadrukt dan ook het belang van het lobbywerk in Brussel. Om ondernemers daarvan nog bewuster te laten worden wil hij een studiereis naar Brussel organiseren. Belangstellenden kunnen zich melden bij Arthur, via: a.vandisseldorp@hiswarecron.nl 03-2023 | Recreactie 27

de stelling Stelling: de ideale medewerker is een allrounder Voor veel medewerkers staat uitdagend en gevarieerd werk hoog in het vaandel. Is het dan niet logisch dat je op de toch al krappe arbeidsmarkt gericht werft naar allround-medewerkers? Zo bied je nieuw personeel zekerheid, terwijl je je onderneming voorziet van flexibiliteit. De stelling luidt dan ook: de ideale medewerker is een allround-medewerker. Tekst: Jaap van Sandijk Foto’s: Huttopia, Shutterstock Carlo Breikers Joep Manders Teamleider Vrije tijd, Summa College ‘Allround-medewerker versterkt totaalbeleving’ “Ik ben het volledig eens met de stelling. De hospitalitymedewerker van de toekomst denkt en handelt vanuit een totale gastbeleving. Als je kijkt naar de geschiedenis van de hospitality-branche, dan draaide het tot nu toe altijd om het ‘wat’. Een goede maaltijd moest gewoon een goede maaltijd zijn. Maar je ziet een verschuiving naar het belang van beleving voor de gast. En dan spelen meer aspecten dan alleen het ‘wat’ een rol. Hoe wordt die maaltijd geserveerd? En wat als de gast de maaltijd niet lekker vindt? Dan is het aan de medewerker om daarvoor een goede en servicegerichte oplossing te vinden. Zodat het toch nog een goede beleving wordt. Hetzelfde geldt voor de gastvrije ontvangst bij de receptie of activiteit die we aanbieden. Daarvoor heb je echt allround-medewerkers nodig. Daarmee wordt in opleidingen straks rekening gehouden. Vanaf 2024 worden de kwalificatiedossiers Leisure, Travel en Horeca samengevoegd. En in de jaren daarna verwacht ik dat ook Facilitair en Groenbeheer aan dat dossier wordt toegevoegd. Het werken in de sector gebeurt steeds meer vanuit een integrale mindset. Ik voeg daar wel aan toe dat écht specialistische functies, zoals zwembadtechnici, er altijd zullen blijven.” Camping Hartje Groen & Holenberg ‘Je ziet medewerkers hun rol pakken’ “Ik onderschrijf de stelling, met de kanttekening dat dit mede afhankelijk is van de grootte van het bedrijf. Wij zijn een bescheiden onderneming met een hands on-mentaliteit. Al voeg ik daar wel aan toe dat we op het gebied van financiële administratie, communicatie en personeelsbeleid met specialisten werken. Maar voor taken als receptiewerk, ontvangst van gasten en bediening in de horeca zetten we medewerkers flexibel in. Ik merk dat ze dat ook leuk vinden. Medewerkers pakken min of meer vanzelf hun rol. Brede inzetbaarheid maakt het werk aantrekkelijk en houdt je vizier scherp. Wij doen ook aan het blurren van taken. Dat betekent dat een medewerker die ’s zomers actief is op het gebied van housekeeping en schoonmaak, in de winter medeverantwoordelijk is voor het onderhoud. Inclusief het groenonderhoud. Dat is heel belangrijk op ons terrein van dertien hectare midden in de natuur. We bieden onze medewerkers opleidingen aan om deze taken zo goed mogelijk uit te voeren. Daarbij houden we wel rekening met de voorkeuren van medewerkers. Ons motto is: houd je van variatie, kies dan een combinatie van functies in de recreatie!” 28 Recreactie | 03-2023

Herbert van Oord Michel Huigevoort Manager arbeidsmarkt HISWA-RECRON ‘Dé ideale medewerker bestaat niet’ “Ik kan de stelling in zijn algemeenheid niet onderschrijven. Het type medewerker hangt namelijk af van de context van het bedrijf. Hoe heeft het bedrijf het werk georganiseerd? Grotere bedrijven kennen vaak een strakkere arbeidsdeling, waardoor de stelling minder op hen van toepassing is. Zij zoeken juist specialisten, die één taak of een beperkt aantal taken uitvoeren. Kleinere bedrijven zijn doorgaans wel beter af met allrounders. Zij voeren een veelheid van taken uit. Eigenlijk moeten zij alles kunnen. Voor studenten geldt dat ze kansrijker zijn als ze allround zijn opgeleid. Dat is ook de trend in het mbo. Waar in het verleden alleen frontoffice en animatie de basis van de opleiding vormde, werken we nu aan een veel breder en completer lespakket. Allround vakmanschap is de basis. Na je opleiding kun je dan als student – of medewerker – kiezen. Je gaat je specialiseren in de praktijk van het werkveld als allrounder óf als specialist. Want je zult altijd moeten blijven leren. Een risico in deze tijden van arbeidskrapte is overigens wel dat werkgevers eisen omlaag schroeven. Je neemt genoegen met mensen die minder geschikt zijn, of dat nu allrounders zijn of specialisten. Ik denk dat de rol van het onderwijs hierdoor nóg belangrijker wordt. Investeren in medewerkers met potentie is cruciaal.” Directeur Recreatiepark TerSpegelt ‘Van een one trick pony heb je niet veel profijt’ “Allround-functies zijn echt belangrijk. Niet alleen voor werkgevers, die niet zo veel profijt hebben van een one trick pony, maar ook voor de medewerkers, die zich zo kunnen blijven ontwikkelen. De recreatiemarkt verandert snel en als medewerker moet je mee bewegen. Ook wij werken met veel allrounders. Zij beheersen alle disciplines binnen hun eigen afdeling. Maar vaak ook daarbuiten. Zo hebben wij een receptiemedewerker die niet alleen het eerste aanspreekpunt is voor onze gasten, maar in de winter ook de styling en inrichting van de tenten verzorgt. Ook geeft zij gasttevredenheidstraining aan nieuwe medewerkers. De meeste medewerkers staan er voor open om allround bezig te zijn. Het is een mindset die de betrokkenheid bij je werk vergroot. Het motiveert en maakt je werk leuker. Of het de tijdgeest is dat allrounders zo belangrijk zijn? Dat denk ik niet. Dat is in mijn ervaring altijd zo geweest. Al in de jaren zeventig was er behoefte aan. Maar doordat de opleidingen vooral aandacht besteedden aan front office en animatie kwamen er vooral specialisten op deze gebieden op de arbeidsmarkt. Door die specifieke functies trok de opleiding veel studenten. Diversificatie van de opleiding kan een risico zijn voor het aantal aanmeldingen. Maar als de kwaliteit hoog blijft, is het een opleiding met veel carrièrekansen.” ‘Grote bedrijven zoeken specialisten, die één taak heel goed uitvoeren’ 03-2023 | Recreactie 29

Totaalleverancier voor de recreatiesector Wij hebben een ruim assortiment artikelen die benodigd zijn in de camping- of recreatiebranche. Daarnaast bieden we ondersteuning op maat bij de voorbereiding én uitvoering van infrastructurele & technische projecten. Denk aan ontwerpberekeningen of begeleiding op het terrein, bijvoorbeeld bij het aanleggen van leidingsystemen. Extra korting voor HISWARECRON leden! 50 jaar dankzij jou! Kijk voor onze acties op wildkamp.nl/50jaar Kijk voor meer informatie op wildkamp.nl/recreatie CHALETS MET ALLE COMFORT AFGESTEMD OP UW PARK WIJ BOUWEN UW VERHUUR- EN PROJECTMATIGE CHALETS Rollecate 39 | 7711 GG Nieuwleusen | 0529-488900 www.arcabo.com | info@arcabo.nl

vakinfo Is een constante temperatuur economisch? Je hebt het vast gehoord van je verwarmingsinstallateur. Hou de temperatuur in je accommodatie op hetzelfde, relatief hoge niveau. 18 graden bijvoorbeeld. Dan hoeft de cv-ketel of warmtepomp niet zo te klimmen naar het gewenste niveau zodra de gast arriveert. Dat dit geld zou besparen is echter een groot misverstand. Tekst: Jaap van Sandijk Foto: Shutterstock Als recreatieondernemer wil je je stookkosten zo laag mogelijk houden. Omdat het veel vertelde verhaal over de constante temperatuur vrij logisch klinkt, volg je dat op. Ook omdat je adviseur of installateur deze theorie onderschrijft. Immers, je cv-ketel of warmtepomp hoeft bij een constante instelling niet zo hard te werken omdat deze op één stand staat. Maar dat uitgangspunt is gebaseerd op de techniek van de jaren ‘70, toen cv-ketels nog een rendement behaalden van 60 tot 70 procent. De resterende 30 tot 40 procent verliet de ketel via de schoorsteen. Toen was het wél economisch om een lege accommodatie op een constante temperatuur van circa 18 graden te houden, als die tenminste goed geïsoleerd was. Tijden veranderen Maar tijden veranderen. De huidige cv-ketels hebben een rendement van tenminste 95 procent. Bij warmtepompen ligt dit rendement nog hoger. Vrijwel alle energie gaat naar de ver warming van de ruimte. Dat maakt het veel slimmer om de binnentemperatuur af te stemmen op de buiten temperatuur. Hoe dichter deze waarden bij elkaar liggen, hoe economischer dit is voor je stookkosten. Bij een klein verschil hoeft de installatie nauwelijks te werken. Zodra de binnentemperatuur omhoog moet, brengt de cv-ketel of warmtepomp deze rustig omhoog. Dat kan zowel handmatig als met behulp van een energiemanagement systeem. De kosten hiervan pakken voordeliger uit dan het handhaven van een constante temperatuur van bijvoorbeeld 18 graden. Tweede nadeel van het kiezen voor een constante hogere temperatuur is dat dit slecht uitpakt voor de levensduur van met name een warmtepomp. Deze moet constant schakelen om op temperatuur te blijven, waardoor de compressor onnodig vaak wordt geactiveerd. De levensduur van een warmtepomp wordt voor negentig procent bepaald door de compressor. Ook de levensduur van een cv-installatie wordt door het voortdurend in- en uitschakelen op Een constant hoge temperatuur is slecht voor de levensduur van een warmtepomp een negatieve wijze beïnvloed. Ook bij een modulerende cv-ketel of warmtepomp (die geen buffervat heeft en zichzelf automatisch uitschakelt als de gewenste temperatuur bereikt is) betekent dit nog altijd dat deze meer ‘draaiuren’ maakt en meer energie verbruikt. Check in elk geval de leeftijd en het rendement van je installatie voordat je automatisch kiest voor een constante hoge temperatuur in je accommodatie. Dat kan je veel geld schelen. Met dank aan ICY 03-2023 | Recreactie 31

Breng het ultieme vakantiegevoel naar buiten. Marindex levert complete tuinsets van gerenommeerde merken. Wij zorgen ervoor dat de tuinmeubelen het hele jaar op voorraad zijn, u en uw gasten zitten nooit meer zonder. De tuinmeubelen zijn speciaal geselecteerd voor gebruik in de recreatie en zijn daardoor duurzaam en blijven lang leverbaar. Bij Marindex vindt u onder andere de volgende tuinmeubels: stoelen, tafels, ligbedden, lounge sets en parasols. Neem contact op met een van onze medewerkers voor persoonlijk advies. Stationsplein 8a • 2801AK Gouda • tel. 0182 511 511 • www.marindex.nl INTERESSE IN EEN PROFESSIONELE 100% ELEKTRISCHE MAAIER? Na meer dan 10 jaar onderzoek in de afdeling research & development, ontstond de electric department bij Gianni Ferrari. De grasmaaiers hebben een hoogstaande kwaliteit en grote betrouwbaarheid. Lange autonomie, zeer weinig lawaai, nulemissie en lage onderhoudskosten. Verhuur uw vakantiehuis of park met NOVASOL ▪ Hoge bezettingsgraad en rendement dankzij professionele verhuur ▪ Bereik de Duitse gast door ons uitgebreide netwerk aan verhuurkanalen ▪ Grootste bereik van Europa Gratis advies van onze verhuurexpert Interesse in een demonstratie van de 100% elektrische maaiers van Gianni Ferrari? Neem contact met ons op voor een dealer bij u in de buurt. Tel: 0481 371423 of bezoek onze website: https://www.lozeman-import.com/dealers/ Neem contact met ons op novasol.nl/vakantiehuis-verhuren of +31 137 440204 Actieradius van 6-8 uur

productnieuws Tekst: Jaap van Sandijk Contactloze kranen Contactloze kranen leveren een waterbesparing op van 70 procent. De waterloop van deze kranen wordt geregeld met een infraroodsensor. Deze stopt automatisch na een vooraf ingestelde tijd. Automatisch spoelen wordt geregeld via een bluetoothmodule en een app. De laatste 64 spoelingen worden opgeslagen en kunnen via de app bekeken en via e-mail verstuurd worden. (075) 681 06 10 www.seijsener.nl Compacte schrobzuigmachine De I-Mop Lite is een compacte en flexibele schrobzuigmachine die tot 70 procent sneller werkt dan het ‘normaal’ nat moppen en 30 procent sneller dan conventioneel schrobben, stelt de leverancier. Door het ontwerp kan de I-Mop overal gemakkelijk langs en onderdoor komen. De machine is 37 centimeter breed en weegt ruim 13 kilo. Hij wordt standaard geleverd met medium borstels, rode zuigrubbers, accupack en oplader. (085) 792 02 20 www.lsgbv.nl Hoofdkussens Comfort en duurzaamheid gaan samen bij de Hotel Professional Support Pillows. Deze hoofdkussens zijn vervaardigd met een hoogwaardige mix van materialen, waaronder een vulling van pluchedons en een zachte katoenen hoes. De kussens bieden de perfecte ondersteuning om de ruggengraat op één lijn te houden, aldus de producent. (088) 16411648 www.uwbedpro.nl Stoffering voor een tiny house Ross Tucker biedt een complete projectstoffering voor tiny houses. Het concept is geïnspireerd op de natuur. Zo zijn de muren afgewerkt met houten panelen en heeft de vloer een wat donkere uitstraling. Daarmee lijkt het huisje toch iets groter. (0594) 51 60 17 www.rosstucker.nl 03-2023 | Recreactie 33

BESPAAR OP BEDRIJFSKOSTEN en spaar het mileu! WARMTE TERUGWINNING ZORGT VOOR EEN LAGERE ENERGIEREKENING Doorschuiver Type: Zanussi ZHT8IELG geheel rvs (AISI304) geisoleerde bovenkap energiezuinige dubbelwandige tank capaciteit 1440 borden p/uur 3 wasprogramma's: 45|84|150 sec. extreem laag verbruik: 2 liter per spoelbeurt automatisch zelfreinigingsprogramma afm. 75x88x227 cm 400 Volt | 9,9 kW Type: Zanussi ZLAI3 dubbelwandig rvs (18/10) rvs spoelarmen 3 wasprogramma’s: 90|120|240 sec. 2,5 liter per spoelbeurt HACCP monitoring zelfdiagnose systeem diepgetrokken naadloze bodem ingebouwde naglansdosering automatisch zelfreinigingsprogramma gegarandeerde naspoeltemperatuur van minimaal 84°C incl. borden- en koppenkorf, 2 bestekcylinders afm. 60x61x82 cm 400 Volt | 5,35 kW 4550.1562 normaal Voorlader 3.895,actie 3.195,inruilkorting 300,NU 2.895,Lease vanaf 67,74* GEGARANDEERD DESINFECTIE Alle Active modellen zijn uitgevoerd met een gegarandeerd desinfecterend spoelsysteem. De atmosferische boiler garandeert een naspoelkwaliteit die nog niet eerder vertoont is, waardoor het water op een zeer hoge en stabiele temperatuur (84°C) blijft en de druk constant is. ACTIVE ZL1 4550.1550 230 Volt 2.475,Type ZL1 en ZL3 demontabele wasarmen vervaardigd van roestvaststaal (AISI 304) 2 wasprogramma’s 120|180 sec. 5,8 liter boiler voorzien van een grof- en fijnvuilfilter naglansinjector en zelfreinigingsprogramma inclusief bordenkorf en 1 bestekkorf afm. 60x65x82 cm QUA HOOGTE EENVOUDIG TE PLAATSEN ONDER SPOEL- OF WERKTAFEL ZL3 4550.1548 400 Volt 2.675,Lease vanaf 42,88* 1.695,- 1.950,Lease vanaf 49,34* Pure and ActivActive P A ti d Zuiniger Schoner Met maar liefst 5.000,EIA fiscale aftrek 4550.682 normaal 14.885,actie 7.995,inruilkorting 1.000,NU 6.995,ACTIVE Lease vanaf 152,49 * ACTIVE

Doorschuif vaatwasser Type: Hakpro HDS80 geheel rvs (AISI 304) diepgetrokken tank met afgeronde hoeken laag verbruik: slechts 2 liter per spoelbeurt atmosferische boiler naglanspomp 3 programma's 45|84|150 sec. zelfreinigingsprogramma en automatische leegloop krachtige 12 liter boiler incl. 1 bordenkorf + 1 bestekkorf afm. 67x76x157 cm (excl. beugel) 400 Volt | 9,9 kW COMBINATIE A GESCHIKT VOOR GROTE PANNEN, SCHALEN EN PIZZABORDEN tot 44 cm hoogte 4558.911 normaal actie 6.429,4.845,inruilkorting 750,NU ACTIVE Meerdere opstellingen en combinaties mogelijk COMBINATIE B 120 cm | | 67 cm | 110 cm | 4558.913 normaal 6.589,actie 4.945,Inruilkorting 750,4194.110 4558.010 COMBINATIE C 110 cm | 67 cm 4194.106 4.195,Lease vanaf 98,16* | | 120 cm | 4558.915 normaal 6.589,actie 4.945,Inruilkorting 750,4194.108 4558.010 Glazenspoeler 1 wasprogramma: 120 seconden inzet voor 12 schotels 29x29x7,5 cm incl. 1 glazenkorf en 1 bestekkorf 30 korven per uur naglansinjector 230 Volt OOK LEVERBAAR MET AFVOERPOMP EN/OF DOSEERUNIT Vanaf art.nr afm. cm afm. korf 4550.1500 44x50x64 38x38 cm 1.690,3-voudige werking: - voorkomt kalkaanslag - bespaart op onderhoud - verminderd wasmiddelgebruik 1.275,4550.1510 46x55x70 40x40 cm 1.835,- 1.395,EMMELOORD Platinaweg 21 8304 BL Emmeloord Tel: (0527) 635 635 info@hakpro.nl AMSTERDAM De Flinesstraat 20 1114 AL Duivendrecht Tel: (020) 665 6428 amsterdam@hakpro.nl 1.275,Lease vanaf 32,26* GRONINGEN Verl. Bremenweg 10c 9723 JV Groningen Tel: (050) 318 1600 groningen@hakpro.nl ROTTERDAM Schuttevaerweg 13 3044 BA Rotterdam Tel: (010) 750 2750 rotterdam@hakpro.nl VENLO Venrayseweg 44 5928 NZ Venlo Tel: (077) 387 4242 venlo@hakpro.nl VLISSINGEN Bedrijfsweg 9 4387 PD Vlissingen Tel: (0118) 493 222 vlissingen@hakpro.nl 23-06-00 Alle prijzen zijn in euro's, exclusief BTW en wettelijke verwijderingsbijdragen. Wijzigingen voorbehouden zonder voorafgaande kennisgeving. Zet- of drukfouten voorbehouden. 4194.112 4.195,Lease vanaf 98,16* COMBINATIE D 120 cm | 4194.102 4.095,Lease vanaf 95,82 * | 67 cm | 110 cm | 4558.917 normaal 6.618,actie 4.945,Inruilkorting 750,4194.114 4558.010 COMBINATIE E | 180 cm 4194.106 4.195,Lease vanaf 98,16* | 67 cm | 110 cm | 4558.919 normaal 6.944,actie 5.145,Inruilkorting 750,4194.118 4558.010 Century waterontharder Type Compact geïntegreerde harstank, 5 ltr. bypass is standaard inbegrepen capaciteit 1050 ltr. per uur afm. 21,5x35x46 cm 4194.106 4.395,Lease vanaf 102,84* 4270.102 830,719,hakpro.nl

LAADPALEN DIE JE EEN ENERGIEBOOST GEVEN ALP BUSINESS Hoogwaardige kwaliteit, tot 4 aansluitingen beschikbaar en een eenvoudige verrekening van alle laadkosten. SEV BOX Compacte alleskunner voor flexibele muur- of paalmontage op elke locatie. Verkrijgbaar met snoer of stopcontact. CUSTOM Seijsener levert op maat gemaakte laadoplossingen en uitstralingen voor elke locatie. Seijsener biedt slimme totaaloplossingen voor elektrisch vervoer. Meer informatie? Powered by TCPDF (www.tcpdf.org) Kijk op seijsener.com

1 Online Touch

Index

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4
5. 5
6. 6
7. 7
8. 8
9. 9
10. 10
11. 11
12. 12
13. 13
14. 14
15. 15
16. 16
17. 17
18. 18
19. 19
20. 20
21. 21
22. 22
23. 23
24. 24
25. 25
26. 26
27. 27
28. 28
29. 29
30. 30
31. 31
32. 32
33. 33
34. 34
35. 35
36. 36

Home