RECREACTIE 5 | september 2023 magazine over recreatie en toerisme Energiebelasting remt vergroening Grootverbruikers gaan fors extra betalen Interview Rob van Gijzel: ‘Goed beleid maak je samen’ Analyse: de omzet per hectare als basis voor investeringen Sector gaat personeelstekort tegen met Hospitality Pact
Dé specialist in de bouw van sanitaire units van hoge kwaliteit Maatwerk dat volledig aan uw wensen voldoet Volledige ontzorging van ontwerp tot sanitaire installatie Innovatieve milieu- en energiebewuste oplossingen Onderhoudsvriendelijke en duurzame materialen Units zijn schakelbaar, fl exibel en verplaatsbaar mobielbouw.nl biedt u nog veel meer informatie
BEDRIJFSVERKOOP OF OVERNAME? Wij zijn sinds 1974 gespecialiseerd in aan- en verkoop, taxaties en bedrijfsovernames in de dag- en verblijfsrecreatieve sector. Persoonlijk advies? Neem contact op met één van onze specialisten: Maxx Hup, Thijs Lunenburg, Yvette Mijnheer, Adri Mijnheer, Rianne Jansen of Harm-Jan Mooiweer. vandeloosdrechtrbm.nl Verblijfsrecreatie Watersport Dagrecreatie Sport en Wellness DÉ RECREATIE BEDRIJFSMAKELAAR F.A. Molijnlaan 28, 8071 AG Nunspeet Tel: 0341 - 25 23 63
colofon voorwoord Hoofdredactie: HISWA-RECRON, Marike Rosier, communicatie@hiswarecron.nl Eindredactie: Maarten Bokslag, www.bokslag.com Redactiecommissie: Wanda van Eck, Jeff rey Belt, Stijn Boode, Charlotte de Baat Aan dit nummer werkten mee: Jaap van Sandijk, Facet, Rutger van de Maat, Annouck de Jong Opmaak: Dock35 Media Coverfoto: Shutterstock Bladmanagement: Dock35 Media, Sjoerd Franssen Advertenties: Dock35 Media, Martijn Penning, (0314) 355 826, martijn@dock35media.nl Druk: Senefelder Misset Doetinchem B.V. Abonnementen: HISWA-RECRON, Storkstraat 24, 3833 LB Leusden, communicatie@hiswarecron.nl, (033) 303 9700, 68 euro per jaar, 34 euro voor studenten en medewerkers van recreatiebedrijven. Gratis voor HISWA-RECRON-leden, overheden en pers. Als vakblad hanteren wij de opzegregels uit het verbintenissenrecht. Wij gaan er vanuit dat u het blad ontvangt uit hoofde van uw beroep. Hierdoor wordt uw abonnement steeds stilzwijgend met een jaar verlengd. Oplage: 4.400 exemplaren. De samenstellers hebben de grootst mogelijk zorgvuldigheid betracht. Noch HISWA-RECRON, noch redactie, noch auteurs aanvaarden enige aansprakelijkheid bij eventueel voorkomende fouten. Marike Rosier Manager Communicatie Spagaat Als hoofdredacteur lees ik alle artikelen voordat het magazine wordt opgemaakt. Dit is nu het eerste wat ik doe na een geweldige zomervakantie naar Oeganda. Mijn hoofd zit nog vol indrukken van prachtige landschappen, wilde dieren en heel bijzondere mensen. Maar ook met beelden van armoede, stoffi ge wegen en watertekorten. Het voelt bijna surrealistisch om de artikelen in Recreactie te lezen. Sommige zaken staan zo ver weg van wat er in een derdewereldland als Oeganda speelt. Wat me bijblijft is een zin uit de coverstory: “Ondernemers met duurzame plannen staan in een spagaat tussen willen en kunnen”. Het idee is om de energiebelasting per 1 januari te verhogen en zo meer te verduurzamen. Maar wat blijkt, meer belasting heeft een tegengesteld effect, namelijk minder fi nanciële ruimte om te investeren. Lees de coverstory en verbaas je over de verdwazing (zoals een van onze ondernemers het treffend noemt). PARTNERS IN BUSINESS: KENNISPARTNERS: Tegelijkertijd denk ik aan de spagaat tussen willen en kunnen waarin zoveel mensen zitten in Oeganda. De struggle for life: hoe kom ik aan schoon water, eten, schoolgeld of medicatie? Gelukkig hebben we ook mensen ontmoet die zich ontworstelen aan deze spagaat. Bijvoorbeeld Robin van 22. Hij heeft zelf als weeskind op straat geleefd en nu runt hij een community met 45 (wees)kinderen. Hij kan goed dansen en heeft met de kinderen een dansgroep opgezet. Ze gebruiken social media om hun dansen te laten zien en dat leidt tot donaties (2 miljoen volgers op instagram: @hyperskidsafrica). Laten we als sector ook kijken hoe we uit de spagaat komen. Deze Recreactie geeft je misschien wat inzichten. Of het nu gaat over verduurzaming, de arbeidsmarkt of meer grip op je omzet en kosten. Veel leesplezier! 05-2023 | Recreactie 5
CUPPONE PIZZAOVENS voor het bakken van de beste pizza's en broden Pizzaoven Michelangelo rvs front en ovenkamer panoramische deur warmte terugwinning in ovenkamer vuurvaste stenen vloer in cordoriet 12V halogeen verlichting leverbaar: enkel of dubbele ovenkamer digitale bediening, 2 varianten onderstel en afzuigkap optioneel 400 Volt 4020.424 Pizzaoven Tiziano Voor het bakken van (Turkse-) pizza’s en Turks brood. boven- en onderelementen regelbaar temperatuur instelbaar tot 400ºC 400 Volt Vanaf Vanaf Met stenen vloer 925,art.nr. Made in Italy cap. pizza afm. cm 4020.414 4 (20 cm) 70 x 56 x 39 1.250,925,- (=230 Volt) 4020.416 4 (25 cm) 80 x 67 x 39 1.380,- 995,4020.418 4 (30 cm) 90 x 77 x 39 1.540,- 1.095,4020.424 4+4 (30 cm) 90 x 77 x 70 2.815,- 1.995,Direct uit voorraad leverbaar 4.525,Lease vanaf 104,08* art.nr. type Direct uit voorraad leverbaar Made in Italy cap. pizza buitenafm. kamerafm. kW 4020.290 435/2CD 4+4 ø35cm 119 x 110 x 78 72 x 72 x 15 10,6 4020.292 635/2CD 6+6 ø35cm 119 x 146 x 78 72 x 108 x 15 15,6 4020.294 635L/2CD 6+6 ø35cm 155 x 110 x 78 108 x 72 x 15 15,8 4020.296 935/2CD 9+9 ø35cm 155 x 146 x 78 108 x 108 x 15 23,4 5.755,- 4.525,7.920,- 6.225,8.730,- 6.875,9.630,- 7.575,SINDS 1978 EXCLUSIEF GEÏMPORTEERD DOOR HAKVOORT PROFESSIONAL OOK VOOR AL UW CUPPONE ONDERDELEN GIOTTO TIEPOLO STARGAS SILEA CARAVAGGIO DONATELLO PIZZAPLETTER CUPPONE EMMELOORD Platinaweg 21 8304 BL Emmeloord Tel: (0527) 635 635 info@hakpro.nl AMSTERDAM De Flinesstraat 20 1114 AL Duivendrecht Tel: (020) 665 6428 amsterdam@hakpro.nl GRONINGEN Verl. Bremenweg 10c 9723 JV Groningen Tel: (050) 318 1600 groningen@hakpro.nl ROTTERDAM Schuttevaerweg 13 3044 BA Rotterdam Tel: (010) 750 2750 rotterdam@hakpro.nl VENLO Venrayseweg 44 5928 NZ Venlo Tel: (077) 387 4242 venlo@hakpro.nl VLISSINGEN Bedrijfsweg 9 4387 PD Vlissingen Tel: (0118) 493 222 vlissingen@hakpro.nl 23-14-00 Alle prijzen zijn in euro's, exclusief BTW en wettelijke verwijderingsbijdragen. Wijzigingen voorbehouden zonder voorafgaande kennisgeving. Zet- of drukfouten voorbehouden. hakpro.nl
inhoud Informatief Opinie 08 14 28 35 36 37 Onder de aandacht Kort nieuws uit de branche Coverstory Is de hogere energiebelasting per 1 januari verduurzaming of een verdienmodel? Cijfers & trends Omzet watersport en recreatie groeit 22% Kennis delen Wanneer prijsverhogingen aankondigen? Vakinfo Verduurzamen is meer dan zonnepanelen Column Productnieuws Een overzicht van de laatste innovaties 13 RecreAnders 20 26 Mens & bedrijf Ondernemen De Leistert keek naar de omzet per hectare als basis voor beslissingen Hospitality pact Samen werken aan voldoende personeel 30 Rob van Gijzel Voorzitter Samenwerkingstafel Gastvrijheid wil zoeken naar gezamenlijk belang 05-2023 | Recreactie 7
onder de aandacht Certificering praktijkopleiders Duurzaamheidscongres Op 4 oktober vindt in de Utrechtse Jaarbeurs het Duurzaamheidscongres Kampeerbranche plaats. HISWARECRON is een van de organisatoren. Met andere partijen als de NKC (Kampeerauto Club), KCI (de industrie) en ANWB slaan we de handen ineen om sectorbreed te verduurzamen. Benieuwd hoe andere ondernemers omgaan met duurzaamheid? En hoe je dit kunt omzetten naar acties voor jouw eigen praktijk? Meld je dan aan en laat je inspireren door bevlogen sprekers, praktijkvoorbeelden en vakgenoten. Als klap op de vuurpijl worden de Duurzame Kampeer Awards uitgereikt. www.duurzaamheidscongres.nl Als recreatiebedrijven mbo-studenten willen opleiden (BOL/BBL), dan moeten zij als opleidingsbedrijf erkend worden door SBB. Sinds 1 september is voor deze erkenning een training nodig voor praktijkopleiders in de recreatie. De achtergrond van de training is eenvoudig: met een goede begeleiding behoud je meer stagiairs en leerling-medewerkers voor de sector en je bedrijf. Als je niet goed begeleidt, dan zijn de mbo-studenten weg naar een ander bedrijf, meestal buiten de sector. Daarom heeft HISWA-RECRON in samenwerking met Recreatie Trainingen en Endurance de training voor praktijkopleider vernieuwd. Deze wordt vergoed door SFR. www.kikk-recreatie.nl >> Nieuws Doe mee aan de Recreatie Verkiezingen! BUas voert onderzoek uit Recreatie hogeschool BUas in Breda zoekt opdrachtgevers uit het bedrijfsleven voor enkele interessante projecten, die kunnen worden uitgevoerd door studenten. Denk aan een groep studenten voor het uitwerken van een marketingplan, een concept voor een nieuwe accommodatie of een nieuwe activiteit. Zelfs vragen op het gebied van management kunnen worden onderzocht. Als bedrijf krijg je er een mooi plan voor terug en sta je direct in contact met een groep enthousiaste studenten, die kennis maken met jouw bedrijf en de sector. Meer informatie bij Arthur van Disseldorp a.vandisseldorp@hiswarecron.nl 033 - 303 97 30 De verkiezingen voor het beste leerbedrijf en de beste praktijkopleider kenden we al. Maar dit jaar wordt ook ‘het beste talent’ verkozen. Dan gaat het om de medewerker in de recreatie die zich op een bijzondere wijze gepresenteerd heeft, onderscheidend is én een echte ambassadeur van het vak. FNV Recreatie organiseert de verkiezingen uit naam van het Sociaal Fonds Recreatie, in samenwerking met HISWA-RECRON. Komt jouw bedrijf in aanmerking voor een van die drie titels? Aanmelden kan tot 1 oktober. De prijsuitreiking vindt plaats tijdens de Dag van de Recreatie op 6 december in het Archeon. www.fnvrecreatie.nl 8 Recreactie | 05-2023 Foto: Huttopia
Kennis-uitwisseling Zeeuwse en Limburgse ondernemers Duurzaam Gastvrij Gelderland Gelderse ondernemers die plannen hebben om te verduurzamen doen er goed aan om deel te nemen aan het project Duurzaam Gastvrij Gelderland. Dat kent vele facetten – zoals korting bij het behalen van een Green Key of Blauwe Vlag – maar het meest interessante is het online adviesgesprek met een energieadviseur van Stichting Bespaar Garant, dat door subsidie van de provincie Gelderland gratis wordt aangeboden. Daarin komen alle facetten van je bedrijf aan de orde, én de opties om te verduurzamen. Denk aan de mogelijkheden van isolatie, warmtepompen, verduurzaming van horeca, zwembad en meer. Het project is voor alle Gelderse (water)recreatie- en horeca-onder nemers. Na het eerste adviesgesprek komen ook allerlei opties voor financiering en subsidies in beeld. www.hiswarecron.nl/duurzaam-gastvrij-gelderland Na de overstromingen van zomer 2021 boden Zeeuwse ondernemers honderd vakanties aan aan getroffen Limburgse gezinnen. Daarmee maakten zij niet enkel indruk op de Limburgers, maar ook op de Valkenburgse burgemeester Daan Prevoo. Marieke Braber-Schot, voorzitter van HISWARECRON Schouwen-Duiveland, was laatst met enkele ondernemers op bezoek in Valkenburg. Daar toonde de burgemeester zich zeer geïnteresseerd in de manier waarop de ondernemers op het Zeeuwse eiland zijn georganiseerd. Hij was lovend over de opbouwende samenwerking met de gemeente, op basis van een al 15 jaar lopend beleidsstuk. Besloten is om een intensiever uitwisseling te organiseren tussen Limburgse en Zeeuwse ondernemers en de gemeenten Valkenburg en Schouwen-Duiveland. “We hebben veel gemeenschappelijke thema’s, zoals de leefbaarheid en dreigend overtoerisme”, vertelt Braber-Schot. In november gaat er weer een Zeeuwse ondernemersdelegatie naar het mooie Limburg. Aanscherping energiebesparingsplicht bedrijven De wettelijk geregelde plicht tot het besparen van energie is per 1 juli aangescherpt. Eerder werd al verplicht gesteld om energiebesparende maatregelen te nemen die zich in vijf jaar of minder terugverdienen. Naast een uitbreiding van de energiebesparende maatregelen worden ook maatregelen voor de productie van hernieuwbare energie verplicht. Daarbij geldt nog steeds dat ze een terugverdientijd moeten hebben van vijf jaar of minder en leiden tot een verlaging van de CO2 -uitstoot. De plicht geldt voor bedrijven met een jaarlijks gebruik vanaf 50.000 kWh elektriciteit of 25.000 m3 aardgas(equivalent). Leidend is de EML, de Erkende Maatregelen Lijst, met 149 maatregelen. www.rvo.nl (zoekterm: ‘energiebesparingsplicht’) 05-2023 | Recreactie 9
Thuis in projectinrichting Wij komen graag bij u langs voor een persoonlijk gesprek Leen Bakker Zakelijk ontzorgt door: • Een groot netwerk aan leveranciers • Advies op maat & goede service • Deskundig en enthousiast team • Ontwikkeling totaalconcepten • Instapklare opleveringen • Losse (volume) orders • Scherpe prijzen • Snelle levering Neem vrijblijvend contact met ons op T: +31 (0)162 58 33 90 E: infozakelijk@leenbakker.nl www.leenbakkerzakelijk.nl
onder de aandacht Buitensport zonder zorgen voor Julianahoeve De VeBON norm is sinds enige tijd ook beschikbaar voor verblijfsrecreatieve bedrijven. Camping & beachresort Julianahoeve (Renesse) is de eerste camping van Nederland die het VeBON-certificaat heeft gekregen. Op 5 juni werd het uitgereikt. De veiligheidsnorm helpt bedrijven om de risico’s op ongevallen zoveel mogelijk te reduceren. Zo wordt het kwaliteitsdenken binnen het bedrijf verhoogd. Om het VeBON keurmerk te verdienen moeten bedrijven voldoen aan de eisen uit de VeBON veiligheidsnorm 5.0. Bedrijven hanteren het veiligheidsmanagementsysteem. Materialen, toestellen en installaties moeten altijd gekeurd zijn en er worden bepaalde eisen gesteld aan het terrein en de accommodatie. Ieder jaar worden de VeBON-gecertificeerde bedrijven via een externe audit door TÜV Nord beoordeeld. Meer informatie bij Charlotte de Baat c.debaat@hiswarecron.nl 033 - 303 97 19 Nieuwe leden Manifest Tweede Kamerverkiezingen Tussen 1 juni en 15 augustus zijn de volgende bedrijven lid geworden van HISWA-RECRON. Welkom! • Seaside Sports, IJmuiden, www.seasidesports.nl • O&P Recreatie/Goudberg appartementen, Baaiduinen, www.goudbergterschelling.nl • Wattboats, Amsterdam, www.wattboats.nl • Tiny Glamping, Haarlem, www.tinyglamping.nl • Camping Leggelderveld/Buitenplaats Dwingeloo, Dwingeloo Op 22 november vinden landelijke verkiezingen plaats. Een groot deel van de Kamerleden heeft al aangegeven niet terug te keren in de Kamer waardoor er plaats is voor nieuwe gezichten. Om het standpunt van HISWA-RECRON kenbaar te maken is er een gedetailleerd communicatieplan gemaakt. Het uithangbord is een bondig manifest, waarin onze kernpunten worden beschreven. Dit manifest is aangeboden aan verschillende partijen met de oproep om de watersport- en recreatiesector mee te nemen in de verkiezingsprogramma’s. Komende nummer van Recreactie lees je er meer over. www.hiswarecron.nl (zoekterm: ‘manifest’) 05-2023 | Recreactie 11 Foto: Seaside Sports
Onbezorgd genieten De Professionele wasmachines en drogers voor op uw camping Miele Professional. Immer Besser. Uw gasten willen onbezorgd genieten van hun vakantie en een (klein) campingwasje hoort daar af en toe bij. In de professionele wasmachines en drogers van Miele is dat geen enkel probleem. Voordelen voor uw gasten • Bediening in 32 talen: of u nu een Duitse of Italiaanse gast heeft, iedereen kan in de eigen taal de was doen. • Makkelijk betalen: verschillende betaalsystemen kunnen eenvoudig worden aangesloten op deze machines. • Geen geknoei: ook het aansluiten van een doseersysteem is eenvoudig. Zo hoeven uw gasten zelf geen pakken wasmiddel meer te kopen. Voordelen voor u • Extra inkomsten: Plug & play betaalsystemen voor muntgeld of betaalkaarten. • Zeer zuinig: de nieuwste modellen verbruiken 22% minder water en 28% minder stroom dan de vorige generaties. Daarmee zijn ze de zuinigste op de markt. • Duurzaam: de machines zijn getest en ontwikkeld op een levensverwachting van 30.000 wasbeurten. • Compact: u heeft slechts een halve vierkante meter aan ruimte nodig voor een complete set. Meer weten over deze compacte, zuinige en duurzame wasmachines en drogers? miele.nl/professional | Telefoon: (0347) 37 88 84 | E-mail: professional@miele.nl
onder de aandacht RecreAnders Consumentenbond stapt uit overleg RECRON-voorwaarden De Consumentenbond heeft aangekondigd per 1 januari 2024 niet meer deel te nemen in tweezijdige algemene voorwaarden. Daaronder vallen ook de RECRON- en HISWA-voorwaarden, en de geschillencommissies die daarop toezien. Na 53 jaar deelname aan de Stichting Geschillencommissies is de relatie verbroken. Niet alleen met HISWA-RECRON, maar ook met zo’n 40 andere branche-organisaties. Een alternatieve inbreng van de consumenten is wenselijk. HISWA-RECRON zoekt naar opties. Gelukkig blijft de ANWB wel betrokken bij het overleg. Voor de leden van HISWA-RECRON verandert er de komende tijd nog niets. De bestaande voorwaarden gelden nog, totdat er nieuwe komen. “De Consumentenbond wil wel dat hun naam wordt verwijderd uit de tekst van de algemene voorwaarden, maar dat is geen redelijk verlangen”, stelt Marcel Tap van HISWA-RECRON. “De termijnen die de Consumentenbond aanhoudt zijn veel te kort.” Meer informatie bij Marcel Tap. m.tap@hiswarecron.nl 033 - 303 97 36 Rutger van de Maat Ondernemer Nieuwe paden Tip: luister voor je deze column leest het lied ‘Anne-Fleur Vakantie’ van Roxy Dekker. Voor wie het niet kent: het is een hit op TikTok met miljoenen views. Het gaat over een Anne-Fleur, wat staat voor meisjes die er uitzien als kakkers en een beetje doen alsof ze uit het Gooi komen. Ze gaat op vakantie naar Ibiza en zet daar de bloemetjes buiten: met een lawa (lange wandeling) en esma’s (espresso martini). “Ober, mag ik 1 esma alsjeblieft?” Begin augustus kreeg ik een artikel dat stond in het NRC doorgestuurd en daar ben ik eens voor gaan zitten. In het artikel werd gerefereerd naar een recent rapport van McKinsey, waarin stond dat de reisbranche veel meer moet doen om duurzame reisalternatieven aantrekkelijker te maken. Men doelt hier op het feit dat Nederlanders door allerlei factoren gestimuleerd worden tot een specifiek soort vakantie, namelijk een aantal weken er tussenuit op ongeveer een dag reisafstand. “Zon die schijnt op m’n koppie, bootje varen vind ik toppie.” Alles wordt aangegrepen om de Nederlander het traditionele pad te laten bewandelen: schoolschema’s, reclames, sociale normen en meer. 73% van de Week van de Toegankelijkheid Van 2 tot en met 7 oktober is het de Week van de Toegankelijkheid. De organisatoren roepen alle bedrijven op om een activiteit te organiseren rondom inclusie van mensen met een beperking. Dit jaar is het thema: toegankelijkheid loont. Want toegankelijkheid voor iedereen levert ook veel op. Omzet, maar ook goodwill en geluksmomenten. In Nederland wonen zo’n twee miljoen mensen met een handicap. Daar komen er door de vergrijzing steeds meer bij. Zo’n doelgroep kun je niet laten liggen. Doe daarom mee met de Week van de Toegankelijkheid. www.weekvandetoegankelijkheid.nl 05-2023 | Recreactie 13 Nederlanders gaat in het zomerseizoen met vakantie en 62% van de Nederlanders gaat naar het buitenland (CBS). Corona hielp niet, alles is weer terug op het oude niveau. Om dit te doorbreken zou de reisbranche nieuwe paden moeten bewandelen. We moeten kijken hoe collectieve normen en standaarden kunnen veranderen en dit moet dan zowel aan de vraag- als aanbod kant. Dat laatste biedt nou echt eens ruimte dacht ik. Nieuwe paden. Ik denk dan niet aan de paden van een dansende Walter in Frankrijk, de frikandellen speciaal van Martijn in Thailand of mountains op een dag reisafstand, zoals Joy ze beoogt. De vliegtuigen die nu nog gevuld moeten worden, zijn straks afgeschreven. Laten we ervoor zorgen dat die niet vervangen hoeven worden. Er moeten paden gemaakt worden in de vraag- en aanbodkant om Anne-Fleur vakantie te laten vieren “in een hemd van Ralphie” in Nederland. Wat zou daar nou voor nodig zijn?
coverstory Hogere energiebelasting per 1 januari Verduurzaming of verdienmodel? We gaan samen de klimaatproblematiek aanpakken. Dat nobele streven is de officiële reden waarom per 1 januari komend jaar de energiebelasting op gas omhoog gaat – en voor sommige gebruikers die op elektriciteit omlaag. In elk geval voor de recreatiesector lijkt het erop dat de maatregel zijn doel volledig voorbijschiet: in plaats van minder gasverbruik zal er voorlopig alleen maar veel meer belasting worden geheven. Tekst: Maarten Bokslag Foto’s: Molecaten, Pixabay De verwachte wijzigingen per 1 januari (zie kader pagina 19) komen bovenop de gestegen energieprijzen én de belastingverhogingen van afgelopen jaren. Het doel is helder: de overheid wil gas onaantrekkelijk maken, want de winning in Groningen 14 Recreactie | 05-2023 stopt en Russisch gas kopen we ook niet meer. De extra belasting dient volgens het Rijk om particulieren en bedrijven te bewegen over te stappen op duurzaam geproduceerde elektriciteit. Marcel Tap, hoofd afdeling Ledenservice en Beleid bij HISWARECRON, weet zeker dat dat niet gaat werken. “Onze ondernemers, en ook die in andere sectoren, werken er keihard aan om te verduurzamen. Bijvoorbeeld door het plaatsen van zonne
Ondernemers met duurzame plannen staan in een spagaat tussen willen en kunnen panelen. Dat kost handenvol geld. Het vervelende is dat dat geld juist wordt weggehaald door de hogere energiebelasting. Die leidt juist tot mínder investeringen in verduurzaming.” Grote obstakels Onderzoek van HISWARECRON bij de leden wees uit dat er grote obstakels zijn, waardoor de verduurzaming meer tijd nodig heeft dan de overheid kennelijk denkt. Uit de inventarisatie blijkt dat ondernemers in de recreatie en watersportsector vaak forse investeringsplannen hebben voor de energietransitie. Maar zij lopen tegen belemmeringen op, waardoor de uitvoering vertraagd wordt of zelfs tot stilstand komt. Tap: “De netcongestie is een van de grootste problemen. Wie wil overstappen van gas naar elektriciteit kan de verlangde zwaardere aansluiting niet krijgen. Of als er zonnepanelen zijn geplaatst, is terugleveren niet mogelijk. Dus: als je stroom nodig hebt is die niet beschikbaar, en als je stroom over hebt kun je die niet kwijt. Terwijl al die stroom bijvoorbeeld zou kunnen worden gebruikt om groene waterstof te produceren.” Een voorbeeld is Molecaten Park Waterdunen. Het park is een nieuwe ontwikkeling in de duinen bij Breskens, op ZeeuwsVlaanderen. Duurzaamheid staat voorop. Molecaten zette daarom in op gasloos bouwen. “Maar dat kregen we niet gerealiseerd”, vertelt Tim Slager, directielid van Molecaten. “Want 05-2023 | Recreactie 15 >
Recreatie in eigen land Samen bouwen aan duurzame beleving van rust, ruimte en natuur! +31 (0)343 454 400 info@duurzaamhout.nl duurzaamhout.nl Meer inspiratie? Ga naar onze site of scan de qr-code en word gratis abonnee van onze nieuwsbrief.
coverstory het elektriciteitsnet heeft niet genoeg capaciteit en het is ook niet duidelijk wanneer dat gaat veranderen.” De eerste fase van het plan is inmiddels gerealiseerd. Tot grote frustratie van Slager moest Molecaten ontheffing aanvragen om toch gasgestookte cvketels in de vakantiehuizen te mogen bouwen. Die vergunning werd verleend, maar Slager is er nog steeds niet blij mee. En al helemaal niet dat de belasting op gas nu omhoog gaat, om ondernemers te stimuleren tot verduurzaming. “De overheid probeert ons in een bepaalde richting te duwen, maar je moet wel kunnen bewegen”, vindt de ondernemer. “We hebben noodgedwongen een onzekere investering gedaan met die cvketels. Daar hebben we een heel gasnet voor aan moeten leggen, terwijl je niet weet wanneer we verplicht worden toch op warmtepompen over te stappen. Voor ons ontstaat dan een desinvestering en bovendien hebben we niet kunnen bouwen wat we eigenlijk wilden.” ‘De overheid zou zich achter de oren moeten krabben: wat helpt nou écht?’ Waterdunen is niet het enige park waar Molecaten tegen de belemmeringen van het elektriciteitsnet aanloopt. “Hetzelfde probleem speelt bij Molecaten Park ‘t Hout in Bakkeveen”, vertelt Slager. “Ook daar denken we na over warmtepompen maar blijkt het niet haalbaar. We willen graag verduurzamen. Maar tot nog toe komen we niet verder dan kleine stapjes. Daar gaat een hogere belasting echt niets aan veranderen. Hoogstens in negatieve zin, omdat ons investeringsbudget daarmee verdwijnt.” Eigen batterij is te duur Het alternatief – opslag van elektriciteit in een eigen batterij – is voor het grote Molecaten, maar ook voor het mkb niet haalbaar. “De investering beloopt al gauw 50 tot 100 duizend euro en er is geen acceptabele terugverdientijd”, weet Marcel Tap. “Op termijn zullen thuisbatterijen, ook voor grootverbruikers, vast goedkoper worden. Maar nu nog niet. Het is op geen enkele manier rendabel te krijgen.” Een ander probleem is dat de diverse milieumaatregelen elkaar dwars zitten. Nederland wil minder fossiele brandstoffen gebruiken, dus moet er geïnvesteerd worden. In het centrale net, maar óók in het elektriciteitsnet op de parken. Tap: “We willen naar warmtepompen in de bungalows en wellicht zelfs laadpalen voor de elektrische auto’s. Er komen zonnepanelen op de daken die kunnen terugleveren naar het net. Dus moeten de aansluitingen op het park verzwaard worden. Maar op dat moment lopen de ondernemers – vaak gelegen bij de mooiste natuurgebieden – op tegen de stikstofregels. De gemeente is huiverig om vergunningen te verlenen en doet daar bijna eeuwig over; ook al omdat ze te weinig mensen hebben. En dan komen er wegens de stikstofproblematiek allerlei bepalingen in de vergunning te staan, zoals dat het graafwerk met elektrisch materieel plaats moet vinden. Zie er maar eens aan te komen. Dus ook daar treden vertragingen op, zonder dat de goedwillende ondernemer er iets aan kan doen.” Elektrische graafmachines Jurgen Weenink, eigenaar van Camping Torentjeshoek in Dwingeloo, kan erover meepraten. Hij is al jaren aan het verduurzamen. De sanitairgebouwen zijn voorzien van warmtepompen en het idee is om te investeren in zonnepanelen en laadpalen voor elektrische auto’s. Een indrukwekkende keuze voor duurzaamheid! Maar na het plaatsen van de warmtepompen bleek dat Enexis niet genoeg stroom kon leveren. De kabel naar het bedrijf moet verzwaard worden, en dat kan niet zomaar, want die kabel loopt deels door het Natura 2000gebied. “Dat duurt nu al zo’n anderhalf jaar”, vertelt Weenink, enigszins wanhopig. “En we hadden al anderhalf jaar gewacht door allerlei extra regels.” 05-2023 | Recreactie 17 >
STEL UW NAADLOZE WANDFORNUIS SAMEN 100% voor u op maat gemaakt VRAAG ONZE FOLDER AAN: De droom van iedere kok ligt nu eindelijk binnen handbereik: een op maat vervaardigd multi-functioneel Rubbens wandfornuis waarbij alle apparatuur praktisch en hygiënisch naadloos is geïntegreerd. Creeër met de diverse units uw eigen ideale opstelling voor uw perfecte workfl ow. Elke unit biedt een stukje moderne keukentechniek gecombineerd met optimaal bedieningsgemak. 'RUBBENS MAATWERK WANDFORNUIZEN' OF BEKIJK DE DIGITALE VERSIE Gaskookplaten Bakplaten Friteuses Keramische | Elektrische kookplaten Vapo grills Frites scoops Inductie kookplaten EMMELOORD Platinaweg 21 8304 BL Emmeloord Tel: (0527) 635 635 info@hakpro.nl AMSTERDAM De Flinesstraat 20 1114 AL Duivendrecht Tel: (020) 665 6428 amsterdam@hakpro.nl Pasta cookers GRONINGEN Verl. Bremenweg 10c 9723 JV Groningen Tel: (050) 318 1600 groningen@hakpro.nl ROTTERDAM Schuttevaerweg 13 3044 BA Rotterdam Tel: (010) 750 2750 rotterdam@hakpro.nl Spoelbakken VENLO Venrayseweg 44 5928 NZ Venlo Tel: (077) 387 4242 venlo@hakpro.nl VERKRIJGBARE UNITS gasbranders keramische kookplaten elektrische kookplaten inductieplaten inductiewoks bakplaten vapogrills pastacookers multicookers friteuses frites scoops spoelbakken koelunits diverse onderbouw VLISSINGEN Bedrijfsweg 9 4387 PD Vlissingen Tel: (0118) 493 222 vlissingen@hakpro.nl 23-11-00 Alle prijzen zijn in euro's, exclusief BTW en wettelijke verwijderingsbijdragen. Wijzigingen voorbehouden zonder voorafgaande kennisgeving. Zet- of drukfouten voorbehouden. hakpro.nl
coverstory Het goede nieuws is: in oktober dit jaar wordt de bewuste kabel verzwaard – na het broedseizoen. Maar dat gaat niet zomaar. Weenink: “Enexis wordt verplicht om uitsluitend elektrisch materieel te gebruiken, zodat er geen stikstofuitstoot is in het natuurgebied. Ook de nieuwe trafo moet met een elektrische vrachtwagen worden gebracht. Net buiten het Natura 2000gebied komt dan een groot aggregaat te staan om de stroom voor die elektrische graafmachines op te wekken. Dat is toch te gek voor woorden … Terwijl Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer gewoon hun eigen dieselmaterieel gebruiken. Ik kan er met mijn verstand niet bij. Het is echt verdwazing, en de ambtenaren van onze gemeente zien dat ook wel. Maar die moeten zich aan de regels houden.” Uitgewerkte plannen Ook Thomas van Noort, medeeigenaar van camping De Vledders in het Drentse Schipborg, heeft de plannen om te verduurzamen al uitgewerkt. Maatregelen als waterbesparende douches, beter geïsoleerd sanitair en gasten laten betalen voor de stroom die ze echt gebruiken helpen al flink. “Maar nu willen we graag van het gas af”, stelt Van Noort. “En dan willen we het liefst met zonnepanelen in onze eigen stroom voorzien. Dat is ideaal, want in de zomer, als zonnepanelen veel rendement opleveren, is het hier op het bedrijf het drukste. In de winter zijn we gesloten en houden we de ruimtes enkel vorstvrij.” Maar ook De Vledders loopt tegen de netcongestie op. “Bij navraag bleek dat wij als grootverbruikers niet mogen terugleveren, omdat de capaciteit van het net hier onvoldoende is. ‘De netcongestie is een van de grootste problemen’ En er zijn ook nog geen concrete plannen om dat aan te pakken. Zonder terugleveren is het voor ons geen haalbare businesscase: de investering in zonnepanelen zit ruim boven de 100 duizend euro.” Wat staat er voor de deur? De nieuwe tarieven zijn nog niet definitief vastgesteld, maar de regering is van plan om per 1 januari volgend jaar de energiebelasting op aardgas flink te verhogen. Op Prinsjesdag worden de plannen wellicht duidelijker. Op dit moment wordt de energiebelasting zowel op elektriciteit als op aardgas onderverdeeld in vier schijven. Naarmate je meer verbruikt, gaat het tarief omlaag. Waarschijnlijk wordt de eerste schijf voor aardgas opgesplitst in twee delen, waarbij de echte kleinverbruikers (tot 1.200 m3 ) niet extra worden belast. In de schijven daarboven gaat het tarief op gas omhoog. Voor de groot verbruikers gaat ook het tarief op elektriciteit omhoog. De maatregelen worden zo ingestoken dat de korting voor grootverbruikers kleiner wordt. Ofwel: de tarieven komen door het verminderen van de grootverbruikerskorting dichter bij elkaar te liggen. Een batterij zou de oplossing kunnen bieden, maar ook hier is dat niet haalbaar. “Ik heb globaal berekend of een eigen stroomopslag iets voor De Vledders kan zijn. Maar dat is zo duur, dat is echt niet mogelijk. Zelfs als we de stroom die we overdag op wekken in de avond beschikbaar willen maken, zouden we al flink wat capaciteit nodig hebben.” Volgens Van Noort hebben zeker niet alleen de netbeheerders schuld; die moeten zich ook aan regels houden. De overheid zou zich eens goed achter de oren moeten krabben wat nou écht helpt. “Op diverse vlakken kan er snel verbetering behaald worden. Bijvoorbeeld als je de stroom mag delen met je buren. Dat ligt zó voor de hand, maar het mag niet. Het zou heel steunend zijn als de overheid regels maakte waardoor dat wél mogelijk werd.” Stevige lobby Ondernemers die echt duurzame ambities hebben, bevinden zich in een spagaat tussen willen en kunnen. Marcel Tap is ervan overtuigd dat onze regering hiervan op de hoogte is. “Er is afgelopen periode een stevige lobby gevoerd door MKB Nederland en VNONCW. Die deden dat namens ons, maar ook namens sectoren die nog veel erger gedupeerd zijn, zoals de zware industrie en de glastuinbouw. Maar minister Jetten gaf geen krimp: het voorstel wordt ongewijzigd voorgelegd aan de Kamer. Vandaar dat we nu nog vooral aan het praten zijn met Kamerleden. Ik hoop echt dat we dit voorstel kunnen tegenhouden. Hoe meer we erover praten, hoe meer ik het idee krijg dat het enkel een extra belasting is om de staatstekorten aan te vullen. Duurzaamheid is dan enkel het excuus.” 05-2023 | Recreactie 19
ondernemen Omzet per hectare als basis voor beslissingen Grip op vastgoed Wie als recreatieondernemer de omzet wil vergroten of meer productdiversiteit wil bieden, denkt al snel aan grotere plekken of meer verhuurbare accommodaties. Vaak worden dan ad-hoc keuzes gemaakt, op basis van de omzet per eenheid. Maar is dat wel een juiste afweging? En hoe kun je deze afweging ook anders maken? Facet breekt in dit artikel een lans voor omzet en resultaat per hectare, als basis voor beslissingen. Tekst: Johan Drenth en Bob Kettering (Facet) Foto’s: De Leistert Recreatiepark De Leistert in Roggel is een omvangrijk park van bijna 100 hectare. Het park heeft ruim 300 recreatiewoningen in de verhuur en daarnaast 1.100 eenheden op de camping. Dat zijn kampeerplaatsen (met en zonder privé-sanitair), jaarplaatsen en diverse soorten verhuuraccommodaties (safaritenten, lodges, etc.). Het bedrijf heeft in de afgelopen tien jaar een enorme ontwikkeling doorgemaakt. Sinds vorige zomer staat Angelique Joosten als directeur aan het roer en was er behoefte aan een vervolgstap: “Als bedrijf hebben we een gigantische ontwikkeling doorgemaakt. Van een in mijn ogen middelmatige camping met een mooi nieuw bungalowpark, zijn we gegaan naar een kwalitatief uitstekend allround vakantiepark. Dat leidde tot een ‘Stoppen met dempen was zo ongeveer het beste advies dat Facet ons kon geven’ grote omzetgroei, die we met investeringen in ons product en het steeds weer werken aan de kwaliteit, ook helemaal zelf hebben aangejaagd.” 284% meer overnachtingen Die omzetgroei vertaalt zich ook in aantallen overnachtingen: die zijn de laatste tien jaar met maar liefst met 284% toegenomen. “Hartstikke fijn om de organisatie waar je met hart en ziel werkt zo te zien groeien en floreren”, oordeelt Joosten. “Tegelijkertijd merkte ik dat die groei steeds meer begon te knellen. Ons zwembad, waarvan de eerste fase al 40 jaar oud is, krijgt de bezoekers bijna niet meer verwerkt. De verkeersstroom bij grote aankomsten leidt tot serieuze opstoppingen op de provinciale weg waar we aan liggen. Onze faciliteiten, die gigantisch groot lijken, blijken toch steeds vaker gewoon te klein te zijn. Om over kantoren en facilitaire ruimte maar te zwijgen. Dat zie je gebeuren en dan komt de dag dat je beseft dat er meer nodig is dan een paar kleine aanpassingen. Meer dan je zelf kunt bedenken.” Toekomstvisie De Leistert vroeg Facet zomer 2022 om een toekomstvisie op te stellen voor het bedrijf. Sinds begin dit jaar wordt gewerkt aan het uitvoeren van die visie. Fasering is daarbij wenselijk. Om te bepalen voor welke delen van het park als eerste een upgrade noodzakelijk is, werd een verdiepende analyse uitgevoerd op basis van omzet per hectare. Facet ziet een recreatiebedrijf in de basis als een vastgoedbedrijf. De grond wordt gebruikt om omzet te genereren, in dit geval 20 Recreactie | 05-2023
door het bieden van verschillende soorten recreatief verblijf. “Eigenlijk zou je de vergelijking kunnen maken met een landbouwer, die verschillende gewassen teelt op zijn akkers”, stelt Bob Kettering van Facet. Zijn collega Johan Drenth vult aan: “Waar het dan om gaat is, dat je per recreatieproduct op het bedrijf kijkt naar de omzet per hectare.” Deze rekenmethodiek houdt in dat het recreatiebedrijf wordt opgedeeld in deelgebieden, bijvoorbeeld op basis van soort plekken of type verhuuraccommodatie. Voor deze gebieden wordt bepaald wat de bruto-omvang (in hectares) van het deelgebied is, dus inclusief de bijbehorende openbare ruimte (groen, speelplek op het veld, wegen, etc.). Algemene voorzieningen (centrumgebied, technische dienst, parkeren) vormen een eigen deelgebied. Wanneer we de totale omzet van het deelgebied delen door de bruto-omvang krijgen we de omzet per hectare voor het deelgebied. Grote verschillen In de tabel op pagina 23 staan een aantal uitkomsten van de camping van De Leistert. Daarbij worden grote verschillen zichtbaar in omzet per hectare. Die worden vooral gevormd worden door de aansluiting bij de doelgroep, concludeert Facet. De Leistert richt zich met name op het gele leefstijlkwadrant. Voor deze doelgroep zijn gemak, gezelligheid, uitdaging en interactie van groot belang. Dit wordt ook zichtbaar in het deelgebied Kampeerplaatsen met speellandschap. Dit past erg goed bij de doelgroep, waardoor dit deelgebied een hoge omzet per hectare kent. In het deelgebied Safaritenten met luxe inrichting is dit minder aan de orde. Dit deelgebied biedt vooral luxe en ruimte, terwijl gezelligheid en interactie onvoldoende aanwezig zijn voor de gele gast. Het advies van Facet aan De Leistert was vooral om vanuit de doelgroep en het recreatief concept de deelgebieden verder te ontwikkelen. Johan Drenth: “Het is van belang de kernwaarden van de doelgroep, zoals gemak, gezelligheid, uitdaging en inter5-2023 | Recreactie 21 >
3 OKTOBER 2023 Countus Recreatiecongres Na het succes van vorig jaar organiseren we op 3 oktober voor de tweede keer het Countus Recreatiecongres! Laat je inspireren, uitdagen en ontvang waardevolle kennis tijdens het Countus Recreatie congres. Hier geven 2 welbekende professionals hun visie over ontwikkelingen en trends in de branche: Pien Harms, Zakelijk Directeur Paleis Het Loo en Don van Schaik, CEO van Dormio Resorts. Daarnaast zijn er 2 kennissessies over energietransitie (door Ton Kock) en automatisering en robotisering (door Ronald Bax). Er is een beperkt aantal plaatsen beschikbaar, dus meld je snel aan want vol = vol. Aanmelden kan op countus.nl/recreatiecongres, doe dit voor 10 september. Expertiseteam Recreatie & Horeca recreatiehoreca@countus.nl COUNTUS.NL/RECREATIECONGRES Uw inventaris in één keer compleet en altijd up-to-date. Ons full-service concept bespaart u veel tijd en hoofdbrekens. Als specialist in complete inventarispakketten verzorgen wij snel en accuraat de volledige inventaris voor uw recreatiewoningen. Van theelepel tot tuininventaris. En via de handige app kunt u deze daarna eenvoudig op peil houden. Want de kracht van ons assortiment is dat wij artikelen langdurig kunnen naleveren. Plaza 28 • 4782 SK Moerdijk • tel. 0182 511 511 • www.marindex.nl Fotografie © Paleis Het Loo
ondernemen Overzicht van enkele deelgebieden van camping De Leistert Deelgebied 1. Jaarplaatsen 2. Jaarplaatsen (relatief recent) 3. Kampeerplaatsen met extra ruimte/kwaliteit 4. Kampeerplaatsen 5. Safaritenten met luxe inrichting 6. Kampeerplaatsen met speellandschap 7. Camperplaatsen 8. Safaritenten 9. Kampeerplaatsen met privé-sanitair 10. Verhuuraccommodaties (zoals lodges) Omzet per hectare € 32.868 € 63.675 € 160.329 € 186.535 € 204.719 € 239.407 € 251.349 € 262.940 € 300.314 € 387.967 Jaarplaatsen behalen bij De Leistert de laagste omzet per hectare. Dit komt door de omvang van de plekken en de lagere omzet per eenheid. Daartegenover staat natuurlijk ook een lager kostenpatroon. De vaste gast redt zichzelf vaak wel. Camperplaatsen scoren een relatief hoge omzet per hectare. De ruimte behoefte is beperkt, terwijl de omzet per eenheid vaak hoger is dan van een gemiddelde kampeerplaats. Kampeerplaatsen met extra ruimte/kwaliteit leveren nauwelijks meer op dan standaard kampeerplaatsen. Kampeerplaatsen met speellandschap bieden een substantieel hogere omzet per plek. Zowel de omzet per plek als de dichtheid is hoog. De beleving (groot speellandschap) past bij de doelgroep. Daardoor zijn deze plekken erg gewild en zijn eventuele ongemakken van een kleinere plek niet relevant voor deze doelgroep. En dat terwijl de kosten voor het betreffende speellandschap verdeeld worden over meer dan 80 plekken. De kampeerplaatsen met privésanitair kennen een fors hogere omzet per hectare. Ruim € 110.000 per hectare per jaar meer dan een standaard kampeerplaats. Daar staat een investering tegenover van ruim € 500.000 per hectare, exclusief infra en groenaanleg. Bij de verhuuraccommodaties valt op dat de eenvoudige verhuuraccommodaties een relatief hoge omzet per hectare kennen, terwijl de meest luxe safaritenten per hectare nauwelijks meer omzet genereren dan een kampeerplaats. Dit verschil is zichtbaar in omzet per eenheid, en wordt nog versterkt door een lagere dichtheid voor de meest luxe (en dus duurste) safaritenten. LAAG Dichtheid (eenheden per ha) HOOG LAAG Omzet per eenheid HOOG LAAG Omzet per hectare HOOG actie centraal te stellen in de ontwikkeling van een deelgebied.” Dat houdt niet in, dat succesgebieden klakkeloos gekopieerd moeten worden. “Het succes zit vooral in het totale recreatieconcept voor het deelgebied. En dat is continu uitzoomen en vanuit het geheel kijken naar de toegevoegde waarde voor de doelgroep.” ‘We zien vaak dat de kosten van het recreatiebedrijf op één grote hoop worden genomen’ Nieuwe benadering Voor De Leistert was het onderzoek een eye-opener. “De berekening gebaseerd op omzet per hectare hadden wij bij De Leistert nog nooit toegepast”, vertelt Angelique Joosten. “We keken naar de totale omzet, de omzet per eenheid en de bijbehorende investering die een eenheid vroeg. Tegelijkertijd waren we 05-2023 | Recreactie 23 >
TECHNISCHE TOTAALOPLOSSINGEN VOOR DE RECREATIEMARKT Lekker, als alles werkt zoals jij wil. Slimme totaaloplossingen, die recreatie prettig en eenvoudig maken. Bedacht én ontwikkeld door mensen die vooruitkijken, maar ook meedenken. Vakmensen. De mensen van Seijsener. Ga naar seijsener.com Of scan de QR-code Slim bedacht, goed uitgevoerd Terrasmeubilair voor uw recreatie bedrijf www.uwbedpro.nl +31 (0)88 33 22 310 advies@uwbedpro.nl www.madino.nl 0488 440138 info@madino.nl
ondernemen nadrukkelijk bezig met het dempen van het aantal plaatsen. Alles om dat gevoel dat het ‘te druk’ was op het park tegen te gaan. Dat een jaarplaats relatief weinig opbrengt was geen verrassing, dat is een gegeven in onze sector. Dat we echter met de keuze voor heel veel ruimte tussen onze glamping tenten wellicht niet de juiste keuze maakten in relatie tot onze doelgroep, én in relatie tot een gewenste omzet per hectare, was een verrassing. Stoppen met dempen was dan ook zo ongeveer het beste advies dat Facet ons kon geven”, stelt Joosten. “Omdat we samen met Facet een toekomstvisie hebben opgesteld die uitgaat van een omvangrijke herontwikkeling van De Leistert, wordt het de komende jaren essentieel om samen heel goed te blijven analyseren welke deelgebieden we op welk moment moeten gaan aanpakken. Juist ook vanwege de omvang van De Leistert. Alleen maar kampeerplaatsen bij een speellandschap, of alle plaatsen uitrusten met privésanitair, is ook niet de oplossing.” Resultaat per hectare Omzet per hectare is voor veel ondernemers zelf nog goed uit te rekenen. Het geeft goed inzicht in de opbrengsten van de belangrijkste asset van het bedrijf: de ondergrond. Maar opbrengsten zeggen weinig over het uiteindelijke resultaat. Belangrijk is om ook de kosten per hectare per overnachtingsvorm in beeld te ‘Kampeerplaatsen met speellandschap’ zijn bij De Leistert opvallend succesvol hebben. Kettering: “Dat is complexer. We zien vaak dat de kosten van het recreatiebedrijf op één grote hoop worden genomen. Hooguit de kosten van de horeca worden nog uitgesplitst. Maar je kunt dan niet zien welke overnachtingsvormen een groot of een klein aandeel in de kosten hebben.” Kettering maakt de vergelijking met de vliegbranche: “Luchtvaartmaatschappijen kunnen zelfs de kosten per stoel in het vliegtuig zichtbaar maken. Daardoor kunnen ze een goede inschatting maken in hun dynamische prijsstelling.” Wanneer de kostprijs per plek in beeld is, kan eenvoudig een doorrekening worden gemaakt naar kostprijs per hectare. En vervolgens naar resultaat per hectare. Drenth: “We werken op het moment aan een financiële tool om deze doorrekening te kunnen maken. En dat is belangrijk. De recreatiesector is een kapitaalsintensieve branche. Die vraagt om steeds grotere investeringen en dat maakt het belangrijk om vooraf goed en duidelijk inzicht te hebben. Alleen dan kunnen ondernemers verantwoorde keuzes maken voor de toekomst.” 05-2023 | Recreactie 25
arbeidsmarkt Samen werken aan voldoende personeel Sector bundelt krachten in Hospitality Pact Om het personeelstekort samen te lijf te gaan hebben alle branches in de gastvrijheidssector hun krachten gebundeld in het Hospitality Pact. De sector gaat zich onder meer nadrukkelijker op de arbeidsmarkt positioneren. Dit najaar gaat een landelijke campagne van start. Tekst: Jaap van Sandijk Foto’s: Shutterstock “Als je vist in dezelfde vijver kun je het beste samen vissen en naar oplossingen zoeken. Je moet elkaar niet gaan becon curreren”, zegt Herbert van Oord, manager arbeidsmarkt, training & opleiding bij HISWA-RECRON. Hij is nauw betrokken bij het Hospitality Pact, waarin bedrijfsleven, onderwijs, kennisinstellingen en overheid samenwerken. Werkgevers en werknemers Vier brancheorganisaties doen mee, namelijk HISWA-RECRON, KHN, ANVR en VLC Vecta (brancheorganisatie beurs- en evenementensector). Maar ook werknemersorganisatie FNV Horecabond en onderwijsorganisaties in het mbo en hbo hebben het pact mede ondertekend. Bovendien wordt het gesteund door het ministerie van Economische Zaken. Een brede en bijzondere samenwerking, benadrukt Van Oord. “Het is nieuw dat we met al deze partijen aan tafel zitten en ‘Medewerkers kunnen zich op meerdere niveaus ontwikkelen’ praten over onze gezamenlijke onderwerpen ten aanzien van de arbeidsmarkt. Alle brancheorganisaties zien daar de noodzaak van in. Voorheen was hiertoe geen reden. Nu wel.” Van Oord doelt op het groeiend tekort aan arbeidskrachten en de slinkende instroom op de opleidingen. Doelstellingen Om een goede concurrentiepositie op de arbeidsmarkt te creëren heeft het Hospitality Pact verschillende doelstellingen geformuleerd. Zo moet de instroom op de arbeidsmarkt en bij de opleidingen groter worden. Ook moet de grote economische en maatschappelijke waarde van de sector zichtbaar worden gemaakt. Van Oord: “De gastvrijheidssector is absoluut geen pretsector, maar een sector die er toe doet. Deze draagt bij aan het maatschappelijk welbevinden in Nederland.” De sector wil ook laten zien dat het een veelzijdig vakgebied is waar medewerkers zich kunnen ontwikkelen op meerdere niveaus. Het bieden van goed werkgeverschap is daarom belangrijk. Ook moet worden gewerkt aan het behoud van talenten voor de sector en het verbeteren van het baanimago. Tegelijkertijd is het van belang dat de uitdagingen op het gebied van duurzaamheid en technologie (zoals AI, Artificial Intelligence) duidelijk worden gecommuniceerd. Eén van de eerste resultaten van de krachtenbundeling is al te zien. De landelijke arbeidsmarktcampagne ‘Be My Guest’ (met bijbehorend platform) wijst jongeren op de vele mogelijk26 Recreactie | 05-2023
Koersdocument Het Hospitality Pact is een koersdocument waarin de ambities richting 2030 zijn vastgelegd. Het bestaat uit vier programmalijnen. heden die de sector biedt. Het is een brede campagne waarin de gehele gastvrijheidssector centraal staat. Deze wordt aangevuld met verschillende branche-specifieke campagnes, onder meer voor de recreatiebranche. De campagnes versterken elkaar en maken duidelijk hoe veelzijdig de sector is, licht Van Oord toe. “De verschillende branches binnen onze sector – van de horeca tot de recreatie en de evenementenbranche – bieden de werknemer heel veel mogelijkheden. We gaan ook duidelijk maken dat ze inhoudelijk veel overeenkomsten hebben. Daardoor kun je gemakkelijker overstappen van branche naar branche binnen de sector. Zo kan bijvoorbeeld een medewerker in de horeca die liever op regelmatiger tijden wil werken, switchen naar de recreatie. Soms is dan wel enige bijscholing nodig. Het mbo- onderwijs moet hierop inspelen door het aanbieden van flexibele opleidingen voor initiële studenten, bestaande medewerkers en zij-instromers. Aan de ontwikkeling daarvan wordt op het moment hard gewerkt. Voordeel van die flexibilisering is dat je als sector je mensen behoudt. Alles is gericht op instroom, behoud en doorstroom binnen de sector.” Arbeidsmarktmonitor De arbeidsmarktcampagne is slechts een onderdeel van het Hospitality Pact. “De situatie op de arbeidsmarkt heeft ons weliswaar op het spoor gezet om tot het pact te komen, maar we willen met deze bijzondere samenwerking nog veel meer zaken verwezenlijken”, vertelt Herbert van Oord. “Neem bijvoorbeeld de arbeidsmarktmonitor voor de recreatiesector. Die is opgezet met behulp van subsidie van EZ. Vanaf dit jaar stopt die subsidie, maar de partners zetten die monitor voort. Dat hadden de Onderzoek en innovatie Het zoeken naar innovatieve oplossingen in de arbeidsmarkt. Welke kennis en inzichten zijn nodig? Sociaal beleid Het ontwikkelen van een beeld van goed werkgeveren werknemerschap: Als je in de sector komt werken is alles goed geregeld! Wat is hiervoor nodig? Onderwijsbeleid Het beschikbaar maken en houden van een passend onderwijsaanbod. Hoe kun je initiële studenten, werkenden en zij-instromers (blijven) opleiden? Arbeidsmarktbranding Het starten van allerlei activiteiten voor en door bedrijven op het gebied van arbeidsmarktbranding. Hoe maak je samen duidelijk dat hospitality een professioneel vakgebied is met allerlei mooie en serieuze loopbanen, waarin je jezelf kunt ontwikkelen gedurende je hele arbeidzame leven? afzonderlijke partijen nooit voor elkaar gekregen. Samen bereik je gewoon veel meer.” Van Oord wijst ook op de gezamenlijke plannen voor een project op het gebied van AI. “Denk hierbij aan oplossingen voor bijvoorbeeld de frontdesk, die de gast interactief kunnen helpen. Daarmee los je het personeelstekort niet helemaal op, maar wél een stukje.” 05-2023 | Recreactie 27
cijfers en trends Cijfers over recreatie en watersport Omzet recreatie en watersport groeit 22% De watersport- en recreatiesector blijft groeien. Dat blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek en HISWA-RECRON. Zowel omzet als prijspijl gaan omhoog. Het aantal banen groeit, maar een groot aantal vacatures wordt niet vervuld. Het ondernemersvertrouwen heeft de afgelopen maanden een knauw gekregen, mede door de oorlog in Oekraïne en de inflatie. Tekst: Jaap van Sandijk Foto: Wanda van Eck Cijfers over de omzet en de werkgelegenheid in de hele sector (recreatie en watersport) laten een gunstige ontwikkeling zien. In 2022 steeg de omzet met 22,1 procent ten opzichte van 2021 naar ruim 24,5 miljard euro. Het aantal voltijdbanen steeg in die periode met 5,7 procent naar 95.650. In totaal waren er 123.475 arbeidskrachten werkzaam in de sector. Uitgesplitst zien we dat de leisure- en recreatiesector een omzet heeft van 14,0 miljard en de jachtbouw- en watersportsector een omzet van 10,5 miljard. Wat de werkgelegenheid in 2022 betreft Het ondernemersvertrouwen daalde van +5 naar +0,8 telde de leisure- en recreatiesector 87.140 voltijdbanen en de jachtbouw- en watersportsector 8.520 voltijdbanen. Prijsbeleid watersportsector voorzichtiger De HISWA-RECRON statistiek rapportage van juni 2023 vertoont een aantal opvallende verschillen tussen de watersport- en recreatiesector. Zo is het prijsbeleid van de watersportsector voorzichtiger dan dat van de collega’s van de landrecreatie. In de watersportsector bedroeg de prijsstijging nog geen procent. In de recreatiesector stegen de prijzen 5,7 procent. Groepsaccommodaties spannen de kroon met een prijsstijging van 7 procent. Buitensportbedrijven hielden het bij een bescheiden prijsverhoging van 0,9 procent. Als het gaat om het werknemerstekort heeft de jachtbouw- en watersportsector een tekort aan vacatures van 41 procent. Dat betekent dat vier op de tien vacatures in het eerste kwartaal van 2023 niet is vervuld. In de leisure- en recreatiesector is het tekort nog iets groter. Een gestage groei Mooie cijfers, vindt Jeroen van den Heuvel, adjunct-directeur Jachtbouw & Watersport van HISWA-RECRON. “Je ziet dat onze sector gestaag groeit. De absolute getallen zijn in de praktijk wat minder in beton gegoten, maar de percentages zijn hard. Omdat we al twaalf jaar op dezelfde wijze deze statistieken maken, kunnen we ook goed de ontwikkeling door de jaren heen volgen.” Dat laatste geldt in veel mindere mate voor de leisure- en recreatiesector. Alleen voor de watersport en jachtbouw worden al twaalf jaar cijfers verzameld. In 2020 haakte de leisure- en recreatiesector aan bij de HISWA-RECRON statistiek rapportage. Daarbij zijn de CBS- en HISWA-RECRON-cijfers samengevoegd. “De cijfers over omzet en werkgelegenheid in 2022 komen van het CBS”, legt Van den Heuvel uit. “De gegevens over bezettingsgraden, prijsontwikkeling en ondernemersvertrouwen – die zijn gemeten tot en met het eerste kwartaal van 2023 – vragen we zelf uit.” Omdat de CBS-cijfers doorgaans laat worden geleverd en ondernemers in de sector behoefte hebben aan betrouwbare en bruikbare cijfers, heeft HISWA-RECRON indirect toegang tot de versleutelde data van het landelijke statistiekbureau. Elk half jaar worden deze verwerkt in de HISWA-RECRON statistiek rapportage. 28 Recreactie | 05-2023
Ondernemersvertrouwen daalt De cijfers over prijsbeleid en omzet onderstrepen de gunstige ontwikkeling van de leisure- en recreatiesector. In het eerste kwartaal van 2023 verhoogden de bedrijven hun prijzen met gemiddeld 6,6 procent. “Een gezonde ontwikkeling als je dat afzet tegen de omzetstijging van 15,1 procent in het afgelopen jaar”, zegt Van den Heuvel. Ook de banengroei van 5,7 procent in de leisure- en recreatiesector is positief. Opvallend ook, als je kijkt naar het tekort op de arbeidsmarkt. “Je ziet dus dat ons project arbeidsmarktbranding heel hard nodig is. Daar moeten we mee doorgaan, want voor al die banen hebben we extra mensen nodig”, concludeert de adjunct-directeur. Ondanks de positieve ontwikkeling in de markt is het ondernemersvertrouwen bij recreatiebedrijven gedaald. Op de tienpunten-schaal zakte dit in het eerste kwartaal van dit jaar van +5 naar +0,8. “Je zou misschien verwachten dat de cijfers over prijsontwikkeling en ondernemersvertrouwen gelijk opgaan”, zegt Van den Heuvel, “maar daarvan is nu geen sprake. Mogelijk is dat te wijten aan de inflatiecijfers en het dalende consumentenvertrouwen.” Nuttig voor ondernemers De HISWA-RECRON statistiek rapportage bevat gegevens over zowel de hele sector (recreatie en watersport) als de onderdelen daarvan. Voor de leisure- en recreatiesector zijn dat buitensport, dagrecreatie, groepsaccommodaties en kampeer & bungalow. Voor de watersportsector zijn dit dealers en detailhandel, importeurs, jachtbouw, jachthaven, jachtmakelaars, jachtservice, toeleveranciers, verhuurders van pleziervaartuigen en watersportopleidingen. Voor ondernemers is het onderzoek met name in teressant als benchmark. Leden van HISWA-RECRON kunnen het rapport downloaden in de kennisbank van hiswarecron.nl (zoekterm: ‘statistiek’). Onzekerheid Het aantal banen groeit, maar veel vacatures blijven onvervuld De onzekere wereldeconomie (denk aan de oorlog in Oekraïne) maakt het lastig om voorspellingen te doen. Het is wél vertrouwen wekkend dat cijfers achteraf te verklaren zijn. Ook al lijken die cijfers soms heel afwijkend. Zoals de omzetcijfers bij de jachtbouw en de jachtservicebedrijven. Van den Heuvel: “Deze bedrijven hebben in 2022 flink geplust, met zo’n 20 procent. Dat heeft alles te maken met de slechte toelevering van materialen in de voorgaande jaren. Dan verschuift je omzet. Maar zo blijven statistieken ook verklaarbaar. Dat is belangrijk.” 05-2023 | Recreactie 29
de visie Rob van Gijzel, voorzitter Samenwerkingstafel Gastvrijheidsdomein Zoeken naar het gezamenlijk belang In het landelijk beleid is aandacht voor volkshuisvesting, voor landbouw en biodiversiteit. Maar wanneer komt het belang van recreatie en toerisme aan de orde, als het gaat om verdeling van de schaarse ruimte? Rob van Gijzel, oud PvdA-Kamerlid en burgemeester van Eindhoven, wil daar met de Samenwerkingstafel Gastvrijheidsdomein verandering in brengen. Op rijksniveau komt er een Raad voor recreatie en toerisme, waar óók de ondernemers in vertegenwoordigd zijn. Tekst: Maarten Bokslag Foto’s: Marcel van den Bergh, Pixabay Recent verscheen de tussenrapportage van de Samenwerkingstafel Gastvrijheidsdomein. Daarin wordt een beeld geschetst van de vele ontwikkelingen op het gebied van recreatie en toerisme, ook in historisch perspectief. Het uitgangspunt is: vrijetijdsbesteding is een grondrecht en als zodanig vermeld in de Grondwet. ‘De overheid schept voorwaarden voor maatschappelijke en culturele ontplooiing en voor vrijetijdsbesteding’, staat in artikel 22 van de Grondwet. Rob van Gijzel, sinds eind vorig jaar voorzitter van de Samenwerkingstafel Gastvrijheidsdomein, constateert dat de overheid er veel actiever op moet toezien dat dat grondrecht wordt gegarandeerd. “Het is de laatste decennia volledig aan de marktpartijen overgelaten. Van samenwerking tussen rijksoverheid en bedrijfsleven is om die reden ook nauwelijks sprake. Dan krijg je vanzelf dat marktpartijen hun eigen belangen centraal gaan stellen. De overheid heeft zich teruggetrokken tot op controlerend niveau en daarmee is de aandacht voor het maatschappelijk belang van recreatie en toerisme weggezakt. De ondernemer vraagt een vergunning aan, de ambtenaar gaat dat bekijken en toetsen. Partijen zijn tegenover elkaar komen te staan, niet naast elkaar. Dat moet echt anders, want de oplossing, voor alle partijen, ligt in een goede samenwerking.” In de tussenrapportage staat dat we moeten zoeken naar een gezamenlijke agenda. Ofwel: wat verbindt de partijen? Hoe vind je dat gezamenlijk belang? “Allereerst zijn we verbonden door de inhoud: we willen allemaal aantrekkelijke en kwalitatief goede toeristische en recreatieve voorzieningen. Om die te realiseren en de veranderende vraag in lijn te brengen met het veranderd aanbod, moeten we koppelkansen pakken. Bijvoorbeeld wanneer het om de ruimte gaat. Denk aan de herinrichting 30 Recreactie | 05-2023 ‘Als je in gesprek gaat word je gedwongen om te zoeken naar gezamenlijkheid’ van het landelijk gebied en het daarmee samenhangende voorzieningenniveau. De ontwikkeling van nieuwe woningbouwlocaties is direct koppelen aan een aantrekkelijk vrijetijdsaanbod. Er zijn veel zinvolle, aantrekkelijke en verstandige koppelkansen, maar dan moet je wel overleggen. In de Samenwerkingstafel zitten we met vertegenwoordigers van Rijk, provincie, gemeenten, ondernemers en consumenten bij elkaar. Zo ontstaat onderling begrip. Als je in gesprek gaat, word je gedwongen om te zoeken naar gezamenlijkheid.” Waar vinden we dat gezamenlijk belang? “Op heel veel gebieden. Ik zal een voorbeeld geven. In kleinere dorpen hebben supermarkten, winkels en de horeca de grootste moeite om het hoofd boven water te houden. Toeristen verbreden het draagvlak onder die voorzieningen. Dat is al heel lang zo. Maar als gemeente kun je dat ook erkennen, en samen met de ondernemers versterken. Datzelfde geldt voor natuurbeheer. Ook daar is een gedeeld belang van overheden, ondernemers, recreanten en bewoners. Vlak die laatste groep niet uit. Bewoners van toeristische streken hebben soms overlast van recreatie en toerisme. Dat leidt tot ergernis. Het is belangrijk om ook daar het gezamenlijk belang te zoeken.” In de tussenrapportage wordt geschetst hoe het gastvrijheidsdomein aandacht krijgt van maar liefst 9 ministeries. Er is een enorme versnippering. HISWA-RECRON heeft om die reden jarenlang gepleit voor >
Rob van Gijzel Rob van Gijzel (Eindhoven, 1954) werd bekend als Kamerlid en burgemeester van Eindhoven. Hij zat van 1989 tot 2001 voor de PvdA in de Tweede Kamer en behandelde spraakmakende dossiers als de Bijlmerramp en de bouwfraude. Van 2008 tot 2016 was hij burgemeester van Eindhoven. Van Gijzel heeft sindsdien een eigen adviesbureau. Eind 2022 werd hij voorzitter van de Samenwerkingstafel Gastvrijheidsdomein. 05-2023 | Recreactie 31
Totaalleverancier voor de recreatiesector Wij hebben een ruim assortiment artikelen die benodigd zijn in de camping- of recreatiebranche. Daarnaast bieden we ondersteuning op maat bij de voorbereiding én uitvoering van infrastructurele & technische projecten. Denk aan ontwerpberekeningen of begeleiding op het terrein, bijvoorbeeld bij het aanleggen van leidingsystemen. Extra korting voor HISWARECRON leden! 50 jaar dankzij jou! Kijk voor onze acties op wildkamp.nl/50jaar Kijk voor meer informatie op wildkamp.nl/recreatie WELCOME TO THE WORLD OF JUMPING PILLOWS® Vastgoed & Overheid www.airtrampoline.nl Meer dan 23 jaar ervaring Betrouwbaar De beste garantie in de markt Goede en bewezen kwaliteit Gedegen advies Korte communicatielijnen * vraag naar de voorwaarden Advocatuur nieuwe stijl Scherp & persoonlijk ZYPP advocaten T: 026 - 702 47 87 info@zypp.nl www.zypp.nl Kennispartner RECRON en specialist op het gebied van recreatief vastgoed. Heeft u een taxatie nodig of wilt u uw bedrijf verkopen? Neem dan contact op met Arjan Mulder (06 2232 1010). Vossenlaan 16 9408 CN Assen T (0592) 46 28 44 E info@recratief-bedrijfsmakelaars.nl I www.recratief-bedrijfsmakelaars.nl GARANTIE* JAAR
de visie een bewindspersoon voor Vrijetijd. U ziet een andere oplossing om de kloof tussen departementen te overbruggen? “Een eigen departement of staatssecretaris klinkt wel goed, maar het kost te veel tijd om dat allemaal op te tuigen. Bovendien gaat het er niet om dat één bewindspersoon de kar gaat trekken, maar dat we dat gezamenlijk gaan doen. De Samenwerkingstafel streeft voor begin 2024 naar de oprichting van een Raad voor recreatie en toerisme. Zo komen we er ook, maar dan veel sneller en met een breder draagvlak. Want die raad komt er op initiatief van, en met volledige erkenning van het ministerie van EZK. Die erkenning moet er ook van de andere departementen komen. Je ziet inderdaad dat ieder departement nu heel erg vanuit zijn eigen deelbelang kijkt. Zo kijkt Justitie & Veiligheid vooral naar ondermijning. Dan kun je de vele andere belangen uit het oog verliezen. Het economisch belang is enorm, net als het sociaal-maatschappelijk belang. De Raad voor toerisme en recreatie gaat dat meer in balans brengen.” U houdt het tempo erin. Waarom is het nu zo belangrijk om door te pakken? Hier wordt al zeker 20 jaar over gesproken. “Misschien is dat wel juist het probleem. Ik heb me afgelopen jaar goed ingelezen. Er zijn in het verleden diverse uitstekende beleidsstukken en onderzoeken opgesteld. Maar niemand schrijft hoe we de uitvoering gaan realiseren. Dat gaan we dit keer anders doen. Het gevoel van urgentie is groot en ook dat brengt de partijen weer bij elkaar. De druk op de ruimte is enorm en partijen als de landbouw en woningbouw zijn uitstekend georganiseerd. Tijdens de coronapandemie merkten we opeens hoe ontzettend groot het belang is van goede mogelijkheden voor recreatie en toerisme dicht bij huis. De golfsport kreeg een enorme impuls, net als de watersport. Mensen zijn veel meer gaan wandelen en fietsen. Het maatschappelijk belang van recreatie werd opeens glashelder. Maar ook dat er duidelijke knelpunten zijn.” Hoe zorgt u ervoor dat de uitvoering dit keer wel in orde komt? De structuur die u schetst, met een nationale raad, klinkt een beetje als top-down beleid. “Nee dat is het juist niet. Want die raad is heel breed samengesteld en bevat ook vertegenwoordigers van de ondernemers, van consumenten, DMO’s, gemeenten en regio’s. De provincie gaat vervolgens fungeren als spil, voor het vertalen van het landelijk beleid. Het waterrijke Friesland is totaal anders dan het Limburgse heuvelland. Gemeenten zijn daarna de belangrijkste laag waar het gaat om het concretiseren van beleid. En dan kunnen we niet zonder de ondernemers voor de uitvoering. Over de gehele lijn zitten we er samen in.” Wat voor een rol ziet u voor HISWA-RECRON? “Die rol is groot. We werken aan een herwaardering van het sociaal-maatschappelijk belang van recreatie en toerisme. Uiteindelijk zijn het de ondernemers die dat moeten faciliteren. We moeten de ondernemers dus in staat stellen om hun werk te doen. Ik zag van de week het wensenlijstje voorbijkomen dat HISWA-RECRON heeft opgesteld voor de verkiezingen (zie pagina 11, red.). Daar staan belangrijke dingen in. Zoals de vraag om erkenning van ondernemerschap. Dat is de basis, als we ondernemers als partners zien bij het beter maken van Nederland. Maar het gaat ook om betaalbaarheid van recreatie voor iedereen. Vrijetijdsbesteding is een grondrecht. Dan moeten we er als overheid op toezien dat het voor de consument betaalbaar blijft, én voor de ondernemer in economisch opzicht haalbaar. Terecht vraagt HISWA-RECRON hier aandacht voor.” Krijgt HISWA-RECRON straks ook een zetel in de raad? “Dat is nog niet aan de orde. Er komen drie ondernemerszetels in de raad. Hoe we die gaan invullen komt in de komende maanden aan de orde.” ‘Je kunt ver weg op vakantie gaan, maar de eigen leefomgeving is veel belangrijker’ U bent sinds eind vorig jaar onafhankelijk voorzitter van de Samenwerkingstafel. Wat is hier uw persoonlijke drive? Heeft u binding met recreatie en toerisme? “Dit is op mijn pad gekomen omdat ik tot vorig jaar lid was van de Raad van Toezicht van het NBTC. Ik doe het ook omdat ik kwaliteit van leven heel belangrijk vindt. Dan heb je te maken met zaken als werk, een woning, kunnen sporten en recreëren. Mensen kunnen ver weg op vakantie gaan, maar in feite is de dagelijkse leefomgeving veel belangrijker. Zelf was ik de helft van mijn vakantie gewoon in Nederland. Heerlijk.” 05-2023 | Recreactie 33
Specialist in chalets, stacaravans & mobilhomes Kom op uw gemak de chalets beleven! Reina Chalets Showterrein Konneweg 6b 3234 KG Tinte +31 (0)181 727 030 info@reinachalets.nl Aan- en verkoop De GSR+ frontmaaier. Al verkrijgbaar vanaf €21.750,00 excl. BTW reinachalets.nl Denkt u aan de verkoop van uw recreatiebedrijf? Of wilt u een bedrijf aankopen? Den Otter Van Vliet, uw makelaar en persoonlijk adviseur DEN OTTER VAN VLIET BEDRIJF S OPVOLGING | TAXATIE | COACHING Vraag vrijblijvend een demonstratie aan! www.denottervanvliet.nl Interesse in 100% elektrische tuinmachines zoals loopmaaiers, zitmaaiers en werktuigdragers? Neem contact met ons op voor een dealer bij u in de buurt. Tel: 0481 371423 100% ELEKTRISCHE FRONTMAAIER Professionele elektrische grasmaaiers met een lithium-ion batterij. Dankzij zijn frontaal DUAL CUT™ maaidek van 112 cm met drie messen en een geïnstalleerd totaal vermogen van 10,2 kW (gelijk aan 20 pk bij een bestaande variant met verbrandingsmotor), verloopt het mulchwerk perfect dankzij de grote, volledig elektrische transmissie en mesaandrijving. Werk zonder uw omgeving te storen.
kennis delen Bekendmaking nieuwe tarieven jaargeld Waarschijnlijk bent u van plan het jaargeld voor vaste plaatsen voor 2024 te verhogen. Is de verhoging minder dan 10%, maar heeft u de verhoging nog niet bekend gemaakt aan de recreanten? Dan bent u waarschijnlijk nog op tijd voor de kennisgeving aan de recreanten. Is de verhoging groter, dan bent u te laat. Tekst: Annouck de Jong (Stellicher advocaten) Foto: Max de Krijger Op grond van de RECRON-voorwaarden voor vaste jaar plaatsen moeten de nieuwe tarieven voor het jaargeld uiterlijk drie maanden voor het einde van het overeenkomstjaar bekend worden gemaakt aan de recreanten. Die bekendmaking moet schriftelijk of elektronisch plaatsvinden, bijvoorbeeld met een (digitale) nieuwsbrief of e-mail. De RECRON-voorwaarden maken een duidelijk onderscheid tussen het ‘jaargeld’ en vergoeding voor andere diensten en voorzieningen. Onder jaargeld wordt verstaan ‘de per overeenkomstjaar door de recreant aan de ondernemer verschuldigde vergoeding voor het gebruik van de plaats’. Als naast het jaargeld nog andere bedragen in rekening worden gebracht, dan moet ook dit worden aangegeven. Daarbij moet u inzichtelijk maken welke (aanvullende) bedragen er dan in rekening worden gebracht. Kosten gas, water en elektra Daar waar bepaalde kosten direct aan de recreant worden doorbelast, zoals de kosten voor gas, water en elektra, is het goed om een expliciet voorbehoud te maken. Dit is vooral van belang op het moment dat de tarieven gedurende het overeenkomstjaar kunnen wijzigen. Een aanmerkelijke verhoging van het jaargeld van 10% of meer moet ten minste 18 maanden vóór de ingangsdatum globaal gemotiveerd aan de recreant worden medegedeeld. Dit jaar heeft de Geschillencommissie Recreatie het begrip ‘aan merkelijke verhoging’ nader toegelicht bij de beoordeling van een geschil. De Geschillencommissie Recreatie gaf de volgende toelichting: “Gekeken moet worden hoe hoog de aangekondigde verhoging van het jaargeld in objectieve zin is, dus zonder daarbij acht te slaan op de oorzaak van die verhoging. Met andere woorden, Een verhoging tot 10% moet 3 maanden tevoren worden gecommuniceerd in alle gevallen dat er sprake is van een verhoging van het jaargeld van 10% of meer valt deze verhoging onder de werking van artikel 4, lid 6, van de RECRON-voorwaarden, waarbij tevens de vigerende jurisprudentie met betrekking tot dat artikel in ogenschouw moet worden genomen”. Als een nadere motivering en tijdige aankondiging bij een aanmerkelijke verhoging van het jaargeld ontbreekt, dan zal de Geschillencommissie Recreatie de eventuele klacht van een recreant gegrond verklaren. De recreant hoeft de aangekondigde verhoging dan niet te voldoen. Kortom: controleer voorafgaand aan de verhoging van het jaargeld of de verhoging onder de 10% blijft. Dan geldt de termijn van 3 in plaats van 18 maanden en is een globale motivering niet nodig. 05-2023 | Recreactie 35
vakinfo Verduurzamen is meer dan zonnepanelen Hoe maak je je vakantiepark energieneutraal of zelfs energiepositief? En hoe snel verdien je je investering terug? Met alleen zonnepanelen kom je er niet, want ook het energiegebruik moet worden teruggedrongen. Het is zaak om stroomverbruikers, de eventuele batterij en de zonnepanelen op elkaar af te stemmen. Met een slimme totaaloplossing bereik je de beste resultaten. Tekst: Jaap van Sandijk Foto: Shutterstock Zonnepanelen zijn een goede investering, want zo bespaar je fl ink op de jaarlijkse elektriciteitsrekening. Maar hoe slim is die investering als in diezelfde accommodaties en gebouwen energie slurpers zoals elektrische cv-ketels en airconditioningsinstallaties blijven staan? Een groot deel van je rendement vertrekt weer door je achterdeur. Wie echt wil verduurzamen en een goede en snelle return on investment wil, kiest voor een totaalconcept. Een oplossing waarin elk apparaat is gekoppeld aan één centraal systeem. Met zo’n systeem kun je elk onderdeel softwarematig beheren, zodat je de meest energiezuinige aanpak voor het hele park kunt realiseren. Onderdelen Hoe zo’n totaalconcept eruit ziet, verschilt per bedrijf. Het is afhankelijk van zowel interne als externe omstandigheden. Dat heeft te maken met bijvoorbeeld de bestaande energiesituatie van het bedrijf en de ligging ten opzichte van de zon. Toch kun je bij een slim totaalpakket uitgaan van vijf belangrijke onderdelen. - - OMVORMER EN ACCUPAKKET. Groene stroom wordt 36 Recreactie | 05-2023 omgezet in bruikbare energie. Met een accupakket bewaar je opgewekte stroom, om die later in te zetten. - WARMTEPOMPBOILER. De warmtepompboiler bespaart tot 70 procent energie in vergelijking met een traditionele elektrische boiler. - AIRCO. De eventuele airco is een grote energieverbruiker. Het is daarom belangrijk om de juiste installatie te kiezen. Een goede en zuinige airco bespaart tot 50 procent energie. - INDUCTIEKOOKPLAAT. Gas is niet langer nodig. Bovendien is schoonmaken van de plaat gemakkelijk en dat is erg fi jn voor de gasten. Wie écht wil verduurzamen kiest voor een totaalconcept ZONNEPANELEN. Voor een goed renderende oplossing moet je rekenen op circa acht zonnepanelen per accommodatie. Elk zonne paneel heeft een hoog rendement van minimaal 400 Wp. Als je kiest voor een totaaloplossing, zorg er dan voor dat je samenwerkt met een deskundige en erkende leverancier. Deze inspecteert vooraf de accommodaties en biedt je op basis van vooronderzoek vrijblijvend een offerte aan. Hij kan je ook vertellen wat de return on investment is en geeft op alle apparatuur minstens tien jaar garantie. Zo weet je precies waar je aan toe bent – én waar je naar toe werkt. Met dank aan Hertzinger Green Connect
productnieuws Tekst: Jaap van Sandijk Sprayparks Sprayparks zijn in opkomst en vormen een aantrekkelijk alternatief voor een zwembad. De interactieve waterparken, voorzien van fonteinen en speelelementen, bieden je gasten ontspanning, avontuur en de mogelijkheid tot een verfrissende pauze. Sprayparks kunnen zowel individueel als in groepsverband gebruikt worden. (079) 206 50 60 www.watergamesandmore.com Robotstofzuiger Zwemtrap Robotstofzuiger S170 Navi is geschikt voor harde vloeren en kortpolig tapijt en kan op één batterijlading (dus zonder tussentijds opladen) een oppervlak tot 320 vierkante meter stofzuigen. De S170 Navi maakt gebruik van laser-navigatie en heeft een ultrasonische sensor en een bumper. Hierdoor weet de robot precies waar hij is en herkent hij tijdig gevaren, zoals trapgaten of tafelpoten. (050) 312 96 85 www.wola.nl Met een hoogwaardige rvs-reddingstrap bied je je gasten een efficiënte manier om snel uit het water te komen. Belangrijk, want het gaat om de veiligheid van je gasten. De reddingstrap kan ook dienstdoen als zwemtrap of steigertrap en kan worden gebruikt op elke locatie langs het water. De trap wordt geleverd als bouwpakket en kan eenvoudig worden geassembleerd. (075) 681 06 10 www.seijsener.com Elektrische transporter De Leffert FM-40 transporter is een elektrisch voertuig dat is voorzien van een dak, een polycarbonaat voorruit en een ingebouwde lader. Maximum snelheid is 45 kilometer per uur. De actieradius is 50 tot 60 kilometer, afhankelijk van de rij-omstandigheden. De FM-40 is geschikt voor onverharde wegen, terreingebruik en bospaden. (0512) 76 71 00 www.frisianmotors.com 05-2023 | Recreactie 37
Draadloze beheersystemen elektra(verbruik) • verwarming • melders ICY Campsite Management ICY Marina Management www.icy.nl AUTOMATISCHE BODEMZUIGERS VOOR OPENBARE ZWEMBADEN powered by po az ICY Accommodation Management De automatische bodemzuigers van Dolphin zijn gebruiksvriendelijk en ontworpen voor bijna alle soorten, maten en vormen zwembaden. Ideaal voor openbare zwembaden, hotels, resorts en campings. Wilt u meer weten of heeft u interesse in een demo bij u op locatie? Bel ons: +31 (0)40 285 66 58 of stuur een mail naar support@pomaz.nl Bespaar veel energie
BEREID UW CAMPING voor op de toekomst IAAPA Expo Europe is de plek waar duizenden recreatie en leisure professionals samenkomen om de laatste trends te ontdekken. Honderden leveranciers presenteren hun innovaties, waaronder speeltoestellen, zwembadinfrastructuur en springkastelen, maar ook bijvoorbeeld nieuwe concepten qua eten & drinken en reservatiesystemen. Mis uw kans niet om uw vakantieresort/camping op te waarderen. CONFERENTIE: 25-28 SEPT. 2023 BEURS: 26-28 SEPT. 2023 WENEN, OOSTENRIJK REGISTREER NU IAAPA.org/IAAPAExpoEurope @IAAPAEMEA | #IAAPAExpos
Recreatie 14/15/16 NOVEMBER ’23 EVENEMENTENHAL HARDENBERG Dé vakbeurs voor een toekomstbestendige recreatiebranche BESTEL JE TICKETS MET CODE MP1200 VERBLIJFSACCOMMODATIES, SPELEN & BEWEGEN, ENTERTAINMENT & GAMES, RECREATIETECHNIEK, ICT & SOFTWARE, FACILITAIR, DIENSTVERLENING, ZWEMBAD & WATER, TUIN & PARK, MOBILITEIT, TINY HOUSES & BIJZONDER OVERNACHTEN, INTERIEUR & STYLING, OUTDOOR LIVING EN HORECA RECREATIE-VAKBEURS.NL Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)
1 Online Touch