3e uitgave 2012 als een van zijn dochters geen begrip krijgt voor het feit dat ze aan de pil wil, dan gaat ze wel naar diens collega. Terug naar het begin. Over de start van zijn carrière gaan de eerste verhalen. De jonge dokter die letterlijk de weg moet vinden en koerst op gevoel, zijn ervaring bij Chirurgie en als grote voorbeeld zijn eigen moeder (hierop is waarschijnlijk zijn grote bewondering voor de wijkzuster eveneens gebaseerd). Hoofdstuk 4 gaat over ‘de waarheid en niets dan de waarheid’. Een goede reflectie op het werken als arts en je gevoelens als mens. Hij geeft toe dat hij fout zat alhoewel er professioneel gezien niets te verwijten viel. Hoe actueel. Patiënten waarderen (meestal) een eerlijke dokter. Jansma spreekt van medeverantwoordelijkheid van de patiënt voor diens ziekte, iets wat we tegenwoordig zouden benoemen als ‘shared decision making’. Gelachen heb ik om de verhalen ‘wat op je pad komt’, maar die soms ook ontroeren. Anekdotisch op een leuke manier. Het gaat over sociale visites, over ouderen en seksualiteit, psychiatrische patiënten, de lokale seksclub waar hij op visite moest, de witte raaf, betaling in natura, over wensen (meestal van ouderen) die hij diende te respecteren al stonden ze haaks op zijn wens tot medisch handelen. En dat dat soms best raar is als je zelf pas 28 bent, kan iedere lezer zich voorstellen. En dat er altijd mensen zijn voor wie je het nooit goed genoeg doet (‘dokter, je valt me tegen’) niet zozeer omdat het vervelende mensen zijn, maar omdat je misschien niet goed geluisterd hebt naar wat de patiënt zelf wilde… De verhalen onder de noemen ‘gesteggel met overheden’ zijn herkenbaar en illustratief voor de tijd waarin sommige zaken speelden, maar ze konden mij iets minder boeien. Hoe anders als het gaat om stervensbegeleiding. Het is een thema dat heel veel voorkomt in het boek. Het is fascinerend te lezen hoe de huisarts in die tijd zijn weg diende te vinden. De gezinsgeneeskunde zie je ook goed terug. Omdat je de mensen al jaren kent, leer je luisteren naar je intuïtie en gevoel, zowel bij de diagnose als de behandeling, zelfs of juist in de palliatieve fase. De taaie patiënten die hem bijna radeloos kregen, de aandacht voor de omgeving van de patiënt en de kersverse weduwe die de dokter moest troosten terwijl hij de bedankbrief van de zojuist overleden patiënt leest. Jansma constateert dat hij al lang bezig was met palliatieve sedatie voordat de Tweede Kamer hierover begon te debatteren. Een euthanasieregeling bestond nog niet maar het dilemma was er natuurlijk wel. En drie doden in een week, wordt zelfs de dokter wat teveel, zeker als je geen associé hebt bij wie je je ei kwijt kan. Veranderingen in de eerstelijn. Hierin beschrijft hij zijn ‘andere’ huwelijk: die met de associé. Jansma begon als solist, als apotheekhoudend huisarts. Met zijn eerste associé en diens vrouw (apotheker assistente) klikt het heel goed, al moeten ze er wel buitenshuis nevenactiviteiten op na houden om voldoende inkomen te genereren naast de praktijk met 3000 patiënten. Helaas overlijdt zijn eerste collega aan kanker na amper 4 35 jaar samenwerking. De tweede associatie is een complete mislukking en eindigt in een ‘vechtscheiding’. Door deelname aan het onderwijs blijft hij naar eigen zeggen op de been en bloeit hij op. Hij werkt een tijdje met een vaste waarnemer die hij op grond van zijn aanstelling bij de Universiteit in Maastricht kan inhuren, totdat die waarnemer zich elders vestigt. Zijn derde en laatste associé verlaat hij vrijwillig, Jansma is dan 59 jaar en besluit te stoppen met werken als huisarts. De andere veranderingen in de eerstelijn zijn die van de introductie van de computer, de GSM, beleid rondom de apotheek en verrassend voor mij: de ‘ontdekking’ van de Helicobacter Pylori. ‘Wat extra’; het laatste deel over nevenactiviteiten zoals nascholing, het werk voor de universiteit en de relatie met alternatieve geneeswijzen. En dan opeens een hele bijzonder differentiatie: een labiacorrectie. Lees ik het goed? Jawel. Met enigszins toegeknepen ogen lees ik hoe Jansma de kleine chirurgie bedrijft op een voor huisartsen niet ongebruikelijk terrein, maar wel eentje uit de categorie niet veel voorkomende handelingen. Wegens ‘succes’ herhaalt (en perfectioneert) hij deze ingreep nogmaals bij een andere patiënt op verzoek van zijn associé. De bundel eindigt met zijn afscheid en een terugblik. Een alleraardigste verzameling verhalen die prettig weg leest en misschien over enige tijd meer historische lading krijgt dan we nu vermoeden! De dokter is ook maar een mens. 30 jaar huisarts op het platteland. Joep Jansma Uitgever DCHG medische communicatie Haarlem, 2011 ISBN: 978-94-90826-00-0 Voetnoot: een ingebonden boek, gedrukt op hoogwaardige kwaliteit dik glanzend papier: het oog wil ook wat! op één lijn 44
36 Online Touch Home