op één lijn 74 3de uitgave 2023 Promotie De integratie van gezondheidsbevordering op basisscholen DOOR MARLA HAHNRATHS, PROMOVENDUS Stelling: Inzicht krijgen in factoren die implementatie faciliteren of hinderen kan helpen verklaren waarom een interventie in een specifieke setting al dan niet werkt en is daarom essentieel om gezondheid op een duurzame manier te kunnen integreren in meer scholen. Op vrijdag 1 december verdedigde ik mijn proefschrift getiteld ‘The integration of health promotion in primary school settings: Challenges and opportunities’. Samen met mijn promotoren Onno van Schayck, Maartje Willeboordse en Bjorn Winkens heb ik de implementatie en impact van gezondheidsbevorderende activiteiten binnen diverse basisschoolsettingen onderzocht. In dit artikel licht ik een van onze onderzoeken (het implementatieonderzoek) en de belangrijkste bevindingen ervan kort toe. Uit eerder onderzoek weten we dat gezondheidsbevorderende interventies toegepast in …. Mis ik hier iets? een positieve impact kunnen hebben op de gezondheid en de leefstijl van kinderen. Dit brengt zowel kansen als uitdagingen met zich mee. Hoe kunnen we zorgen dat effectieve interventies geïmplementeerd en geïntegreerd worden in meer basisscholen? Complexe werkelijkheid Veel onderzoek naar gezondheidsbevordering in de basisschoolsetting wordt uitgevoerd in relatief ‘gecontroleerde’ omgevingen. Hierdoor geeft het onderzoek soms een vertekend beeld van de vaak complexe werkelijkheid. Om onderzoeksresultaten toepasbaar te maken voor de samenleving, is het belangrijk om te onderzoeken hoe interventies in ‘de echte wereld’ geïmplementeerd worden en wat voor effecten ze hebben. Implementatieonderzoek Om dit te onderzoeken volgden we in vier jaar elf basisscholen die de ambitie hadden om gezondheidsbevorderende activiteiten te implementeren. We volgden deze scholen in hun natuurlijke omgeving om zo weinig mogelijk invloed te hebben op het implementatieproces. We hebben vragenlijsten en interviews afgenomen met verschillende betrokkenen (leerkrachten, schooldirecteuren en managers) en hebben relevante overleggen geobserveerd. Op deze manier probeerden we een beeld te krijgen van de verschillende gezondheidsbevorderende activiteiten die op de scholen geïmplementeerd werden en de factoren die van invloed waren op het implementatieproces in een natuurlijke omgeving. 14 Resultaten Het project resulteerde in de implementatie van kleine, incidentele activiteiten, zoals het dagelijks aanbieden van groente- of fruit. Belangrijke redenen voor deze beperkte implementatie waren gebrek aan commitment en bottom-up betrokkenheid. Schooldirecteuren en leerkrachten werden niet vanaf het begin bij het project betrokken, met als resultaat: minder waardering voor en betrokkenheid bij het project. Op schoolniveau was het project vooral de verantwoordelijkheid van de directeur, waardoor het project in beperkte mate leefde binnen de school. Daarnaast was het door de COVID19 pandemie, de daaraan gerelateerde beperkingen, zoals verplichte schoolsluitingen en afstand houden en de snel veranderende situatie voor scholen moeilijk om lange termijnvisies en –plannen te maken. Overige barrières voor implementatie waren: • geen ervaren noodzaak tot verandering • een hoge werkdruk • een groot personeelsverloop. Factoren die implementatie positief beïnvloedden waren: • de aanwezigheid van een procescoördinator en • het delen van ervaringen tussen scholen. Aanbevelingen Om integratie van gezondheidsbevordering in scholen te stimuleren, is het nodig om een goed en gedetailleerd beeld van de schoolomgeving te krijgen om zo het onderwerp gezondheidsbevordering beter af te kunnen stemmen op de specifieke wensen, behoeften en ambities. Scholen dienen begeleid te worden bij het stimuleren van commitment en bottom-up betrokkenheid en het creëren van een gezondheidsvisie. Ook dient gestreefd te worden naar het verminderen van barrières die scholen ervaren bij het implementeren van gezondheidsbevorderende initiatieven, zoals beperkte ruimte in het curriculum, hoge werkdruk, beperkte financiële middelen, etc. Bovendien is het aan te bevelen om schoolbrede projectgroepen te vormen om scholen zo minder afhankelijk te maken van langdurige externe begeleiding èn duurzaamheid te bevorderen. Nieuwsgierig? De verdediging van mijn proefschrift is terug te kijken via https://youtube.com/@UMphddefense. Wie graag een digitale versie van het proefschrift wenst, kan mailen naar mth.hahnraths@maastrichtuniversity.nl.
15 Online Touch Home