ICT~Haalbaarheidstoets: zo werkt het De branche introduceerde enkele jaren geleden een handreiking om ten minste een valse start van projecten te vermijden: de ICT~Haalbaarheidstoets. Die werkt zo: de vragende overheidsorganisatie selecteert in overleg met ICT~Office een aantal bedrijven om gezamenlijk deel te nemen aan een workshop. Daarin discussiëren deskundigen over de haalbaarheid, de noodzakelijke randvoorwaarden en de beste formulering van de vraag. Ook de vragende overheidsorganisatie neemt deel. Concurrenten zitten met elkaar aan tafel, waardoor het advies aan scherpte wint. Op basis van deze uitkomsten en een extra schriftelijke commentaarronde stelt ICT~Office een rapport op. Dat wordt geanonimiseerd aangeboden aan de vragende overheidsorganisatie. Er zijn inmiddels 21 van deze haalbaarheidstoetsen georganiseerd. Volgens directeur Sylvia Roelofs is daarna in het gros van de gevallen een concrete aanbesteding uitgeschreven, maar in een enkel geval is de opdracht ook teruggetrokken of geheel opnieuw geformuleerd. worden. Heel lang zijn we een redelijk makkelijke klant geweest. Er zitten begrijpelijke maar ongewenste mechanismen in de houding van leveranciers. Bijvoorbeeld dat ze proberen hun omzet te vergroten als ze eenmaal binnen zijn. Terwijl dat tegen het belang kan zijn van het specifieke project. Naar dat soort mechanismen moeten we kritischer gaan kijken.” Roelofs begrijpt dat Hillenaar eerst zijn Het Duitse programma Herkules omvat de modernisering van de informatie- en communicatietechniek van het gehele Duitse leger, met uitzondering van de militaire systemen. De opdracht werd in 2006 gegund aan Siemens en IBM. Deze bedrijven vormden samen met Defensie een jointventure waarbij Siemens (50,5 procent) en IBM (0,5 procent) een meerderheidsbelang kregen van 51 procent. De aanneemsom bedroeg € 7,1 miljard met een looptijd van tien jaar. Herkules omvat beheer en modernisering van ICT-systemen op 1500 locaties; vernieuwing van de LAN- en WANinfrastructuur; modernisering van rekencentra en applicaties, introductie van individuele en standaardsoftware (SAP), intranet, webapplicaties en communicatieprogramma’s; en de introductie van Public Key Infrastructure (PKI). De duvel en zijn oude moer kortom. Het Duitse ministerie van Defensie meende zelf onvoldoende middelen te hebben om de gewenste modernisering zelfstandig door te voeren. Aan het einde neemt Defensie volgens afspraak de bedrijfsonderdelen over voor 95 miljoen euro. Bewegend doel De eerste Nederlandse PPS zal nog wel even op zich laten wachten, als we Rijks-CIO Maarten Hillenaar beluisteren. Hij wil eerst intern de zaak beter op orde hebben: “Wij moeten zelf eerst professioneler worden. Bijvoorbeeld door intern veel betere informatie uit te wisselen over wat bedrijven al voor ons doen. We hebben een apart spoor voor samenwerking met de markt. Dat is nu een ondergeschoven kindje bij de rijksoverheid. Daar is een wereld te winnen. Maar ook bedrijven moeten professioneler Nummer 1 - januari 2012 eigen huis op orde wil hebben: “Daarbij, echte samenwerking was in Nederland tot voor kort absoluut onbespreekbaar. Daar bestond en bestaat een enorme angst voor bij de overheid. De verhouding is die van opdrachtgever versus opdrachtnemer: de markt moet doen wat wij zeggen. In die rolverdeling is het voor een leverancier makkelijker en minder risicovol om een opdracht gewoon uit te voeren dan de opdrachtgever erop te wijzen dat het op een andere manier beter of goedkoper kan. Dat is juist het probleem. De huidige praktijk van aanbestedingen leidt vaak tot een proces van wederzijds wantrouwen, overspecificatie en je verschansen in loopgraven. Het gaat bij PPS-constructies om vertrouwen, transparantie en gelijkwaardigheid. Dat vraagt ook van leveranciers een omslag. Maar er is veel bij te winnen. Als het in Duitsland en Engeland kan, moet het hier toch zeker kunnen.” Die mening is ook Papenhuijzen toegedaan. Papenhuijzen verwacht dat binnen vijf jaar de eerste PPS een feit is. “Het is bovendien steeds minder vanzelfsprekend dat we zo veel zelf blijven doen. Bij een datacenter van Microsoft in Ierland vervangen ze bijvoorbeeld elke anderhalf jaar de servers, omdat een nieuwe generatie zoveel zuiniger en sneller is. Bij ons duurt een aanbesteding langer…” “Ik verwacht dat bij ons over tien jaar het bestand aan eigen ICT’ers is gedecimeerd. Let wel: in bepaalde kennis zullen we juist weer extra moeten investeren, zoals professioneel opdrachtgeverschap en regievoering. We moeten oppassen dat we niet doorschieten.” 27
28 Online Touch Home