Knelpunten voor vernieuwing Het omschakelen naar een platform ecosysteem is disruptief voor zowel overheden als leveranciers kosten delen, sneller ontwikkelen van applicaties voor de burger, voorkomen van vendor lock-in, kwaliteitsverbetering en betere inzet van schaarse IT’ers. Toekomstbeeld: appstore voor overheidsapplicaties Open source platform ecosystemen zoals Common Ground bestaan al buiten de overheid en groeien snel. De overheid, met name gemeenten, liften hier op mee. Waar we naartoe werken, kun je zien als een soort appstore voor overheidsapplicaties. Dat levert de flexibiliteit waar we naar op zoek zijn. Om een simpel voorbeeld te geven: je kunt als gemeente straks eenvoudig een online aanvraagproces voor paspoorten installeren en gebruiken voor je gemeentelijke website. Maar stel dat blijkt dat de module waarmee burgers afspraken plannen niet toegankelijk is voor slechtzienden... In de ‘oude’ situatie heb je een probleem: je moet aankloppen bij je siloleverancier, in de hoop dat die het tijdig aanpast tegen een redelijk tarief. In de nieuwe situatie kun je de afsprakenmodule vervangen voor een betere, of de bestaande aan laten passen door de meest geschikte leverancier. Deze zelfde module kun je ook inzetten voor andere processen; daarmee biedt je consistentie voor inwoners en medewerkers. Bovendien kunnen ook andere overheden - provincies en ministeries, enzovoort - deze module hergebruiken. Samen onderzoeken Het mag duidelijk zijn dat het omschakelen naar een platform ecosysteem disruptief is voor zowel overheden als leveranciers. De rollen, verantwoordelijkheden, verdienmodellen en zelfs organisatiestructuren zullen hierdoor veranderen. Nummer 41, januari 2022 • Veel software is gebouwd als één groot systeem gericht op een bepaald proces (zogenoemde silo-applicaties), waardoor vernieuwing van software lastig is. • Samenwerken over organisatiegrenzen heen wordt belemmerd, omdat software niet makkelijk te integreren is. • Data zitten opgesloten in silo-applicaties, waardoor deze slecht herbruikbaar zijn. • Datareplicatie is het gangbare patroon om al die silo’s met (basis)gegevens te vullen waardoor verantwoording over gebruik nagenoeg niet in te vullen is. • Er is een grote leveranciersafhankelijkheid ontstaan. • Kennis over de informatievoorziening ligt in hoge mate bij leveranciers waardoor regie op gegevensuitwisseling en opzet van de ICT lastig uit te voeren is. De kansen zijn groot, maar de uitdagingen ook. Wat betekent de Common Ground gedachte voor de Rijksoverheid? En wat voor de leveranciers? Wie neemt de regie op het platform ecosysteem? Hoe zit het met financiering? Hoe nemen we onze medewerkers mee? Deze en nog veel meer vragen willen we de komende periode stellen. Pasklare antwoorden garanderen we niet; dat is inherent aan een transformatie. Wel gaan we zoveel mogelijk denkkracht en ervaringen bijeen brengen. Samen onderzoeken we de weg naar platform ecosystemen binnen de overheid. Met als belangrijkste doel: het publieke belang. Ard-Pieter de Man, hoogleraar Management Studies aan de Vrije Universiteit Amsterdam en zelfstandig organisatieadviseur; Theo Peters, Chief Technical Officer bij VNG Realisatie en vanaf het begin betrokken bij Common Ground; Edo Plantinga werkt in opdracht van coöperatie Dimpact aan Common Ground projecten. Alvast meer weten over platform ecosystemen: www.youtube.com/watch?v=_hN9cXIWmVM Deze serie is een samenwerking tussen het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, VNG Realisatie, Dimpact en iBestuur. 63
64 Online Touch Home