Welke gegevens zijn beschikbaar, van wie zijn ze, hoe kan daarmee gestuurd worden, wat kan daarmee gestuurd worden, wat mag wel en wat mag niet? Daar zitten ook politieke onderwerpen bij, zoals de mate van transparantie in het publieke debat.” Moeten gemeenten onderhand niet opschieten met het praten over digitalisering? “Ja, want het is al begonnen in de tijd dat de harde schijven het gemeentehuis binnengedragen werden. Sindsdien is digitale technologie een levensader geworden in de samenleving. We kunnen niet zonder en we kunnen ook niet zonder besturen. Een wethouder digitaliseringszaken, daar zou ik absoluut voor pleiten.” De overheid heeft het alleenrecht op bepaalde gegevens die eigenlijk van de inwoners zijn Algoritmes en lokaal bestuur Eerdergenoemd onderzoek van Laura de Vries bevat ook voorbeelden van raadsvragen. In zestien gemeenten zijn deze vragen ook daadwerkelijk aan het College gesteld. “Het eerste wat opviel was het gebrek aan bewustzijn over de ethische risico’s van algoritmes. Zo werd gedacht dat er geen ethische risico’s waren zolang er gekeken werd naar objectieve factoren, zoals leeftijd of de wijk waarin iemand woont.” Het tweede dat opviel was de verwijzing naar het gebruik van algoritmes in de context van een samenwerkingsverband in de regio. “Deze gemeente kon geen uitspraken doen over hoe het algoritme werkte, omdat het een samenwerking betrof in de regio. Dat is een lastige, want regionale democratische controle is moeilijker dan lokale. Het is een vorm van verantwoordelijkheid afschuiven, er valt een democratisch gat.” Nathan Ducastel, directeur VNG Realisatie vat samen: “Digitalisering is ontegenzeggelijk een grote transformatie, met effect op alle aspecten van ons leven. Het recente rapport van de WRR over AI bevestigt dit, net als de aandacht die de Europese Commissie besteedt aan digitalisering als een van de drie grote transformaties van deze tijd. De grote impact van digitalisering betekent dat je er ook lokaal over moet nadenken. Als je dat doet, dan ontdek je dat digitalisering niet waardenvrij is. Je kunt dit dus niet alleen overlaten aan de CIO of de informatiemanager. Het openbaar bestuur is verantwoordelijk voor het reguleren van het maatschappelijk verkeer, ook dat langs digitale weg. Ook dat verkeer verdient checks & balances. We zullen dus op lokaal niveau moeten nadenken en besluiten over wat voor lokale samenleving we willen zijn. Welke keuzes we maken in bijvoorbeeld het toepassen van AI en algoritmes. Dat is niet waardenvrij, dat is politiek. Daarom vinden we het zo belangrijk om dit te bespreken met de wetenschappelijke bureaus van alle politieke partijen en om de belangrijke partners daarbij te betrekken, zoals de WRR en de Raad van State.” Nummer 41, januari 2022 Nathan Ducastel (VNG Realisatie): “De grote impact van digitalisering betekent dat je er ook lokaal over moet nadenken.” beeld: jiri büller 97
98 Online Touch Home