Dat data een integraal deel van ons leven en werken uitmaken is evident. Maar dat dataplatforms aan die data een dynamiek geven die ons allemaal sterk gaat raken, dat beseft onze overheid nog onvoldoende. Platform expert Maurits Kreijveld en adviseur Karin van Steensel van BrabantAdvies pleiten voor minder naïviteit en open ogen ten aanzien van de platformdynamiek. En voor overheden die open data en open standaarden borgen en bevorderen. Een pleidooi voor open data Kracht of macht? D e digitale transformatie die sinds de jaren ’90 van de vorige eeuw op stoom kwam, heeft ons leven ingrijpend veranderd. Dat geldt voor burgers, maar vooral ook voor publieke en private organisaties. Elke organisatie kreeg, en krijgt steeds meer, te maken met het werken met data. De coronapandemie heeft die digitale transformatie nog een extra zetje gegeven. Data is in feite een grondstof geworden, een onmisbaar bestanddeel in het besturen van een land, het runnen van een onderneming en het uitvoeren van publieke taken. Nu neemt data delen een hoge vlucht. Mede door de relatief nieuwe loot aan de digitaliseringstak: dataplatforms. Wij zien dataplatforms als businessen/of organisatiemodellen rond data. Vorm, doel en werkgebied kunnen verschillen, maar dataplatforms bestaan altijd uit drie componenten: data, infrastructuur en een community erop en eromheen. Data zijn in elk platform altijd de smeerolie. Platforms verzamelen data, delen data en combineren bestaande data. Daarmee zijn platforms een motor achter de exponentiële groei van data en datagebruik. Daarmee zijn het ook krachtige instrumenten – en is toegang tot data steeds belangrijker voor burgers, ondernemers en overheden. De opkomst van dataplatforms is volop gaande en gaat bijzonder snel. Denk aan de enorme groei van Amazon en Google. Of, dichter bij huis, aan bol.com, dat nog niet zo lang geleden begon als online boekhandel, en inmiddels - omgekat tot platform - ‘de winkel van ons allemaal’ is geworden. En met dat ‘allemaal’ bedoelt bol.com niet alleen eindconsumenten. Ook veel mkb’ers, de kleinere retailers van gisteren, kunnen inmiddels nauwelijks meer om dit platform heen. Impact van platformdynamiek De uitwisseling van data via dataplatforms zorgt voor een enorme impact op ons dagelijks leven, maar ook op het ondernemen en op het werken van overheden. Waar komt die impact vandaan, en waarom is ‘ie zo groot? Dataplatforms hebben een eigen dynamiek die uit drie delen bestaat: ze vervullen een spilfunctie, breiden uit als een olievlek en transformeren markten. En met die impact komen zowel kansen als groeiende risico’s. Overheden die willen besturen, die handelingsperspectief willen behouden, doen er goed aan die kansen en risico’s helder onder ogen te zien. Door Maurits Kreijveld en Karin van Steensel Beeld Shutterstock 38 1. Dataplatforms vervullen een spilfunctie: bepalen toegang Het platform bepaalt de spelregels waarmee de partijen met elkaar data
39 Online Touch Home