Rudy van Belkom, onderzoeker aan de Stichting Toekomstbeeld der Techniek (STT), en auteur van het boek Alive and Clicking - Er is hoop voor de democratie, is er momenteel een democratische revolutie gaande, die grotendeels online plaatsvindt. “Als je het nieuws volgt krijg je het beeld dat jongeren afhaken bij de politiek”, legt Van Belkom uit. “Tegelijk zijn ze echter bij de ene na het andere protest betrokken. Er is dus een kloof tussen maatschappelijke betrokkenheid en politieke participatie. Digitale technologieën kunnen deze kloof mogelijk dichten.” Moet je wel als overheid al die online activiteiten willen reguleren, vraagt hij zich af. “Misschien moeten we ons eerst afvragen wat er achter zit? Jongeren zijn wel degelijk politiek betrokken, alleen zijn ze zich daar vaak niet van bewust. Als je jongeren op school vraagt wat democratie is, weten velen van hen niet wat het is. Dan kan je ook niet zeggen of je het belangrijk vindt. We weten ze dus niet genoeg aan te spreken met ons huidige politieke stelsel. We kunnen een keer in de vier jaar stemmen, maar daarbuiten zijn er niet zoveel toegankelijke kanalen om je stem te laten horen.” En mensen die online activistisch zijn, voelen zich vaak niet gehoord via andere kanalen, gaat Van Belkom verder. “Als je beter naar ze luistert, hoeven ze ook niet zo hard te schreeuwen.” Zonnebloem-beweging En dat werkt. Zo wijst Van Belkom als voorbeeld naar Taiwan. In 2014 protesteerden activisten massaal tegen een nieuw handelsovereenkomst met China, uit angst dat dit de economie en nationale veiligheid zou bedreigen. In plaats van deze zogeheten Zonnebloem-beweging te verbannen, heeft de overheid naar de activisten geluisterd. Een van de activisten is zelfs benoemd tot minister van Digitale Zaken. Deze beweging noemde zichzelf civic hackers en kreeg de ruimte om nieuwe tools te ontwikkelen om burgers meer inspraak te geven. In plaats van social media te gebruiken, waar de schreeuwers overheersen, koos Taiwan voor een alternatief: Polis. Op dit platform komen niet de extremen bovendrijven, maar juist de consensus. “Met digitale tools als Polis gaan we weer terug naar een democratie waar echt iedereen kan meepraten, zoals het ooit in Athene begon bij de oude Grieken”, stelt Van Belkom. “Hierin kun je mensen inspraak geven op allerlei niveaus, van discussies met stakeholders, meepraten over wetsvoorstellen tot alleen maar meestemmen. Polis is een open source tool. De uitkomsten moeten wel serieus worden genomen. Anders raken mensen ontevreden.” De online consultatie via Polis heeft al geleid tot verandering van wetten, zoals rond Uber-taxi’s. De chauffeurs van Uber betaalden geen belasting, en hanteerden hele andere tarieven dan de reguliere taxichauffeurs. “Uiteindelijk is er een wetsvoorstel gekomen waar iedereen het over eens is. Het is mooi dat dit is geïnspireerd door activisme”, aldus Van Belkom. Platformdemocratie Ook Jasper Zuure, senior adviseur bij de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB), vindt dat de huidige kanalen niet meer toereikend zijn voor mensen om invloed en controle uit te oefenen op de politieke besluitvorming. Voor de ROB stelde hij twee essaybundels samen over verontwaardiging en digitalisering: #WOEST en Doen, durven of de waarheid? Volgens hem zitten we nu in de tijd van de platformdemocratie, waarin mensen zich ad hoc, spontaan en vluchtig organiseren op platforms rondom onderwerpen en niet louter toeschouwer zijn. “Reguliere verkiezingen vormden van oudsher het kanaal voor de boosheid van burgers om de politieke besluitvorming te beïnvloeden. Maar de komst van social media heeft ervoor gezorgd dat massa’s zich anders organiseren. Je kan bijvoorbeeld veel makkelijker handtekeningen verzamelen voor een burgerinitia44
45 Online Touch Home