Ook Estland digitaal niet voorbereid Tijdens de coronapandemie moesten bedrijven, instellingen en overheden wereldwijd in rap tempo hun werkwijze aanpassen. Hoe verging het één van ‘s werelds meest gedigitaliseerde overheden? “Ook hier waren de ICT-systemen er niet klaar voor.” op coronacrisis D e laatste keer dat de Estlandse adviseur digitale transformatie Anett Numa naar het gemeentehuis moest is al jaren geleden. Omdat vrijwel alles in dit land 100 procent digitaal geregeld kan worden, zijn fysieke bezoeken overbodig. Dat Estland ver gedigitaliseerd is heeft een groot voordeel in tijden van een pandemie, vertelt Numa. Een duidelijke invloed op het aantal besmettingen heeft de digitale voorsprong overigens niet gehad. Toch klinkt er een bepaalde tevredenheid bij Numa wanneer ze analyseert hoe haar land de coronacrisis doorstond. “Waar andere landen moesten omschakelen, waren wij al voorbereid. Bij ons werken bijna alle diensten al op afstand en digitaal.” Toch is enige relativering op z’n plaats; Estland lijkt veel meer op ‘de rest van ons’ dan we denken. Zeker, de Estlandse overheid is in bepaalde opzichten veel transparanter dan die in andere landen; elke burger krijgt bijvoorbeeld een melding wanneer de overheid data inziet. “Maar ook hier is het ‘vertrouw de overheid niet-gevoel’ sterker geworden. Daar heeft het vertrouwen in een gedigitaliseerde overheid niet echt iets aan kunnen veranderen”, weet Numa. Kristo Vaher, als CTO bij Economische Zaken en verantwoordelijk voor de ICT van zijn departement, stelt dat ook voor het flink gedigitaliseerde Estland opschalen naar toegang voor meer gebruikers problematisch is. “Er hangt aan opschalen simpelweg altijd een prijskaartje. Een systeem bouwen dat altijd beschikbaar is kost enorm veel geld. Met een oneindig budget kun je systemen bouwen voor een wereldwijde schaal. Dat is ons land niet gegeven.” Hij legt uit dat er een flinke buffer was ingebouwd voor de capaciteit van de medische systemen in ziekenhuizen. “Voor het geval er een noodtoestand uitbreekt. Maar de schaal die COVID met zich meebracht, daar was simpelweg niemand op voorbereid. Plotseling waren er enorme aantallen mensen die toegang wilden tot hun gezondheidsdata of die zich wilden inschrijven voor een vaccinatie. De centrale systemen waren daar wel op voorbereid, maar de systemen van de ziekenhuizen niet. Er was, totdat COVID uitbrak, niemand die daarover had nagedacht. Zo’n capaciteit aan gebruikersaantallen creëren kost enorm veel geld. Je moet het zien als een hele dure verzekering afsluiten. Dat kun je doen, maar het is te duur om die lange tijd te laten lopen. Zoiets loont niet. Er is uiteindelijk altijd een bepaald risico dat je accepteert. Ieder ICTsysteem helemaal gereed hebben voor het geval er een pandemie uitbreekt kost gewoon te veel geld.” Door Sjoerd Hartholt Beeld AP/Raul Mee 86 Leerpunten Volgens Numa had de Estlandse overheid in grote lijnen verder weinig last
87 Online Touch Home