Ton Elias: ‘Meer expertise nodig bij de overheid’ Voormalig VVD-Kamerlid Ton Elias maakte in 2014 naam als voorzitter van de Tijdelijke commissie ICT. Deze commissie onderzocht na een reeks mislukkingen de grondoorzaken van ICT-problemen van de overheid. In het eindrapport werden tientallen aanbevelingen gedaan die moesten leiden tot verbetering. De conclusies brachten het nodige teweeg op onder meer het gebied van toezicht: met de komst van onder meer BIT, inmiddels het Adviescollege ICT-toetsing, werden de teugels strakker aangetrokken. Tegenover iBestuur geeft Elias aan dat “gebrek aan deskundigheid en kwaliteit bij de overheid op IT-gebied, met slecht opdrachtgeverschap als gevolg”, de belangrijkste oorzaak is voor de uitdijende IT-projecten. Het leidt er volgens hem toe dat externe partijen de problemen van de overheid nu moeten oplossen door projecten vooraf te toetsen en bij te springen waar nodig. “Dat is dodelijk. Er is op IT-gebied veel meer expertise binnen de overheid nodig, om zelf de kwaliteit van de geboden producten en diensten te kunnen beoordelen en ook zelf meer uit te kunnen voeren.” Eén van de grootste kritiekpunten waarmee volgens Elias jaren na zijn rapport nog altijd niets is gedaan, is het salarisgebouw van de overheid voor IT’ers. “Het is verschrikkelijk vervelend dat daar nog altijd niets van terechtgekomen is. De overheid zou daar veel flexibeler in moeten zijn.” Elias schetst een voorbeeld: “Wanneer een ‘nerd’ briljant is in IT, daarin uitstekend werk levert en over enorme kennis beschikt moet hij gewoon 150.000 euro kunnen verdienen bij de overheid. Oók als hij niet leidinggeeft aan veertig, vijftig mensen. Wij hebben er destijds voor gepleit om veel meer flexibiliteit in de salarissystematiek toe te passen. De Tweede Kamer stemde daarmee in. De toenmalige minister ook, alleen is daar niets mee gebeurd uit een soort ‘gewoonte’; een cultuur die maar niet verandert. Nog altijd kunnen alleen de leidinggevenden bij de overheid in de hoogste schalen komen.” toenemende complexiteit is dat ook. Wat in mijn ogen belangrijk is en altijd terugkomt: er wordt te weinig geïnvesteerd. Projecten moeten vaak snel en goedkoop worden uitgevoerd.” Veel IT-voorzieningen hebben volgens Verweij jarenlang te weinig aandacht gekregen: ze zijn zo verouderd dat ze niet meer kunnen worden aangepast aan ‘de moderne tijd’. Daarnaast is er nog een groeiend probleem: het tekort aan IT’ers. “Vernieuwen of compleet nieuwe programma’s uitrollen binnen de overheid wordt daardoor een bijna onmogelijke taak. Het is al lastig genoeg om de bestaande voorzieningen ‘boven water’ te houden. En met te weinig middelen en het ontstaan van legacy vertrekken goede IT-professionals uit de organisatie om elders daadwerkelijk met vernieuwing bezig te kunnen zijn.” Wat Verweij ook ziet is dat opdrachten nog steeds laag in de lijn worden belegd. Zo krijgen beleidsadviseurs de verantwoordelijkheid voor IT-projecten. “Maar dan loop je tegen situaties aan dat bij de start de funding onvoldoende is geregeld en dat het dan moeilijk is om aan financiering te komen als er meer geld nodig is. Dat levert dan ook weer vertraging op.” Focus op toetsing en controle Kritiek op hoe de overheid met IT omgaat is er al jaren. Wat Verweij in de discussie hierover heel belangrijk vindt is de sterke focus op kosten. “De politiek ziet IT vooral als een grote kostenpost en dat is een groot probleem. IT moet juist worden gezien als ‘enabler’ voor maatschappelijke opgaven: technologische vernieuwing kan dienen als hefboom voor allerlei nieuwe ontwikkelingen. Wanneer je IT-uitgaven puur als kosten ziet en niet als een investering wordt het moeilijk om een succesvol programma uit te rollen.” Juist de focus op goedlopende IT-projecten kan volgens hem succes opleveren. “Wat 38
39 Online Touch Home