team zo belangrijk. Aan alleen maar jaknikkers heb je niets. Je moet mensen erbij halen die een beetje lastig zijn, die moeilijk doen. Eerst schuren, dan glimmen.” Op het moment dat wij elkaar spreken is DigiD overbelast omdat burgers massaal hun belastingaangifte doen. Wat vind jij daarvan? “DigiD wordt ook gebruikt door andere overheidsdiensten, die zijn dus ook niet beschikbaar. Dan denk ik als ontwikkelaar: je hebt een single point of failure gecreëerd. Iedereen is afhankelijk van hetzelfde. Moet je alles hetzelfde willen? De apps die de overheid levert zijn beschikbaar via de app-stores van Google en Apple. Beide komen uit een land dat niet gelieerd is aan de Europese Unie, dus met andere wetgeving. De overheid heeft zich afhankelijk gemaakt van twee grote bijna-monopolisten, terwijl ze ook zou kunnen kiezen voor het opzetten een eigen app-store. Waarom ze dat niet doet? Goede vraag.” Aan wie zouden we dat eens kunnen vragen? “De CIO Rijk? Geen idee. Het is interessant om te zien dat een overheid verwachtingen heeft van derde partijen waar ze geen enkele zeggenschap over heeft. Dat is dichtgetimmerd met voorwaarden? Als je alleen maar een hamer hebt, dan los je alles op met een hamer. Dus als je alleen juristen hebt en bestuurskundigen, dan los je het op die manier op.” Hebben data een activistische kant? “Technologie is niet neutraal. Internet wordt mogelijk gemaakt door elektriciteit. Het laatste jaar heeft duidelijk gemaakt van wie we van onze energie afhankelijk zijn. Daar is wel een parallel te trekken met data. Opslag van gegevens kost energie, het gebruik van AI-modellen, et cetera. Digitalisering zit overal doorheen en heeft impact op alles. In ons dorpje heeft recent één van de laatste supermarkten met alleen bemenste kassa’s, deze kassa’s vervangen door zelfbediening. Dat is verregaande digitalisering. Die kassabanen zijn voor mensen die niet zomaar direct ergens ander werk vinden. De supermarkt koos voor meer winst ten koste van de werkgelegenheid van een groep die niet makkelijk ergens werk vindt, wat ten koste komt van de samenleving. Als we net doen alsof technologie neutraal is, houden we elkaar voor de gek. De keuze voor selfservice zal een deel van de klanten ongetwijfeld fijn vinden, want die hoeven geen praatje te maken met de kassière, maar misschien was dit voor anderen de enige die ze spraken op een dag. Met PublicSpaces willen we het deel van het internet waar wij controle over hebben, bewust inrichten volgens onze waarden. Als de coalitiepartners van PublicSpaces dat samen voor elkaar krijgen, hebben we voor 17 miljoen burgers ons stukje internet en aanverwante digitale ecosysteem een stukje beter gemaakt. De Rijksoverheid heeft haar eigen speciale rol. Dat we Google nog niet uit het onderwijs hebben gegooid, met zijn Chromebooks stampvol Google-software. Dat is toch gek?” De missie van Public Spaces PublicSpaces werkt toe naar een alternatief software ecosysteem dat het publieke belang vertegenwoordigt en geen winstoogmerk heeft. De ambitie is dat in 2026 alle privacy officers, CTO's en ICT inkopers van publieke organisaties in Nederland op de hoogte zijn van alternatieve digitale instrumenten gebaseerd op publieke waarden, waardoor ze goedgeïnformeerd in staat zijn om te kiezen voor deze ethische alternatieven. Nummer 46, april 2023 91
92 Online Touch Home