We hebben één toezichthouder nodig op de gehele digitale infrastructuur van Nederland uitvoerende organisatie. Er ging weliswaar een lampje branden ‘Dat is best wel veel wat er aan komt, hoe gaan we dat doen?’ Maar buiten de experts die er al op zitten, gaat men snel weer over tot de orde van de dag.” Haar collega Michael Stam, adviseur digitale strategie bij het voormalig CIO-office van de gemeente Den Haag, herkent het belang. “Die prioriteit varieert per wet en in welke fase het wetgevingsproces zich bevindt. Met de AI-act bijvoorbeeld is een aantal collega’s stevig aan de slag gegaan. We hebben voor de praktische uitvoering ervan ook een eigen position paper opgesteld. Maar als we al die wetgeving vanuit Europa tegelijkertijd moeten gaan implementeren, staan we voor een heel grote uitdaging!” Het VNG-rapport benadrukt de uitdaging als het gaat om mensen en middelen. Stam onderschrijft dat. “Er komen een heleboel verantwoordelijkheden bij, dit is op aspecten groter dan de implementatie van de AVG en ingewikkelder aangezien het onderwerp steeds technischer begint te worden. Dat kost veel uitvoeringscapaciteit en die kunnen we dan niet meer inzetten voor andere opgaven. Met het hele pakket komt er een grote structurele taak op ons af dus dan moet daar structureel geld voor komen.” Geen taken zonder knaken André Huykman haalt een afspraak aan tussen de VNG en het Rijk: “Geen taken zonder knaken. Naar aanleiding van het drama rond de jeugdzorg en de decentralisaties hebben de gemeenten gezegd dat ze geen nieuwe taken willen als daar geen middelen tegenover staan. Ik heb niet gezien dat hier een doorvertaling is gemaakt naar het gemeentefonds. Ook als het om de benodigde menskracht gaat wordt het spannend.” Tot eind 2026 zal er inderdaad een flink bedrag gemoeid zijn met de implementatie, weet ook Jonas Onland. “Hoeveel is nu nog moeilijk in te schatten. Er worden bedragen genoemd die kunnen oplopen tot over een miljard, maar ik denk dat dat lager uit zal vallen. Ook al omdat er al flink geïnvesteerd wordt, bijvoorbeeld in het kader van de GDI. Een deel zal ‘oud voor nieuw’ zijn: investeringen die toch al gedaan moesten worden. Je moet nadenken hoe die budgetten te alloceren. Daarbij: er komt ook nog dekking van uit Europa die je slim moet inzetten. Voor het overige moeten we met een fatsoenlijke onderbouwing bij het kabinet aankloppen. De echte uitdaging is de implementatie.” Maar medefinanciering vanuit het Rijk is een randvoorwaarde, stelt ook de analyse van VNG. Het VNG-rapport pleit voor een aanpak in samenhang. Binnen de gemeentelijke organisatie vraagt dat aandacht, denkt Leiva Deantonio. “Dat vind ik een lastige, zeker gezien het belang van samenwerking met het Rijk. Als grote gemeente werk je met heel veel mensen, ieder met een eigen specialisme. De wens om in samenhang, gemeentebreed én voor heel Nederland, samen te werken aan verschillende onderwerpen is van alle tijden. Dat is nog een hele uitdaging; de verbinding leggen is daarom des te belangrijker.” Stam geeft enkele concrete voorbeelden van het 92
93 Online Touch Home