congres 2023 goed zijn als er een generiek kader komt. Met heldere afspraken over gegevensdeling en privacy. Nu moeten we de juridische grondslag telkens vanuit losse regelgeving organiseren.” Menselijke maat Van den Anker reageerde op het voorbeeld van de SVB: “Ik vind deze pilots geweldig. Dit mogen mensen verwachten van de overheid. We merken echter dat elke keer als het gaat om het toepassen van de menselijke maat, privacyregels een hindernis zijn. Professionals willen de menselijke maat toepassen, inwoners zijn erbij gebaat en toch komen we er elke keer in dit land niet uit wat wel en niet mag. En doen we het niet. Laten we, nu is aangetoond dat het goed kan, snel verdergaan met gegevensdeling.” De discussie vond weerklank bij Hawre Rahimi, Tweede Kamerlid voor de VVD: “Als je als burger recht hebt op hulp en je weet daar zelf op hebben niet van, dan is het wel zo fijn als de overheid je dat laat weten.” Als je dit binnen duidelijke kaders doet, dan is dat zeker mogelijk. Dat blijkt uit de besproken pilots. Rahimi concludeerde daarom: “Laten we stoppen met beweren dat alles dat met IT of algoritmes te maken heeft slecht is.” Reduceer complexiteit Verantwoord datagebruik is een randvoorwaarde voor een proactieve overheid. Maar het lost een fundamenteel probleem niet op. Namelijk de grote complexiteit van overheidsregelgeving waardoor mensen in de problemen komen. In de Staat van de Uitvoering wordt niet voor niets gepleit voor het reduceren van deze complexiteit, stelde Starmans. Ook omdat door deze complexiteit publieke dienstverleners hun werk niet altijd goed kunnen doen, waar burgers vervolgens de dupe van worden. Heijblom reageerde: “Wat de SVB heeft gedaan met UWV en CIZ, dat zouden we meer moeten doen. We hebben een goede start gemaakt met het programNummer 48, oktober 2023 ma Werk aan Uitvoering en de Interbestuurlijke Datastrategie. Maar het is én-én. We maken als departementen nog steeds te veel verkokerd beleid, ook daar moeten we wat aan doen. Onder meer door ervoor te zorgen dat beleid en uitvoering vanaf het begin samen aan tafel zitten.” Van wie zijn de data In de aansluitende discussie met de zaal ging het over eigenaarschap van data en de afhankelijkheid van techbedrijven. “Data zijn van burgers, zo zou het moeten zijn”, stelde Rahimi. Dat is echter op dit moment niet het geval. Daarnaast gebruikt de overheid middelen van commerciële partijen om data te verwerken en met burgers te communiceren, zei Van den Anker: “Soms kun je als burger de overheid alleen maar bereiken via social media!” Heijblom: “We zijn bezig met toepassingen die hier verandering in kunnen brengen, zoals een eigen Mastodon-server voor een sociaal netwerk van de overheid. En we bouwen aan een eWallet, waarin burgers hun eigen gegevens kunnen opslaan en vanuit daar gegevens kunnen delen.” Er wordt dus op meerdere vlakken gewerkt aan verantwoord datadelen, zodat de overheid haar dienstverlening meer proactief kan inrichten. Het minder afhankelijk worden van grote techbedrijven hoort daarbij, concludeerde Heijblom: “We zullen daarvoor ook op Europees niveau waarborgen moeten afspreken. En is én-én wat we moeten doen.” Hawre Rahimi, Tweede Kamerlid voor de VVD. 29
30 Online Touch Home